Morgunblaðið - 08.02.1978, Síða 25

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 8. FEBRUAR 1978
25
sem eiga að vera sambærilegar
milli stofnana, nemendum gefinn
kostur á misjöfnum námshraða og
frelsi í vali. Þetta hvort tveggja
vekur vonir um að fólk á öllum
aldri geti hafið nám og vinsað úr
það, sem það telur sig skorta hvað
þekkingu eða hæfni snertir. Ein-
inga- og áfangakerfi eins og fjöl-
brautaskólarnir ásamt Mennta-
skólanum við Hamrahiíð gefa
fyrirheit um slíkt.
En betur má ef duga skal, og að
endingu verða hér talin nokkur
atriði, sem mér finnst eðlilegt og
réttlátt að hver íslendingur geri
kröfu til, sem hluta af íslenskum
rikisborgararétti:
1. Tryggður sé réttur einstakl-
ingsins til sanngjarnrar úttekt-
ar á þekkingu — hæfni —
frumleika hans án þess spurt
sé hvar, hvernig og hvenær
hann aflaði sér þessa, enda öðl-
ist hann ful! réttindi sam-
kvæmt frammistöðu sinni.
2. Félagasamtök, stofnanir, fyrir-
tæki eða áhugahópar efldir og
styrktir til að framkvæma
hvers konar menntandi starf-
semi, t.d. með afnotum af
húsakynnum, þátttöku i
kostnaði við kennslu og leið-
beiningar, stórauknum að-
gangi að ríkisfjölmiðlum
(hljóðvarp-sjónvarp) enda
Iiggi fyrir starfsáætlun er upp-
fylli þarfir einstaklinga og
samræmist að öðru leyti eðli-
legum hagsmunum eða áhuga-
málum þeirra.
3. Háskólanám megi hver sá
borgari hefja, sem orðinn sé 25
ára og hafi að baki a.m.k. 5 ára
fullgilda þátttöku í atvinnulífi
þjóðarinnar (sænsk fyrir-
mynd).
4. Aðstöðumunur til menntunar
eftir búsetu verði jafnaður.
Einstaklingar, hvar sem er á
landinu fái möguleika til að
hljóta leiðbeiningu frá
menntastofnunum t.d. i formi
bréfaskrifta, segulbanda eða
jafnvel hljóðvarps og sjón-
varps, ef um márga er að ræða
í sama námi.
Lokaorð
Vonandi hefur greinarkorn
þetta varpað nokkru Ijósi á hug-
takið „fræðsluskylda“ og jafn-
framt það, hvernig ég hugsa mér
að hægt væri að auka hana. Fleiri
leiðir koma sjálfsagt til greina og
framangreindar kröfur kunna að
reynast erfiðar í framkvæmd. En
mikið er í húfi að leitað sé ráða
við vandamálum skólanna og þótt
sú leit beri með sér einhver víxl-
spor, hygg ég það betra en að
gleypa ótryggð það erlenda fóður,
sem nú er borið í íslenskar skóla-
jötur í auknum mæli. Ég vona að
mönnum skiljist sú skoðun mín,
að stytting skólaskyldu og rýmk-
un fræðsluskyldu verða á haldast
í hendur. Þriðja atriðið i
„menntastefnunni", samþáttun
atvinnulifs og skóla þarf einnig
að athugast jafnhliða, þótt slíkar
hugleiðingar verði að bíða betri
tima.
Hvað er brýnna en ef takast
mætti að:
a) fækka þeim er nauðugir híma
á skólabekk, sjálfum séí og
öðrum til skapraunar og jafn-
vel skaða en jafnframt:
b) að þeim fjölgi, sem fá raun-
veruleg tækifæri til að auka
menntun sína (þekkingu,
hæfni, frumleika) hvenær sem
þeir, af fúsum og frjálsum
vilja telja sig þurfa á því að
halda, t.d. til að öðlast réttindi
til nýrra starfa?
