Alþýðublaðið - 21.01.1931, Qupperneq 2
2
áMÞVBWBhAÐIÐ
Er dr. Wegener á Ififi?
íslendingamir, er voru í Wegeners-Ieiðangrinum. Vigfús
Grænlandjsfari (berhöfðaður), Guðnmndur Gislason (me'ð
gleraugu) og Jón frá Laug (í kápu).
Tíðiradamaður blaðsins hitti að
málii Jón Jóns&on frá Laug, sen.
var einn af peim prem Islend-
ingum, er vom með Wegenexs-
leiðangrinum, og sþurði hann
hvað hann áliti um afdrif dr.
Wegeners og félaga ha-ns,- inni á
meginjökli Grænlands.
„Þessu er fljótsvarað,“ segir
Jón frá Laug, „því ég álít hina
mestu tvisýnu á Íífi þeirra. Ég
álit það alt of mikla bjartsýnl,
að þeir séu ekki í hinni mestu
hættu, ef þeir em enn á lífí.
Ætlunin var ab leiðangurinn
kæmi upp þrem stöðvum uppi á
jöklinum; áttu tvær að vera við
jökulbrúnirnar, önnur að austan,
eín hin að vestan, en sú þriðja
á miðjum Grænlandsjökli. Stöðin
að austan er vestan við Skores-
byesund og var öllu tií hennar
komiö í land þar, og skal ekki
orðiengt um hana hér.
En það, sem fara átti til hinna
tveggja stöðvanna, var látið í
iand á vesturströndinni við Um-
anakfjörð, og var fari'ð með þhð
upp eftir iskriðjökli einum og not-
aðir til þess islenzku hestarnir,
er við höfðum meö okkuz Það,
sem fara átti til míðjökulsrstö'ðv-
arinnar, átti aðallega að flytja
inn á jökulinn á tveimur mótor-'
sleðum, er höfðu loftskrúfu eins
og flugvélar, en sumt áttu Græn-
lendingar að flytja á hundasleb-
um.
Ferðir á hundasleðum.
Fyrsta ferðin inn á miöjökulinn
var farin 10. eða 11. júli með
7 himdasleða, ag fóru hana dr.
Georgi, dr. Löwe og dr. Weiken
og fjórir Grænlendingar. Þeir
snéra við þegar þeir voru kornn-
ir á miðjan jökulinn, en þangað
var 400 rasta leiö eða jafn-langt
og austur á Langanes héð'an úr
Reykjavík. Varð dr. Georgi þarna
eftir, til þess að geta þá þegar
byrjað rannsóknir, en ekki. munu
þá hafa verið hjá honum nema
mánaðarvistir, því skipunum We-
geners um að leggja aðaláherzl-
una á að flytja vistir inn á jök-
ulinn hafði ekki verið hlýtt, held-
ur hafði verið lögð áherzla á að
flytja ranrasóknar-verkfæri, því
þeir treystu mótorsleðunmn, er
síðar myradu færa þeirn alt. Jök-
ullinn er þama sem miðstöðin er
um 3000 metra hár, eða hærri en
þó Esjan væri sett ofan á Snæ-
fellsjökul. Jökulbrúnin þar sem
aðalstöðin er, er aftur á móti
ekki nema í eitthvað þúsund
rnetra hæð, eða viðlíka og hæð
Esjunnar.
I aðra ferð var farið 6. ágúst,
og var farið á 9 sleðum, og gekk
sú ferð sæmilega, sem hin fyrri.
En enn þá var óhlýðnast boðum
Wegeners ög vistir látnar sitja á
hakanum fyrir mælíngaverkfær-
um. Hér var um áhugasama vfs-
indamenn að ræða, sem voru á-
kafir í að framkvæma fyrirhug-
aðar rannsókniir, en hins vegar
treystu algerlega mótorsleðun-
um, en álitu dr. Wegener of
gamaldags í sér sem norðurfare,
er hann vildi láta vistirnar sitja
í fyrirrúmi.
Þriðja ferðin var farin siðustu
dagana í ágúst. I þeirri för voru
12 hundasleðar, 9 Grænlendingar
og 3 Þjóðverjar. Var einn hdnna
síðamefndu dr. Sorge, er nú varð
eftir hjá dr. Georgi. Vora vistir
eftir hjá þehn, er myndu nægja
fram í febrúax til marz, en þeir
uröu að búa í snjóhúsum, þvi
húsið, sem þeir áttu að búa í og
átti að koma með mótorsleðun-
um, var ókomið, og sama var að
segja um loftskeytatækin, er þeir
áttú að hafa. Verst var þó hve
lítið eldsneyti þeir höfðu, en 'það
voru að eiins tveir 40 lítra dunk-
ar af olíu.
Mótorsleðarnir,
En nú er að segja frá piótor-
sleðunum. Það gekk mjög seint
að koma mótorunum fyrir í þeim,
og mun nokkra hafa valdið, að
þeir, sem þaÖ áttu að gera (og
víst reyndar allir Þjóðverjarnir),
trúðu tfeint á tæki þessi, svo ekk-
ert lægi á. Var álitið að þeir
gætu farið 100 rastir á lriukku-
stund, með öðrum orðum að þeir
myndu að eins vera 8 stundir
inn að stöðinni á miöjöklinum og
aftur til baka. En þegar þeir
loks komust í lag, sem var síð-
;ast í ágúst, gengu jreár langtum
ver en við hafði verið búist, og
komust mest 25 rastir á klukku-
stund, þ. e. þeir hefðu verið tvær
stundir að komast vegalengd eins
og úr Reykjavík til ÞingvaDa
þegar bezt gekk, en oft komust
þeir langtum minna.
