Morgunblaðið - 14.02.1978, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1.4. FEBRUAR 1978
11
Baráttan fyrir þingkosningarnar í
Frakklandi er hafin fyrir alvöru og
úrslitin virðast ætla að verða tví-
sýnni en við var búist í upphafi.
Sundrung í röðum vinstri manna
hefur bætt stöðu hægri manna, sem
standa sameinaðir um stefnuskrá,
sem Raymond Barre forsætisráð-
herra hefur samið. Á hinn bóginn
hafa skoðanakannanir gefið til
kynna að vinstri flokkarnir hafi
meira fylgi.
En jafnvel þótt vinstri flokkarnir
sigri er óvíst að jafnaðarmenn og
kommúnistar geti unnið saman í rík-
isstjórn.
Eitt það athyglisverðasta sem hef-
ur gerzt í kosningabaráttunni er að
Giscard D’Estaing forseti hefur
fleygt sér út í hana.
De Gaulle hafði sérstakt lag á að
ná til kjósenda. Hann sagði að ann-
hvort kysu þeir De Gaulle eða ring-
ulreið. Giscard virðist nota sömu
aðferð: Hann hefur sagt vinstri öfl-
unum stríð á hendur og segir kjós-
endum að um tvennt sé að velja.
Hina hófsömu íhaldsstjórn hans eða
efnahagshrun.
Giscard d'Estaing I Verdun-
sur-Ie-Doubs. Það vakti athygli
hversu innilega hann tók fagn-
aðarlátum fjiildans.
Kosningarnar
í Frakklandi:
Giscard hef ur sagt vinstri
öflunum stríð á hendur...
„Eina leiðin til að fá Frakka
til að kjósa rétt er að segja þeim
sannleikann," sagði forsetinn i
ræðu, sem hann flutti þegar
hann sótti heim bæinn Verdun-
sur-le-Doubs fyrir skömmu. Það
var engin tilviljun að forsetinn
valdi þennan bæ i Burgundy-
héraði. Kosningabaráttan hófst
snemma og undirbúningurinn
hefur verið mikill. Giscard vill
ná til þjóðarinnar og þvi kaus
hann að flytja eina mikilvæg-
ustu ræðu sína í Verdun-
sur-le-Doubs. Þar voru tiu þús-
und áheyrendur, en ræðunni
var jafnframt sjónvarpað beint
í þremur sjónvarpsstöðvum og
send út i mörgum útvarpsstöðv-
um, þannig að öll þjóðin hefur
hlustað. Þeir er tilþekkja segja
að þetta hafi verið stór stund á
ferli hans scm forseta franska
lýðveldisins.
Ef litið er á stöðu hans núna
er embætti hans ekki beinlinis i
hættu í þingkosningunum í
marz.
En hvað ef stjórnarandstaða
jafnaðarmanna og kommúnista
vinnur eins og skoðanakannan-
ir hafa stöðugt bent til? Giscard
yrði áfram forseti þótt vinstri
flokkarnir ynnu meirihluta í
þinginu. Hann hefði áfram vald
til að hafa áhrif á atburðarás-
ina meira að segja svo mikið
vald að hann gæti farið fram á
nýjar kosningar þætti honum
þörf á.
„Ég var ekki kosinn
forseti til að sitja
aðgerðarlaus á
þessum reynslutíma.“
Hann ætlar að berjast til
Marchais leiðtogi kommúnista
getur ekki hugsað sér að dansa
eftir pfpu Mitterands.
þrautar enda bendir allur und-
irbúningur i kosningabarátt-
unni til þess og meira en menn
bjuggust við, a.m.k. vinstri
menn. Forsetinn er ákaflega
íhaldssamur i framkomu og þvi
vakti það athygli í Verdun-
sur-le-Doubs hversu innilega
hann tók fagnaðarlátum fjöld-
ans vegna þess að hann hefur
yfirleitt átt erfitt með að sýna
eða koma á framfæri hlýju til
fólksins, en þegar hin stóra
stund kosningabaráttunnar
rann upp tókst honum það.