Ein kaflafyrirsögn í grein þess-
ari er upphaf á sálmaversi, en allt
er það svona:
Lærdómstími ævin er, ó,
minn Drottinn veit
ég geti numið allt, sem
þóknast þér, þfna
speki dýrast meti. Gef ég
sannleiks gulli
safni, gef í visku og náð
ég dafni.
Verið sæl að sinni.
Vilhjálntur Einarsson.
Valtýr Kristjáns-
son Nesi - Minning
Fæddur 23. júlf 1918.
Dáinn 21. janúar 1978.
Dauðinn má svo með sanni sam-
líkjast, þykir mér, slyngum þeim
sláttumanni, er slær allt, hvað
fyrir er . . .
Þessi orð Hallgríms Pétursson-
ar minna okkur ætíð sterklega á
óþægilega staðreynd. Fall gamals
manns til upphafs síns er eðlilegt
og sjálfsagt, jafnvel stundum gott
og blessað, þrátt fyrir allan sárs-
auka. Hitt er örðugra að sætta sig
við, þegar þeir hverfa, sem enn
hafa ekki nóg lifað.
Við hjón erum nýkomin norðan
úr landi, þar sem við stóðum yfir
moldum Valtýs bónda Kristjáns-
sonar í Nesi í Fnjóskadal. Hann
hefði orðið sextugur í sumar, ef
hann hefði lifað, og því kominn af
léttasta skeiði. En því eru mér orð
sálmaskáldsins svo rík í huga, að í
sjö ár tæp hafði hann átt leiði
konu sinnar í Hálskirkjugarði.
Hún féll frá í blóma lífs st'ns frá
átta börnum þeirra, sumum enn í
æsku, — og fráfall hennar þá
skildi eftir sár, sem enn voru ekki
gróin og enn hafði Valtýr ekki að
fullu komið börnum þeirra öllum
yfir erfiðasta hjallann, en það
hlutverk og minningin um kon-
una var honum áreiðanlega hug-
leiknast.
Valtýr var fæddur í Nesi 23. júlí
1918, sonur hjónanna Guðrúnar
Stefánsdóttur frá Selalæk syðra,
sem ung kom í Fnjóskadal sem
rjómabússtýra, — og Kristjáns
Jónssonar bónda í Nesi, en hann
var lengi héraðsbúfræðingur
Þingeyinga. Þau hjón eignuðust
sex börn, og eru nú tvær dætur og
tveir synir á lífi. Kristján er lát-
inn fyrir mörgum árum, en Guð-
rún nú á tíræðisaldri, enn í Nesi
við sænilega heilsu.
Valtýr lauk prófi úr Samvinnu-
skólanum á tvítugsaldri og gerðist
fljótt útibússtjóri kaupfélags-
deildar við Fnjóskárbrú, og var
síðar um skeið kaupfélagsstjóri á
Svalbarðseyri, lengi var hann
sparisjóðshaldari, oddviti í tvo
áratugi og félagsmálamaður í
sveit sinni, varaþingmaður á veg-
um Framsóknarflokksins og sat á
alþingi um tíma 1962. En hin síð-
ari ár hafði hann að mestu dregið
sig út úr félagsmálastarfi.
Vorið 1947 kvæntist Valtýr unn-
ustu sinni Kristinu Sigurðardótt-
ur frá Fornastöðum í Fnjóskadal.
Hún var mikil mannkostakona og
glæsileg að öllu leyti. Þau tóku
svo fljótlega við búsforráðum í
Nesi. Þau eignuðust átta mann-
vænleg börn. En þegar allt virtist
í besta gengi kenndi húsfreyjan
ólæknandi sjúkdóms, sem hún
barðist við i fjögur ár. Hún dó
sumarið 1971. Þá höfðut tvö elstu
börnin lokið stúdentsprófi frá
Akureyrarskóla, en hin börnin öll
á viðkvæmum aldri, yngstir þrí-
burar aðeins átta ára. Þetta var,
eins og gefur að skilja, mikið reið-
arslag fyrir heimilið, og eftir það
bar Valtýr aldrei sitt barr, þótt
hann stæði eftir sem áður vel í
stöðu sinni að veita hinu stóra
heimili forstöðu, ásamt aldraðri
móður — og með hjálp elstu barn-
anna.
