Morgunblaðið - 06.04.1978, Blaðsíða 34

I
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. APRIL 1978
34
Eggert G. Þorsteinsson alþm.:
Ilór fcr á ('ftir í hoild ra-da. scm
Kntíort G. borstoinsson. alþm..
flutti við 2. umræðu um ráðstaf-
anir ríkisstjórnarinnar í ofna-
haKsmálum í ofri doild Alþiniíis í
fí'hrúarmánuói. Iíirtinn ræóunn-
ar or svo sióhúin vosna vorkfalla.
som valdió hafa töfum á hirtinKU
mart;víslo>ís ofnis í hlaóinu:
ÉK þarf okki lannt mál um mína
afstöðu í þossu niáli, onda þenar
þrautrætt hór á hv. Alþinni ok í
fjölmiðlum, on til þoss að gera
Itinjía söku stutta, þá vil ók skýra
frá því Ijóst ok ákveðið, að én er
Itoirrar skoðunar, að þann efna-
hai;svanda som sannarletja er nú
við að ei|;a, hefði átt að leysa
samkvæmt tiIlöKum formannaráð-
stefnu A.S.I. som haldin var hér
15. fohr. s.l. <>k upj) hefur verið
lesin í þossum umra'ðum ojí óþarft
að ondurtaka hór.
Ktí kann því hins vetíar ákafletta
i.lla í þossum umræðum, sórstak-
lotta hjá siðasta háttvirtum ræðu-
manni hór á undan ntér, hv. 5. })m.
Norðurl.e., þetiar verið or að nefna
hór mannanöfn, seni höfunda
þeirra till., er ríkisstjórnin k*tít;ur
til að farið verði oftir, or jioir oij;a
þoss okki nokkurn kost að verja
sitt mál. Sannleikurinn er sá, að
þossir ntenn, nú oins og oft áður
fyrir aðrar ríkisstjórnir næst á
undan, hafa unnið sitt starf
samviskusamleKa oins oj; af þeim
KöKnum má ráða, som þint;menn
hafa hór í hönduni, jtað or oj;
oinnit; ljóst, að þeir sinntu einunt;-
is sínum omhættisskyldum að raða
upp þoim möKuleikum, sem voru
til lausnar jiossum vanda oj; að
rökstyðja einstakar leiðir. Það eru
okki jteir, som ráða úrslitum um
j>að hvaða loiö er ondanloj;a valin.
Þoir t;ora j>á embættisskyldu sína
að raða upp úrlausnarmöt;uleikum
fyrir rikisstjórnina ok önnur
hat;smunasamtök, sem hér eit;a
hlut að máli, þeirn valkostum sem
fyrir hendi eru, en í [>etta skipti
var um fimm valkosti að ræða. An
j)oss að óf; ætli hór að fara i neitt
forsvar fvrir hæstvirta ríkisstjórn,
j>á tel ók rótt að skýra frá því, að
oinn af j>eim valkostum, sem
umræddir embættismenn löj;ðu
fram, er sá, sem verkalýðssam-
tökin <>k Bandalat; starfsmanna
ríkis (>k bæja styðjast við í sínum
tillöKum. Kn lakasta valkostinn
valdi ríkisstjórnin hins vet;ar gegn
vilja hlutaðeigandi samtaka. Það^
er hið rétta í málinu. (St.J: Þú
hefur okki oinu sinni lesið þessa
ályktun verkalýðssamtakanna).
Kk trori ráð fvrir j>ví að hv. 5. þm.
Norðurl.e. oitíi )>ess kost að tala
hór oftar, of hann óskar eftir ok
hann tíorir )>á betur t;rein fyrir
niáli sínu, en ót; tíat ekki betur
skilið hann en svo, en að umræddir
ráðtyafar (>k starfsmenn ríkis-
stjórnarinnar hefðu unnið hér
eitthvað syndsamlet;t athæfi. Þeir
t;áfu upp 5 valkosti oj; m.a. þann
skásta sem launþet;asamtökin
völdu (>k eðlilet;a eftir þeim
skýrslum sem fyrir lát;u — skýrsl-
um sem á borðum voru jafnt fyrir
stjórnarandstæðinf;a sem stjórn-
arliða ok hv. þm. Stefán Jónsson
hefði átt að kynna sér ot; hefur
vonandi t;ert j>að, a.m.k. að ein-
hvorju loyti. Kn j>að er rant;t oj;
óxlrenKÍh'Kt að ráðast hér að
ombættismönnum, sem okki eiua
— Alafoss
Framhald af bls. 32.
