Morgunblaðið - 02.02.1978, Page 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1978
Steinsteypu-
félag Islands
STEINSTEYPUFÉLAG tslands hefur að undanförnu verið með
nokkra kynninfíu á félaginu, sem hefur til þessa verið nokkuð lítt
þekkt. t þessari kynningu er sagt að félagið sé samtök einstaklinga.
fyrirtækja og stofnana, sem að öllu eða einhverju leyti helgi starfsemi
sína fræðilegri og hagnýtri steinsteyputækni og notkun.
Itlutverk félagsins er að vinna að framþróun steinsteyputækni á
tslandi með því að:
1) Skipuleggja fyrirlestra og námskeið, ásamt útgáfu fræðslurita.
2) Styðja rannsóknir á steinsteypu og skyldum byggingarefnum.
3) Stuðla að tæknilegum umbótum og stöðlun innan steinsteypuiðnað-
ar.
4) Fylgja eftir hæfni og menntunarkröfum meðal þeirra, er að
steypuframkvæmdum standa.
5) Taka þátt í norrænu og alþjóðastarfi á þessu sviði.
Steinsteypufélag íslands var
stofnsett árið 1972 og telur nú um
230 félagsmenn. Fram að þessu
hefur starfsemi félagsins aðallega
beinst að fundarhöldum með fyr-
irlestrum, sem síðan hafa verið
gefnir út og sendir félagsmönn-
um. Hafa um fjórir slíkir fræðslu-
fundir verið haldnir á hverju ári.
Meðal efnis sem flutt hefur verið
á þessum fundum má nefna er-
indi um sprungumyndun í stein-
steypu, yfirborðsmeðhöndlun
steypu, vetrarsteypu, múrvinnu
og perlusteinsvinnslu svo eitt-
hvað sé nefnt. Árið 1976 gaf svo
Steinsteypuféiagið í samvinnu við
Sementsverksmiðju rikisins út
fræðslurit um sement og stein-
steypu.
Á s.l. ári voru haldnir fjórir
fræðslufundir og var þar meðal
efnis erindi um íblöndunarefni í
steinsteypu, gæðamatskerfi bygg-
inga, niðurlögn steinsteypu og
mótatækni. Sum þessara erinda
hafa verið gefin út, önnur koma
út í vetur og verða send félags-
mönnum og styrktarmeðlimum.
Félagið dafnaði vel á árinu 1977
og jók félagatöluna úr 150 i 230
félaga. Fjárhagsstaða félagsins
batnaði einnig verulega á árinu
1977, sérstaklega vegna fjárfram-
laga ýmissa stofnana og fyrir-
tækja, sem eru styrktarfélagar
Steinsteypufélagsins.
Stjórn félagsins skipa í dag þeir
Guðmundur Guðmundsson verk-
fræðingur, formaður, Kári Þ.
Kárason múrarameistari, varafor-
maður, Ingvar A. Guðnason
tæknifræðingur, gjaldkeri, Snæ-
björn Kristjánsson verkfræðing-
ur, ritari, og Haraldur V. Haralds-
son arkitekt, meðstjórnandi, en
framkvæmdastjóri félagsins er
Guðmundur Pálmi Kristinsson
verkfræðingur.
Enn lœkkar kaffi
á heimsmarkaði
BRASILlUMENN hafa nýverið
tilkynnt um lækkun á kaffi til
útflutnings, eða úr 2.10 dollur-
um hvert pund f 2.00 dollara.
Áætlað er að þetta verð verði
ekki endurskoðað fyrr en í lok
aprfl í ár. Þessi lækkun er nán-
ast beint í kjölfar mikillar
lækkunar í desember þegar
Brasilíumenn lækkuðu kaffið
úr 3.20 dollurum í 2.10 dollara
hvert pund.
Ekki var getið ástæðna fyrir
þessari lækkun en sérfræðing-
ar telja þær vera, að Brasilíu-
menn ætli sér að styrkja stöðu
sína á heimsmarkaði, en hún
versnaði til mikilla muna á s.l.
