Morgunblaðið - 06.04.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. APRÍL 1978
r
Attræður:
Bjöm Bjömsson stór-
kaupmaður í London
Gamall og góður vinur, Björn
Björnsson kaupmaður í London, er
áttræður í dag og vil jeg í því
tilefni senda honum og fjölskyldu
hans kveðjur og árnaðaróskir.
Ekki man jeg nú hvenær við
sáumst fyrst, en það mun hafa
verið á unglingsárum mínum
heima í Reykjavík. Borgin var þá
ekki mannmörg og flestir vissu
einhver deili á öðrum borgarbúum,
og á fyrstu hjúskaparárum Björns
vorum við nágrannar í Tjarnar-
götu, þar sem þau hjónin, hann og
Hulda, bjuggu um skeið með
dætrum sínum.
Ungur að árum lærði Björn
Björnsson kökugerð, fyrst hjá
móðurbróður mínum, Axel Schiöth
bakarameistara á Akureyri, en
síðan hjelt hann til Frakklands til
frekara náms í fagi sínu. I
Frakklandi kynntist Björn
franskri menningu og lærði að tala
frönsku ágætlega. Við þessa dvöl
fjekk Björn miklar mætur á
frönsku þjóðinni, sem hann tók
ástfóstri við.
Skömmu eftir heimkomuna frá
Frakklandi tók Björn við rekstri
Björnsbakaríis, sem bar nafn
föður hans, Björns Símonarsonar
gullsmiðs, sem lengi stundaði iðn
sína í sama húsi og brauðgerðin
var í, og er enn, en bakarístarf-
semin var þá meira undir stjórn
móður Björns, Kristínar Björns-
dóttur Símonarson, sem var hin
mesta dugnaðarkona.
Fyrir fjörutíu árum flutti Björn
til London með konu sína og dætur
og þar hefur fjölskyldan átt heima
síðan. Gerðist hann þá kaupmaður
og hefur stundað viðskipti og
verzlun sína við íslenzka og brezka
aðila og gerir enn þrátt fyrir hinn
háa aldur.
A stríðsárunum var að mörgu
leyti erfitt um vik fyrir þá
Islendinga, sem þá dvöldu í
London svo sem vonlegt var á þeim
alvörutímum. Björn gekkst þá
fyrir stofnun Fjelags Islendinga í
London árið 1943 m.a. í því skyni
að auka samheldni landanna þar
til gagnkvæmrar aðstoðar ef á
þyrfti að halda. Björn varð fyrsti
formaður fjelagsins og gegndi því
starfi samfleytt í 12 ár. Jeg tók við
sendiherrastarfinu í London árið
1951 og var þar næstu fimm til sex
ár. Þá hófust kynni okkar Björns
á ný og jeg fjekk gott tækifæri til
að fylgjast með starfsemi Islend-
ingafjelagsins og stjórn þess á
þessum árum. Þeir, sem nokkuð
þekkja til um átthagafjelög er-
lendis, vita hversu erfitt er að
halda þeim við lýði, því bæði eru
fjelagarnir næsta ósamstæður
hópur, og eins er hitt, að fjáragur
svona fjelaga er alla jafnan
þröngur. Slík fjelög standa því eða
falla eftir því hvaða áhuga og.
ræktarsemi forustuliðið sýnir fje-
lagsskapnum. Um Fjelag íslend-
inga í London á þeim árum, sem
hjer er um að ræða, get jeg sagt,
að starfsemi þess stóð með miklum
í dag er einn af þekktustu
frímerkjasöfnurum landsins,
Sigurður Agústsson, 75 ára.
Sigurður ber það ekki með sér,
að aldurinn sé orðinn svo hár, því
að hann er einn þeirra lánsömu
manna, sem ekki skortir viðfangs-
efni og áhugamál.
Hugðarefni Sigurðar eru marg-
vísleg, en þó má segja, að þar sitji
frímerkjasöfnun og myndlist í
fyrirrúmi.
