Morgunblaðið - 11.03.1978, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. MARZ 1978
Dregið í skák-
happdrætti
DREGIÐ hefur verið í happdrætti
Reykjavíkurskákmótsins og kom
50 þúsund króna ferðavinningur á
miða númer 3750'. Var miðinn
seldur á 13. umferð mótsins.
Vinningsins má vitja til Skáksam-
bands Islands. (Birt án ábyrgðar.)
— Útsýn
Framhald af bls. 25.
aðstöðu farþeganna, sem nú fá
íbúðir í splunkunýrri, vandaðri
byggingu við sjávargötuna.
Ferðirnar til Lloret de Mar eru
þær ódýrustu, sem Útsýn hefur
á boðstólum að undanskiidum
vorferðunum til Torremolinos.
Norðurlandaferðir
Útsýn starfrækir sérstaka
deild fyrir Norðurlandaferðir,
bæði einstaklinga og hópferðir í
nafi ýmissa félagssamtaka.
•Nýlega hefur Félag ísl. bifreiða-
eigenda gert samning við Útsýn
um Norðurlandaferðir og aðra
þjónustu við félagsmenn sína
með mjög hagstæðum kjörum.
En að auki rekur Utsýn
alhliða, alþjóðlega skipulagn-
ingu ferðalaga um allan heim og
er stærsta söluumboð flugfélag-
anna á Islandi.
1 þjónustu Útsýnar munu
starfa nærri 100 manns hér
heima og erlendis í sumar. Ekki
skortir áhuga fólks að vinna
fyrir Útsýn, því að um 300
manns sótti um starf, þegar
Útsýn auglýsti 3 störf hjá
fyrirtækinu nýlega."
— Fjárkláði
Framhald af bls. 48
fjárkláða í Húnavatnssýslu, en það
hefur ekki tekizt. Sigurður sagði
að aldrei hefði verið skoðað eins
rækilega og nú og því hefði í
mörgum tilfellum verið unnt að
greina kláða á byrjunarstigi. Kvað
hann líklegt að kláði væri í fé á
mun fleiri bæjum, því aðeins væri
búið að skoða í þremur af fimm
hreppum í Austur-Húnavatns-
sýslu. í Vestur-Húnavatnssýslu
kvað hann ekkert hafa verið
skoðað ennþá, en þar mætti alveg
gera ráð fyrir kláða á jafn
mörgum bæjum. Kvað Sigurður
það há ákvörðunum hreppsnefnda
hvort skoðun færi fram og kvað
hann virðast sem svo, því miður,
sagði hann, að sumar hrepps-
nefndir hefðu engan áhuga á að
leysa málið. Ráðið við fjárkláða er
böðun, en skylduböðun er aðeins
annað hvert ár. Kvað hann ákveðið
að nú yrði baðað fé á þeim bæjum
sem kláði hefði fundist á, en þetta
væri þó ófullkomin aðferð þar sem
ekki væri unnið”§kipulega yfir allt
svæðið. Aðaltjónið við sífellda
böðun fjár kvað Sigurður fyrst og
fremst vera mikla fóðurgjöf, því
ávallt þyrfti að auka fóðurgjöf
eftir höðunina.
— Hörpudiskur
Framhald af bls. 48
og íslenzku
útflutningsmiðstöðvarinnar."
Um þessar mundir er engin
hörpudisksveiði hér á landi en
Óttar kvað það hagstætt því á
þessum árstíma væri mjög lágt
yerð fyrir hörpudisk á Bandaríkja-
markaði. Óttar kvað verðið fyrir
pundið hafa komizt upp í 2 dollara
fyrir stærsta lausfrysta hörpu-
diskinn, en verðið á pund væri
venjulega í kring um $1,70.
Toppurinn á verðinu er í janúar og
febrúar, en síðan er mikil lægð í
2—3 mánuði er verðið fer venju-
lega aftur að hækka. Alls hefur
Islenzka útflutningsniðstöðin flutt
út hörpudisk á tæpu ári fyrir nær
500 millj. kr.
Óttar kvað stöðugleika hafa
vantað s.l. ár í hörpudisksveiðarn-
ar hér á landi og uppbyggingu
sölukerfis fyrir þessa vöru. Hann
kvað Ágúst hafa þróað sína
framleiðslu á s.l. 5—6 árum með
miklum tilraunum og erfiðleikum
inn á milli, en nú væri búið að ná
mjög góðum tökum á fram-
leiðslunni og framúrskarandi gæð-
um. Þó kvað hann þá ekki hafa náð
sama verði og Kanadamenn, sem
fengju um 10% hærra verð.
