Morgunblaðið - 01.04.1978, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. APRÍL 1978
UfllHOIIP
Umsjón. TRYGGVI GUNNARSSON OG ANDERS IIANSEN.
Arðránshugtak kommún-
ista er vel þekkt í heimi
stjórnmála og hagfræði. Það
gengur út frá því að atvinnu-
rekendur hirði afrakstur
vinnu verkalýðsins sem aftur
fái aðeins lítinn hlut verð-
mætanna sem vinnan hefur
skapað, rétt nóg til að
skrimta af meðan atvinnu-
rekendur lifa í vellystingum
praktuglega.
Þessi kenning kommúnista
nær eðlilega ekki yfir þann
stóra hóp manna í þjóðfélagi
okkar sem lifir góðu lífi á
hlut verkalýðsins, sum sé þá
sem hafa sitt lífsstarf og
lifibrauð af því að vera í
svokallaðri forystu fyrir
verkalýðnum. Hér er að
sjálfsögðu átt við bubbana
sem nefna mætti verkalýðs-
rekendur til samræmis við þá
stétt sem þeir sjálfir segja
lifa afætulífi á verkalýðnum.
Ábyrgðarleysi og ósvífni
þessa hóps hefur aldrei haft
í för með sér annað en
óþægindi og erfiðleika fyrir
alþýðufólkið sem þeir
smjaðra fyrir og vilja ráðsk-
ast með, enda eru þeir
langflestir illa upplýstir og
greindarlausir aular.
Hvað eftir annað hafa þeir
orðið uppvísir að misnotkun
stöðu sinnar í pólitískum
loddaraleik við ímyndaða
„óvini alþýðunnar." Þeir víla
það ekki fyrir sér að fórna
hagsmunum fólksins fyrir
hvert það smápeð sem þeir
telja sínum vafasama máls-
stað til framdráttar. Þeim
stæði hjartanlega á sama ef
út breiddist atvinnuleysi
meðal launafólks ef þeim
sjálfum væri borgið og
„verkalýðsflokki" þeirra yk-
ist lítilsháttar fylgi.
Þetta sjónarmið að setja
eigin hag og flokksins ofar
hag alþýðufólksins hefur
Þeir héldu að ófrægingar- og
fölsunarherferð þeirra gegn
efnahagsráðstöfunum ríkis-
valdsins væri árangursrík og
þeir töldu að ríkisstjórnin
nyti ekki trausts almennings.
Hvort tveggja var byggt á
röngu mati og misskilningi.
Flestir munu einnig á
þeirri skoðun að vænlegra sé
að eftirláta þeim stjórn
efnahags- og atvinnumála
sem til þess hafa þekkingu og
hæfileika. Fólk er enn ekki
búið að gleyma sjóðþurrð
vinstri stjórnarinnar þó að
Hreinn Loftsson:
Verkalýðshreyfing
á villigötum
margoft opinberast, núna
síðast þegar þeir reyndu að
etja þjóðinni til lögbrota. Þá
sýndi alþýðan eftirminnilega
hversu „sómakær og löghlýð-
in“ hún er, sfo notaður sé
frasi eins verkalýðsrekand-
ans í sjónvarpinu á dögunum.
Þjóðin sneri einfaldlega baki
við fyrirmælum verkalýðs-
rekendanna. Það var áminn-
ing sem þeir áttu ekki von á.
Staðreyndin er nefnilega
sú að allur þorri almennings
hugsar til þess með hryllingi
að þessir menn hafi hin
minnstu áhrif á gang þjóð-
mála. Ástæðan er einfaldlega
frammistaða þeirra í verka-
lýðshreyfingunni sjálfri, þar
sem þeir hafa hvatt til
stéttastríðs og vinnudeilna
til þess eins að gera ríkis-
valdinu erfitt fyrir.
aðstandendur hennar vilji
gleyma. Allir vita að enn
sjást þeirrar helstjórnar
merki.
En af grunnhyggni og
fyrirlitningu á alþýðunni
sem þeir segjast berjast
fyrir, telja þeir að enn sé
hægt að bjóða upp á sömu
klisjurnar og ala á sömu
óánægjunni. Þess vegna biðu
þeir spenntir kosninganna í
vor þangað til hin misheppn-
aða verkfallsboðun kveikti
hjá þeim ljós. En það ljós
slökknaði jafnskjótt og enn
bíða þeir kosninganna í
ofvæni, fremur þó af ósk-
hyggju en rökhyggju.