Ekki hafði verið ráðgert að
fara nema þrjár ferðir á hunda-
sleðum inn á miðjökul, en þegar
var farið að líða fram í septem-
ber og ekkert heyrðist um ferða-
lag mótorsleðanna, ákvað dr.
Wegener að fara sjálfur fjórðu
ferðina til þess að færa þeim dr.
Georgi og dr. Sorge vistir og
eldsneyti, enda vissi hann að þá
vantaði hvorttveggja, og var
honum þó eihkum áhugamál að
færa þeim hið síðarnefnda. Gerði
hann ráð fyrir að förin myndi
taka 25 daga fram og aftur, og
var það viðlíka og hinar tvær
fyrri farir höfðu tekið, en úr
þriðju förinni voru menn þá ekki
komnir.
Starf íslendinganna.
, Meðan á þessu stóð vorum við
íslendi.ngarnir, eins og reyndar
alt sumarið, sem ákafast aö flytja
farangurinn upp skriðjökulinn.
Urðum við að gera þar veg og
brúa jökulsprungur; urðum við
iðulega að .endurbæta veginn, því
skriðjökullinn lá ekki kyr, svo
sem nafnið bendir á. Einn hest
imistum við í sprungu og dó
hann samstundis, en tvo urðum
við að drepa af því þeÍT voru
slegnir, en ekki hægt að' bíða eft-
ir að þeir næðu sér aftur. Annars
er fuTðulegt hve fljótir hestarnir
voru að læra hvernig þeir éettu
að haga sér á jöklinum, og má
á því sjá skynsemi þessara
skepna.
En úr því ég fór að minnast-á
hestana er rétt að geta þess,' að.
þeir voru í ágætum holdum i
haust, þrátt fyrir mikla brúkun,
og mun mestu hafa valdið, a'ó
þeir náðu a'ð komast i svo ágæt
hold í sumar á hálfum öðrum
mánuði, er vi'ð urðum aö bíða í
Grænlandi eftir að kornast lei'ðar
okkar, en þei.r vora striðajdrp
bæði þar og við jökulinn, en á
hvorugum staðnum var haglendi
Segi ég frá þessu af þvi það get-
ur verið góð bending fyrir þá.
sem í framtíðinni vilja nota is-
lenzka hesta í Grænlandsleið-
angrum, að vera búnir að fóðra
þá upp áð'ur en farið er með þá
frá fslandi.
Komst allur farangurinn, er til»
heyrð^, aðalstöðinni, upp á jökuÞ
i,nn, og var húsið reist þar eins
og til stóð á berum jöklinum í-
nálega 1000 metra hæð. Dvelja
þar 9 menn í vetur og hafa
gnægð af öllu og loftskeytíitækj.;
er einn þeirra, er þar dveliu',..
Guðmundur Gíslason.
Dr. Wegener fer hjálparför.
Þegar liðlega þrjár vikur vore,
liðnar af september, var Wege-
ner tilbúinn að fara fjórðu ferð-
ína. En 22. september komu þeir
aftur, sem farið höfðu þri.ðju
íerðina, og morguninn eftir lagði.
dr. Wegener af stað á 15 hunda-
sleðum með dr. Löwe og 13;
Grænlendingum.
Eitthvað tæpri. viku eftir að
|>tár dr. Wegener fóru í ferð',
þessa, komu Þjóðverjamir fjórir,,.
er stjóraað höf'ðu mótorsieðun-
um. Höfðu þeir mætt þeim We-
gener. Höfðu mótorsleðamir aldr-
ei komist nema eina ferð 200
rastir inn á jökulinn, og höfðu;
fiutt þangað benzín og nokkuð
af vetrarhúsinu, sem nota átti á
iniðjöklinum, en á heimleiðinm.
höfðu báðir mótorsleðamir bií-
að, og komu Þjóðverjarnir gang-
andi. Höfðu þeir lent í nokkmm
hrakningum og verið matariaus-
ir síðustu 30 stundirnar.
En ferðalag dr. Wegeners gekk
ekki eins vel og hann hafði ráð-
gert, því veður vora farin að
spHlast, og fékk hann svo
vont, að þeir lágu hríðarteptir
dag eftir dag, og voru þeir ekki
komnir nema fimta hluta leiðar-
innar, er hann sendi 9 Græn-
lendinganna aftur, þvi hann sá
að liann myndi ekki hafa vLstir'
handa svona mörgum. Það er
gersamlega rangt, að Græniend-
iingarnir hafi neitað að fara
lengra og yfirgefið hann, heldur
sendi Wegener þá aftur af áður-
greindum ástæðum. Wegener er
Scháef \ferkfræðingur og annar mótorsleðinn. Skiðin er«
ekki komin undir sle'ðann óg loftskrúfuna vantar.