Félag frímerkjasafnara á Sig-
urði mikið að þakka. Hann hefur
setið í stjórn þess lengur en
nokkur annar og þar hefur vissu-
lega munað um hans framlag.
blóma, og það var án efá fyrst og
fremst hinum mikla áhuga Björns
Björnssonar á allri starfsemi
fjelagsins að þakka, enda þótt
fleira ágætisfólk sæti þá líka í
stjórn fjelagsins. Jeg minnist
sjerstaklega tíu ára afmælis fje-
lagsins, sem haldið var með
miklum glæsibrag og voru jafnvel
fengnir skemmtikraftar að heim-
an til að auka fögnuðinn og fjörið
á samkomunni.
Björn Björnsson vakti yfir
velferð fjelagsins eins og bezt varð
á kosið, Jeg minnist einnig með
ánægju margra góðra funda og
samkvæma í Fjelagi Islendinga í
London og vii í því sambandi nefna
hinar skemmtilegu barnasamkom-
ur, sem haldnar voru á hverjum
jólum undir myndugri stjórn
formannsins.
Ekki verður Björns Björnssonar
svo minnzt á þessu merkisafmæli
hans, að ekki verði jafnframt getið
hans ágætu konu. Heimili þeirra
hjóna, hans og Huldu, „Allerford"
í Purley í útjaðri London, var
fallegt og smekklegt með afbrigð-
um. Það var alltaf mikið ánægju-
efni að koma á þetta heimili og
njóta þar gestrisni, og enn er jafn
ánægjulegt og gott að heimsækja
þau hjónin í London, þótt þau hafi
af eðlilegum ástæðum minna um
sig en þegar Björn stóð í blóma
lífsins.
Dætur þeirra hjóna, Inga og
Kristín, eru báðar giftar enskum
mönnum og eiga falieg heimili í
Purley. Þau Björn og Hulda hafa
mikla ánægju af að heimsækja
dætur sínar og barnabörn þar, og
fylgjast með þroska barnabarn-
anna og uppvexti.
Kona mín og jeg sendum Birni
Björnssyni og fjölskyldunni allri
innilegar hamingjuóskir í tilefni
af áttræðisafmælinu og þökkum
þeim hjónunum margra ára góða
vináttu.
A. Kl. J.
Kæri Björn,
Enda þótt sá er þetta ritar sé
byrjandi í þeirri grein rit-
mennskunnar, sem nú skal iðka,
þá er vonandi að þú takir viljann
fyrir verkið. Það er nefnilega ekki
öllum gefið að geta komið frá sér
fimm dálka afmæliskveðju án þess
að á henni megi greina þreytu-
merki (eða þá á kveðjuhöfundi).
Kynni okkkar Björns hófust árið
1963, þegar sá er þetta ritar kom
í fyrsta skipti til Lundúnaborgar,
og gegnum árin hefur sá kunnings-
skapur, sem þar stofnaðist orðið
að vináttu, sem er mikils virði
fyrir höfund þessara lína. Er það
og raunar tilgangurinn með þeim
að þakka Birni Björnssyni frábæra
viðkynningu, hlýhug, vináttu og
handleiðslu, sem hann af örlæti
sínu hefur látið falla þessum auma
skrifara í skaut.
Því miður kann sá er þetta ritar
lítið sem ekkert fyrir sér í
Hann hefur annazt umsjón í
herbergi félagsins að Amtmanns-
stíg 2 frá því fyrsta og greitt götu
fjöimargra, sem þangað hafa lagt
leið sína til að fá upplýsingar um
frímerkjasöfnun.
Það er ekki unnt að rekja öll þau
störf, sem Sigurður hefur innt af
hendi í þágu íslenzkra frímerkja-
safnara í stuttri grein, en víst er,
að þau störf munu halda áfram að
bera ávöxt til heilla fyrir hina
mörgu, sem leggja stund á þessa
hojlu tómstundaiðju.