Valtýr var slíkum hæfileikum
gæddur að úr honum hefði mátt
gera marga menn. Og þótt hann
hafi miklu komið fram i félags-
málaumsvifum sínum og búskap,
verður það að viðurkennast, að í
bóndahlutverkinu hafi hann
varla verið á réttri hillu, og hafa
þó miklar framkvæmdir orðið í
Nesi á hans tíð. En þar koma mjög
við sögu elstu börn Valtýs og þau
hjónin Stefán bróðir hans og Alda
Alexandersdóttir, en þau búa á
hluta jarðarinnar. Ekki má held-
ur gleyma hlut konu Valtýs, með-
an hennar naut við. Mestur tími
Valtýs fór í opinber störf.
Valtýr í Nesi var enginn ham-
hleypumaður, hann gerði ekkert í
flýti, heldur hugsaði sitt ráð vand-
lega áður en hann hófst handa.
En þegar stefna var tekin hvarf
hann ógjarna frá henni fyrr en
marki var náð. Þetta átti ekki síst
við um félagsmálastarfsemi hans
og þjónustu við sveit sina og hér-
að, forystu hans og baráttu fyrir
þeim málum, sem almenningi í
hans umdæmi mátti að gagni
koma.
— Útgáfuréttur
Framhald af bls. 15
margvislegar gagnkröfur. — Og
íslenska þjóðin, sem dáir og met-
ur kvæði og þjóðhollustu hins
mikla skálds mun einnig fella
sinn dóm. Þeim dómi verður ekki
áfrýjað.
6. febr. 1978,
f.h. Braga hf.
Magnús Víglundsson.
— Ég fylgdist nokkuð með í
þessum efnum vegna þess að Val-
týr var stundum lengri eða
skemmri tíma á heimili okkar
hjóna í Kópavogi, — en kona mín
er systir hans, — og sagði hann
mér þá oft hvaða rökum og að-
ferðum hann hefði beitt þann og
þann daginn í viðtölum sinum við
ráðamenn hér syðra, og hvernig
hann hefði undirbúið málin
heima í héraði. — Skynsamleg
rök voru áreiðanlega hans bestu
vopn, en kannski hefur þó oft
eins drjúgt vegið, að þeir sem við
hann ræddu, fundu að hér fór
óvenju heiðarlegur maður, sem
fyrst og fremst bar hag almenn-
ings fyrir brjóst'i, en var ekki að
ota sínum tota, — og þá er það
vopn ónefnt, sem oft mun hafa
reynst Valtý vel, það var léttleiki
hans í máli og gamansemi.
Valtýr var fróðleiks- og bóka-
maður, en þótt hann ætti mörg
áhugamál, held ég að eitt hafi áít
ríkust ítök í honum: allt sem við-
kom heilsufræði og læknislist. Ef
efni og aðstæður hefðu leyft í
æsku hans hefði Valtýr áreiðan-
lega lært að verða læknir, — til
þess hafði hann nóga hæfileika og
gáfur. Eitt af verkefnum Valtýs í
félagsmálum var að beita sér fyrir
byggingu barna- og unglingaskóla
að Stóru-Tjörnum, og þótt hann
léti af öðrum opinberum störfum
hélt hann áfram að vinna fyrir
þetta óskabarn sitt, sem óhætt
mun svo að nefna. Og það mun
flestra dómur, þeirra sem til
þekkja, að engum sé órétt gert,
þótt Valtý sé eignað það umfram
aðra menn, að þetta mikla
menntasetur nokkurra
þingeyskra hreppa er risið með
slíkum myndarskap sem raun ber
vitni.
Síðustu árin átti Valtýr við
mikla vanheilsu að stríða. Hann
gekkst undir uppskurð á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á Akureyri og
dó aðfaranótt 21, jan. s.l. Hann
var jarðsettur að Hálsi 28. sama
mánaðar og var mikið fjölmenni
við jarðarförina. — Nú fléttast
saman minningarnar um þau
hjónin Kristínu og Valtý í Nesi.
