Morgunblaðið - 05.03.1978, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. MARZ 1978
fíliorijjiwMafoífo
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 1 700.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 90.00 kr. eintakið.
'C'f þær aðgerðir, sem
-f-^nokkrir forystumenn
ASÍ og BSRB stóðu að
um mánaðamótin hefðu
tekizt, hefði það leitt til
stórkostlegrar
sundrungar og mikilla
átaka í samfélagi okkar.
Þá hefðu erfiðir tímar
verið framundan og
hrikt í stoðum þjóð-
félagsbyggingarinnar.
Þessar aðgerðir tókust
ekki. Fólkið sjálft tók í
taumana og kom í veg
fyrir, að mistök forystu-
manna nokkurra laun-
þegasamtaka leiddu til
þeirrar úlfúðar, sem ella
hefði orðið.
Þegar efnt er til slíkr-
ar sundrunariðju er allt-
af hætta á því, að
einhver beiskja standi
eftir, sem eitri
andrúmsloftið og valdi
erfiðleikum í samskipt-
um manna, ekki sízt af
hálfu þeirra, sem verða
að horfast í augu við, að
áform þeirra hafa mis-
tekizt. Til þess má hins
vegar ekki koma, að
þessi tilraun til ólög-
legra verkfallsaðgerða
hafi til frambúðar nei-
kvæð áhrif á andrúms-
loftið í þjóðfélaginu. Við
verðum að horfa fram á
Sættir-
við en ekki til baka. Nú
er tími til sáttagerðar —
ekki aukinnar
sundrungar. Ríkis-
stjórnin hefur beitt sér
fyrir ákveðnum ráð-
stöfunum í efnahags-
málum, sem að hennar
dómi, meirihluta Al-
þingis og fjölmargra
fleiri voru óhjákvæmi-
legar til þess að koma í
veg fyrir atvinnuleysi og
vaxandi verðbólgu síðar
á árinu með þeim af-
leiðingum, sem slíkt
mundi hafa fyrir af-
kömu fólks og stöðu
þjóðarbúsins út á við. í
þessum aðgerðum ríkis-
stjórnarinnar felst m.a.
nokkur skerðing kaup-
gjaldsvísitölu, að vísu
mun mildari en áður
hefur tíðkast, t.d. vorið
1974, þegar vinstri
stjórnin sat að völdum.
verkalýðshreyfingin
hefur tekið þessa að-
gerð ríkisstjórnarinnar
mjög óstinnt upp. Engu
er líkara en verkalýðs-
samtökin dragi í efa rétt
ríkisstjórnar og Alþing-
is til að setja lög og
framkvæma þau að því
er varðar kaupgjalds-
samninga. Sá hugsunar-
háttur af hálfu verka-
valdið er í höndum
þjóðarinnar sjálfrar en
hún felur 60 fulltrúum
sínum umboð í kosning-
um til þess að fara með
málefni sín og það um-
boð nær ekki síður til
kjaraákvarðana en ann-
arra málefna, ef þörf
krefur. Ef svo væri ekki,
hefðu verkalýðsfélögin
haslað sér völl ofar
þjóðþinginu og utan við
ramma þeirrar löggjaf-
ar, sem það setur. Slík
staða verkalýðsfélaga
væri að sjálfsögðu óþol-
andi og er ekki til
umræðu.
Forystumenn ASI og
BSRB ætluðu að brjóta
lagasetningu Alþingis
og ríkisstjórnar í efna-
hagsmálum á bak aftur.
ekki sundrung
lýðsforystu leiðir til
þeirrar niðurstöðu, að
það sé í raun alveg sama
hversu vitlausa kjara-
samninga verkalýðsfé-
lög og vinnuveitendur
gera (í þessu tilfelli er
ríkið sjálft raunar einn-
ig viðsemjandi laun-
þega), Alþingi og ríkis-
stjórn megi ekki taka í
taumana. Á þá niður-
stöðu og slíkan
hugsunarhátt er ekki
hægt að fallast. Úrslita-
Sú tilraun mistókst. Að
sjálfsögðu verður þeirri
lagasetningu og þeim
aðgerðum ekki breytt.
Þær standa. En að því
sögðu er auðvitað sjálf-
sagt, að hinir beztu
menn úr röðum þings og
stjórnar, og úr forystu-
sveit verkalýðs og at-
vinnuvega setjist niður
og leiti að sameiginleg-
um grundvelli til að
standa á til frambúðar.