Enginn bjóst við hlutleysi hjá
honum i ræðunni, sem hann
flutti. en afstaða sú sem þar
kom fram vakti undrun hjá
flestum og sérstaklega vinstri
mönnum. Hin megna andúð
hans á vinstri ölfunum skein úr
hverri setningu.
Hann er reiður og það kom
sérstaklega fram þegar hann
sagði: „Ég var ekki kosinn for-
seti til þess að sitja aðgerðalaus
á þessum reynslutima í sögu
þjóðar okkar. Efnahagsstefna
vinstri manna er hættulegt
ævintýri sem á rætur í lýðs-
krumi, blekkingu og svik-
um . .. Frakkar munu aldrei
sætta sig við gervi-Sæluríki.
Efnahagsstefna vinstri
manna mun koma niður á fólk-
inu. Forsetinn sagði að sjálf-
sögðu væri fólki frjálst að kjósa
vinstri menn en þá ætti þjóðin
það yfir höfði sér að stefnuskrá
þeirra yrði fylgt út i yztu æsar
og hann sem forseti gæti á eng-
an hátt komið i veg fyrir það.
enda ætlaði hann sér það ekki.
En eitt gæti hann lofað þjóð
sinni: Hún yrði ekki svikin.
Ræða Giscards er sögð hafa
Mitterand segir að Giscard
muni einangrast f Elyséehöll-
inni eftir kosningar sem leið-
togi stjórnarandstöðunnar.
hljómað eins og englasöngur í
eyrum Chiracm Iciðtoga Gauil-
ista. Hann hcfur mánuðum
saman hvatt Giscard til að kasta
sér út i baráttuna gegn vinstri
mönnum og útrýma þeirri skoð-
un að foretinn vilji fara sátta-
leiðina gagnvart Francois Mitt-
erand leiðtoga jafnaðarmanna.
en því er spáð að hann fái næst-
mest fylgi i kosningunum i
marz.
Á valdi Marchais
hvort vinstri
menn missa
sigurinn úr
höndum sér
Þó er það ekkert leyndarmál
að Jaqucs Chirac borgarstjóri
mundi nota hvert tækifæri til
að grafa undan Giscard og Ray-
mond Barre arftaka sinum
enda gáfu gaullistar á sinum
tíma upp á bátinn samning sinn
við samherja sina í rikisstjórn i
fyrri lotu kosninganna. Þó hef-
ur Chirac ekki alveg afneitað
stefnuskrá hægri manna. En
glundroðinn er það mikill i röð-
um vinstri manna að engan veg-
inn er vist að þeir vinni kosn-
ingarnar. Þeir hafa verið sjálf-
um sér verstir og það er á valdi
Georgs Marchais, leiðtoga
kommúnista, hvort þcir missa
sigurinn úr höndum sér.
Kommúnistar hafa endanlega
fallið frá sameiginlegri stefnu
kommúnista og jafnaðarmanna.
Það er m.a.s. ekki ljóst lengur
hvort þeir hjálpa hvorir öðrum
í síðari lotu kosninganna 19.
marz, sem ræður úrslitum. Að-
eins með slikri kosningasam-
Chirac borgarstjóri og fyrrver-
andi forsætisráðherra mun
nota hvert tækifæri til að grafa
undan Giscard og Kayntond
Barre arftaka sínum.
vinnu geta vinstri menn koll-
varpað stjórn Giscards.
Marchais segir að kommún-
istar komi jafnaðarmönnum
ekki til hjálpar i siðari lotunni
nema þeir fái meira en 21 af
hundraði atkvæða i fyrri um-
ferðinni 12. marz. Samkvæmt
skoðanakönnunum hafa komm-
únistar á bak við sig einmitt
þetta atkvæðamagn i svipinn og
það er nokkurn veginn sama
útkoma og þeir hafa fengið að
meðaltali i fimm almennum
kosningum, sem farið hafa
fram siðan fimmta lýðveldið
var stofnað 1958.