Þeir vilja nefnilega ekki
vita það að íslensk alþýða
hugsar þessum óvini sínum
þegjandi þörfina. Fyrir henni
rann upp ljós sem ekki hefur
slokknað, ljós sem beinist að
hinum sönnu arðrænendum
hennar. Ljós sem lýsir upp
blóðsuguna sem frá öndverðu
hefur lifað og nærst á henni
og aldrei gert annað en
ógagn.
Þrátt fyrir kenningu
kommúnista sem verkalýðs-
rekendur hafa borið fyrir sig
um arðrænendur verkalýðs-
ins þá hafa þeir opinberast
henni sem hinir einu sönnu
arðrænendur og afætur. Þeir
hafa sogið allan mátt og
þrótt úr samtökum verka-
fólks og þeir hafa verið
dragbítar hennar með and-
styggilegum hætti.
Verkalýðsrekendurnir
hafa með andfélagslegu
stétta- og arðránsfjasi leitt
verkalýðshreyfinguna frá því
markmiði sem verkafólkið
kýs helst; vinnufrið og bætt-
an hag.
Það markmið næst einung-
is með stéttasamvinnu í stað
stéttastríðs, með það í huga
ætti verkalýðshreyfingin að
varpa hinum sönnu andstæð-
ingum sínum, verkalýðs-
rekendunum, út í ystu myrk-
ur.
í námi er talinn sá tími
mikilvægastur sem fer til
upprifjunar. I stjórnmálum
hlýtur þetta einnig að vera
mikilvægt svo hægt sé a.m.k.
að læra af mistökunum.
í þessari grein er ætlunin
að rifja upp stjórnmálaat-
burðina frá 1974 verkalýð og
stjórnarandstöðu til fróð-
leiks.
í leiðara Þjóðviljans 1.
mars 1974 sem nefndur er:
Verkalýðsbarátta — stjórn-
málabarátta, segir frá því
fyrst að verkalýðsbaráttan
standi ekki eingöngu um
krónutölu heldur einnig um
áfangasigra. Er það nefnt
kauptrygging sem dæmi. En
svo segir frá því að vinsam-
leg stjórn sé við völd og
orðrétt: „Þessi staðreynd
sýnir enn einu sinni þvílíkt
vald verkalýðurinn hefur ef
það er ekki aðeins á faglega
sviðinu heldur einnig á þvi
pólitíska. Þetta ætti að sýna
launamönnum fram á þær
skyldur sem þeir hafa við
ríkisstjórn sem beitir valdi
sínu í þágu hagsmuna
vinnustéttanna (leturbr.
mín). Geri launamaður sér
ekki grein fyrir þessari stað-
reynd er hætt að sýnin förlist
á önnur vandamál." — Síðan
er rætt um að ekki eigi að
draga línu milli faglegrar og
pólitískrar baráttu. Þá segir:
„Af því leiðir að þegar
verkalýðsflokkur eins og Al-
þýðubandalagið er aðili að
ríkisstjórn hefur verkalýður-
inn og samtök hans bein
áhrif á ríkisvaldið og þar
með mikla pólitíska ábyrgð.
(leturbr. mín) Þessi atriði
eru ekki skrifuð í forystu-
grein af neinni dægurpóli-
tískri ástæðu heldur af al-
mennum ástæðum einfald-
lega til að minna á meginatr-
iði sem aldrei má gleymast í
starfi verkalýðssamtak-
anna.“ —
Nú er það ekki ætlun mín
að fylla þessa síðu með
leirburðum -Þjóðviljans en
þessi formáli var nauðsyn-
legur vegna framhaldsins. Eg
vil um leið benda á hinn
föðurlega tón í þessum leið-
ara.
Þann 3. mars segir Þjóð-
viljinn frá því að verðmæta-
aukning iðnaðarvara til út-
flutnings hafi aukist um 40%
á s.l. ári. Tveimur dögum
seinna er sagt frá því gífur-
lega háa verði sem sé á
loðnumjöli.
