Morgunblaðið - 11.03.1978, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. MARZ 1978
Grein: Árni Johnsen
Farkostur hversdagsins,
heimili hennar, ber svip af
lífsstíl hennar, leikhúsinu.
Margir sérstæðir og per-
sónulegir hlutir minna á
staði og stundir, en hlutverkin hafa
verið misjafnlega stór eins og gengur
jafnt á fjölum Thalíu og þjóða
heimsins. Það er notalegt í stofunni
hennar á jarðhæð við Laufásveg 5,
veggþykktin hálfur faðmur, því undir
múrnum lúrir handhöggvið grágrýti.
Þóra brá kaffikönnunni á borðið, en
ég spuröi hana um mynd á veggnum,
mynd af Önnu Borg leikkonu, systur
hennar. Mynd af svo glæsilegri konu
að hver sem ann fegurð hlýtur að
staldra viö.
„Ég læt ramma
myndina inn“
„Já, ég lét ramma hana inn,“ sagði
Þóra með sinni Ijúfu rödd,“ það kom
eitt sinn til mín lítil stúlka sem kvaðst
sjá konu frammi í ganginum, konu
sem brosti til hennar, en litlu stúlkunni
var ekki alveg sama. Ég spurði hana
hvernig konan liti út og þegar lýsingin
kom þá vissi ég strax hvað var á
seyði. Ég sótti myndir inn í skáp hjá
mér, myndina af Önnu systur minni,
og sýndi stúlkunni. — Já, þetta er
hún, þetta er hún sem stendur þarna,
sagöi litla stúlkan og brosti nú fram
á ganginn. — Ég hugsaði mitt, nú
Anna mín, þú vilt ekki hafa þetta
svona, ég læt ramma inn myndina."
hefur verið misjafnt en það jákvæöa
flýtur. Hlutverkin? Blönduö. Fyrst
laglegar stúlkur, mér þóttu þær
heldur leiöinlegar og keimlíkar hver
annarri. Ég hét Vanda í fyrsta
stykkinu mínu og Brynjólfur sagði viö
mig: „Það er alveg vandalaust," en
mér hefur alls ekki fundist þaö vera
vandalaust. Síðan komu karakter-
hlutverkin og þau sitja bezt í manni.
Þau voru innlegg með góðum vöxt-
um, ekki þessum jarðbundnu, ég
þekki þá svo lítið.
Rætt við Þóru Borg
leikkonu % tilefni 50
ára leiklistarafmælis.
Annars er það kynlegt hve ég hef
oft þurft að hlaupa fyrirvaralaust inn
í hlutverk. Ég man t.d. þegar Poul
Roumert kom hingaö í fyrsta sinn að
ég varð að hlaupa í hlutverk Möllu i
Andbýlingunum. Leikkonunni hafði
mislíkað viö leikstjórann og hent i
hann heftinu um leiö og hún rauk a
dyr og é<p var sett í hlutverkiö um
kvöldið. Eg byrjaöi t.d. á hlutverki
Siggu í Manni og Konu, en eftir
nokkrar sýningar var mér falið að
leika Sigrúnu. Þannig voru þetta
hrindingar út og inn.
„Hún var
svo fjolluð“
Svo komu rullur eins og Túttí. Það
var afskaplega skemmtileg kona að
leika. Hún var fjolluð, hún var svo
fjolluð. Gift, jú, jú, en
þegar allt fór í hönk var
kallaö á lögregluþjóninn
og hann var þá maðurinn hennar.
Þessi leiksýning var bönnuö í fyrstu.