Ástæðuna kvað hann vera þá að
íslenzkur hörpudiskur hefði verið
búinn að fá fremur slæmt orð á sig
á markaðnum og kanadíski hörpu-
diskurinn væri talsvert stærri og
hvítari en sá íslenzki. „Sá kana-
diski er pappírshvítur og stærri",
sagði Óttar, „en sá íslenzki er
fílabeinslitur og ljósbrúnn til
endanna." Kvað hann markaðs-
kynninguna hafa gengið vel í
Bandaríkjunum og fyrir dyrum
stæði einnig sala á fiski fyrir
Bandaríkjamarkað, en ekki þó í
stórum stíl.
Óttar kvað þá ætla að leggja
áherzlu á það í markaðskynningu
hve íslenzka hörpudisknum er
pakkað ferskum, en hann mun
unninn mun freskari en kanadiski
hörpudiskurinn.
— Eþíópía
Framhald af bls. 1.
ekki svarað opinberlega vopna-
hlésáskorun Carters forseta.
í Washington sagði bandaríska
utanríkisráðuneytið að undanhald
Sómalíumanna væri óskipulegt og
að bardögum væri greinilega
haldið áfram á sumum svæðum.
Talsmáður ráðuneytisins sagði að
sveitir úr sómalska fastahernum
hefðu hiýtt skipuninni um undan-
hald hvarvetna í Suður-Eþíópíu.
— Kjötverð
Framhald af bls. 48
kjötið, enda lá fyrir að ullarverk-
smiðjurnar töldu sig ekki geta
tekið á sig neina hækkun og
bændur töldu sig sjá þannig fram
á að ullarverðshækkunin myndi
því ekki skila sér aftur til bænda
á þennan hátt. Niðurstaðan í
yfirnefnd varð hins vegar sú að
vetrarrúin ull skyldi hækka um
&,97'/r en önnur ull ekkert, sem
aftur þýðir að ullin hækkar um
3,14%. þegar á heildina er litið.
Þegar þessi úrskurður yfir-
nefndar lá fyrir var unnt að ganga
frá verðinu á bæði kindakjöti og
nautakjöti. Hækkunin þar stafar
af ýmsum þáttum, en þó f.vrst og
fremst að verðlagsgrundvöllurinn
sjálfur hækkar um 8,97% frá því
sem var í desember, í öðru lagi
tekur kjötið á sig nokkuð af
hækkuninni er orðið hefur á ullar-
og gæruliðnum í grundvellinum,
og í þriðja lagi hefur slátur- og
h(ildsöludreifing kindakjötsins
hækkað um 4 kr., eða úr 206 í 210
krónur. Krónutala smásöíuálagn-
ingar hækkar einnig um 6,63%.. Á
móti þessum hækkunum kemur
áukin niðurgreiðsla ríkissjóðs á
kindakjötið eða úr kr. 210 í 363 kr.
á hvert kíló. Varðandi kindakjötið
kemur einnig til samkvæmt
ákvörðun 6-mannanefndar nokkur
tilfærsla á verði milli framhluta
og afturhluta skrokka.
Samkvæmt þessu lækkar smá-
söluverð á heilum og hálfum
skrokkum úr 992 krónum í 909 eða
um 9,1%, læri lækkar úr 1170 í
1125, sem er 3,8% lækkun, hryggir
lækka úr 1197 kr. í 1150 , sem er
3,9% lækkun og frampartar lækka
úr 1031 krónu í 925 krónur eða um
10,3% og kemur þarna fram
tilfærsian milli fram- og aftur-
hluta skrokkanna, þannig að
frampartur lækkar töluvert meira.
Hvað nautakjötið áhrærir þá
hækkaðr grundvallarverðið innan.
þess liðar um 14% vegna þess að
hluti af hækkuninni sem varð á
mjólkinni er færður yfir á þennan
lið í grundvellinum. Niðurgreiðsla
á nautakjöti er aftur á móti
óbreytt. Smásöluálagning hækkar
að krónutölu um 12.5% og á
munurinn á prósentuhækkuninni
milli þessara tveggja kjöttegunda
rætur að rekja til rýrnunarþáttar-
ins, sem er mismunandi vegna
þess hversu mikill munur er á
verðbreytingu þessara tveggja
kjöttegunda — nautakjötsins og
kindakjötsins.