Megi Sigurður enn um langa
framtíð njóta þeirrar gleði, sem í
því er fólgin, að sjá árangur verka
ættfræði og allra síst norðlenzkri,
en Björn er Skagfirðingur í húð og
hár, borinn og barnfæddur á
Sauðárkróki. En „krókur“ sá hlaut
að verða of lítill — þegar ungir
menn lögðu fyrir sig margvíslegt
nám valdi Björn iðn, sem ætíð
hefur verið talin til hinna göfugri
— bakaralistina. Og það var
manninum líkt að láta sér ekki
nægja þá kennslu, sem völ var að
hér heima, heldur hélt hann suður
til Frakklands og nam þar fræðin
og flutti heim hingað. Eru tvær
stofnanir enn við lýði, þar sem
Björn kom mjög við sögu: Björns-
bakarí, sem óþarft er að fara
mörgum orðum um, og svo sjálfur
Hressingarskálinn, sem Björn
stofnaði og rak eftir þeim sið, sem
tíðkaðist meðal menningarþjóða á
meginlandinu. Hefur sagt mér
gamall viðskiptavinur Björns, að
það hafi verið líkast því að koma
til útlanda og drekka kaffi og með
því á Hressó í þá daga. En síðan
hefur mikið vatn til sjávar runnið
og engum sem drekkur kaffi á
„Skálanum" í dag, dettur í hug, að
hann sé staddur í útlöndum!
En þrátt fyrir umsvif þessi átti
það ekki fyrir Birni Björnssyni að
liggja, að inna lífsstarf sitt af
höndum hér á Fróni — upp úr 1930
er hann fluttur til Kaupmanna-
hafnar og þaðan nokkru fyrir stríð
til Englands, þar sem hann og
fjölskylda hans hafa átt heima
síðan.
Það hefur oft verið misvinda-
samt í lífi Björns Björnssonar og
sjálfsagt komið fyrir að fley hans
hafi borið af leið. En þrátt fyrir
allan mótbyr, sjógang og and-
streymi hefur hann aldrei látið
bugast heldur ætíð lagt aftur á
djúpið og gjarnan siglt mikinn.
Þykist sá er þetta ritar vita að
Huldu konu sinni vilji Björn þakka
stuðning og traust liðinna áratuga
enda ekki ónýtt að eiga slíkan
lífsförunaut að baki sér. En þessi
lífssigling Björns Björnssonar er
einkennandi fyrir manninn og
viðhorf hans; bjartsýni, kjarkur,
seigla eru þar áberandi að
ógleymdum þeim hæfileikum, sem
kannski hefur drýgstur orðið: Að
gefast aldrei upp — að byrja alltaf
á ný!
Það er erfitt að trúa því að
afmælisbarnið skuli nú hafa fyllt
áttunda áratuginn, þar sem sá er
þetta ritar telur sig varla geta
greint nokkra breytingu á mann-
inum þau 15 ár sem liðin eru frá
sinna sem birtist í möguleikum
frímerkjanna til að veita ungum
sem öldnum ánægju og lífsfyll-
ingu.
Lifðu heill.
Félag frímerkjasaínara.
því að fundum okkar bar fyrst
saman. Alltaf er Björn jafn hress
— já eldhress eins og krakkarnir
segja — alltaf jafn gneistandi af
áhuga á því verkefni sem hann er
að vinna að, og alltaf jafn beinn
í baki! Mun það síðasttalda vera að
þakka Möllersæfingunum góðu,
sem afmælisbarnið iðkar upp á
hvern dag að því ógleymdu að
afneyta tóbaki. Þannig er Björn
unglegasta áttræða afmælisbarn,
sem ég þekki.
Kæri Björn — bestu þakkir fyrir
viðkynninguna, vináttuna og heil-
ræðin — og til hamingju með
afmælisdaginn!
Páll Heiðar Jónsson.
í dag 6. apríl er 80 ára Björn
Björnsson kaupmaður í London.