Þvi segir Marchais, að komm-
únistar verði að standa sig bet-
ur en þeir hafi gert i tuttugu ár
(meðan hægri stjórn hefur ver-
ið við völd) ef þeir eigi að
hjálpa jafnaðarmönnum að
tryggja vinstri meirihluta á
þingi.
Aðalástæðan fyrir upplausn
bandalags jafnaðarmanna og
kommúnista liggur þvi ljós fyr-
ir: Marchais er ekki reiðubúinn
að fara i stjórn með Mitterand
sem veikari aðili.
Flokkur kommúnista er
þruatskipulagður og flokks-
menn undir ströngum aga.
Flokkurinn hefur oftast nær
fengið fleiri atkvæði en jafn-
aðarmenn siðan 1945. Þvi er
það mikið áfall fyrir kommún-
ista nú að verða vitni að þvi að
„litli bróðir", jafnaðarmanna-
flokkurinn undir stjórn Mitter-
ands, er vaxinn þeim yfir höfuð
og næstum orðinn stærsti flokk-
ur Frakklands.
Búizt er við að jafnaðarmenn
fái milli 26—30 af hundraði at-
kvæða og fer það eftir því hve
Kaymond Barre forsætisráð-
herra setti á svið mikið sjónar-
spil þegar hann kynnti stefnu-
skrá sina.
mikið af at kvæðunt fer til litils
bandalagsflokks þeirra, rót-
tækra vinstri manna. Stjórnar-
samnvinnan sem grundvallað-
ist á sliku hlutfalli milli fylgis
jafnaðarmanna og kommúnista
lciddi til þess að Marchais yrði
að dansa eftir pipu Mitterands.
Giscard mun ekki
fara í stjórn
með Mitterand
Mitterand var staddur í París
þegar Giscard flutti ræðu sina i
Verdun-sur-le-Doubs og ræða
forsetans kom honum bersýni-
lega i opna skjöldu þvi það tók
hann tvo daga að semja svar-
ræðu, og hann flutti hana i
sjónvarpi 29. janúar s.l. Mitter-
and heldur dauðahaldi i þá hug-
ntynd að forseti lýðveldisins
skuli hafinn yfir flokka og scgir
að Giscard hafi nú í kosninga-
baráttunni afsalað sér þvi dóm-
arahiutverki. sem hann hafi
verið kjörinn til að gegna, og
tekið þá áhættu að einangrast i
Elyséehöllinni eftir kosningar
sem leiðtogi stjórnarandstöð-
unnar.
Ferð forsetans til Burgundy
hefur svarað ýmsurn spurning-
um um fylkingarskipan i
frönskum stjórnmálum. Gis-
card hefur sagt að hann geti
ekki hindrað vinstri menn i þvi
að framfylgja stefnuskrá sinni
ef þeir sigra og um leið varar
hann frönsku þjóðina við þvi að
hann muni ckki reyna aðra
möguleika á stjórnarmyndun.
Hann hefur með þessu gert að
engu draum þeirra Fra; ka, sem
héldu að Mitterand gtvti slitið
sig frá kommúnistum ( g mynd-
að stjórn með Gisscard.
Marchais skiptir
um skoðun eftir
ræðu forsetans
Ræða forsetans kom ekki
Mitterand einum i opna skjöldu
heldur hafði hún í för með sér
einkcnniiega breytingu á af-
stöðu kommúnistaleiðtogans
Marchais. Eftir flutning ræð-
unnar gaf Marchais það í skyn
að flokkur hans væri fús til
þátttöku i rikisstjórn ef vinstri
flokkarnir sigruðu. En frani að
þessari afdrifariku ræðu voru
hverfandi líkur á því að jafn-
aðarmönnum og kommúnistum
tækist að mynda stjórn i sam-
einingu, þar sem þeim tókst
ekki í haust að ná nýju sam-
komulagi um hina sameigin-
legu stefnuskrá. Aftur á móti
gaf Marcl kvnna i þessari
^^ldábls.41