Óðaverðbólgan hefur
haft mjög neikvæð áhrif
á þjóðlíf okkar og
hugsunarhátt og afstöðu
fólks. Ekkert markmið
er nú mikilvægara en að
ná tökum á verðbólg-
unni. Þótt nokkuð hafi
áunnizt í tíð núverandi
ríkisstjórnar hefur sá
árangur ekki náðst, sem
dugar. Við náum ekki
tökum á verðbólgunni ef
ríkisstjórn, Alþingi,
verkalýður og vinnuveit-
endur standa stöðugt í
hávaða rifrildi um það,
hvernig taka eigi á mál-
um.
Til þess að ná
árangri þarf samstöðu
þessara aðila — ekki
sundrungu. Þess vegna
vill Morgunblaðið nú,
þegar upp er staðið frá
misheppnuðum aðgerð:
um forystumanna ASÍ
og BSRB, hvetja til
sátta en ekki sundrung-
ar. Ef einhverjum dett-
ur í hug, að nú sé tími
til að láta kné fylgja
kviði gagnvart þeim for-
ystumönnum verkalýðs
hreyfingarinnar, sem
beittu sér fyrir ólögleg-
um aðgerðum er það á
miklum misskilningi
byggt. En þjóðin mun
líka vænta þess, að
þessir sömu verkalýðs-
foringjar hafi þroska til
að taka í framrétta
hönd.
Rey kj aví kurbréf
•Laugardagur 4. marz
Vegið í sama
knérunn
Ymsar fréttir, sem borizt hafa
hingað til lands frá útlöndum í
vikunni, hafa vakið athygli, ekki
síður en þær fréttir, sem Islend-
ingar hafa verið mest með
hugann við, s.s. vinnustöðvunin
og hvernig til tókst með hana.
Einn þeirra, sem hitti bréfritara
eftir útifund ASÍ og BSRB á
Lækjartorgi fyrri verkfallsdag-
inn, sagði: „Nú er friðsamlegasta
uppreisn sögunnar Iiðin hjá!“
Sannleikurinn er sá, að of mikið
má af öllu gera. Fólk lætur ekki
segja sér fyrir verkum eins og
það sé fjárhundar eða sirkusdýr.
Það hefur sem betur fer eigin
skoðanir og hefur það ekki sízt
komið fram í þessari viðburða-
ríku viku. Og þeir, sem ætla að
hafa áhrif á almenning, mega
ekki gleyma því, að of mikið má
af öliu gera. Það kom fram bæði
hér á íslandi og í Frakklandi, svo
að dæmi séu tekin. I Frakklandi
hefur stjórnmálabaráttan verið
svo hörð og linnulaus, að fréttir
herma, að nú hafi loks gengið
fram af almenningi þar í landi. í
staðinn fyrir hita og baráttuhug
hvílir nú einhver drungi yfir
kosningabaráttunni, þrátt fyrir
það, að úrslit kosninganna geta
haft örlagarík áhrif á framvindu
mála í Frakklandi; og e.t.v. geta
úrslitin skipt sköpum um póli-
tíska þróun, ekki aðeins þar,
heldur víðar í lýðræðisríkjum
Vestur-Evrópu. En þrátt fyrir
þetta virðast kjósendur orðnir
svo leiðir á stjórnmálamönnum
þar í landi, að einn sjónvarps-
gagnrýnandi heldur því fram, að
fólk vilji ekki sjá stjórnmála-
menn, helzt aldrei framar eins og
hann komst að orði. Þó kastaði
fyrst tólfunum, þegar allar sjón-
varpsstöðvar Frakklands ákváðu
að útvarpa stjórnmálaumræðum
á sama tíma, þ.e. eftir kvöldfrétt-
ir, og hefur skoðanakönnun sýnt,
að yfir 80% sjónvarpsáhorfenda
skrúfa fyrir tækin sín, um leið og
stjórnmálamennirnir birtast.
En þessi leiði á fyrirskipunum
„að ofan“ hefur ekki aðeins grípið
um sig í F’rakklandi, heldur má
sjá þessi sömu merki hér á landi.