Það skyldi enginn, sem sér Björn
á gangi kvikan og léttan í spori
sem ungur maður væri, ímynda
sér að þar væri 80 ára maður á
ferð. Mér finnst hann hafa breyst
svo ótrúlega lítið frá því, að ég
kynntist honum fyrst. Það var árið
1925, þegar ég kom til Björns til
þess að ljúka hjá honum mínu
síðasta ári í bakaraiðn. (Áður
hafði ég verið 3 ár við nám hjá
Magnúsi Böðvarssyni bakara-
meistara í Hafnarfirði). Fyrst
skuldi ég vera hjá Birni eins
mánaðar reynslutíma. Að þeim
mánuði liðnum átti ég tal við
Björn um kaup og kjör þetta
síðasta námsár mitt. Björn sagði
mér, hvað hann borgaði nemum á
síðasta námsári. Ég sagði honum,
að þetta kaup væri mér ekki nóg,
því ég yrði að vinna fyrir mér án
aðstoðar annars staðar frá, enda
gert það frá fermingu, enda þá
búið heima hjá foreldrum mínum
í Hafnarfirði, sem ég gæti nú ekki
lengur og yrði því mitt framfæri
dýrara en verið hefði. Björn spurði
mig þá, hvað ég treysti mér til að
komast af með í kaup. Sagði ég
honum það, þó svo það væri mun
meira en aðrir nemar höfðu hjá
honum. Björn var skjótur til svars
og sagði: „Jæja, kallinn, þá segjum
við það. Þú verður að lifa eins og
aðrir. Farðu inn á skrifstofu og
sæktu kaupið þitt. Ég skal láta
gjaldkerann vita þetta."
Þessum drengilegu viðbrögðum
Björns mun ég aldrei gleyma og
heldur ekki allri hans góðu fram-
komu við mig og velvilja, ef ég sem
unglingur þurfti með eitthvað til
hans að leita. Alltaf sömu skjótu
viðbrögðin og alltaf jákvæð.
Það mun hafa verið árið 1920,
sem Björn tók við rekstri Björns-
bakarís hér í borg. Hafði þá móðir
hans, frú Kristín Síptonarson,
rekið bakaríið um þó nokkurra ára
skeið. Þegar Björn tók við rekstr-
inum var hann nýkominn heim frá
námi á Norðurlöndum, Sviss og
Frakklandi. Til þess tíma hafði
brauð- og kökugerð (konditorí)
verið rekin saman hér á Islandi.
En nú skyldi Björn á milli, rak
brauðgerð sér og kökugerð sér og
jafnhliða henni konfektgerð. Var
Björn fyrstur til að framleiða
páskaegg hér á landi, sem áður
höfðu verið flutt inn erlendis frá.
Þá held ég að hann hafi verið
fyrstur til að framleiða fyrir jólin
fjölbreytilegt úrval af alls konar
marsipanmyndum, jólasveina úr
marsipani með mörgu, mörgu
fleiru til skrauts og ánægju á
jólaborð bæjarbúa. Einnig var
hann talinn fyrsti bakarinn hér á
landi, sem framleiddt rjómabollur
á bolludaginn. Þannig var Björn í
fararbroddi innan stéttar sinnar
og utan. Hann var lengi formaður
Bakarameistarafélags Reykjavík-
ur.
Árið 1922 var Björn af Kristjáni
konungi X (þá konungur Dan-
merkur og Islands) sæmdur nafn-
bótinni konunglegur hirðbakari,
enda hafði hann er konungur kom
hingað 1921 selt allt brauð og allar
kökur, sem hafðar voru til kon-
ungsnota. Árið 1929 stofnaði Björn
nýtísku köku- og kaffisölu ásamt
sölu á rjómaís og mörgu fleiru
góðgæti í húsi Nathan og Olsen
(þar sem nú er Reykjavíkurapó-
tek). Bár það nafnið Hressingar-
skálinn. Þetta húsnæði varð þó
brátt of lítið og flutti hann það þá
í Austurstræti 20 þar sem það
starfar enn, en rekið af öðrum
eigendum. Það þótti mikill við-
burður í bæjarlífinu, þegar Björn
hélt garðveislur (gardenparty) í
garði þeim er þá var bak við
Hressingarskálann og komust
ávallt færri að en vildu.