ári og náði algjöru lágmarki í
október s.l. Samkvæmt spám
sérfræðinga víða um heim er
talið líklegt að þetta nýja verð
muni verða ráðandi í heiminum
næstu mánuðina.
OPEC-ríki hafa tapað
20% á falli dollarans
ABDELMUSALI A1 Khadem,
olfumálaráðherra Kuwait, sagði f
gær á fundi með fréttamönnum,
að ef dollarinn hætti ekki að falla
stöðugt á gjaldeyrismörkuðum,
gæti til þess komið að samtök
olfuútflutningsrfkja, OPEC,
skiptu yfir f einhvern annan
gjaldmiðil til viðmiðunar olíu-
verði.
Þá kom einnig fram að OPEC-
ríkin telja sig hafa tapað um 20%
á hinu mikla falli dollarans á
gjaldeyrismörkuðum undanfarið.
Þá taldi ráðherrann að OPEC-
ríkin ættu að gera fimm ára áætl-
un um olíuverð sem þó ætti að
endurskoða tvisvar á ári með til-
liti til verðbólgu og stöðu gjald-
miðla í heiminum.
Magnús Gústafsson:
„ Afkoma íslendinga,
stjórnun fyrirtækja”
A RÁÐSTEFNU Stjórnunarfé-
lags tslands f Munaðarnesi f sfð-
asta mánuði, sem fjallaði um
Þjóðhagsleg markmið og afkomu
tslendinga, flutti Magnús
Gústafsson framkvæmdastjóri
Hampiðjunnar erindi sem hann
nefndi „Afkomu Islendinga og
stjórnun fyrirtækja" og fara hér'
á eftir nokkrir kaflar úr erindi
Magnúsar:
Hér hefur verið heilmikið rætt
um hagsæld og farsæld og að far-
sæld fylgi ekki endilega hagsæld.
Mér hafa komið i hug orð Svía
nokkurs í svipuðum umræðum,
en hann sagði að það væri
áreiðanlega rétt að peningar
gerðu menn ekki hamingjusama,
en á hinn bóginn gætu menn
óneitanlega haft það betra i
óhamingjunni, ef þeir ættu pen-
inga. Ég ætla ekki að vera með
frekari vangaveltur um þessi mál
heldur að skoða málin af sjónar-
hóli stjórnanda, sem hefur áhuga
á betri stjórnun fyrirtækja.
Fjallað verður um:
1. Stjórnun fyrirtækja og áhrif
hennar á afkomu Islendinga.
2. Hvar er framieiðni ábótavant
miðað við nágrannalöndin.
3. Hvernig væri hægt að bæta af-
komu fyrirtækjanna.
Síðasta atriði verður megininn-
tak máls míns.
1. Stjórnun fyrirtækja
og áhrif hennar á
afkomu Islendinga
Afkoma fyrirtækja, sem er m.a.
háð stjórnun þeirra, og afkomu
þjóðarinnar fer svo augljósleg
saman að óþarfi er að ræða það
nánar.
Þó ætla ég að leyfa mér að rifja
upp svar sem Guðlaugur Þor-
valdsson háskólarektor gaf einu
sinni á námskeiði sem haldið var í
Vinnuveitendasambandi tslands,
við spurningu eins þátttakanda
um þær skorður, sem efnahags-
mál þjóðarinnar settu fyrirtækj-
unum, en rætt var um áætlana-
gerð fyrirtækja. Þá brá Guðlaug-
ur upp eftirfarandi mynd af
ákvörðunartöku í efnahagsmálum
eins og hún oft er.
Guðlaugur taldi þetta ekki
raunhæfa atburðarás, þar sem
verðmætasköpunin færi fram i
fyrirtækjunum. Fyrst þyrfti að
átta sig á afkomu fyrirtækjanna
og hvaða skorður yrði að setja
ríkisrekstrinum.
Þetta mætti tákna þannig:
r;i
Auðvitað er eðlilegt að fyrir-
táekin búi við aðhald i formi sam-
keppni á mörkuðum og að verka-
lýðshreyfingin krefjist hærri
launa en einfaldir framreikning-
ar sýna að hægt verði að greiða.
