Morgunblaðið - 02.02.1978, Page 21
2T7yo
Fangelsaður
fyrir bók sína
segja rithöfundar
London, 1. feb. Reuter.
í BRÉFI sem rithöfund-
arnir Heinrieh Böll,
Gtinter Grass og Graham
Greene sendu a-þýzkum
stjórnvöldum í dag hvöttu
þeir til þess að hagfræðing-
urinn og andófsmaðurinn
Rodolf Bahro yrði látinn
laus úr fangelsi. Þeir full-
yrtu að þær sakir, er Bahro
var hnepptur í fangelsi
fyrir, en hann er grunaður
um njósnir, væru yfirskyn
eitt.
Fram kom í bréfi rithöfund-
anna þriggja, sem allir eru heims-
kunnir, að hin raunverulega
ástæða fyrir handtöku Bahros
væri bók hans „Valkosturinn —
Drög að gagnrýni á núverandi
sósfalískt skipulag". Þeir sögðu að
Bahro sæti í fangelsi vegna þess
að hann byggði röksemdafærslu
sína á hugsun Karls Marx,
Friedrich Engels og Rósu Luxem-
borg og vegna þess að hann gerði
athugasemdir við sósíalisma af
því tagi sem við lýði væri i heima-
landi hans.
Bréfið var einnig undirritað af
rithöfundinum Arthur Milstern
og tónskáldinu Mikis Theodorak-
is.
Owen víttur í
brezka þingrnu
London. 1. feb. AP.
LlFLAT saudi-arabísku prinsessunnar og ástmanns hennar. sem frægt
varð á dögunum, varð tilefni orðaskipta í röðum hrezka Verkamanna-
flokksins f dag. Fimmtán þingmanna flokksins undirrituðu skjal þar
sem þeir gagnrýndu utanríkisráðherrann. David Owen, harðlega fyrir
að hafa komið á framfæri afsökun við stjórnvöld í Saudi-Arahíu út af
yfirlýsingu brezka utanrfkisráðunevtisins varðandi málið.
I tilkynningu frá saudi-arabiskum embættismönnum á þriðjudags-
kvöld kom fram að frásögn brezkra fjölíniðla af atburðinum væri ekki
rétt. Fram kom að prinsessan, Misha Bin Abdul Aziz, og elskhugí
hennar af fábrotnum ættum hefðu verið tekin af lifi fyrir virðingar-
leysi þeirra við lög um hjónaband i múhammeðstrúarlandi. Þau voru
ekki gift sagði í tilkynningunni. Einnig var sagt að í Saudi-Arabíu væri
ekki talið óeðlilegt að konungaættir og óaðalbornar blönduðust og væri
það meira að segja algengt. Hins vegar hefðu hjónaleysin verið dæmd
til dauða fyrir „hórdóm . . . en samkvæmt lögum Múhammeðs ber að
refsa sllku með lifláti". Sagði ennfremur að brezka stjórnin hefði
beðizt afsökunar á athugasemdum Breta við fréttina af aftökunni.
I máli Martins Flannerys félaga i Verkamannaflokknum, en hann
bar viturnar á Owen fram, sagði að flokksmenn teldu afsökunarbeiðni
Owens niðurlægjandi og skammarlega. I skjalinu mátti svo lesa að
þingið teldi það óskiljanlegt að utanríkisráðherrann. sem annars héldi
uppi vörnum fyrir mannréttindi, skyldi líta svo á að slíkt líflát væri
ómannúðlegt ef viðkomandi væru gift en siðlegt ef þau væru það ekki.
Prinsessan og elskhugi hennar voru hálshöggvin i nóvember sl. og
hafði brezka útvarpsstöðin. BBC, greint svo frá að það hefði verið
vegna þess að þau voru ógift.
VEÐUR
víða um heim
stig.
