Morgunblaðið - 12.03.1978, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. MARZ 1978
Með bréfi dagsettu 22. jan-
úar 1975 fóru ísbjörninn h/f
í Reykjavík og Hafsíld h/f á
Seyðisfirði þess á leit við
sjávarútvegsmálaráðherra að
hann heimilaði þeim að taka á
leigu norska verksmiðjuskipið
Norglobal á loðnuvertíð þeirri
sem þá fór í hönd, enda hefði
snjóskriða fallið á verksmiðju
þeirra á Seyðisfirði og gert
hana óstarfhæfa. Ráðuneytið
gaf leyfi sitt til leigutökunnar
með vissum skilyrðum og m.a.
því, að leigutakar skyldu
greiða öll gjöld af framleiðsl-
unni eins og um verksmiðju í
landi væri að ræða.
Þann 20.febrúar sama ár
úrskurðaði samgöngumála-
ráðherra, að ein forsenda
samþykkis ríkisstjórnarinnar
fyrir leyfisveitingunni hafi
verið að fullt afiagjald yrði
greitt af ölium afla, sem
verksmiðjuskipið tæki við og
skyldi gjaldið renna til Hafn-
asrsjóðs Seyðisfjarðar. Taldi
ráðherrann leigutaka skipsins
bera samningsbundna skyldu
til að standa skil á umræddu
aflagjaldi til Hafnarsjóðsins.
Þeir ættu heimili og varnar-
þing á Seyðisfirði og fiski-
mjölsverksmiðja sú sem
skemmdist í snjóflóðunum
hefði að hluta verið eign
Hafsfldar h/f og hefði Hafnar-
sjóður Seyðisfjarðar notið
góðs af aflagjaldi af afla sem
þar hefði verið landað, en
skipinu hefði aðallega verið
ætlað að leysa verksmiðjuna
af hólmi.
13. mars 1975 voru leigutak-
ar verksmiðjuskipsins krafðir
um greiðslu aflagjalds til
Hafnarstjóðs, kr. 1.711.655,
eða sem nemur andvirði 1%
þess loðnuafla sem lagður var
upp í Norglobal á vertíðinni.
Greiðsla var ekki innt af
hendi (en uppi var ágreining-
ur um það hvort þeim útgerð-
armönnum, sem áttu skip sem
lögðu upp afla í verksmiðju-
skipið, bæri skylda til að
greiða þetta gjald. Leygutak-
arnir tóku það ráð að leggja
andvirði aflagjaldsins sem
þeir höfðu innheimt af þeim
skipum sem lögðu afla upp í
Norglobal inn á bundna
bankabók þar til úr því máli
yrði leyst).
„Leiguskipinu
ætlað að leysa
verksmiðjuna
af hólmi.“
30. apríl höfðaði Seyðisfjarðar-
kaupstaður f.h. Hafnarsjóðs
Seyðisfjarðar mál gegn leigu-
tökunum og krafðist þess að
þeir greiddu aflagjaldið óskipt
Deilt um skilyrði
ráðherra er veitt var
leyfi fyrir Norglobal
vallar, heldur væri hér ein-
göngu um að ræða einhliða,
skilyrt stjórnvaldsleyfi, engin
lög heimil urðu greint skilyrði,
sem væri ólögmætt. Skilyrðin
byggðust á valdníðslu og efnis-
annmörkum og skýringar sam-
gönguráðherra á leyfinu frá 20.
febrúar 1975 byggðust á vald-
þurrð. Gegn andmælum stefn-
anda þótti þesi málsástæða
stefndu, að heimtu aflagjalds-
ins skorti lagastoð, ekki of
seint fram komin.
Héraðsdómur — skilyrðin
í leyfinu
markleysa
I niðurstöðu héraðsdómsins
segir, að aflagjald það, sem hér
um ræðir, sé skattur í merk-
ingu 40. gr. stjórnarskrárinnar,
enda sé það hvorki endurgjald
fyrir aðstöðu eða þjónustu.
Slíkan skatt megi ekki leggja á
nema með lögum.
Lagaheimild bresti til slíkr-
ar skattheimtu, enda eigi 12.
gr. hafnarlaga nr. 45. 1973 ekki
við hér, þar sem loðnuaflinn
hafi ekki verið lagður á land á
hafnarsvæði Seyðisfjarðar.
Ekki verði skattheimta þessi
heldur byggð á löggjöfnun frá
téðu lagaákvæði.
