Morgunblaðið - 16.04.1978, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. APRÍL 1978
45
Einna dæmigeröastar leirvörur frá Alcobaca
mætti fá langtum betri nýtingu hjá
verksmiöjunni og þar meö bæta
hag verkafólksins, sem verður
annars aö fækka ööru hverju eftir
því hversu verkefnin eru umsvifa-
mikil.
Unisul var stofnaö fyrir sjö eöa
átta árum. Fyrsta fyrirtækið slíkrar
tegundar tók til starfa níu árum
áöur. Þessi fyrirtæki hafa mörg
blómgazt og bændur á umráða-
svæðunum senda vörur sínar í
vinnslu í verksmiöjurnar, en auk
þess hefur svo hver verksmiöja
sína akra þar sem t.d. eru
ræktaðar grænmetistegundir og
bændum eru síðan seldir græöl-
ingar á hagkvæmara verði en þeir
fengju annars staöar.
Um þaö bil tuttugu til tuttugu og
fimm prósent af þeim tómatkrafti
sem er framleiddur í Portúgal fer
um hendur Unisul. En fleira kemur
og líka til. Hrísgrjón eru ræktuö
þarna og Unisul er eitt af fáum
samvinnufyrirtækjum af þessu tagi
sem hefur fariö út í framleiöslu
borðvína, rauövíns og hvítvíns. Enn
er framleiðsla þess í smáum stíl og
fer aöallega til neyzlu innan héraös.
Einnig er mikið unnið af niðursoön-
um ferskjum og nokkuö af mjólkur-
vörum. En þarna er sem sagt mest
áherzlan lögö á tómatframleiðsl-
una. Mest er flutt út til Bretlands,
Bandaríkjanna og Kanada. Síöan
koma Noregur og Svíþjóö. Fram-
kvæmdastjóri Unisul, Jose Manuel
Potier, og aöstoöarmaöur hans,
Jorge Santos, sem fór meö okkur
um grænmetisakrana, sagöi aö nú
væri einnig í undirbúningi aö vinna
aö útflutningi á ferskum tómötum.
Þar væri við haröa samkeppni aö
eiga, einkum frá Spáni og ísrael, en
vel mætti hugsa sér aö takast
mætti aö komast inn á markaði
meö nýja tómata, þótt í smáum stíl
væri til aö byrja meö. Og fram-
kvæmdastjóranum leizt mæta vel á
aö flytja tómata til islands yfir
vetrartímann og fannst heillaráö aö
nota millilendingar Kanaríeyjaflug-
véla til aö leysa praktisku hliðina á
því máli.
Potier sagði aö um margt væri
framtíö samvinnufélaganna nokk-
uö óráöin, m.a. vegna þess aö í
ríkjum Efnahagsbandalags Evrópu
væri mikil tómatsósu- og tómat-
kraftsframleiösla. Því væri brýn
nauðsyn að leita nýrra markaða
t.d. í Afríku og S-Ameríku. Heföi
Unisul einnig tekizt aö brjóta sér
braut til Kína og heföi selt þangaö
um 50 þús. tonn af tómatkrafti og
yröi lögö áherzla aö efla þann
markaö.
Potier sagöi aö samvinna við
bændurna á samlagssvæðum
samvinnufélaganna þarna væri til
mestu fyrirmyndar. Kapp væri í
þeim aö auka framleiðslu sína,
enda væri nú hamrað á því af
opinberum aöilum hversu mikil-
vægt væri Portúgölum aö auka
landbúnaöarvöruframleiöslu sína.
Heföu því sum samvinnufélögin
snúið sér í auknum mæli aö
mjólkur- og kjötvörum og væri nú
unnið aö skipulagningu varðandi
þetta innan stjórnar hinna fjögurra
samvinnufyrirtækja sem saman
nefnast Unisul.
Þegar viö höfum gengiö um
verksmiðjurnar og skoöaö nýju
tilraunareitina úti á ökrunum þar
sem kappklæddar konur eru aö
störfum í sólskininu viö aö hlúa aö
litlum jurtum, býöur Jose Manuel
Potier til hádegisveröar í notalegri
veitingastofu í bænum. Meö hon-
um var þá fríöur flokkur, þar voru
komnir framkvæmdastjórar hinna
Unisulfyrirtækjanna þriggja, því að
þeir hittast reglulega til aö ræöa
rekstur og hagræöingu á fyrirtækj-
unum. Þar bragöaöi ég meðal
annars Unisul-víniö og ég furöaöi
mig lítiö á aö þetta kæmist aldrei
út fyrir héraðið. Þaö þyrfti senni-
lega aö stórauka framleiösluna til
aö hægt yröi aö hugsa fyrir
útflutningi á því sómavíni.
Baptista Nunes er varaforseti
Fundo de Fomento de Exportacao
í Lissabon. Hann er brosmildur
maöur og hlýr í viömóti og tekur á
móti mér á skrifstofu sinni hjá
Fundo. Hann segir að verksvið
Útflutningssjóösins sé einfaldlega
aö leggja áherzlu á aö efla
útflutning og þaö veröi meöal
annars gert meö því aö greiða fyrir
útflytjendum innan Portúgals og
ekki síöur meö upplýsingamiðlun
og fyrirgreiöslu til þeirra sem leita
eftir aö kaupa varning af Portúgöl-
um. Nunes segir aö áherzla sé lögð
á aö afla fjölbreyttari markaöa, t.d.