Forysta BSRB ætlaði að knýja
félaga sína til að taka þátt í
tveggja daga ólöglegu verkfalli,
og enda þótt formaður samtak-
anna hafi lýst því yfir við
fréttastofu ríkisútvarpsins sl.
fimmtudag, að þátttakan hafi
verið góð — hún hefði verið um
og yfir 50% — þá var þátttaka
opinberra starfsmanna svo slök í
raun og veru, að það hlýtur að
vera forystu samtakanna alvar-
legt íhugunarefni, hvernig til
tókst. A mörgum vinnustöðum
kom 100% opinberra starfs-
manna til vinnu4 og það var
undantekning, ef færri en 8o%
opinberra starfsmanna komu til
vinnu á þeim vinnustöðum, sem
heyra undir ráðuneyti. Helzta
undantekningin voru kennarar,
eins og kunnugt er, en þá ber þess
einnig að geta, að margir nem-
endur sáu sér leik á borði og
ákváðu-að koma ekki í skólann á
þessum „hátíðsdögum" og láir
þeim enginn, þó þeir hafi „tekið
forystu" í verkfallsaðgerðum eins
og á stóð. Ekki missa þeir launin
við það(!) En þær tölur, sem
birtar hafa verið um mætingu
opinberra starfsmanna í þessu
ólöglega verkfalli, sýna svart á
hvítu, að þeir eru meira trausts
verðir heldur en menn héldu,
þegar þeir tóku mið af vígorðum
og fyrirætlunum forystu þeirra.
Hið sama má einnig segja um
marga aðra starfshópa, bæði hjá
BHM og ýmsum öðrum launþeg-
um, sem létu ekki etja sér út í
lögleysur, heldur komu til vinnu
og sýndu með því, að þeim
kemur ekki til hugar að brjóta
niður lög lítils lands, sem hefur
litlu sem engu framkvæmda-
valdi yfir að ráða. Þetta hlýtur að
vera holl lexía fyrir forystumenn
launþega. Sjómenn og ýmsir
forystumenn þeirra eiga heiður
skilið fyrir að hlusta ekki á
kröfur um ólögleg verkföll, svo og
verzlunarmenn og forystumenn
þeirra, svo að nefnd séu tvö
fjölmenn launþegasamtök.
Þá er hitt ekki síður at-
hyglisvert, að fjöldi manna kom
ekki á vinnustaði af ótta — ekki
við atvinnurekendur eins og
stundum bar við í gamla daga,
heldur við verkalýðsforystuna!
Þannig hefur málum verið snúið
við frá því sem var. Forystumenn
í verkalýðssamtökum hafa einatt
hreiðráð um sig í lífeyrissjóðum,
sjúkrasjóðum, stjórnum verka-
mannabústaða o.s.frv. — og það
sér hver sjálfan sig í því að egna
þessa „toppa“ gegn sér; það gæti
haft afleiðingar. En þannig
hefur ótti m.a. haft áhrif á 2á,
sem ekki komu til vinnu.
Dræm þátttaka
Samt sem áður var þátttaka í
verkfallsaðgerðum víða dræm,
enda þótt hún væri langmest hjá
verkalýðsfélögum, en að því er
iðnrekendur á höfuðborgarsvæð-
inu segja komu yfir 80% iðn-
verkafólks í þær 30 verksmiðjur,
sem könnun var gerð í. Það talar
sínu máli.
Þá eru ekki síður athyglisverð-
ar fréttirnar, sem bárust utan af
landsbyggðir.r.i, þar sem menn
tóku sáralítinn þátt í verkfallsað-
gerðum og fjöldi manna í öllum
launþegasamtökum kom til
vinnu, enda höfðu mörg laun-
þegasamtök ákveðið að taka ekki
þátt í aðgerðum ASÍ-forystunn-
ar. En það munu einna helzt hafa
verið þeir, sem eiga að uppfræða
æskulýðinn, m.a. um það, að
með lögum skal land byggja, sem
sátu heima, enda þótt fjölmargir
kennarar hafi sýnt þegnskap og
neitað að taka þátt í þessum
skollaleik: að brjóta lög landsins.
Höldum
í horfinu
Það er athyglisvert, að í litlu
þjóðfélagi eins og okkar þar sem
framkvæmdavald er lítið sem
ekkert, virðist vera einhver inn-
byggð varfærni í almenningi, sem
segir honum, að hann skuli ekki
láta nota sig til lögbrota, heldur
sé nauðsynlegt, að hann sé á verði
gegn öllum slíkum tilraunum og
taki ráðin í eigin hendur, ef vegið
er að því réttarríki, sem er
samgróið vitund og lífsviðhorfi
íslendinga. Á þessu hafa forystu-
menn launþegasamtakanna nú
fengið að kenna óþyrmilega og
fagnar Morgunblaðið því, að
almenningur skuli hafa sýnt