Hækkunin á nautakjötinú verð-
ur með þeim hætti, t.d. innan 2.
verðflokks, að afturhluti hækkar
úr 1218 kr. hvert kíló í 1473 kr. eða
um 21%, frampartur hækkar úr
689 kr. í 834 kr. eða um 21%,
hryggstykki úr 2296 kr. í 2670 kr.
eða um 16,3% og bógstykki hækk-
ar úr 1387 kr. í 1615 eða um 16,4%.
— Grigorenko
Framhald af bls. 1.
ráðinu og undirrituð af Leonid
Brezhnev forseta. í henni segir
að Grigorenko hafi með fram-
komu sinni valdið Sovétríkjun-
um álitshnekki.
Grigorenko var talinn áhrifa-
mesti andófsmaðurinn í
Moskvu ásamt kjarnorkueðlis-
fræðingnum Andrei Sakharov
þar til hann fór frá Sovét-
ríkjunum í desember til New
York þar sem hann ætlaði að
hitta son sinn og gangast undir
uppskurð.
„Hann óttaðist þetta,“ sagði
sonur hershöfðingjans, Andrei
Grigorenko, þegar hann fétti að
faðir hans hefði verið sviptur
borgararétti. „Þetta er honum
þungbært og hann er mjög
vonsvikinn."
„Eg skil ekki ákvörðun
sovézku stórnarinnar því að
faðir minn hefur neitað að
svara öllum spurningum og-
hefur engar yfirlýsingar gefið
síðan hann kom hingað," sagði
Andrei Grigorenko.
Þegar Grigorenko fór frá
Sovétríkjunum ásamt Zinaida
konu sinni og Oleg stjúpsyni
sínum sagði hann að hann væri
staðráðinn i að snúa aftur til
Sovétríkjanna og því fullvissaði
hann sovézka embættismenn
um að hann mundi engar
opinberar yfirlýsingar láta frá
sér fara þann tíma sem hann
dveldist í Bandaríkjunum.
Grigorenko dvaldist rúm
fimm ár í fengelsum og geð-
sjúkrahúsum og gagnrýndi
manna mest illa meðferð á
vistmönnum geðsjúkrahúsa í
Sovétrikjunum. Hann gat sér
mikið frægðarorð í síðari
heimsstyrjöldinni og gegndi
mikilvægu starfi í
Frunze-herskólanum eftir
stríðið. Andófsstarfsemi hans
hófst 1960 þegar hann gagn-
rýndi Nikita Krúsjeff fyrir
stalinistiskar kúgunaraðferðir.
Meðal annarra kunnra
sovézkra andófsmanna sem
hafa verið sviptir sovézkum
borgararétti eru Nóbelsskáldið
Alexander Solzhenitsyn, rit-
höfundurinn Valery Tarsis og
dóttir Stalíns, Svetlana Allilu-
yeva.
— Engar aðgerðir
Framhald af bls. 48
upp svo sem komið hefur fram í
féttum.
Samningafundurinn á mánudag
verður í húsakynnum Vinnuveit-
endasambands íslands að Garða-
stræti 41.
10-manna nefndar fundurinn í
gærmorgun tók enga ákvörðun
aðra en þá að ýtt verði á um
viðræður við vinnuveitendur.
— Fiskkæli-
tankar ...
Framhald af bls. 2
fiskurinn af bátunum, en eftir að
togararnir fóru að landa í fisk-
kössum kom betri fiskur til
vinnslu frá þeim. Því sagði
Tryggvi að þeir vildu reyna að
vernda betur fisk sem bátarnir
landa, t.d. á föstudögum, og fer
ekki í vinnslu fyrr en á mánudegi.
Kostnaðurinn við uppsetningu
taúkanna er 15—20 millj. kr.
— Þorskgengd
Framhald af bls. 48
vestanlands í vetur hefur verið
sterkur árgangur frá 1973. Þessi
árgangur virðist vera álíka
sterkur og árgangurinn frá 1970
og þorskur af þessum árgangi er
ekki orðinn kynþroska enn nema
að litlu Jeyti.
— Það hefur enginn reiknað
með góðri vertíð í vetur vegna
þess hve ástand þorskstofnsins
er lélegt, sagði Sigfús. Oft hafa
þorskgöngur frá Grænlandi
gengið á miðin hér og verið góð
búbót en nú er ástand þorsk-
stofnanna við Grænland einnig
slæmt og ekki að búast við
neinum göngum þaðan á þessu
ári.