Amsterdam 4 rigning
Aþena 15 skýjað
Berlin 4 skýjað
Brússel 6 rigning
Chicago +8 snjðkoma
Frankfurt 3 snjókoma
Genf 1 skýjað
Jóh.b. 27 sólskin
Kaupm.h. 0 snjókoma
Lissabon 14 sólskin
London 6 rigning
Los
Angeles 17 skýjað
Madrid 15 bjart
Malaga 15 bjart
Miami 19 skýjað
Moskva +3 bjart
New York +2 bjart
Osló 1 skýjað
Palma 15 skýjað
Parfs 5 skýjað
Róm 8 bjart
Stokkh. 2 skýjað
Tel Aviv 19 sólskin
Tokýó 8 sólskin
Vfn 5 skýjað
Þetta gerðist
2. FEBRÚAR.
1975 — Herstjórn í Eþiópfu
segir uppreisnarmönnum i
Eritreu strið á hendur.
1972 — Ofstækismenn f Dyfl-
inni leggja eld i sendiráð Breta
þar í borg.
1932 — Afvopnunarráðstefnan
iGenf byrjar.
1924 — Tyrkneska þingið
bindur enda á kalifadóm.
1920 — Eistlendingar undirrita
friðársáttmála við Rússa og lýsa
yfirsjálfstæði.
1919 — Einræði er stofnsett í
Portúgal.
1905 — Uppreisn brýzt út á
Welle-svæðinu í belgísku
Kongó.
1878 — Grikkir segja Tyrkjum
strið á hendur.
1872 — Hollendingar selja
Bretum viðskiptaaðstöðu á
Gullströndinni í Afríku.
1808 — Franskir herir taka
Rómaborg eftir að Pit páfi II
neitar að viðurkenna konung-
dæmið i Napólf og að ganga i
bandalag gegn Bretum.
1635 — Nýja Amsterdam, nú
New York, verður nýlenda Hol-
lendinga.
1535 — Buenos Aires i Argen-
tinu er stofnuð.
Afmæli eiga f dag: James
Joyce, írskur rithöfundur (1882
— 1941), Hanna More, enskt. .
leikskáld og skáldsagnahöfund-
ur (1745 — 1833), Eleanor
Gwyn, ensk leikkona (1651 —
1687), Jussi Björling, sænskur
tenórsöngvari (1911 — 1960).
Hugleiðing dagsins: „Við höf-
um 40 milljón ástæður til að
gera mistök, en ekki eina ein-
ustu afsökun", Rudyard
Kipling, enskur rithöfundur
(1865— 1936).
Leiðsögn í Verðlaun fgrir Með 27000
vopnaburöi og uppbgggingu menn í um 16
dansmenní í Víetnam Afríkuríkjum
er iðinn við kolann
Kúbumenn heyja nú stríð í svörtu Afríku. Þeir
rækta nautgripi og byggja vegi i Asíu. Þeir eru
einnig glúrnir við að beita undirróðri meðal ná-
granna sinna i Karabíska hafinu og fá þannig ýmsu
framgengt. Barátta þessarar eyþjóðar til áhrifa í
löndum þriðja heimsins nú þegar latneska
Ameríka á ekki upp á pallborðið lengur ljær því
fagnaðarerindi sósíalismans áherzlu með skörum
hermanna, lækna og annarra tæknilegra ráðgjafa.
Ríflegasti mannafli Kúbumanna erlendis er í
Afríku, en þar er talið að hann telji um 27.000 í allt
að 16 löndum. Meirihluti hans eru hermenn. En
Fidel Castró forseti hefur einnig gert út af örkinni
„alþjóðlega uppbyggingarsveit" sína, til Vietnam
og er um þessar mundir að gera hosur sínar grænar
fyrir Jamaicumönnum og i Guyana á norðaustur-
strönd S-Ameríku. Að undanskildum hermönnun-
um má segja að sveit þessari svipi á margan hátt til
friðarsveita Bandaríkjamanna. I hópnum má finna
allt á bilinu frá kennurum og læknum til
körfuboltaþjálfara og danskennara.
í Víetnam hafa Kúbanir stofnsett nautaræktar-
stöð norðvestur af Hanoi, reist sjúkrahús í Binh Tri
héraðinu miðju og lagt 50 kílómetra langa þjóð-
braut suðvestur af Hanoi milli helztu iðnaðar- og
landbúnaðarsvæða. Víetnamska stjórnin veitti ný-
lega 20 kúbönskum ráðgjöfum vinarorður í viður-
kenningarskyni fyrir endurreisnarstarf þeirra eft-
ir að stríðinu lauk.
