Morgunblaðið - 16.04.1978, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. APRÍL 1978
37
Hann veifar litli drengurinn í von um að við rennum bátnum upp að til að verzla í búö
foreldra hans.
Umferöaröngpveiti getur orðið á krossskurðum, begar atlir eru á leið á markaöinn.
er kúltúr-sýning Thailands. Þar eru
kynntir ýmsir þættir í menningar-
sögu og siövenjum landsins. Sýning
er á thaidönsum, bæöi hinurn
ntargvíslegu þjóðdönsum og hefö-
bundnum hirðdönsum dansmeyja
með langar gullneglur og gullinn
höfuöbúnað, 600 ára gömlurn sverð-
dönsurn, slæðudönsum og bambus-
dönsum. Sýnt er thaibox, sern
einkennist nt.a. af því að nota má
jarkann á fætinum til að gefa
andstæðingnum utan undir, hana-
slagur og hæfni fílanna til að flytja
tré úr frumskóginunt og velta í
árnar. Fílarnir eru rnjög þarfir á
stöðum, þar sem engunt farartækj-
um er hægt að korna við, og mjög
flinkir við þetta.
• Fílarnir
hernaðaraðstoð
Fílarnir í Thailandi eru mjög
vitrar og skemmtilegar skepnur.
Sem dænii unt skynsenii þeirra rná
nefna. að rnóðir fer alltaf með hvíta
afkvæmið sitt. eignist hún albinóa,
niður að ánni og sprautar yfir hann
leðju. svo hann skeri sig ekki úr. En
hvítir fílar hafa í aldaraðir þótt
konungsgersemi í Thailandi. Raunar
skylda að gefa konungi alla hvíta fíla
sem til næst. Yirðing þjóðhöfðingja
var áður bundin því hve rnarga hvíta
fíla hann átti. En það var rnerki unt
að heill væri yfir honum. Annars
voru fílarnir hernaðartæki á santa
hátt og skriðdrekar síðar. Þeir voru
sendir í fremstu víglínu á móti
óvinununt. Jafnvel eftir að byssur
komu til sögunnar unnu kúlurnar
ekki á fílununt, rispuðu þá aðeins og
ærðu. Þegar Linc-oln átti í þræla-
stríðinu. skrifaði Mogut konungur
Thailands honum og vildi veita
honurn hernaðaraðstoð — spurði
hvort ekki mætti senda nokkra fíla.
Fíllinn er, andstætt því sem oft er
haldið, ákaflega léttfætt dýr. Hann
hlammar ekki niður fótunum, heldur
heyrist fótatak hans vart í skógin-
um. Orðtakið að vera eins og fíll á
eggjum er því oft misskilið. Það
táknar ekki aö einhver sé svo
klunnalegur að hann brjóti allt sem
fvrir verður, heldur að þó hann
sýnist klunnalegur þá brotni ekki
það sem hann stígur á — hófurinn
er þannig lagaður að hvilft er upp í
hann miðjan. En að sitja á baki fíls
er eins og að vera á báti í öldugangi.
• Thaisilkið
handunnið
frá upphafi
Ýmislegt framandi og fróðlegt
verður á vegi manns í Thailandi. Til
dæmis silkiiðnaðurinn, en það er í
hverri búð og handunnið út um allt
land. Ekki liggur svo lítil vinna á bak
við hvern rnetra af þessu fallega,
litríka silki. Hún hefst með ræktun
á lirfum silkiormsins, sem látnar eru
liggja á bakka og lauf breitt yfir á
nóttunni. Þar eru þær aldar tvisvar
á dag á mórberjalaufi í um það bil
mánuð. Dekrað er við þær, svo þær
spinni sem lengstan silkiþráð, sent
getur orðið allt frá 400 metrum og
upp í 1500 metra langur. Eftir
mánuð er púpan hætt að framleiða
og vefja um sig silkiþræði. Þá er
henni dyfið í heitt vatn og þannig
lýkur hún ævi sinni. En nú taka
mannshendur til við að rekja utan af
púpunni silkiþráðinn. Æfðar hendur
geta rakið saman úr mörgum púpunt
svo fíngerða glæra þræði að þeir
sjást vart með berunt augum. Svo
fíngerður er þráðurinn að 8000 til 12
þúsund silkiorma þarf til að frani-
leiða eitt kíló af silki. Thaisilkið er
í 1 gæðaflokkum, eftir þykkt þess og
þyngd. Þráðurinn er litaður áður en
byrjað er að vefa úr honum. Eigi að
vefa mynztur er þráðurinn litaður í
samræmi við það. Og svo nákvæmir
eru vefararnir, að mynztrið fellur
alveg rétt í vefnum. Þarna má sjá
stúlkurnar sitja við vefinn sinn og
framleiða þessi fínu efni. komast allt
upp í hálfan sjöunda metra á dag. Og
efnin kaupunt við svo að meðaltali á
100 bat metrann eða 1200 kr., ef
silkið er ósvikið. Nú orðið verður þó
að gjalda varhuga við, því farið er að
bera á því að efnið sé drýgt með því
að vefa santan við silkið japanskan
gerviþráð. Þá vill efnið krumpast og
réttir sig ekki aftur við, eins og ekta
þráður gerir. Erfitt er að sjá þetta.
En sé eldspýtu brugðið að þræðing-
um. brennur ósvikni silkiþráðurinn
ekki upp og hverfur eins og hinn,
heldur hrekkur upp í hnúta.
• Sólhlífar
og
teakskurður
Heimilisiðnaður af mörgu tagi er
unninn í Thailandi. Yíða sérhæfir
hvert þorp sig í ákveðinni grein.