Það var sagt að ég hefði verið
hneyksliö af því að ég var í baðfötum,
en hneykslið var annaö og lögreglu-
stjóri bannaði sýninguna. Hneykslið
var að Alfreð kemur að sumarhótel-
inu Vatnalaug til þess aö ná sér í
kvenmann og Brúsi „vert“ ætlar að
vera „smart“ og setur hann inn í
herbergi hjá kvenréttindakonu sem
kom á hótelið til þess eins að
hneykslast. Alfreð kom allur rifinn út
frá henni og hún líka þar til á
maskaprufunni. Þetta var viðkvæmt í
þá tíð. Menntamálaráðuneytið skip-
aði 5 manna nefnd til að dæma um
það hvort sýningin skyldi leyfð eða
ekki eftir að lögreglustjóri hafði
stöðvað hana. Það var drifið í æfingu
og boðið þingmönnum og bæjar-
stjórn og vinum og vandamönnum
leikaranna. Þegar nefndin kom ask-
vaðandi fundu þeir að því að fleira
fólk var komiö í salinn í gamla Iðnó,
Leikarinn
verðurað
gleyma
Hjálp
augnabliksins
Verst var það þó í Þjóðleikhúsinu
einn daginn þegar Indriði kom
brunandi upp stigann kl. 7 og sagði
að ég yrði að leika barónsfrúna i
Góða dátanum. Ég hafði ekki einu
sinni séð senuna, en það voru ekki
liðnar tvær klukkustundir frá því að
Indriði gaf skipunina og þar til eg
gekk út af sviöinu í hlutverki
barónsfrúarinnar. Ég hafði l®rt
rulluna á meðan verið var að sminka
mig. Ég var einmitt aö hugleiða
tóninn sem hæfði hlutverkinu þegar
ég leit upp og sá mig í speglinum eftir
förðunina. Á ég að vera svona gömul,
spuröi ég undrandi.
„Þú ert hundgömul," svaraði Har-
aldur Adolfsson sminkari um hæl *
kostulegum tón og ég greip tóninn.
Svona hjálpar augnablikið.
Jafnvel þegar ég sminkaði mér til
gamans í Meyjaskemmunni varð eg
tvisvar að fara inn í hlutverk. Þetta
er kostulegt."
Addý kom aftur inn í myndina, vatt
sér inn og það hýrnaði yfir Þóru a
sérstakan hátt Hún brosti djúpu brosi
eins og þegar vorilmurinn leggst ylir
landið: „Addý er einn af mínum
gömlu vinum, sem mér þykir vaent
sjálfum
sér“
Ad muna þad
skemmtilega -
Við röbbuðum saman um leikferil
hennar og annað sem fylgdi í kjölfar
þessarar stundar, leikmunina úr lífi
hennar, atvik sem heilsa eins og vinir
þegar þá allt í einu ber að úr firð
liðins tíma.
„Leiklistin,“ sagði hún og það
blossaði í auga um leið og hún reis
í stólnum, „það er ýmislegt sem fylgir
henni, en svo er bara eins og maður
muni það skemmtilega. Það eru
sólblikin eins og hún Dóra
sagði í Hallsteinn og Dóra, í 4. atriöi.
Já, það er ekki bara kerlingin úr
Gullna hliðinu sem þarf að klöngrast
yfir kletta og klungur. Nei, manni er
leyft að gleyma eins og Scrubby
sagði á Útleiöinni. Bíddu nú viö,
hvenær var það leikið?"
Hún náði í bók í hillu í stofunni.
„Það er þessi Leikfélagsbók, hún
er Biblían. Jú, það var 1941. Þetta er
á skipinu milli heimanna og ég leik
þar frú Cliveden-Banks. Þeg-
ar hún veit að hún er dáin klæðir
hún sig í svart. Ég var dæmd til að
vera með eiginmanni mínum þegar
ég kom yfirum og það var versta
refsing sem hún gat fengið eins
eigingjörn og hún var.
Þetta er merkilegt leikrit. Fólkið er
að fara til heimsins handan við
móðuna miklu og þaö fær skjótt að
vita hvert stefnir. Scrubby er einn á
skipinu. Hann hafði fyrirfarið sér og
fær því ekki að fara í land. Hann
verður stöðugt að feröast fram og
aftur með skipinu og þegar hann er
spurður um ástæðuna man hann ekki
lengur og svarar þessu gulli: „Mér
hefur verið leyft að gleyma." Já, þetta
en það var ekkert gefiö eftir og
nefndin varð að sitja á 1. bekk með
áhorfendur fyrir aftan sig. Einn í
nefndinni var ákaflega hláturmildur,
en hinir voru sérlega hátíðlegir. Þetta
var ein skemmtilegasta sýning sem
ég hef leikið í.
í hléi komu boð til þingmanna
eins flokksins um að koma á
þingflokksfund út í Alþingishús, en
þeir neituðu að fara fyrr en sýning-
unni væri lokiö, skemmtu sér kon-
unglega og báru því við að þeir
ætluðu sér ekki að missa af seinni
hlutanum ef sýningin yrði bönnuð.
Fólkið skemmti sér vel og það var
klappað, júblað og húrrað. Það var
svo skemmtilegt að leika þetta kvöld.
