Morgunblaðið - 15.03.1978, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. MARZ 1978
stórum dráttuni stöðu fiskvinnsl-
unnar í Vestmannaeyjum, eins og
hún hefur verið og er í dag.
Eg held að það verði ekki
vefengt, að Vestmanneyingar urðu
nokkuð í fararbroddi, þegar horfið
var frá hinum hefðbundnu salt-
fiskverkunum og yfir í frystingu,
enda mun fyrirtæki Einars heitins
Sigurðssonar, Hraðfrystistöð
Vestmannaeyja vera eitt af elstu
fyrirtækjum landsins sinnar teg-
undar. Aðrar fiskvinnslustöðvar
fylgdu í kjölfarið og átti uppbygg-
ing þeirra sér stað í áföngum
aðallega eftir lok síðari heims-
styrjaldarinnar og þurftu þær
aðeins í mjög takmörkuðum mæli
að leita tjl hinna hefðbundnu
lánasjóða, sem þá voru fyrir hendi.
Mikill afli barst á land í Eyjum
á þessum árum, en úrvinnslu hans
var mætt með aukinni vélvæðingu,
þannig að þrátt fyrir að frysting
útheimti mun meira vinnuafl en
saltfiskverkunin, fór aðkeyptur
vinnukraftur til Vestmannaeyja
minnkandi ár frá ári og styrkti
þetta mjög aðstöðu og fjárhagsaf-
komu stöðvanna, enda voru þær
háir skattgreiðendur bæði til ríkis
og bæjar um langt árabil og
fjárhagsstaða þeirra þannig, þegar
rekstur þeirra stöðvaðist af óvið-
ráðanlegum ástæðum í ársbyrjun
1973, að þær áttu verulegt fjár-
magn liggjandi í viðskiptabanka
sínum og óinnkomnum afurðum,
sem þá var ætlað til frekari
vélvæðingar og til að styrkja
rekstrargrundvöll þeirra með tog-
arakaupum eða á annan hátt. En
allt fór þetta á annan veg en til
stóð. Uppb.vgging stöðvanna að
nýju eftir rekstrarstöðvunina 1973
gleypti allt fjármagn þeirra og
meira til og veikti að sjálfsögðu
rekstraraðstöðu þeirra. Þorskafli
bátaflotans af heimamiðum hefur
á, til þess að gera, fáum árum
minnkað um nær helming og hefur
það að sjálfsögðu aukið á erfið-
leika fiskvinnslunnar, en úr því
hefur nokkuð verið bætt með
kaupunt á fjórum skuttogurum til
Vestmannaeyja á síðustu árum.
í föstum skorðum
' Forystumenn fiskvinnslunnar í
Eyjum hafa frá upphafi verið
harðduglegir menn og framsýnir
og ávallt viljað kunna fótum
sínum forráð. Settu þeir á sínum
tíma upp sameiginlega skrifstofu
sem fylgdist með nýtingu aflans
dag frá degi, ekki einasta heildar-
aflans heldur hverrar fisktegund-
ar fvrir sig, þannig að aðstaða er
til úrbóta ef eitthvað fer úrskeiðis
sem viðráðanlegt er að lagfæra.
Einnig hafa stöðvarnir í Eyjum
mjög öruggt eftirlit með fjárhags-
afkomu fiskvinnslunnar og vita á
hverjum tíma, hvort hún er rekin
með halla eða hagnaði, enda komu
upplýsingar um neikvæða afkomu
fiskvinnslunnar á miðju síðasta
ári frá hinni sameiginlegu skrif-
stofu fiskvinnslunnar í Vést-
mannaeyjum, sem leiddi til þess að
löggiltir endurskoðendur voru
fengnir til þess að kanna rekstrar-
stöðu fiskvinnslunnar og kom þá í
Ijós sama niðurstaða og hjá
fiskvinnslunni í Eyjum, að afkoma
fiskvinnslustöðvanna á Suður- og
Suðvesturlandi var neikvæð.
Rekstrargrundvöllur, sem Þjóð-
hagsstofnun hafði byggt útreikn-
í taflheiminum er talað um
eitruð ]>eð.
Inn í bankakerfið á íslandi eru
komnir eitraðir peningar. Á ég þar
við þaö fé, sem viðskiptabankarnir
í tilfellum neyðast til að taka að
láni í opinn viðskiptareikning hjá
Seðlabankanum, þar sem krafist
er 36% ársvaxta, sem verða í raun
40 til 45%, með því að vextir eru
reiknaðir í tiltekinn dagafjölda af
hæsta toppi viðskiptareiknings og
getur vaxtaprósentan orðið mun
hærri ef toppurinn stendur aðeins
í skamman tíma. Nú er mér það
ekki kunnugt, en ég hlýt að draga
í efa, að slíkt vaxtaokur þekkist
hjá nokkru öðru siðmenntuðu
þjóðfélagi.