1 Karabíska hafinu má nefna aó Kúbanir hafa
reist landbúnaðarskóla á Jamaica og rúmar hann
um 500 nema. Einnig er á döfinni hjá þeim að
byggja Þar vatnsstíflu og þeir hafa verið ósparir á
ráðin við skipulagningu i iþróttum, visindum,
ferðamálum, námagreftri og landbúnaði.
í Guyana hafa kúbanskir læknar verið við störf í
Georgetown og á afskekktum svæðum innanlands.
Það eru kúbanskir sérfræðingar, sem hafa umsjón
með rækjuveiðum landsmanna og kenna þeim sjó-
mennsku.
Af öðrum umsvifum Kúbumanna í þessum
heimshluta má benda á að þeir eru helztu máttar-
stólpar sjálfsstæðishreyfingarinnar á Puetro Rico.
Er haft eftir bandarískum heimildum að Havana sé
sterkasti bakhjarl sósíalistaflokksins þar. Nokkrar
eyjanna í Karabíska hafinu hafa um skeið farið
óleynt með óskir sínar um sjálfstæði og er talið að
Kúbanir oti áhrifum sinum á stöðum þessum eftir
boðleiðum stjórnmálaflokka frekar en að egna til
byltingar.
Hápunkturinn i afskiptum Kúbana í Afríku var i
mars síðastliðnum, er Castró hleypti heimdragan-
um til Sómalíu, Eþíópíu, Tanzaníu, Mosambique og
Angóla. Hefur siður en svo dregið úr þeim síðan.
í siðasta mánuði tóku Sómalir höndum Kúbu-
mann í Ogaden-eyðimörkinni, einn af 2.500, sem
talió er að sé að finna í röðum Eþíópíumanna. Þá
skýrðu vestrænir sendimenn í Lusaka frá því að 50
til 75 kúbanskir hernaðarráðgjafar hefðu komið til
Zambíu til að þjálfa þjóðernissinnaða blökkumenn
í bardögum Rhódesiu.
Leiðtogi Zimbabwe-bandalags Afrfkuþjóða,
Joshua Nkomo, sem fór til Havana á síðasta ári,
visaði sögunni hins vegar á bug sem „tómum þvætt-
ingi“. Flokkur Kúbumanna í Afriku er enn sem
kemiðær stærstur i Angóla. Þar er talið að séu nú
Utn 19.000 hermenn ög 4.000 óbreyttir kúbanskir
börgarar starfandi sem ráðgjafar stjórnar Marxísta
i baráttunni gegn þjóðérnissinnuðum Skæruliðum.
Nýjustu skuldbindingar sfnar gerðu Kúbanir þó
við Eþfópíumenn. Þar í landi striða vinstrisírtnuð
stjórnvöld gegn að tninnsta kósti tveiirtur herjum
aðskilnaðarsinna. Er greint svo frá áð nú sé veiið
að flytja kúbanska hermenn frá Angóla og Hávána
ti| Eþfópíu í sovétsirtíðuðum þótuin af gerðinni
IH-62. Er það liður f Urtdirbúningi gagnárásál á
hendur uppreisnarmönnum, er njóta stuðnings
Sómala i Ögaden.
En Angóla, Eþíopía og Zambia eru aðeins þrjú
af 16 Afríkuríkjum, þar sem sagt er að Kúbanir
starfi við herþjálfun, rækti kaffi, reki sjúkrahús og
skóla og skipuleggi öryggiskerfi stjórnarinnar.
Castro sá S-Yemenum einnig fyrir hernaðarséf-
fræðingum i útistöðum þeirra við nágrannaríkið
Oman. Þeir riðu þó ekki feitum hesti frá þeirri
viðureign. Næstum allur herafli Castrós, sem hann
hefur sent úr landi, er í Afríku. Virðist svo sem
Afríka sé sú álfa í þriðja heiminum sem hann hefur
kosið að heiðra með verðleikum sínum sem leiðtoga
með blessun og fyrirgreiðslu Sovétríkjanna. „Af-
ríkst blóð rennur í æðum okkar," sagði Castró fyrir
meira en ári síðan. „Við erum ekki aðeins latnesk
Ameríkuþjóð, við erum latnesk Afríkuþjóð." Kú-
bönsku blóði hefur líka verið úthellt i Angóla, þar
sem þúsundir kúbanskra hermanna hjáipuðu
Agostinho Neto forseta og alþýðuhreyfingu hans til
að brjóta á bak aftur tvo herskara þjóðernissinna
sem nutu stuðnings Bandaríkjanna og S-Afríku.