Einstaka sýningar geta setið svo í
manni.
„Svona pótti
henni gaman“.
Ég minnist sýningar á Manni og
konu eitt sinn. Hún hófst klukkan 7
um kvöldiö með fólki af elliheimilinu
og á vegum fátækranefndar. Fólkið
lifði sig svo inn í sýninguna að
setningarnar komu jöfnum höndum
frá sviðinu og salnum. Ég man til
dæmis að Brynjólfur var að humma
í ræðum séra Sigvalda og þá kom ein
setning alveg orörétt framan úr
salnum. „Alveg rétt,“ sagði Brynjólfur
þá. Ég lék Sigrúnu þarna og Gestur
lék Þórarin. í einu atriðinu kemur
Finnur inn (Lárus Pálsson) til að vara
Sigrúnu og Gest við séra Sigvalda
sem var að koma. Þá sagði kona úr
salnum stundarhátt: „Hvað er strák-
urinn að rekast þetta, því mega þau
ekki vera í friði."
Ein gömul kona sat og prjónaði alla
sýninguna. Hún var blind. í sýningar-
lok sagði hún við sjálfa sig, en allir
heyrðu: „Æ, ég vildi að það væri aö
byrja." Svona þótti henni gaman,
þótt hún sæi ekkert.“
650 leikkvöld
í þessum skóm
Allt í einu spratt Addý fram, Addý,
sem Þóra leikur um þessar mundir í
Refnum, en hún lék það hlutverk
einnig fyrir 30 árum.
„Það var kostulegt með Addý.
Emilía systir mín átti að leika hana,
en ég varð að fara inn í sýninguna
viku fyrir frumsýningu og nú leik ég
í sömu skónum. Það er búið að leika
mörg hlutverk í þessum skóm, Emilía
mest, en ég hef átt mörg sporin í
þeim líka. Viö vorum að rifja þetta
upp eitt kvöldið við Emilía og vorum
komnar upp í 650 kvöld sem leikiö
hefur verið í þessum skóm.
um. Mér hefur alltaf þótt vænt u
hlutverkin mín. Þetta eru ekki aðein
persónur í bók, þetta er fólk sem e9
hef þekkt, þekkt í gegn um súrt o9
sætt. Eftir að ég kom al*ur
Leikfélagsins þá hef ég leikiö m)09
skemmtilegar rullur. Til dæmis Marl
Jósefu í Hús Bernhördu Alba. Hun e
brjáluð og heldur að hún sé búin a
eiga barn, en hún heldur að lam
sem hún er meö sé barnið henne,u
Ég elska líka Júlíu frænku í Hed
Gabler og frú Luisu í Dóminó Jöku' •
„Ég veit ekkert
hvaó ég á að segja.“
Einu sinni lék ég pínulitla rullu
Bandið eftir Strindberg og Ann
systir mín lék sér að því að brey _
mér í förðun. Hún tísti frammi i s ■
því ég var víst ekkert gáfuleg.
hafði eina setningu í leikritinu: „
veit ekkert hvað ég á að segja,
ég hafði svo gaman af að leika ÞeS
rutlu." k.
Ég hugleiddi hvort ég hefði n0
urn tíma heyrt leikara státa af I
litlu hlutverki, en þegar ég s|3Uk|n
hana um stóru og litlu hlu*vej.|a
sagði hún: „Það er svo erfiti að
um stór og lítil hlutverk. Þetta er
og með lífið sjálft. Okkur 'in n
líöandi stund merkilegust, en si ,
fer hönd tímans um handritið °=ður
er engin regla til um það hvað ve ^
til lengdar stórt eða lítið. Slðan ao
október 1927 þegar ég byrja° m í
leika sem fulloröin í Gleipg°su jkiö
Iðnó eru hlutverkin sem ég he . er
á sviði farin að nálgast 200.
stutt síðan Sveinn Einarsson „|c)a
mér að ég væri hæst í hlutverk j
af konunum í leikarastéttinm .
Þóra og Guðmundur Pálsson í hlutverkum í Selurinn
hefur manns augu, 1975.
Þóra og Brynjólfur í hlutverkum Túttí og Puttalín í
leikritinu umdeilda Stundum og stundum ekki, 1940, en
menntamáiaráóherra varð að skipa nefnd til að dæma um
siðferði leikrítsins.
Þóra Borg sem Kristín í Hringjarabænum í Kvikmyndinni
um Brekkukotsannál.