Morgunblaðið - 19.03.1978, Síða 17
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. MARZ 1978
17
V erður
grænlenzka
ullin seld
hingað?
og kaupa Grænlendingar hey hér?
Tveir ungir Grænlendingar
voru hér um daginn á hraðri íerð,
komnir hingað til að ræða við
ýmsa sérfræðinga um ýmis sér-
mál í grænlezkum landbúnaði
með það fyrir augum að efla enn
það samstarf sem komið er á milli
Islendinga og Grænlendinga.
Annar þessara ungu manna
heitir Kaj Egede og starfar hann
á vegum Sambands grænlenzkra
sauðfjárræktarfélaga, hinn er
Kristian Motzefeldt, sem er for-
stöðumaður tiiraunastöðvar
grænlenzkra landbúnaðarins f
Upernaviarssuq við Julianeháb.
Þá daga sem þeir félagar voru
hér létu þeir vissulega hendur
standa fram úr ermum, en þeir
héldu för sinni áfram á miðviku-
daginn til Kaupmannahafnar.
I stuttu samtali við þá félaga,
skömmu áður en þeir háldu til
Kaupmannahafnar, sögðust þeir
vera harðánægðir með ferðina
hingað og viðræður við hérlenda
menn. Þeir kváðust hafa notið
mjög mikilvægrar aðstoðar Gísla
Kristjánssonar ritstjóra. Hefði
hann t.d. undirbúið samtöl þeirra
við ýmsa aðila hér í Reykjavík og
á Akureyri.
Eitt af því fyrsta sem við
gerðum hér, sögðu þeir, var að eiga
fund með Ingva Þorsteinssyni,
magister, sem hefur yfirumsjón
með gróðurfarsrannsóknum á
sauðfjárræktarsvæðum í Suðvest-
ur-Grænlandi.
Þeim rannsóknum verður haldið
áfram á sumri komanda. Þá höfðu
þeir farið að sauðfjárbúinu að
Hesti í Borgarfirði og heimsótt
rannsóknastöð landbúnaðarins að
Keldnaholti. Sagði Motzfeldt að
þeir í Grænlandi myndu geta haft
mikil not af þeim fóðurrannsókn-
um er hér hefðu verið stundaðar.
Kvaðst hann undrast árangur
rannsóknanna. Með því að hafa
aðgang að þessum rannsóknagögn-
um auðveldar það og flýtir stór-
lega fyrir um rannsóknastörf
heima í Grænlandi, sagði Motz-
feldt. Hann sagði frá því í þessu
stutta samtali við Mbl. að mikill
og vaxandi áhugi væri fyrir
aukinni sauðfjárrækt í Grænlandi.
Eru þessi mál nú allnokkuð til
umræðu þar um þessar mundir.
Hann sagði, að hinir ungu fjár-
bændur heima í Crænlandi, sem
hefðu numið á sauðfjárbúum
íslenzkra bænda, hefðu mikið lært
á sviði sauðfjárræktar sem þeir
hefðu hafið í heimajörðum sínum
og mundu reynast dugandi bænd-
ur.
Þá fóru þeir félagar norður til
Akureyrar til að kynna sér starf-
semi ullariðnaðarins í Sambands-
verksmiðjunum þar.
Fyrir nokkrum árum hefði sú
spurning vaknað, hvort ekki mætti
koma á viðskiptum við ullarverk-
smiðjurnar á Akureyri. Hefði
ferðin þangað núna verið fram-
hald af viðræðum um þau efni.
Höfðu þeir rætt við forstjóra
Gefjunar. Kváðu þeir Sambands-
menn hafa tekið þeim vel og hefðu
viðræður við þá verið mjög gagn-
legar. Við höfðum áhuga á því,
sagði Egede, hvort hugsanlegt sé
að skapa hér markað fyrir græn-
lenzka ull. Um leið voru líka
ræddir möguleikar á því, að
Sambandsverksmiðjurnar tækju
við ullarframleiðslunni og fram-
leiddu lopa og band úr henni til
framhaldsvinnslu í Grænlandi.
Skipulagningu á flutningi ullar-
innar til Akureyrar sögðu þeir
félagar vera sérstakt viðfangsefni,
sem myndi koma til kasta K.G.H.
(Konunglegu Grænlands-
verzlunarinnar), sem annast um
siglingar til og frá Grænlandi.
Ullarframleiðslan í Grænlandi
nú, sögðu þeir, er 35—40 tonn á
ári.