þær úr notkun og afla nýrra svo
og að auka húsakost, þannig að
frekari hagkvæmni verði náð.
- 8. Hver tók ákvörðun um að
flytja út verksmiðjulopa í stórum
stíl til að endurvinna erlendis?
Rétt er að taka fram, að Álafoss
h.f. stendur ekki að endurvinnslu
ullarbands á erlendum vettvangi.
Hins vegar hefir félagið allt frá
árinu 1964 eða í 13 ár selt
ullarband til verksmiðja erlendis.
í þessu sambandi er þó rétt að
taka fram, að meginhluti þess
ullarbands, sem Álafoss h.f. flytur
þoss kost að verja sitt mál eða sín
störf, og ók vil harðleKa mótmæla
slíkum málflutninKÍ.
Það er þó ekki aðaltilefni þess,
að Ó'K stóð hér upp, og er þó ærið
tilefni vegna málflutnings hv. 5.
þm. Norðurl.e. Það virðist vera
móðins alda í dag að ráðast á
þingræði á Islandi, m.a. segja það
í ræðu og riti innan þings og utan,
að j>að só ekki Alþingi sem ráði
ondanlegum ákvörðunum í efna-
hagsmálum eða í öðrum málum og
)>ar n>oð löggjafarmálum. Þá er
fullyrt að hór sóu samankomnir 60
misyndismonn, sem eitt dagblað-
anna orðaði svo um daginn, að
iottu i raun að vera undir lás og
slá, fyrir hvers konar lagabrot og
séEKæðingshátt, sem )>eir hefðu
hór í frammi <>k viðKonKÍst hefði í
moira en hundrað ár. Það er slíkur
málflutningur, sem þessi hjá
háttv. |>ingm., or styður rök
jx'ssarii manna og það eru slíkar
fullyrðingar, sém við eru hafðar
um störf alþingis innan þess
sjálfs. Þannig er í raun og veru
vogið að |>ingræðinu í landinu með
slíkum málflutningi og tekið undir
moð lökustu tegund af málflutn-
ingi sem sést hefur um íslenskt
þingræði. Sannarlega var hv. 5.
þm. Norðurl.e. bergmál af því
blaði, sem ég veit að hann þó
annars vill ekki eiga samleið með,
sem hafði þessi orð um Alþingi
Islendinga nú fyrir örfáum dögum.
Kn það er eðlilegt, að maðurinn
á götunni og hinn alntenni blaða-
lesandi fari að hugsa sig um, þegar
sjálfir þingmenn segja: það erum
ekki við og það er ekki ríkisstjórn-
in sem hefur endanlegt úrskurðar-
vald um j>essi mál. Hér eru nefnd
nöfn eins og „einhverjir Jónas og
einhverjir Jóhannesar“ úti í bæ,
sem eigi að ráða endanlegum
úrslitum um þessi mál.
Kf þetta ekki er stuðningur við
málflutning sorpblaðamennsku í
j)ossum efnum, þá kann ég ekki á
milli að skilja. Þetta framferði
minnir mann óþyrmilega á allan
aðdraganda að valdatöku nasista í
Þýskalandi eftir 1930.
Það alvarlega við afgreiðslu
jtessa máls nú, er það> að til er
meirihluti á Alþingi íslendinga,
Alj>ingi íslendinga sjálfra, sem
velur lakasta kostinn fvrir laun-
jx'gasamtökin í landinu — lakasta
kostinn af þeim 5, sem umræddir
ombættismenn höfðu unnið að og
rökstutt hvern fyrir sig. Kf það á
út, er til smásöludreifingar í
hannyrðaverzlunum erlendis.