Fallast beri á það með
stefndu (leigutökunum), að
leyfi sjávarútvegsráðunytisins
til leigu á Norglobal hinn 24.
janúar 1975 sé ekki samningur
heldur stjórnarathöfn. í leyfi
þessu sé hvergi berum orðum
að því vikið, að stefndu eigi að
greiða aflagjald af þeim afla,
sem skipað er um borð í
Norglobal, hins vegar segi m.a.
að leigutakar „greiði öll gjöld
Dómur Hæstaréttar 26. jan. s.l.: Gjaldtaka
og voru dómkröfurnar m.a.
byggðar á því, að höfuðfor-
sendan fyrir leyfisveitingunni
til leigu skipsins hefði verið sú
að fiskmjölsverksmiðja Haf-
síldar h.f á Seyðisfirði varð
óstarfhæf sakir náttúruham-
fara og leiguskipin ætlað að
leysa hana af hólmi meðan svo
stæði á, að litið yrði á Norglo-
bal að öllu leyti sem verk-
smiðju í landi og skyldu sömu
reglur um það gilda. Allir
viðskiptavinir skipsins hafi átt
að njóta sömu kjara, eins og
Dómsmál
Umsjón ÁSDÍS
RAFNARS
þeir hefðu landað afla sínum í
landi. Út frá þessum forsend-
um yrði að túlka leyfisveitingu
sjávarútvegsráðuneytisins.
Þetta hafi leigutökunum verið
ljóst og þeir jafnframt sam-
þykkt þetta. Sé þessi túlkun
samhljóða túlkun samgöngu-
málaráðherra frá 20. febrúar
og eðlilegasta túlkunin, er litið
sé á málavexti. Það væri venja,
að fiskverksmiðjur í landi sæju
um að innheimta aflagjöld hjá
útgerðarmönnum vegna hinna
ýmsu hafnarsjóða og þær væru
gerðar ábyrgar fyrir þeim til
hafnarsjóðs, ef þær vanræktu
þá innheimtu sbr. 10. gr.
gjaldskrár fyrir Hafnarsjóð
Seyðisfjarðr.
Máli sínu til stuðnings vitn-
aði stefnandi til 12. gr. hafnar-
laga en það væri óeðlilegt að
þeir sem legðu upp loðnuafla í
Norglobal yrðu betur settir en
þeir sem legðu upp afla sinn
hjá verksmiðju í landi.
Töldu skilyrði
ráðherra ólögmætt
Leigutakar skipsins kröfðust
sýknu m.a. vegna þess, að ekki
hefði verið fjallað um
innheimtu aflagjaldsins, þegar
leyfið var veitt, en þeir hefðu
innheimt gjaldið og lagt það
inn á bundna bankabók þar til
ljóst væri hver væri hinn rétti
viðtakandi þess. Við munnleg-
an flutning málsins mótmæltu
þeir því sérstaklega, að þeir
hefðu bundist samningsskyldu
til að greiða aflagjald. Þar lægi
enginn samningur til grund-
af framleiðslunni svo sem
útflutningsgjöld, eins og um
versmiðju í landi væri að
ræða“.
Það hafi ekki stoð í lögum að
leggja 1% aflagjald á þann
loðnuafla, sem skipað var upp
í Norglobal á greindri loðnu-
vertíð. Skilyrði þau, sem upp
séu talin í leyfi
sjávarútvegsráðuneytisins frá
24. janar 1975, og gjaldtaka
þesi er reist á, séu því mark-
leysa.
Sama gegni um túlkun sam-
gönguráðuneytisins hinn 20.
febrúar 1975 á þessari stjórn-
arathöfn.
Voru leigutakarnir
samkvæmt þessu sýknaðir af
öllum kröfum stefnanda í
þessu máli og stefnanda gert
að greiða stefndu málskosnað.
Kaupmenn — innkaupastjórar
Höfum fyrirliggjandi úrval af:
axlaböndum
beltum
herrabindum
flauelsslaufum
sokkum
og nærfötum,
fyrir drengi og herra
Heildsölubirgdir
Davíö S. Jónsson & Co. h.f.
sími 24333.
ANNA MARÍA
Fermingarstúlkur fermingarfötin sem eru vinsæl
eru pilsin frá okkur, felld og plíseruö, tískulitirnir.
Vandinn^r leystur meö fallegu pilsi og blússu frá
okkur.
ANNA MARÍA
Laugavegi 11, sími 29430.
RR BYGGINGAVÖRUR HE
Suöurlandsbraut 4. Simi 33331. (H. Ben. húsiö)
EMELERAÐIR
r
ELDHUSVASKAR
Emeleruðu vaskarnir eru fáanlegir í brúnum, grænum og gulum lit.
Suöurlandsbrau t 4. Simi 33331. (H. Ben. húsiö)