Að sögn Sigfúsar binda fiski-
fræðingar nú mestar vonir við
þorskárganginn frá 1973 og
einnig árganginn frá 1976, en
hann virðist vera mjög sterkur.
Hafa fiskifræðingar gert tillög-
ur sem miða að því að vernda
1973 árganginn sem allra mest
í því skyni að byggja hrygning-
arstofninn upp. Leggja fiski-
fræðingarnir til að hámarks-
þorskaflinn verði 270 þúsund
lestir á þessu og næsta ári. í
fyrra lögðu þeir til 275 þúsund
tonna hámarksþorskafla en það
ár fór aflinn langt upp fyrir
markið eða nálægt 340 þúsúnd.
Aðrir árgangar eru miklu lak-
ari, t.d. heppnaðist þorskklakið
illa árin 1974, 1975 og 1977. í
tillögum sínum miða fiskifræð-
ingarnir við að hrygningar-
stofninn verði kominn í 400
þúsund lestir árið 1980 ef fari
•verður eftir þeim.
Eftir páska mun Hafrann-
sóknastofnunin gera út leiðang-
ur til þess að kanna betur
ástand þorskstofnsins.
— Hlaut styrk
Framhald af bls. 2
til framhaldsnáms í listgrein
sinni. Sjóðurinn var stofnaður
fyrir 7 árum af Brynjólfi Jóhann-
essyni og er Randver Þorláksson 5.
leikarinn er hlýtur styrk, og
heldur hann til Bandaríkjanna þar
sem hann hyggst dvelja um skeið
við nám.
— Patton
stöðvaður
Framhald af bls. 19
bakka öll fjölmiðlunartæki ríkisins
og í dagblöðum var skrifað að
kommúnistar væru lýðræðissinnaðir
þjóðfélagsumbótamenn og allir
Tékkóslóvakar voru hvattir til að
ganga í flokkinn. Sú hvatning var
ekki orðin tóm, því að útsendarar
kommúnista voru á þönum um allt
og auglýstu að flokksskírteinið
opnaði nýjar dyr; möguleika á nýju
starfi, stöðuhækkun, opinberum
bitlingum o.s.frv. Vaclav Nosek,
innanríkisráðherra, og Julius Duris,
landbúnaðarráðherra, unnu að því
að vinna flokknum hylli bænda með
forðaskiptingaráætlun, sem þeir
höfðu yfirumsjón með. Samkvæmt
þessari áætlun gerði Nosek upptæk-
ar landareignir fólks af þýzkum og
ungverskum uppruna og annars
fólks, sem stimplað var landráða-
menn eða stuðningsmenn nazista, en
Duris úthlutaði bændum þessu landi
gegn þóknun, sem var arður eins árs
uppskeru.
Þetta bar ríkulegan ávöxt og í maí
1946 voru félagar í kommúnista-
flokknum orðnir 1.2 milljónir og
fylgi þjóðernissósíalista (ekkert
skylt við nazistaflokkinn) og
kaþólska þjóðarflokksins hafði
minnkað að sama skapi.
í Czerninhöll, skammt frá Hrad-
canykastala, skipulagði Jan Masaryk
og framkvæmdi utanríkisstefnu
Benesar, sem byggðist á von um að
hægt væri að viðhalda tengslum við
Vesturlönd og Sovétríkin á jafnrétt-
isgrundvelli. Aðstoðarráðherra hans
var Vladimir Clementis, 43 ára
gamall kommúnisti, sem hafði verið
flokknum trúr í Lundúnum og nú í
Prag. Þannig starfaði velsmurt kerfi
kommúnista í allri Tékkóslóvakíu
frá þeirri stundu er stjórn Benesar
tók við völdum og útilokað var fyrir
hinn aldna forseta að hafa vald á því
starfi, sem hann hafði talið sig vera
að taka við. Einkum átti þetta við í
sambandi við Ofsóknirnar á hendur
Þjóðverjum í Súdetahéruðunum, er
kommúnistar og ýmsir aðrir stóðu
að. Benes hafði undirritað lög um
brottrekstur Þjóðverja og Ungverja
frá Tékkóslóvakíu og upptöku eigna
þeirra, en hann fylltist fljótt hryll-
ingu yfir þeim barsmíðum, morðum
og fangelsunum, sem þúsundir þess-
ara manna sættu. Tilraunir hans til
að hafa hemil á þessu voru árangurs-
lausar. Kommúnistar réðu yfir
innanríkisráðuneytinu og lögregl-
unni og ekkert gat stöðvað hefndar-
aðgerðir þeirra.