Kunnátta og þjálfun gengur í arf,
kynslóð fram af kynslóð. Nokkur slík
þorp eru nálægt bænunt Chiang Mai
í Norður-Thailapdi.
I einu þorpinu eru til dæntis aðeins
framleiddar sólhlífar. Fjölskylda
Jumey Survays vinnur þar t.d. öll að
regnhlífagerðirini úti í garðinunt.
Foreldrarnir kenna börnunum list-
ina og eldri systkini þeini yngri.
Þegar okkur bar að garði, var
faðirinn að framleiða pappírinn.
Hann saxar hrísgrjónablöð niður og
steytir þau í kvoðu í ymortéli.
Kvoðuna lætur hann svo í vatn og
eftir nokkurn tíma veiðir hann hana
upp í þunnu lagi í net, sent strengt
er á ramnia. Þegar hún hefur þornað
í sólinni. er kominn þunnur hrís-
grjónapappír.
Skammt frá situr piltur við að
renna tréhnúða í heimagerðum
rennibekk og skera raufar í. En rétt
hjá sitja stúlkur á hækjum sér á
jörðinni og raða pílárum í raufarnar.
Nú er komið að því að strengja
þunna pappírinn á regnhlífina, og
síðan að mála á uppspennta regn-
hlífina blónt, fugla og myndir og láta
hana þorna í sólinniþ
Þar sem Chiang Mai er norður i
fjöllunum. er frumskógurinn ekki
fjarri og mikill . handiðnaður í
þorpunum, sem bundinn er trjáviði,
einkurn teakviði. A verkstæði einu
sat t.d. fjöldi manna við að hand-
skera út styttur, skálar og heil
húsgögn af mikilli leikni. l’erkfærin
eru ekkert annað en meitill og
hnífur, en úr höndum þessa fólks
konta stór húsgögn, símynztruð og
með ntyndskurði á hverjum auðum
bletti. I sama sal taka svo aðrir við
og fægja myndirnar nteð sandpappír
og loks með fingrunum einurn, til að
fá mjúka áferð. Og þá er ekki annað
eftir en að sprauta yfir með lakki.
Yið slíkt verk situr fólkið fyrir 20 bat
á dag eöp einn dal.
• Gullþynna
á lakki
l'ndirstaðan í lakkmununum, sem
Chiang Mai er líka fræg fyrir, er
ýmist teakviður eða að hambustágar
eru fléttaðar sarnan og slípað yfir á
eftir. Gamall rnaður sat úti í
garðinum í heimaverkstæði við
ákaflega frumstæðan hefilbekk og
slípaði skálar, diska o.s.frv. Lakkið,
sern venjulega er svart, er lagað úr
trjákvoðu og margborið á gripinn.
Helzt þarf að vinna það verk í
lokuðum klefa, svo að ryk setjist ekki
í það blautt. Og er það ekki þægilegt
verk í hitanum og lakklyktinni. En
fyrir það er borgað 5 bat rneira á
dag. Þá er pappír, sent mynztur
hefur verið teiknað á, lagður yfir og
mynztrið grafið í lakkið. Nú er
gullþynnum þrýst á og þegar gripur-
inn er þveginn, verða gulllaufin eða
gullmynztrið eftir. Stundum er líka
í staðinn málað á lakkið. Þessir
thailenzku lakkmunir eru ákaflega
skemmtilegir, og sérkennilegir.
Fyrir þessa vinnu hafa stúlkurnar 15
bat á dag.
Margskonar annar heimilisiðnað-
ur er unninn í Thailandi, sern gaman
er að kynnast. Til dærnis er þar
æfagömul hefð í leirntunagerð. Allir
vasarnir og skálarnar eru hand-
rennd. 1 leirmunaverkstæði sem
komið var í, var stúlkunum ætlað aö
renna minnst 50 litla leirvasa á dag.
Skrautmunir eru han '.unnir úr alls
konar efni. T.d. sá ég stóra vasa úr
samanlímdu eggjaskurni. Og einnig
muni úr samanlímdúm fiskbeinunt.
Handiðnaður úr málrni er algeng-
ur í Thailandi. Silfursntiðir bræða
silfurperiinga og búa til úr þeim
silfurnuini. Einkum berst mikið af
gamalli enskri mynt frá Burma til
silfursmiðanna í Norður-Thailandi
og í þeint mun vera gott silfur. Þarna
sitja svo silfursmiðirnr og hamra á
hnalli íburðarmiklar silfurskálar
með símynztri.
Thailand er stærsti útflytjandi
niuna úr bronsi í veröldinni. Urn
þúsund fjölskyldur vinna að brons-
munununt í landinu. Þar eru um 300
verkstæði rneð um 10 manns og eitt
samband framleiðenda hefur keðju
með 100 fjölskyldum. Bronsið er
nákværn blanda af hinum mjúka
málmi kopar. tini til styrktar og
svolitlu nikkel til að fá fallegri áferð.
l’r þessu eru frantleidd mataráhöld
hvers konar og munir.
Fjöldamargan annan handiðnað
mætti nefna, sem unninn er úti um
allt Thailand. en hér er ekki rúrn til
þess. Þar er nóg að skoða. Ég hefi
hér tínt upp nokkrar myndir sem
fyrir augun bajt á ferð í Thailandi.
Eins ntá hætta þessum samtíningi
hér eins og á einhverju ööru, og
kveðja með thaikveðjunni „wai",
leggja saman lófana, bera þá upp að
andlitinu og hneigja höfuðið ofurlít-
iö. - E.i’á.
Þær sitja allan daginn viö að skera myndir í teakvið, styttur og vasa og stundum heil
húsgögn, eins og hér sóst.
Hann hamrar hrísgrjónakvoðu í pappír, sem síöar á að nota í sólhlífar. öll stig
framleiöslunnar eru heimaunnin.