Nú eru alls um 75 sauðfjárbænd-
ur í Grænlandi suðvestanverðu,
bændur, sem hefðu allt framfæri
sitt af sauðfjárbúskap.
Þeir Egede og Motzfeldt sögðu,
að engum blöðum væri um það að
fletta að sauðfjárbúskapur ætti
Hinir græn-
lenzku fulltrúar
Motzfeldt (t.v.)
og Egede,
á herbergi
sínu á
Hótel Sögu.
framtíð fyrir sér í Eystribyggð
þ.e.a.s. í Narssaq og Julianeháb-
svæðinu. Sumarhagar væru þar
góðir og víðáttumiklir. En skórinn
kreppir að þegar afla skal heyfóð-
urs til vetrarins. Það er hey-
skorturinn heima, sem stendur
sauðfjárræktinni fyrir þrifum.
Þeir félagar sögðu það vera álit
sauðfjárræktunarmanna að kanna
þyrfti möguleika á því að leysa
heyvandamálið á þann hátt að
kaupa íslenzkt hey.
Ef þetta tækizt yrði verðið
viðráðanlegt og flutningskostnað-
ur mætti auka sauðfjárrækt
Grænlendinga verulega. Sögðust
þeir álíta að þetta mál yrði kannað
enn frekar á næstunni.
A Akureyri gafst þeim félögum
tækifæri til að heimsækja Til-
raunastöðina að Möðruvöllum *í
Hörgárdal og heimboð þágu þeir
til hjónanna Aðalsteinu og Gísla
Björnssonar hreppstjóra á Grund.
Þá hafði Gísli Kristjánsson,
ritstjóri gefið þeim félögum kost á
að hitta hér að máli í Norræna
húsinu alla þá Grænlendinga, sem
hér eru ásamt nokkrum húsbænd-
um grænlenzkra sauðfjárræktar-
nema.
Voru þar og viðstödd L. Storr
aðalræðismaður og kona hans frú
Svava Storr.
Aður en þeir héldu af landi brott
skruppu þeir til að hitta að máli
þá tvo ungu Grænlendinga, sem
hér eru á fjárbúum við nám, að
Miðdal í Kjós og að Hallkelsstöð-
um í Grímsnesi. Sv.Þ.
Sómalskir herfangar.
myndir verði tiltækar, þó að allur
heimurinn standi á öndinni vegna
þeirrar hættu, sem átökin við
Horn geta haft í för með sér, en
um skeið virtist, sem þau gætu
breiðzt út og orðið kveikjan að
nýrri heimsstyrjöld. En sú hætta
leið hjá, eins og kunnugt er, þegar
Bandaríkjamenn neituðu að taka
þátt í þessum hernaði. Hafa ýmis
félagasamtök hér á landi verið að
hugsa um að fordæma þá fyrir
það, en af því mun þó vart verða
úr þessu.
Þess ber og að geta, að Leiklist-
arskólinn hyggst setja átökin á
svið við fyrsta tækifæri og leggja
þannig áherzlu á hetjulega baráttu
Sómala gegn ofurefli heimsvalda-
sinna.
Þá er einnig gert ráð fyrir, að
þingmenn Alþýðubandalagsins
leggi, ásamt tveimur eða þremur
þingmönnum Samtakanna og
Framsóknarflokksins, fram á Al-
þingi þingsályktunartillögu, þar
sem lýst er yfir fullum stuðningi
við smáþjóðina og hernaður Rússa
og Kúbumanna fordæmdur. Mun
tillagan að öllum líkindum verða
lögð fram eftir páskana, að því er
Gils Guðmundsson hefur skýrt
frá.
Nefndirnar
Þá hafa verið settar á stofn
þessar nefndir:
Samstarfsnefnd um frið við Horn
í Afríku (formaður Jón Snorri
Þorleifsson),
Friðarnefnd Horns (formaður
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir),
Sómalíunefndin (formaður Svava
Jakobsdóttir),
Ogadennefndin (formaður Vé-
steinn Ólason),
Samstarfsnefnd um fullt sjálf-
stæði Eritreu (formaður Andri
ísaksson),
Friðarráð Horns í Afríku (for-
maður Stefán Jónsson),
íslenzk-sómalska nefndin (for-
maður Hildur Ilákonardóttir)
og Menningartengsl íslands og
Sómalíu (MÍS, formaður Guð-
steinn Þengilsson).