Álafoss h.f. hefir stuðlað að því,
að stofnaðar hafa verið prjóna-
stofur og saumastofur víða um
landið, og jafnan látið þær sitja í
fyrirrúmi um afgreiðslu ullar-
bands og ullarefna til framleiðsl-
unnar. Á hinn bóginn hefur
Álafoss h.f. flutt út band, ef
hagstæðir samningar hafa náðst.
Félagið hefir ekki flutt út þá
tegund loðbands, sem notað er af
íslenzkum prjónastoium.
Ákvarðanir um einstakar sölur
innanlands og erlendis eru í
höndum forstjóra fyrirtækisins í
samráði við stjórn félagsins.
að verða almenn trú hér, sem
hofur þó haft misjafnt gengi á
hvorjum tíma, að það sé þýðingar-
laust að gera kjarasamninga á
Islandi vegna )>ess að meiri hluti
á Alþingi sé hinn raunverulegi
viðsemjandi og það sé líka þýð-
ingarlaust, að ríkisstjórnin komi
til skjalanna og leysi vandann
vegna j>ess að hún afnemi einfald-
loga jx'ssa samninga, þegar henni
þyki henta. Þetta er hið alvárlega
í |>essu máli.
Skal þó ekki dregið úr þeim
málflutningi, þar sem rökstudd
andstaða hefur komið fram við
áform ríkisstjórnarinnar.
Það er gjarnan sagt innan þings
og utan, jx'gar við hliðstæðan
vanda er að etja eins og nú:
„Ríkisstjórnin verður að skerast í
leikinn, ríkisstjórnin verður að
gera eitthvað," segja menn. Þegar
ríkisstjórnin hver sem hún er,
núverandi ríkisstjórn sem og
aðrar, sem á undan eru gengnar,
gera svo sem þær telja að vænleg-
ast sé til lausnar, því það vil ég
álíta að ríkisstjórnir geri yfirleitt,
— vænlegast til lausnar fyrir land
og lýð í heild, þá er aftur venjulega
flest að fundið og m.a. nú sem
verður að telja vel rökstutt, rétt
eins og nú er gert og ráðgjafarnir,
og er þá ekki minnst á alla sem þá
koma, sem sjálfboðaliðar til þeirra
starfa, og verða á stundum æði-
margir, svo sem ráða mátti af
ýmsu, sem hv. þm. Stefán Jónsson
sagði hér í sinni ræðu áðan og
sjálfsagt fleiri utan þings, og
réttilega fundið að þeim aðgerð-
um, sem ríkisstjórnin hyggst nú
gera, að nýgerðum kjarasamning-
um.
Ef tilkoma ríkisstjórnar á hverj-
um tíma á að brennast svo inn í
vitund manna, að hún sé ávallt í
þá átt að eyðileggja gerða kjara-
samninga, þá er eðlilegt að menn
- 9. Hver fjármagnaði kaup Ála-
foss h.f. á húsoigninni við Vestur
götu 2?
Húseignin Vesturgata 2 var í
eigu Frámkvæmdasjóðs Islands. Á
árinu 1976 keypti Álafoss h.f.
eignina, þar eð félagið þurfti á
húsnæði að halda fyrir smásölu-
verzlun þá, er fyrirtækið hefir
starfrækt um langt árabil í
Reykjavík. Kaupverðið var 40
millj. króna og var helmingur
þeirrar fjárhæðar greiddur í
reiðufé af Álafossi h.f., en helm-
ingur var lánaður til 5 ára með
15% vöxtum.
- 10. Hvers vegna éru reikningar
Álafoss h.f. ekki birtir f árs-
skýrslu Framkvæmdasjóðs?
fari að hugsa sig um, hvort frjáls
samningsréttur og félagafrelsi sé
yfirleitt í gildi í landinu. Ef
afskipti ríkisstjórnar þýða þetta,
þegar búið er að hrópa til hennar
úr öllum áttum í þjóðfélagskerfinu
— ríkisstjórnin verði að koma til
og tilkoma hennar þýðir svo ávallt
eitt og hið sama, þ.e. neikvæða
niðurstöðu. Það er alvarlegasti
hluturinn i þessu máli öllu, þegar
á heildina er litið og frá eru dregin
einstök minni háttar atriði máls-
ins.
