Morgunblaðið - 09.02.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. FEBRÚAR 1978
Sameiginlegt álit fulltrúa
ASÍ og BSRB og fulltrúa
3ja flokka í verðbólgunefnd
MORGUNBLAÐINU hefur borizt
eftirfarandi, sem er sameiginlegt
álit fulltrúa Alþýðusambandsins,
Bandalags starfsmanna rfkis og
bæja og fulltrúa stjórnarand-
stöðuflokkanna þriggja I verð-
bólgunefnd ásamt sérstökum bók-
unum þeirra Kristjáns Thorlaci-
usar, formanns BSRB, og Gylfa Þ.
Gfslasonar, formanns þingflokks
Alþýðuflokksins:
Reykjavfk, 8. fehrúar 1978
I þeim tillögum, sem nefndar-
formaður hefur lagt fram í verð-
bólgunefnd, er gert ráð fyrir
beinni riftun kjarasamninga og
verulegri almennri kjaraskerð-
ingu. Við undirritaðir 5 nefndar-
menn: Ásmundur Stefánsson,
fulltrúi ASI, Gylfi Þ. Gíslason,
fulltrúi þingflokks Alþýðuflokks-
ins, Karvel Pálmason, fulltrúi
þingflokks Frjálslyndra og vinstri
manna, Kristján Thorlacius, full-
trúi BSRB, og Lúðvík Jósepsson,
fulltrúi þingflokks Alþýðubanda-
lagsins, lýsum okkur andvíga slik-
um aðgerðum og teljum okkur
ekki fært að standa að nefndar-
álitinu.
Frá undirskrift samninga ASÍ-
félaganna og atvinnurekanda eru
nú einungis liðnir rúmir 7 mánuð-
ir og rétt rúmlega 3 mánuðir frá
undirskrift aðalkjarasamnings
BSRB og fjármálaráðherra. í
þessu sambandi má minna á, að í
haustspá Þjóðhagsstofnunar og
yfirliti stofnunarinnar um þróun
og horfur efnahagsmála i janúar-
lok á þessu ári er aukning þjóðar-
tekna talin rúmlega 7% árið 1977,
en Þjóðhagsstofnun spáði um 5%
í áætlun sinni si. vor. Sá rammi,
sem stjórnvöld hafa miðað við,
hefur þannig reynst rýmri en áð-
ur var gert ráð fyrir. Sú ríkis-
stjórn, sem sjálf hefur undirritað
kjarasamninga fyrir þrem mánuð-
um og afgreitt fjárlög fyrir rúm-
um mánuði, stefnir nú að riftun
samninga.
Stefna verður að samfelldum
aðgerðum, sem miða að endur-
skipulagningu efnahagslífsins,
þannig að markmiðunum stöðugu
verðlagi, vaxandi kaupmætti og
fullri atvinnu sé náð til lengri
tíma. Því er brýnt að þær aðgerð-
i'r, sem nú verður gripið til, tor-
veldi ekki frambúðarlausn þess-
ara mála, eins og fram lagðar til-
lögúr gera ráð fyrir. Það er skoð-
un okkar að þann vanda, sem við
er að etja, megi leysa án þess að
rifta samningum eða skerða al-
menn launakjör. Þá ber að itreka,
að grundvallarforsenda þess að sú
viðtæka samstaða, sem nauðsyn-
leg er, ef lausnin á að koma að
varanlegu gagni, er fyrirfram rof-
in með aðgerðum af því tagi, sem
nú eru boðuð.
Það er algjört grundvallaratriði
að samningar sem varða kaup og
kjör séu haldnir eins og aðrar
fjárskuldbindingar i þjóðfélag-
inu. Um leið og við leggjum fram
meðfylgjandi verðlækkunartil-
lögu, leggjum við áherslu á að
unnið verði að því m.a. að jafna
sveiflurnar í efnahagslífinu,
koma skipulagi á fjárfestingar-
málin, hrinda fram úrbótum í
skipan fjármála ríkis og sveitarfé-
laga og bæta fyrirkomulag verð-
lagseftirlits. Skammtímalausnin
verður að leggja grunn að Iang-
tímalausn. Sú tillaga, sem við
Þörf marg-
víslegra
skammtíma-
ráðstafana
Hér fer á eftir bókun full-
trúa Vinnuveitendasambands
tslands, Jóns H. Bergs, f Verð-
bólgunefnd 8. febrúar:
„Mér er Ijóst, að þörf er
margvíslegra skammtímaráð-
stafana í efnahagsmálum
vegna erfiðrar stöðu atvinnu-
veganna nú. Stjórnvöld hafa
þegar tekið ýmsar mikilvægar
og stefnumarkandi ákvarðan-
ir, sem að þessu lúta, og tel ég
því óhjákvæmilegt, að þau
ljúki nauðsynlegum aðgerðum
meAvali þeirra leiða, sem bezt
teljast fallnar til og falla að
því, sem þegar hefur komið til
framkvæmda.