Benes gat ekki í þessu sambandi
og við önnur mál treyst á stuðning
Vesturveldanna til að viðhalda
einhvers konar stjórnmálalegu jafn-
vægi. Stjórn hans hafði verið
viðurkennd í London og Washington,
en leiðtogarnir þar töldu að allt væri
í góðu gengi í Prag og áhyggjur
þeirra snerust einkum um framtíð
Póllands.
í desember 1945 hurfu síðustu
bandarísku hermennirnir á brott frá
Tékkóslóvakíu og þar með fór síðasta
vonin um utanaðkomandi stuðning
við Benes og lýðræðið í landinu.
Churchill var ekki lengur forsætis-
ráðherra Bretlands og eftirmaður
hans, Clement Attlee, virtist engar
áhyggjur hafa af Tékkóslóvakíu.
Bandaríkjamenn höfðu sigrað í
Kyrrahafsstríðinu og hugsuðu nú
aðeins um að ná mönnum sínum
heim og forðast frekari íhlutun í mál
Evrópu.
— Lífríki og
lífshættir
Framhald af bls. 31.
óðahnignun, alveg sérstaklega
af völdum jöfnunaróra, þannig
að mannkynið hefir skort and-
lega og sálræna hæfileika til að
ná valdi á þróun og nýtingu
vísinda- og tækniframfaranna.
Engin fífldirfska getur þess
vegna talizt falin í þeirri forspá,
að ef öllu heldur fram sem
horfir enn um sinn, kunni svo að
fara, að Vesturlandabúum muni
re.vnast hollt og gott að hugleiða
í alvöru, hvernig forfeðurnir
háðu lífsbaráttuna, eða jafnvel
sumar frumstæðar þjóðir enn
þann dag í dag. Á þeim lærdóm-
um, sem af slíkum athugunum
yrðu dregnir, kunna lífsmögu-
leikar þeirra — og þar með
mannkynsins alls — að byggj-
ast.
Sigrar,
sem ekki mega
vinnast
í stríðsfangabúðum, flótta-
mannabúðum og þrælkunar-
stöðvum 20. aldarinnar hefir
mikill fjöldi hámenntaðra og
siðfágaðra heimsborgara kynnzt
því af eigin raun, hverjar
lífsnauðsynlegustu þarfir mann-
eskjunnar eru: skáli og flíkur til
skjóls gegn kulda, úrkomu og
stormi; flet og ábreiða, pottur og
grautarskeið. Það, sem þeir hins
vegar höfðu ekki skilyrði til að
læra þar, var, hvernig fullnægja
ætti þessum frumþörfum af
eigin mætti og kunnáttu, án
allra hjálpargagna, hvernig þeir
gætu sjálfir framleitt í sig og á.
Þéssi lífsreynsla varð þeim
aukinn hvati við endurreisn að
prísund lokinni, jók áræði og
orku til að öðlast sem allra fyrst
allt það, sem þeir höfðu farið á
mis við, og þess vegna m.a. var
haldið á fullri ferð inn á
hagvaxtarbrautina, sem lá
stytztu leið inn á sælulundi
„velferðar“-ríkisins.
En eitt gleymdist með öílu,
nefnilega: að hugleiða og þess
vegna hlýða lögmálinu, sem
býður, að til þess að ná valdi á
framtíðarþróun og varanlegri
afkomu nægir ekki að einblína
á stundarástand og tiltæk öfl,
heldur verði fyrst og fremst að
taka tillit til gnægtagetu- og
forða náttúruríkisins og þeirra
ósigranlegu takmarkana, er það
setur umsvifum og athöfnum
manneskjunnar. Og nú kennir
reynslan með hlífðarlausum
hætti, að þær verða þvi þrengri
og áþreifanlegri þeim mun meiri
„framfarir" og stærri „sigra",
sem mannleg þurftarfrekja inn-
ur á náttúru- og h'fríkinu.
Sigur yfir náttúruríkinu,
framfarir á kostnað lífríkisins,
þýða endalok manns og heims. I
þessari staðhæfingu felst ekki
vottur af speki. Andartaksum-
hugsun nægir sérhverri mann-
eskju með meðaldómgreind til
að sannfærást um sannleiksgildi
hennar.