Ef það fer áfram ómengað inn
í vitund almennings í launþega-
samtökunum og þá e.t.v. ekki síður
vinnuveitendasamtökunum, — að
það eitt þurfi til að koma, að
ríkisstjórnin skipti sér af málinu,
þá sé hægt að rifta gerðum
kjarasamningum.
Þess vegna tok ég undir með
j>eim ræðumönnum, sem hér hafa
talað á undan mér, að ég fagna
þeirri yfirlýsingu frá hæstv. for-
sætisráðherra hér í dag við upphaf
þessarar umr., aö 3. gr. frv. skuli
felld niður. En ég óttast hins vegar
sannarlega að sá frestur sem með
því gefst, til að ræða slík stórmál
verði ekki nægjanlega nýttur.
Kjaraskerðingin kemur eigi að
síður til framkvæmda 1. mars n.k.
svo sem boðað hefur verið. Ástæð-
an til að ég óttast að sá tími, sem
gefinn er til umr. um breytingar
á sjálfum grundvelli vísitölunnar
og þátttöku hinna ýmsu
kostnaðarliða hennar, verði ekki
nýttur svo sem þörf er á. Þá er það
einkum tvennt, sem ég óttast og
tel mig hafa ástæðu til, þótt ég
fagni þessari yfirlýsingu hæstsv.
forsætisráðherra um að endur-
skoður.in muni eiga sér stað. Við
vitum það ósköp vel, hvaða tímar
eru framundan. Það eru tvennar
kosningar, annars vegar til Al-
þingis og hins vegar til bæjar- og
sveitarstjórna, ásamt sumarle.vf-
um. I þetta hvort tveggja munu
fara að venju 3—4 mánuðir og þá
er komið fram á haustmánuði,
þegar vitað er hverjir eiga að
stjórna og hvar. Eg veit því að sá
tími, sem fram undan er, er ekki
vinnudrjúgur til að komast að
endanlegri lausn á svo stórum
vanda, en í yfirlýsingu hæstv.
forsætisráðherra felst tvímæla-
laus viðurkenning á skoðun verka-
lýðssamtakanna, og á ég þar jafnt
við Alþýðusamband íslands sem
B.S.R.B. um að þarna var í raun
og sannleika vegið að kerfi, sem
deila má um hvort er rétt upp-
byggt í alla staði en hefur þó verið
eina vörnin. Eg hvgg, að allir séu
Álafoss h.f. er sjálfstætt hluta-
félag og starfar samkvæmt lögum
um hlutafélög. Hlutafjáreign
Framkvæmdasjóðs í Álafossi
h.f.og öðrum fyrirtækjum er að
sjálfsögðu eignfært í reikningum
sjóðsins, eins og hún er á hverjum
tíma að jöfnunarhlutabréfum
meðtöldum. Það er hins vegar ekki
venjá að birta reikninga sjálf-
stæðra hlutafélaga með reikning-
um þess, er hlutaféð á, og gildir þá
einu hvort sú hlutafjáreign nær til
alls hlutafjár viðkomandi félags
eða ekki. Hlutabréf eru í eðli sínu
sú tegund viðskiptabréfa, sem
auðveldlega geta skipt um hendur,
þótt hér á landi séu slík viðskiþti
að vísu ekki stunduð í miklum
sammála um. að svo sé ekki, en
hins vegar greinir menn mjög á
um hverju eigi þar að breyta. En
ég ítreka það, að mig hryllir við
þeirri þróun, ef það kemst almennt
inn í vitund launþegasamtakanna,
að afskipti ríkisstjórnar þýði
eyðileggingu á nýgerðum samn-
ingum hvenær sem ríkisstjórn
kemur nálægt þeim. Hvað um
trúnaðartraust til frambúðar?
Hingað til hefur tilkoma ríkis-
stjórnar og afskipti einstakra
ráðherra vakið vonir og oft leyst
deilur og tilkoma ríkisstjórnar
bein og óbein í samningamál m.a.