Blessuð séu þau og veri.
Jón úr Vör.
— Minning
Sigurbjörn
Fram'hald af bls. 27
svo giftusamlega tókst, enda róm-
að af sjómönnum alla tið.
Marga bratta báruna þekkti
Sigurbjörn af langri sjómanns-
ævi. Var jafnan æðrulaus og gekk
að sínum störfum með festu og
dugnaði. A sjómannadegi var
hann heiðraður fyrir gifturik
störf. Ég átti um mörg ár þess
kost að kynnast Sigurbirni, hitti
hann oft og ræddi við hann. Urðu
kynni okkar því góð og varanleg.
Hann átti erfitt með að sætta sig
við að geta ekki unnið á sinum
starfsvettvangi lengur og langaði
enn sem fyrr að komast út á sjó og
vinna þar gagn. Hann átti stóra
fjölskyldu og varð þvi að vinna
hörðum höndum henni til fram-
færslu og þá lá hans ágæta kona
ekki á liði sínu. Enda veit hún það
vel hvað lífið er ög hefir reynt
margt. Og oft hefir hún sagt að
reynslan væri sinn besti skóli.
Ánægjan og góó meðferð þess
sem haft er undir höndum var
hennar hamingja.
Ég er þakklátur fyrir kynni mín
af þetm hjónum og geymi góðar
minningarstundir í þakklátum
huga. Blessuð sé minning hins
mæta sjómanns.
A. Helgason.
Sendiherra
Víetnam kall-
aður heim
New York, 6. febrúar, Reuter.
VlETNAM kallaði sendiherra
sinn hjá Sameinuðu þjóðunum
heim eftir að hann hafði verið
ákærðum njósnir 1 Bandaríkjun-
um. Sendiherrann, Dinh Ba Thi,
lýsti þvf yfir á föstudag að hann
neitaði að hlýðnast skipun um að
hverfa frá Bandaríkjunum.
Er þetta í fyrsta sinn sem sendi-
herra hjá Sameinuðu þjóðunum
er gerður brottrækur úr landi,
þótt nokkrir sendifulltrúar frá
kommúnistalöndum hafi verið
reknir burt áður, sakaðir um
njósnir.
Aðstoðarutanrfkisráðherra
Víetnams, Nguyen Co Thach,
sagði að sendiherrann hefði verið
kallaður heim vegna þess að
Bandaríkjastjórn hefði hindrað
hann í að sinna störfum sínum, að
þvi er fréttir frá Víetnam herma.
Talsmaður utanríkisráðherra
Bandarikjanna lýsti hins vegar
yfir þvi að stjórnin væri fegin því
að sendiherrann hefði verið kall-
aður heim enda hefði verið gert
ráð fyrir brottför hans fyrir
löngu. Þó vonaði utanríkisráðu-
neytið að atburður þessi ætti ekki
eftir að standa í vegi fyrir því að
eðlilegu stjórnmálasambandi
milli Hanoi og Washington yrði
komið á laggirnar.
iULÝSÍNGASfMINN EK:
22480
Sinfóníuhljómsveit
íslands
Tónleikar
í Háskólabíói fimmtudaginn 9. febrú-
ar kl. 20.30
Stjórnandi: Dr. George Trautwein
Einleikari Gunnar Kvaran
Efnisskrá:
Urbancic — Gamanforleikur
Schumann — Cellókonsert
Stokes — Sonata
H. Hansen — Sinfónia nr. 2. (Romantic)
Aðgöngumiðar seldir í Bókabúð Lárusar Blöndal
Skólavörðustig og Eymundsson, Austurstræti
Ath Áskriftarskírteini afgreidd á skrifstofunni
Laugaveg 120.
Sinfóníuhljómsveit íslands.
flúrpfpun f möngum stœrðum
°9
itum.
PHILIPS

heimilistæki sf
Sæfún 8 sími 24000