Munurinn má bara ekki véra
meiri en svo að hægt sé að jafna
hann með auknum tekjum, beit-
ingu aukinnar tækni eða betri
nýtingu á vinnulaunum og hrá-
efni.
Eins og undanfarið hefur verið
staðið að launasamningum eru
niðurstöðurnar svo langt umfram
það, sem hægt er að brúa með
betri stjórnun eða aukinni fram-
leiðni, að hætt er við, að margir
líti á það verkefni sem aukaatriði,
rirtæki I 1. )
Aætlun um
þjAAarhúskp
þegar halda þarf fyrirtækjunum á
floti.
Jónas Haralz hefur bent á nauð-
syn þess að stjórnendur einbeittu
sér að innri málum meðan verð-
bólgustormurinn geysar úti, þvi
fyrr eða síðar hljóti hann að
ganga yfir. Þarna er ég fyllilega
sammála honum, en það sem ég er
að reyna að segja, er þetta:
Stjórnendur þurfa að brjótast út i
storminn til að afla fanga og
verða þá oft svo hraktir, að það
eitt, að komast lifandi heim, er
nægilegur sigur í bili og engin
orka verður eftir til að vinna að
endurbótum heima fyrir, en sé
þeim ekki sinnt verður litið um
hagvöxt. Ef til vill er þetta einn
versti fylgifiskur verðbólgunnar,
að alltof mikil orka fer í ófrjó
störf hjá stjórnendum.
2. Hvar er framleiðni
ábótavant miðað
við nágrannalöndin
Farið var fram á, að borin yrði
saman framleiðni á tslandi og
nágrannalöndunum, en að bera
saman framleiðni almennt er
mjög erfitt. Ætla ég aðeins að
rhinnast á veiðarfæragerð, sem ég
er kunnugastur. Virðist okkur í
Hampiðjunni við vera sambæri-
legir við nágrannalöndin í fram-
leiðni, enda gengi ekki annað, þar
sem við höfum þá sérstöðu, að
hafa verið án tollverndar eða ann-
arar verndar í mörg ár. Að vera
óverndaður virðist því vera mikil
hvatning til að standa sig.
Almennt er það skoðun mín, að
iðnaðurinn þurfi ekki meiri
vernd, heldur miklu fremur
aukna samkeppni, meiri markaðs-
búskap. Skýrsla Þjóðhagsstofnun-
ar um hag iðnaðar, .sem kom út í
febrúar 1977 gefur tilefni til að
álykta að íslenzkir stjórnendur
mæti minni tollvernd með betri
stjórnun.
3. Hvernig er hægt
að bæta afkomuna?
Auka tekjur eða minnka gjöld
eru víst einu leiðirnar. t þessum
vangaveltum tala ég um almenn-
an iðnað, sem þekkingin er skást
á og þá frá sjónarhóli stjórnand-
ans. Ef litið er á áætlaða afkomu
iðnaðar, nýgerða af Þjóðhags-
stofnun fyrir 1977, kemur eftir-
farandi í ljós. Fyrir iðnaðinn (án
Vandamál
landbún-
aðar til
umræðu
hjá OECD-
ríkjunum
landbunaðarráðherr-
AR hinna 24 OECD-rfkja að
viðbættum ráðherra frá Júgó-
lavíu munu koma saman til
fundar 9.—10. febrúar n.k. til
að ræða stöðu landbúnaðar I
þessum ríkjum f aðalstöðvum
OECD í Parfs.