Fleiri nefndir verða væntanlega
stofnaðar innan tíðar, s.s. Sam-
starfsnefnd framhaldsskólakenn-
ara og nemendanefndir ýmsar.
Þá er í bígerð útgáfa á nýrri
plötu með Þokkabót og mun
ágóðinn af henni og annarri
útgáfu Máls og menningar í ár
renna til aðstoðar flóttamönnum
frá hernaðarsvæðunum við Horn,
svo og þeim sem misst hafa
heimili sín í átökunum. A plötunni
verða baráttusöngvar um hetju-
skap sómalskrar alþýðu og ofbeldi
heimsvaldasinna sósíalimperial-
ismans í Ogaden.
Þá munu Rauðsokkur í 8. marz
hreyfingunni efna til kynningar-
fundar og hafa boðið þremur
sómölskum flóttakonum á sam-
komuna. Silja Aðalsteinsdóttir
mun ávarpa samkomuna og fjalla
m.a. um barnabókaútgáfu í
Sómalíu með hliðsjón af hernaði
Rússa við Horn.
Hörð mótmæli
erlendis
Þess má að lokum geta, að
svipuð mótmælaalda hefur farið
eins og eldur í sinu um flest lönd
heims, þ.á m. Bandaríkin, þar sem
Susan Sonntag, Marie McCarty og
Jane Fonda hafa efnt til mót-
mælaaðgerða, í Frakklandi undir
forystu Jean Paul Sartre, í Vest-
ur-Þýzkalandi, þar sem Heinrich
Böll, Heinz Enzenberger og
Gúnter Grass hafa haft forystu
um mótmælin, í Bretlandi, Sví-
þjóð, Danmörku og Noregi, þar
sem ýmis samtök vinstri manna
hafa myndað mótmælahreyfingar
líkt og hér og hefur fjöldi nefnda
verið settur á stofn í þessum
löndunfog mörgum fleiri.
Þá er þess að síðustu að geta, að
fjöldamótmæli í Sovétríkjunum og
öðrum kommúnistalöndum gegn
hernaði Rússa og Kúbumanna
hafa vakið heimsathygli og ekki
sízt þau tíðindi, að sett hefur verið
á stofn sovézk-sómölsk samstarfs-
nefnd, sem berst fyrir því, að allt
erlent herlið verði kallað heim frá
Eþíópíu og Ogaden, og hefur
nefndin haldið fjöldafund á Rauða
torginu, þar sem um 120 þús.
manns voru saman komin til að
mótmæla ofbeldi og hernaðar-
íhlutun Rússa á Ogadensvæðinu.
Nefndin gekk á fund Brezhnevs og
afhenti honum harðorð mótmæli
gegn stefnu Sovétstjórnarinnar og
Kúbumanna i Afríku og er þess
krafizt, að allt heriið þessara ríkja
verði kallað heim og látið Afríku-
þjóðum eftir að ákveða sjálfar
eigin örlög. „Heimsvaldastefnan
hefur stórskaðað traust og álit
Sovétríkjanna“, segir m.a. i álykt-
uninni „og svert samvizku Sovét-
þjóðanna. Við krefjumst þess, að
Sovétríkin fari með friði, en ekki
ófriði, sem stefnt getur í hættu
friðsamlegri sambúð og þar með
friðarviðleitni um allan heim.“
Hér í Reykjavíkurbréfi og
Morgunblaðinu verður fylgzt ræki-
lega með framvindu þessara mála
— og vonandi á sama ógnvænlega
þögnin ekki eftir að ríkja um þetta
mál og innrás Rauða hersins í
Ungverjaland og Tékkóslóvakíu.
(Þetta Reykjavikurbréf er skrif-
að með hliðsjón af grein eftir einn
þekktasta dálkahöfund Breta,
Bernard Levin, sem birtist nýlega
í The Times, en honum þykir
tvískinnungurinn í baráttu svo-
nefndra róttækra vinstri manna
svo augljós orðinn, að ekki sé unnt
öllu lengur að komast hjá því að
benda á siðferðisbrestinn í bar-
áttuaðferðum þeirra. Þessi
grein getur e.t.v. hjálpað einhverj-
um til að átta sig á því afstæða
pólitíska siðferðismati, sem beztu
menn gera sig stundum seka urn „í
hita baráttunnar" — og von er til
þess, að þeir geti sjálfir séð sig í
því hlutverki, sem þeir hafa kosið
sér. Greinin er skrifuð í anda
'öfugmælavísunnar eins og aug-
ljóst má vera).