Bandarískir embættismenn i Washington telja að
500 til 600 kúbanskir hermenn hafi látið lífið i
skærum fyrir andspyrnuhreyfingar. Alita nokkrir
fréttaskýrendur að Angóla geti hugsanlega orðið
nokkurs konar kúbanskt Vietnam, þar eð ein hreyf-
ingin virðist siður en svo hafa sungið sinn siðasta
sálm. Sú hreyfing er „Þjóðarbandalag" Jonas Sa-
vimbis til fullkomins sjálfstæðis Angóla og herjar
enn úr læskorum í suðurhluta landsins.
Þó fer því fjarri að Kúbumönnum sé fagnað
allshugar i allri Afríku. íhaldssamir leiðtogar eins
og Felix Houphouet-Boigny á Fílabeinsströndinni
óttast t.d. útþenslu kommúnista. Þá er ruddasögum
af Kúbönum einnig farið að vaxa fiskur um hrygg
og talið að misklíð sé með herjum þeirra og inn-
fæddra i Angóla, en þeim síðarnefndu er lítið gefið
um að taka við fyrirmælum frá útlendingum. Er
óhætt að fullyrða að Kúbanir hafi orðið fyrir
skakkaföllum í Afriku á síðasta áratug. Þeir ving-
uðust við vinstri stjórn Kwame Nkrumah i Ghana
en þeirri stjórn var kollvarpað árið 1966 og öllum
sendimönnum Kúbana, Sovétmanna og annarra
kommúnistarikja visað úr landi um stundarsakir.
Arið 1968 rak Kongóstjórnin í Brazzaville næstum
alla Kúbumenn, sem þar voru úr landi og bar því
við að þeir hefðu slett sér fram í innanrikismál.
Siðan hafa þeir þó snúið aftur. Sómalir vísuðu
Kúbumönnum á burt á siðasta ári, er uppvist varð
að þeir styddu Eþíópíumenn.
En þrátt fyrir áföllin er engu síður bersýnilegt að
Castro lætur ekkert aftra sér og ætlar hann sér
greinilega stóran hlut í Afríku. Ekki verður heldur
Kúbanskur
fangi —
Carlos
Orlando,
20 ára
gamall,
var tekinn
höndum af
Sómölum.
Hér ræðir
hann
við
frétta-
menn,
en
verðir
hans
hlusta.
annað sagt en að honum hafi tekizt að koma ár
sinni sæmilega fyrir borð til þessa. Bandarikja:
menn hafa talið að heildarröðun á fjölda Kúhu-
marina í hinum ýmsu ríkjum Afríku nú sem stend-
Ursé eftirfarandi:
Alsír, 35'læknaroK hjúkrunarliðar.
Ani;óla. 19Ó0Ó herrnenn ojí bor«arar. rj.n 1 n,,
Benin. 10 til 20 or> umsraiVujafii;
Oae Verdes 10 til l’S læknar og hjúkrunarlióar
K3U0;h * nndnni<»í 1001 i 1 5^SWfcniH-Wmríj/ab ,íl *
JBióbauRsiQuinea, ,300 til 400. þar Wfí HHlnmgur tíéMáðálþáð-
gjafar.
Fþíópía, 2.500 hermenn og la*knar.
Guinea, 300 til 500. flestir hernaðarráðgjafar
Guinea-Bissau. 100 til 200. tveir þriðjungar hernaðarráðííjaf-
ar
Libya. 100 til 125 hernaðarráðgjafar
Madagaskar, 30 hernaðarráðíijafar.
Mozambique. 600 til 750, þar af 150 tæknifra*ðinsar.
Sao Tome og Principe, 75 til 80 læknar o« sjúkraliðar.
Sierre Leone. 100 til 125 hernaðarráðtfjafar.
Tanzania. 350 til 500. flestir tæknifra'ðingar.
l'ganda. líklega 25 hermertn.
Zambfa. u.þ.b 75 hermenn. ráðgjafar uppreisnarmanna I
Rhödesíu. (fréttaskýring AP)