í Afríku og Suöur-Ameríkulöndum,
og hafi þaö tekizt og viðskipta-
aukning hafi oröiö umtalsverö. Nú
hafi oröiö aö hægja á aö sinni, þar
sem framleiösluaukningin hafi ekki
orðið nóg, þaö komi meðal annars
til af því aö eölileg fjárfestingar-
aukning hefði ekki orðið.
Nunes var á þeirri skoöun eins
og fleiri sérfróöir sem ég ræddi viö
þau mál í Portúgal aö útflutnings-
mál Portúgala og íslendinga væru
mjög erfiö. Hann sagöi þó aö svo
virtist sem skriöur væri aö komast
á málin og myndi Fundo albúiö aö
leggja sitt af mörkum til aö
viöskipti gætu gengið greiölega
fyrir sig. Hann sagöist vilja hvetja
innflytjendur á íslandi til aö hafa
samband viö Fundo ef þeir teldu
sig veröa fyrir einhverjum töfum.
Fundo de Fomento de Export-
acao hefur einnig allmargar sendi-
nefndir utan Portúgals sem vinna
aö framgangi málsins. ísland heyrir
undir Noregsdeildina sem Luis
Soares de Sousa stjórnar af
alkunnum 'skörungsskap. Nunes
sagöi aö hjá Fundo ynni alls um
300 manna liö, starfsfólk erlendis
meðtalið.
Hann sagði aö margir gestir
leituöu til Fundo, auk kaupsýslu-
manna kæmu þangaö oft blaða-
menn. Um það er Ijúft aö bera að
í þau tvö skipti sem ég hef verið
á snærum Fundo í Portúgal, hefur
allt staöizt eins og stafur á bók og
fyrirgreiðsla starfsfólks veriö til
sannrar fyrirmyndar'.' Nunes
sagöi aö lokum aö Portúgalar
byndu nú vonir viö aö viöskipti
íslands og Portúgals gætu aukizt í
þeim vörum sem þegar væru
keyptar, en einnig í stærri mæli,
svo sem þungavinnuvélum, tækni-
aöstoð og e.t.v. skipasmíöum.
Að skoða
postulín
í Alcobaca
í bænum Alcobaca sem er
töluvert fyrir noröan Lissabon eru
margar keramiks- og postulíns-
verksmiöjur. Alcobaca leirvörur
sem taldar eru dæmigeröar fyrir
héraöiö eru í hvítum og bláum lit
og ferðamenn kaupa mikiö af
slíkum varningi.En í Alcobaca eru
líka postulínsverksmiöjur, ein
þeirra er SPAL, þar sem ég hef séö
fegurstan varning sinnar tegundar
ásamt meö postulínssamsteypunni
Vista Alegre sem áöur hefur veriö
sagt frá í grein frá Portúgal.
SPAL framleiöir þó ekki einvörö-
ungu postulínsvörur, heldur einnig
líka leir og keramik en mest
áherzlan er lögö á postulín og í
þeim gæöaflokki aö óneitanlega er
það dýrt. Verksmiöjan tók til starfa
fyrif tíu árum. Þar vinna um fimm
hundruð manns og hr. Pereira da
Cruz, einn af forstjórum SPAL,
segir mér aö meginhluti framleiösl-
unnar sé seldur til Svíþjóöar,
Danmerkur, Frakklands og Eng-
lands. Þaö er ákaflega misjafnt
eftir löndum hvaöa geröir eru
vinsælastar á hverjum staö. Frakk-
ar vilja t.d. fíngerðari mynstur á
postuiíni en Norðurlandabúar aö
sögn forstjórans. Þetta er allt tekiö
meö í reikninginn og þykir sjálfsagt
mál og hönnuðir frá ýmsum
löndum hafa gert mynstur fyrir
SPAL. Þar er unnið mjög mikiö og
vandaö handverk og var mjög
fróölegt aö ganga um verksmiðj-
una í fylgd meö Jose Pinto Ribeiro
og sjá hversu umfangsmikil rásin
er frá því leirinn kemur í geymslur
verksmiðjunnar og þar til hluturinn
er fullunninn. Spal hefur sýningar-
sal meö öllum helztu postulíns-
geröum sínum og m.a. tegundir
sem fengu verölaun í samkeppni
sem fyrirtækiö efndi til fyrir
nokkrum árum og hafa verðlauna-
gripirnir nú veriö settir í fram-
leiöslu.
Einna skemmtilegast fannst mér
aö fylgjast meö skreytingavinnunni
og ótrúlegri leikni postulínsmálar-
anna sem fá stykkin í hendur eftir
aö postulínsgljáinn hefur verið
settur á eftir kúnstarinnar reglum.
Á sum mynstrin er ekki málað í
höndum heldur erú mynstrin
þrykkt á. Síöasta könnun fyrir
pökkun er aö athuga hvort postu-
líniö syngur. Um fjörutíu prósent
fara til útflutnings og meginhlu.ti er
boröbúnaöur af öllum tegundum.
Þegar við höfum lokið hringferö
okkar um myndarlega vinnusali
SPALS og séö hversu flókin en þó
snjöll vinnubrögð eru viö þaö höfö
aö framleiða postulín, leirvörur
hvers konar, færir Monteiro for-
stjóri mér tvo forkunnarfagra
postulínsbolla gullhúöaöa aö gjöf.
Þaö virðist sem Portúgölum ætli aö
takast þaö sem ég hélt aö seint
myndi ganga: aö brjóta á bak
andstööu mína gegn postulíni.
Þegar ég var hér síöast fór ég
himinsæl úr útstillingarsal Vista
Alegre meö undurfagra postulíns-
fogla upp á vasann og nú held ég
á braut héöan meö gullslegna
postulínsbolla — og uni því vel.