á s.l. sumri og var vissulega
tilraun til lausnar á þessum
vanda. Við tilkomu hennar nú við
gerða santninga, þá er beinlínis
höggvið að rótum þess samkomu-
lags, sem hún sjálf átti hlut að, að
náðist á s.l. sumri. Það er þessi
þróun, sem ég tel burt séð frá
öllum talnalegum rökum, sem
beitt hefur verið gegn þessu máli,
sé það alvarlegasta til viðbótar
þeirn ofboðslega áróðri, sem hafð-
ur er uppi gegn löggjafarsamkomu
þjóðarinnar á opinberum vett-
vangi leynt og ljóst og hjálpar
þeim aðilum, sem ósanngjarnast
tala urn það, að Alþingi sé ekki sú
stofnun, sem segir á hverjum tíma
síðasta orðið um afgreiðslu mála.
Það eru engir menn úti í bæ,
jafnvel ekki samtök, sem eiga að
gera það heldur, heldur Alþingi
sjálft. Það eiga rnenn að vita og til
þess erum við hingað kjörnir og
eigunt að hafa kjark, vit og þor til
að gera það á hverjum tíma sem
við teljuni réttast.-
En þá bætist sú fullyrðing við,
að meirihl. sé alltaf fyrir hendi á
Alþingi til þess að eyðileggja þann
frumstæða en helgasta rétt, sem
launjjegasamtökin eiga, sé einung-
is til þess notaður að vega að þeim
sjálfum þá mun álit almennings
eðlilega skeröast á hinn verri veg
fyrir framtíð íslenskrar löggjafar-
samkomu. — Þar er kosningarétt-
urinn einn til varnar.
Eg ítreka það, sem ég sagði í
upphafi. Ég er einlægur stuðnings-
rnaður þeirra till. og hefði.glaður
greitt till. verkalýðssamtakanna
atkv. til lausnar vandanum, og ég
hef enga aðstöðu til að vefengja,
að sé í raun vel fær og vil trúa því,
að þar hafi rétt og d.vggilega verið
að unnið og að þá mundi nú
friðsamlegra á vinnumarkaðnum.
I gegnum verðbólgunefnd hafa
stjórnmálaflokkarnir átt mögu-
leika á að kynna sér hlutina til
hlítar, þó að einstök atriði á
lokastigi málsins hafi verið dulin
fyrir þingheimi og þeir haft
skamman tíma til að vega þau og
meta þá lít ég þó á það, sem ég hef
hér á undan sagt um nauðsyn á
trúnaðartrausti sem alvarlegasta
hlutinn við afgreiðslu málsins. Er
það lvðræðislega traust framar
til?
Ég læt í ljós þá einlægu von,
þrátt fyrir að vitað er nú um
þingmeirihluta fyrir þessari aðför
að íslensku saniningafrelsi, að
tíminn, sem lofað er að nota
samkv. yfirlýsingu hæstv. forsrh,
hér í dag, verði í raun og sannleika
notaður íslenskum launþegum til
hags og heilla og þar unnið af
fullum krafti og tíminn notaður til
þess ítrasta, alþjóð til framtíöar-
heilla.
mæli. Sami háttur er hafður á um
birtingu reikninga ýmissa sam-
eignarfélaga, sem ríkissjóður eða
aðrir opinberir aðilar eiga að
hluta.
- 11. Er Álafoss h.f. á lista yfir
ríkisfyrirtæki, sem komið hefir
til tals að selja?
Stjórn Framkvæmdasfofnunar
ríkisins, sem jafnframt fer með
stjórn Framkvæmdasjóðs íslands,
tekur ákvarðanir um ráðstafanir
fjármuna sjóðsins lögum sam-
kvæmt.
Sala á hlutabréfum í Álafossi h.f.
hefir ekki komið til umræðu í
stjórn Framkvæmdastofnunarinn-
ar.
Ef afskipti ríkisstjórna þýða
jafnan eyðileggingu gerðra
kjarasamninga — vakna
spurningar um frjálsan
samningsrétt og félagafrelsi