Ég tel ýmislegt af því, sem
fram kemur i 4. og 5. kafla
fyrirliggjandi draga að skýrslu
„verðbólgunefndar“ geta orðið
til mikils gagns og til bóta í
meðferð efnahagsmála, en ég
tel starf nefndarinnar, að því
er snertir langtímamarkmið,
ekki komið á það stig, að hún
hafi lokið verkefni sínu.“
leggjum hér fram, stefnir að því
að hægja á verðbólgunni, án þess
að til atvinnuleysis þurfi að koma,
þótt Ijóst sé að hér er ekki um að
ræða nema skref i átt að lausn
málsins til frambúðar.
Auk þessara fjárlagaaðgerða
verði verslunarálagning lækkuð
um 10%, þannig að áhrif verð-
lækkunaraðgerðanna á fram-
færsluvísitöluna verði sem hér
segir:
Lækkun verslunarálaKningar 1 'A%
Auknar nidurgreiðslur 3%
Nióurfelling vöruKjalds 2V4%
Lækkun alls 7%
Samkomulag 5 fulltrúa í verð-
bólgunefnd er þannig byggt á því
grundvallaratriði að ekki verði
hróflað við kjarasamningum, full
atvinna haldist og dregið verði úr
verðbólgu með verðlækkunarað-
gerðum.
Um hinn sérstaka vanda út-
flutningsatvinnuveganna gerum
við ekki tillögur hér, þar sem ljóst
er að gengislækkun er þegar
ákveðin. Sú ákvörðun knýr enn á
um að gengið sé til verðlækkunar-
Alls: 12.100
aðgerða af því tagi, sem hér er
gerð tillaga um.
Asmundur Stefánsson
Karvel Pálmason
Gylfi Þ. Gfslason
Kristján Thorlacius
Lúðvfk Jóspesson
— 0 —
Við, sem erum fulltrúar ASÍ og
BSRB, tökum fram, að samtök
okkar eru reiðubúin að eiga við-
ræður við ríkisstjórnina á grund-
velli þessara tillagna.
Ásmundur Stefánsson
Kristján Thorlacius
— 0 —
Til viðbótar þeim yfirlýsingum
og tillögum, sem ég stand að,
ásamt fjórum öðrum nefndar-
mönnum i verðbólgunefnd, vil ég
taka fram eftirfarandi:
Ein af meginorsökum hinnar
hröðu verðbólguaukningar á síð-
ari árum er, að mínum dómi,
óhagkvæm og skipulagslaus fjár-
festing á vegum hins opinbera og
annarra aðila í þjóðfélaginu.
Þessari öru fjárfestingu hefur
fylgt óhóflega og stórvarasöm
skuldasöfnun erlendis.
Ég tel að jafnframt því sem
gerðar eru ráðstafanir til lagfær-
ingar á skipulagi fjárfestinga-
mála til lengri tíma, sé rétt að
hefjast handa þegar á þessu ári og
hægja nokkuð á fjárfestingu, sem
unnt er að fresta, jafnvel þó þörf
sé.
Kristján Thorlacius
— 0 —
Gylfi Þ. Gislason tekur eftirfar-
andi fram:
Eg er i meginatriðum sammála
þeim hugmyndum, sem settar eru
fram í 4. og 5. kafla skýrslunnar
varðandi umbætur i stjórn efna-
hagsmála og skipulegt samráð
aðilanna á vinnumarkaðinum og
stjórnvalda, sem stuðlað gæti að
varanlegum árangri í viðureign-
inni við verðbólguna.
Varðandi hugmyndir þær, sem
settar eru fram í 3. kafla um
efnahagsráðstafanir nú, er ég
aðili að framangreindum tillög-
um, og tel ríkisstjórnina eiga
þegar i stað að taka upp viðræður
við aðila vinnumarkaðsins og
bændasamtakanna á þeim grund-
velli.
Ef ekki næst samstaða um þess-
ar ráðstafanir, en í Ijós kæmi, að
rikisstjórnin vildi virða gerða
kjarasamninga, m.a. með því að
draga úr rekstrarútgjöldum rikis-
ins og opinberum framkvæmdum,
eins og gert er ráð fyrir í dæmi II
i 3. kafla, og ef bændasamtökin
gætu ekki fallizt á lækkun út-
flutningsbóta, mæli ég með því,
að framkvæmdar verði þær að-
gerðir, sem felast i dæmi 2, með
þeirri breytingu, að I stað tekju-
skattshækkunar og útsvarshækk-
unar komi heimild til sveitar-
félaga til þess að hækka aðstöðu-
gjald á atvinnurekstur, enda gætu
þau dregið úr framkvæmdum sin-
um, ef þau telja hækkun aðstöðu-
gjaldanna varhugaverða.
Gylfi Þ. Gfslason
Verðbólgunefnd að störfum.