Formaður fundarins verður
landbúnaðarráðherra Belgíu,
Antoine Humblet, og honum
til aðstoðar verða síðan þrír
varaformenn. Eitt aðalverk-
efni fundarins verður að ræða
það mikla ójafnvægi sem ríkt
hefur á heimsmarkaði hvað
varðar verð á landbúnaðarvör-
um, segir að lokum í frétt frá
OECD í París.
fiskiðnaðar, mjólkuriðnaðar, slát-
ur- og kjötiðnaðar, niðursuðuiðn-
aðar, álframleiðslu og framleiðslu
áfengis og tóbaks).:
Tekjur 103.457 millj. 100%
Hráefni 37%
ÖnnuraðfönK 15%
Laun og launaiengd gjöld 38%
Afskriftir ok húsaleiga 4%
Vextir 5%
Hagnaður fyrir skatt 1%
Hvernig auka má
mun tekna og gjalda
Algengast er að menn takist á
við þá liði sem er skemmtilegast
eða auðveldast að fást við, svo
sem liðinn önnur aðföng, samtals
15% sem skiptast í eftirfarandi:
Rafmagn og hiti 2,5%
Pósturogsfmi 0,4%
Bifreiða- og flutningsko. 2,2%
Trygginga- og fasteignagj. 0,7%
Aðstöðu-og iðnlánasjóðsgj. 0,7%
Viðhald 2,2%
Önnuraðföng 5,6%
Minnkun gjalda gæti því t.d.
gerst með þvi að fá lækkaða raf-
magnstaxta, spara símakostnað,
setja upp eigið verkstæði til að
minnka viðhald o.s.frv., en í þessu
máli held ég að vandinn sé að
koma auga á aðalatriðin, því þótt
að margt smátt geri eitt stórt veld-
ur bæði tímaleysi stjórnenda og
meiri líkur á betri árangri, því að
hyggilegra er að beina athyglinni
að stærstu liðunum.
Hvaða liðir eru stærstir?
Hlutfall launa fer úr33% 1976 í
38% 1977. Etv. mætti minnka
þennan lið með aukinni tækni-
væðingu og þar með auknum af-
skriftum. Hráefnishlutfall er
nokkuð stöðugt milli ára. Minnka
má hráefnagjöld með hagstæðari
innkaupum og betri nýtingu, en
hún getur vegið þungt hjá mörg-
um fyrirtækjum.
Ennþá er þó stærsti liðurinn
eftir sem er 100%.
Hvernig ákvarðast tekjur?
Magn af vöru eða þjónustu x
verð á einingu ákvarðar tekjur.
1% árangur á tekjuhlið er sam-
svarandi ca. 3% mínnkun Iauna
eða hráefna og 40% breytingu á
rafmagni.
Almennt held ég að menn ræði
oft á tíðum verð og afslætti í 5 eða
10% stökkum.en gjaldaliði með
prósent nákvæmni eða jafnvel
með aukastaf fyrir aftan kommu
t.d. afskriftir 4,3% í ár, voru 4,1 %
í fyrra.
Tekjur markast eins og áður
sagði af magni sinnum verð, en
magnið er svo aftur háð verðinu.
Vitneskja um þau tengsl er þó all
oft óljós.
Hvernig ákvarðast svo verð á
vöru og þjónustu?
1. A Islandi af verðlagsnefnd á
allmörgum vörum, en hún byggir
sínar ákvarðanir fyrst og fremst á
framreikningi kostnaðar.
2. I útflutningi og þar sem ein-
hvers konar verðlagsnefnd hefur
ekki bein afgerandi afskipti er
um tiltölulega flókna ákvörðun að
ræða, en um leið er þetta lang
mikilvægasta ákvörðun stjórn-
enda fyrirtækisins. Auðvelt er að
hefja flókna umræðu um þessi
mál, en í raun finnst mér oft lítið
vitað um þau. Sakna ég þess f
stjórnunarfræðum að ekki hefur
verið fjallað nægilega vel um
teknghliðina.
Mín spurning er því hvort Is-
lendingar ættu að leggja meiri
áherzlu á að vanda umfjöllun
tekna, en frám til þessa.
Við sölu á frystum fiski til USA
hefur sú stefna að selja gæðavöru
á háu verði greinilega gefið góðan
árangur.
Sennilega hefur ekkert eitt
atriði haft betri áhrif á afkomu
íslendinga undanfarin ár heldur
en hin vel skipulagða markaðs-
Framhald á bls. 33.