En sama dag er önnur frétt
sem vekur meiri athygli.
Landbúnaðarvörur hækka
um 20—30% nokkrum dögum
eftir að launasamningar við
launþega voru gerðir. Fleiri
hækkanir fylgja á eftir eða
eins og Þjóðviljinn segir 12.
mars: „Frá því kjarasamn-
ingarnir voru undirritaðir
fyrir um hálfum mánuðu
hefur mikil verðhækkunar-
alda risið. Það era sama
sagan og vejulega, vinstri
höndin tekur það sem sú
hægri gefur og alveg sama
við hvora höndina ríkis-
stjórnir kenna sig.“ —
Sé litið í leiðara Þjóðvilj-
ans 6. mars er talað um hið
sjálfvirka verðbolgukerfi og
valdsvið sexmanna-nefndar-
innar varðandi hækkanir á
landbúnaðarvörum. Þá segir
orðrétt: „Hvað sem öðru líður
er það staðreynd að það
þekkist hvergi nema ' a ís-
landi að launafólk fái allar
þær almennar verðhækkanir
bættar á þriggja mánaða
fresti með vísitölu á laun." —
Þarna er jarðvegurinn
undirbúinn því daginn eftir
er frumvarp til laga um
skattakerfisbreytingu lagt
fram. Tekjuskatturinn átti
að lækka um 2,7 milljaðar
króna sem þýddi heildar-
skattlækkun upp á 2—3%. Á
móti átti söluakatturinn að
hækka um 5%. Það kom svo
í ljós að með þessu græddi
ríkissjóður rúma 4 milijarða.
Með þessu frumvarpi byrj-
aði dauðastríð vinstri
stjórnarinnar því greinar
frumvarpsins voru sam-
þykktar og felldar á víxl eftir
deildum. Þár kom að kratar
björguðu ríkisstjórninni því
söluskatturinn var aðeins
hækkaður um 4% og yfirlýs-
ing kom um að landbúnaðar-
vörur yrðu ekki greiddar
meir niður.* Þessi yfirlýsing
reyndist síðar gagnslaus.
Þann 18. maí var svo
gengið fellt um 4% eða
samtals 10% far áramótum
og gerðar stórfelldar niður-
greiðslur á landbúnaðarvör-
um eða um 2 milljarða. Þessi
— niðurgreiðsla nam um 8
vísitölustigum en ljóst var að
launþeginn varð að taka á sig
5—7 vísitölustig bótalaust.
Þetta þýddi hallarekstur
Gísli Baldvinsson:
Upprifjun
ríkissjóðs upp á fjórða millj-
arð, eða eins og Björn Jóns-
son forseti A.S.Í. sagði í
viðtali við Mbl. 22. maí 1974.:
„í sambandi við niðurgreiðsl-
ur landbúnaðarvara vil ég
taka fram að til þeirra eru
engir peningar handbærir
svo neytendur verða að borga
síðar meir vöruna á réttu
verði. Þetta er blekking.“
Sem sagt kosningavíxill.
Það sem alþýðubandalags-
ráðherrarnir lögðu til vorið
1974 var:
I. Allar kjarabætur
umfram 20% ógildar.
II. Frestun eða afnám
vísitölu.
III. Lækkandi útflutnings-
verði yrði mætt með gengis-
fellingu.
IV. Engir launasamningar
gerðir án samþykkis ríkis-
stjórnarinnar.
Þessar tillögur náðu ekki
allar fr’am að ganga en
berum saman hvað gerðist:
I. Vísitölustig um það bil
5—7% tekin af launafólki
eða um einn milljarður.
II. Vísitöluútreikningum
raskað með því að taka bíl,
áfengi og tóbak ekki til
útreikninga.
III. Söluskattur hækkaður
um 4% án þess að hann
kæmi til útreikninga í vísi-
tölu.
IV. Kaupmátturinn rýrn-
aði um 12% frá 1. mars til 1.
júní.
V. Gengið fellt og látið síga
um 10%. á fimm mánuðum.
VI. Gengið á gjaldeyris-
varasjóðinn svo endingartími
hans varð enginn.
Allt þetta var gert án
samráðs við launþega í land-
inu. Þetta ætti að nægja fyrir
þá sem heima sátu 1. og 2.
mars s.l.