Verðlækkunarleið
Fjáröflun:
1. 10% hækkun á skatti félaga auk 5% skyldusparnaðar
2. Veltugjald á sama skattstofn og aðstöðugjöld
3. Lækkun rekstursgjalda ríkisins
4. Utflutningsuppbætur, sem færast á niðurgreiðsl.
5. Áhrif aðgerðanna á rikissj.
6. Hækkun tekna ríkisins
v/betri innheimtu söluskatts
v/breyt. á tekjusk.
7. Sala spariskírteina
m.kr.
900
4300
1500
1000
2000
1000
2000
Alls: 12.700
Ráðstöfun:
1. Vörugjald fellur niður
2. Niðurgreiðslur auknar
3. Leiðrétting á forsendum fjárlaga (en skv.
upplýsingum Þjóðhagsstofnunar er óhjákvæmi-
legt að afla þessara tekna, þar sem fjárlaga-
forsendur hafa reynst rangar)
m.kr.
6800
3200
Álit meirihluta Verðbólgunefndar:
Famar verði leiðir sem leggi
grunn að bættri efnahagsstefnu
Hér fer á eftir álit meirihiuta
Verðbólgunefndar, Jóns
Sigurðssonar, Guðmundar G.
Þórarinssonar, Halldórs As-
grímssonar, Jóhannesar Nor-
dal, Jónasar H. Haralz og Olafs
G. Einarssonar.
„Við erum í meginatrióum
sammála um tillögur þær og
ábendingar um umbætur i
stjórn efnahagsmála og skipu-
legt samráð aðilanna á vinnu-
markaðnum og stjórnvalda,
sem stuðlað gæti að varanleg-
um árangri í viðureigninni við
verðbólguna, sem settar eru
fram í 4. og 5. kafla skýrslunn-
ar.
Við teljum einnig að brýn
þörf sé fyrir ákveðnar aðgerðir
í efnahagsmálum þegar í stað,
og jafnframt sé mikilvægt, að
við lausn á hinum aðsteðjandi
efnahagsvanda séu farnar
leiðir, sem leggi grundvöll að
bættri efnahagsstefnu á næstu
árum. 1 aðalatriðum er um tvær
leiðir að velja til lausnar þess-
um stundarvanda:
1. Að fylgja þeirri meginhug-
mynd sem sett er fram i dæmi 2
í 3. kafla skýrslunnar og lýsa
mætti sem samdráttar- og
niðurfærsluleið gegn verð-
bólgu, að afstaðinni óhjá-
kvæmilegri gengislækkun um
nálægt 10% þegar í stað, en
gerðir kjarasamningar haldist
óbreyttir.
2. Að fylgja þeirri meginhug-
mynd, sem sett er fram í dæmi
5 í 3. kafla skýrslunnar og lýsa
mætti sem málamiðlunarleið
gegn verðbólgu, að afstaðinni
um það bil 15% gengislækkun
þegar í stað, samhliða nokkurri
skerðingu verðbótaákvæða
gildandi kjarasamninga auk
hliðarráðstafana á sviði ríkis-
f-jármála og lánamála.
Eins og nú er ástatt í efna-
hagsmálum teljum, við þá
meginhugmynd, sem fólgin er í
málamiðlunarleiðinni, sem lýst
er í fimmta dæminu (nánar til-
tekið dæmi 5b) í lokagrein 3.
kafla sé skárri kostur, þegar
tekið er tillit til sem flestra
markmiða i efnahagsmálum. í
þessu felst fyrst og fremst
ábending um aðalatriði nauð-
synlegra aðgerða en ekki um
framkvæmd þeirra í einstökum
greinum. í þessu efni skiptir
miklu máli, að ekki sé gengið
lengra í mildandi ráðstöfunum
á sviði rikisfjármála en raun-
verulegur grundvöllur er fyrir.
Að öðru leyti vísum við til
þess sem segir í niðurlagi 3.
kafla:
„að fimmta leiðin komist
næst farsælli lausn, þótt á
henni megi sjá ýmsa agnúa.
Aðalatriðið er, að snúizt verði
ákveðið og afdráttar'aust við
verðbólgu- og jafnvægisvanda
þjóðarbúsins. Hér er ekki valið
milli þægilegra kosta, en velja
þarf skjótt og með ákveðnum
hætti milli kostanna fjögurra
þ.e. hvort fara skuli samdrátt-
ar- og niðurfærsluleiðina,
launastöðvunarleiðina eða leið
gengislækkunar með stöðvun
eða skerðingu verðbóta.
Vandinn er sá að kjósa þá
leið, sem viðunandi árangur
næst eftir frá efnahagslegu
sjónarmiði án þess að valda svo
kröftugu afturkasti í næstu
kjarasamningum, að upp sé
vakin enn á ný kröpp verð-
bólgualda. Það er skammgóður
vermir að draga snögglega úr
verðbólguhraðanum á árinu
1978, ef af aðgerðum til við-
náms gegn verðbólgu að þessu
sinni hlýzt enn aukin verðbólga
síðar."