Björn er mikill tungumálamað-
ur, en þó held ég, að franskan sé
hans uppáhaldstungumál af er-
lendum tungum, enda er hann
framúrskarandi frönskumaður.
Hann hefur hlotið margs konar
viðurkenningar fyrir frönsku-
kunnáttu, svo og ómetanlega
aðstoð, sem hann veitti hér
frönskum sjómönnum, sem oft var
mikið af hér í bænum fyrr á árum,
svo og fyrirgreiðslu við franska
ferðamenn, sem hér komu.
Ég minnist þess eitt sinn um
páskaleytið að hópur af frönskum
sjómönnum, ég held einir 14 eða
16, stóðu í kalsaveðri fyrir utan
bakarísgluggann og voru að skoða
kökurnar og annað góðgæti í
glugganum. Strax og Björn varð
þeirra var fór hann út og bauð
þeim öllum inn og veitti þeim vel
og rausnarlega kaffi og margs
konar kökur og brauð með. Þetta
hefðu ekki aliir gert.
Eftir að Björn flutti til London
árið 1935 hefur hann verið íslend-
ingum, sem þangað hafa komið til
lengri eða skemmri dvalar, mikið
hjálplegur og greitt götu þeirra og
þó þeir væru honum ekkert
persónulega kunnugir boðið þeim
heim til sín í mat og aðstoðað þá
á allan hátt, bara af því að þeir
voru íslendingar. Þá var Björn um
áraskeið formaður íslendingafé-
lagsins í London.
Björn kemur hingað til Reykja-
víkur minnst einu sinni á ári,
stundum oftar í viðskiptaerindum.
Hann er þá alltaf vanur að hafa
samband við mig. Þó tími hans sé
oft naumur reynum við að hittast
og rabba saman yfir kaffibolla.
Umræðuefnin eru ávallt nóg, að
rifja upp ýmsar minningar frá
gömlum dögum. Fyrir þessa vin-
festi hans er ég honum mjög
þakklátur og vona að framhald
megi á því verða.
Þá þakka ég hinum aldna
heiðursmanni fyrir það, hve vel
hann kom fram við mig sem
ungling, þegar ég vann hjá honum
og reyndar ávallt síðan. Það er
geymt en ekki gleymt.
Kæri Björn, ég sendi þér og
fjölskyldu þinni innilegar ham-
ingjuóskir frá mér og konu minni
á þessum merku tímamótum ævi
þinnar. Ég vona, að við eigum eftir
að hittast oft ennþá, því Elli
kerling virðist eiga langt í land
með að festa minnsta fingur á þér.
Lifðu heill og lifðu lengi
lifðu á góðu brautargengi.
Stefán ó. Thordersen.
Heimilisfang Björns í London
er:
London Court, Flat 29, Petty
France
Westminster, London S.W. 1
Junior Chamber:
Kanna mót-
tökuskilyrði
FÉLAGAR í Junior Chamber
Húnabyggð hafa kannað það að
undanförnu hvernig fólki í Aust-
ur-Húnavatnssýslu líkar við sjón-
varpsefni. Hafa í því skyni verið
sendir út spurningalistar og fékk
þá fjórði hver íbúi sýslunnar.
Þá er félagið einnig að undirbúa
að kanna móttökuskilyrði útvarps
og sjónvarps í héraðinu og verður
sendur út spurningalisti þar að
lútandi bráðlega. Gert er ráð fyrir
að niðurstöður þessara kannana
liggi brátt fyrir.
Sigurður Ágústsson
rafvirki 75 ára