Vextir og viðskiptagjald af
yfirdrætti á hlaupareikningnum
Framhald á bls. 29
Guðlaugur Gíslason, alþm.:
Staða
Refsivaxtaform
Seðlabankans
Fiskvinnslan í Vestmannaeyjum
hefur verið í sviðsljósinu hjá
fjölmiðlum að undahförnu og er
það í sjálfu sér ekkert óeðlilegt,
þegar utan úr Blyjum berast þær
fréttir að fyrir liggi að loka eigi
öllum fiskvinnslustöðvunum þar
og senda allt starfsfólkið heim, 700
til 800 manns, nú í vertíðarbyrjun
vegna skriflegrar tilkynningar
útibús Utvegsbankans um að
æftirleiðis verði allt andvirði
hefðbundinná afurðalána tekið til
niðurgreiðslu á hlaupareikningi
fiskvinnslufyrirtækjanna en komi
hvorki til útborgunar hráefnis,
sem afurðaveðsetningin byggist á,
eða vinnulauna, nema þeirrar einu
viku, sem verkafólk átti þá inni.
Var tilkynning þessi að sjálfsögðu
bein fyrirmæli um lokun fisk-
vinnslustöðvanna, þar sem útilok-
að var að ætlast til þess af
forráðamönnum þeirra, að þeir
kölluðu verkafólk til vinnu eða
tækju við afla bátaflotans vitandi
að þeir hefðu í hvorugu tilfellinu
aðstöðu til greiðslu eins og samn-
ingar segðu til um.
Uppi al bryggjunni
lengst til vinstri, sem
heitir Nautshamars-
bryggja, eru frystihúsin
Fiskiöjan h.l. og ísfélag
Vestmannaeyja h.f., en
viA Friðarhöfn lengst til
hœgri stendur Vinnslu-
stöö Vestmannaeyja h.f.
Fiskimjölsverksmiðja
Einars
Sigurössonar h.f. stend-
urvið Nautshamarinn,
#n Fiskimjölsverksmiöj-
an í Vestmannaeyjum
h.f. stendur viö Friðar-
höfn. Bryggjan í miðj-
unni heitir Básaskers-
bryggja. Ljösmynd Mbl.
Sigurgeir.
inga sína á, stóðst ekki. Mæddi
þetta frekast á hinum stórvirku
vinnslustöðvum í Vestmannaeyj-
um, en vanda þeirra vegna erfiðrar
lausafjárstöðu vegna uppbygging-
arinnar eftir rekstrarstöðvunina
1973 var þá að nokkru mætt með
sérstakri fyrirgreiðslu, sem for-
sætisráðherra hafði milligöngu
um við Seðlabankann og hefði
dugað, ef ekki hefði til komið
óviðráðanlegur rekstrarhalli á
árinu 1977.
Þegar málefni fiskvinnslunnar í
Eyjum eru skoðuð í samhengi,
bæði fortíð og nútíð, hlýtur það að
vekja nokkra undrun þeirra sem
kunnugir eru, að hún skuli allt í
einu koma í sviðsljós fjölmiðla á
þann hátt, sem verið hefur að
undanförnu, en það stafar að ég
held fyrst og fremst af því, að hún
hefur verið gerð að bitbeini vegna
átaka innan bankakerfisins um
form refsivaxta Seðlabankans
gagnvart viðskiptabönkunum, og
mun ég koma að því síðar.
Staða
Utvegabankans
Frá upphafi hefur verið til þess
ætlast að Útvegsbankinn fjár-
magnaði rekstur sjávarútvegsins
ásamt höfuðbanka þjóðarinnar,
Landsbankanum. Miðað við að-
stæður og miðað við þær sveiflur,
sem öllum er kunnugt um að eru
í sjávarútveginum, tel ég að
Útvegsbankinn hari komist vel
fram úr málum og gegnt skyldu
sinni eins og til var ætlast af
honum. Auðvitað hlaut hin breyti-
lega og sveiflukennda staða sjáv-
arútvegsins að leiða til þess, að
bankinn hefur í undantekningatil-
fellum neyðst til þess að festa fé
í rekstri einstaka fyrirtækja
lengur en ætlað var og hann hefði
óskað, en hvergi mér vitanlega þó
svo að nokkur ástæða sé til að ætla
að tjón hljótist af.
Eignarstaða bankans miðað við
síðustu ársreikninga er mjög
sterk. En eftir að refsivaxtaformið
var tekið upp hjá Seðlabankanum
hefur Útvegsbankinn óneitanlega
átt nokkuð í vök að verjast með
fjármögnun í sambandi við rekst-
ur sjávarútvegsins og er það ekki
óeölilegt, þegar þess er gætt, að
um 60% af útlánum bankans eru
vegna sjávarútvegs og fiskvinnslu.
físk-
vinnsl-
unnar
íVest-
manna-
eyium
Þróun fisk-
vinnslunnar í
Eyjum
Með því að allt umtal um
vinnslustöðvarnar í Eyjum nú að
undanförnu hefur verið mjög
neikvætt fyrir þá aðila, sem
þessum málum stjórna og mörg
ómakleg orð fallið í þeirra garð,
þykir mér rétt að rekja í mjög
Nýjar
kjólasendingar
frá Rembrandt
Lavinia
fíoda
Franskar alsilkiblússur
Safari dragtir frá
NÆG BÍLASTÆÐI
Tízkuverzlunin
Raudardstígl Sími 15077