Morgunblaðið - 27.04.1978, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. APRIL 1978
Jóhannes
Halldórsson:
Viðvörun um
stafsetningarmál
Hinum barnungu Samtökum
móðurmálskennara hefur verið
gerður sá óleikur að birta á prenti
umsögn þeirra um tillögu til
þingsályktunar um íslenzka staf-
setningu. Vegna þess að einhverj-
um kynni að koma til hugar að
taka meira mark á þessu skrifi
þeirra en vera ber, get ég ekki
stillt mig um að koma á framfæri
nokkrum viðvörunarorðum.
I 1. lið umsagnarinnar standa
þessi orð: „I annan stað er
óskynsamlegt að ákveða stafsetn-
ingarbreytingar án undangeng-
inna rannsókna á þeim þáttum
málsins sem snerta stafsetningu.
Má í því sambandi nefna könnun
á tengslum stafsetningarnáms og
lestrarnáms, tíðni orða í málinu,
tíðni ýmissa stafsetningaratriða
o.fl.“ I þessum ummælum liggur
annað tveggja furðulegur barna-
skapur eða stráksleg il.lkvittni.
Örfá ár eru liðin síðan nefnd
skipuð af menntamálaráðherra
vann að stafsetningarbreytingum
og gefin var út reglugerð sam-
kvæmt tillögum hennar. Ekki skal ,
ég þvertaka fyrir, að þeir gegnu
menn, sem stóðu að stafsetningar-
breytingunum 1973 og 1974, hafi
farið „óskynsamlega" að ráði sínu.
Hins vegar get ég ekki ætlað þeim
mönnum annað en þeir hafi unnið
störf sín af fyllstu samvizkusemi
og vil ekki trúa því, að þær
stafsetningarbreytingar hafi verið
ákveðnar „án undangenginna
rannsókna á þeim þáttum málsins
sem snerta stafsetningu". Því
hljóta að vera í fórum þeirra
manna gögn um nýlega „könnun á
tengslum stafsetningarnáms og
lestrarnáms, tíðni orða í málinu,
tíðni ýmissa stafsetningaratriða
o.fl.“, svo að vitnað sé til skilyrða
Samtakanna ungu fyrir breyting-
um á stafsetningu. Væri því
einungis tvíverknaður að vinna
sama verk að svo skömmum tíma
liðnum.
í b-lið 2. liðar er sú spaklega
kenning, að „stafsetning með ttst“
hafi „aldrei fest rætur í íslensku".
Þeim, sem komnir eru til nokkurs
aldurs og þroska, er kunnugt um,
að löngum hefur verið samkomu-
lag um að rita tzt í stað ftst (sbr.
dæmin flutzt (flutt-st), breytzt
(breytt-st), hitzt (hitt-st) í auglýs-
ingu um íslenzka stafsetningu frá
1929.). Ekki hefur þó íslenzkum
almenningi þótt frágangssök að
rita í samhengi ttst, ef á hefur
þurft að halda. Til að mynda má
nefna það, að í átthögum mínum,
Borgarfirði, er bæjarnafn, sem í
daglegu máli manna hljómaði oft
áþekkt og „Klestía". Ekki er mér
kunnugt úm, að neinum á þeim
slóðum hafi komið til hugar að
skrifa bæjarnafnið í líkingu við
þann framburð. Menn vildu skilja
mál sitt og rita það skilmerkilega
og skrifuðu „Klettstía". Þeir fæld-
ust ekki stafasambandið ttst, þar
sem við átti.
í d-lið 2. liðar er tekið undir þá
villukenningu, að „með afnámi
reglnanna frá 1974 myndu og falla
úr gildi öll fyrirmæli um að rita
skuli y, ý og ey í íslensku ritmáli,
greina sundur hv og kv“ o.s.frv.
Auglýsingin um íslenzka stafsetn-
ingu frá 1929 og auglýsingin um
íslenska stafsetningu frá 1974 eru
því marki brenndar, að í hvorugri
er tekið fram, hvernig íslenzkt mál
skuli rita í öllum tilvikum, enda
væri slíkt óðs manns æði. Auglýs-
ingin frá 1974 er vissulega orð-
fleiri en auglýsingin frá 1929, og
þar eru raktar ýmsar stafsetn-
ingarreglur, sem um langan aldur
hafa almennt verið taldar sjálf-
sagðar og ekki valdið ágreiningi í
meginatriðum. Um þær stafsetn-
Listi óháðra
í Hafnarfirði
FÉLAG Óháðra horgara í
Ilafnarlirði hefur birt framhoðs-
lista sinn í Hafnarfirði við næstu
bæjarstjórnarkosningar. Listann
skipa eftirtaldir mcnn>
1. Árni Gunnlaugsson, hæsta-
réttarlögmaður, 2. Andrea Þórðar-
• dóttir, húsmóðir, 3. Hallgrímur
Pétursson, formaður Hlífar, 4.
Brynjólfur Þorbjarnarson,
vélsmiður, 5. Snorri Jónsson,
yfirkennari, 6. Elín Eggerz
Stefánsson hjúkrunarfræðingur, 7.
Jón Kr. Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri, 8. Droplaug Bene-
diktsdóttir, húsmóðir, 9. Omar
Smári Ármannsson, nemi, 10.
Hulda G. Sigurðardóttir, kennari,
11. Ársæll Kr. Ársælsson, kaup-
maður, 12. Guðmundur Kr. Aðal-
steinsson, prentari, 13. Sigurveig
Gunnarsdóttir, húsmóðir, 14.
Jóhann Sigurlaugsson, bifvéla-
virki, 15. Ester Kláusdóttir,
húsmóðir, 16. Ríkharður Krist-
jánsson, stýrimaður, 17. Lára
Guðmundsdóttir, húsmóðir, 18.
Haukur Magnússon, trésmiður, 19.
Sjöfn Magnúsdóttir, húsmóðir, 20.
Böðvar B. Sigurðsson, bóksali, 21.
Ólafur Brandsson, umsjónar-
maður og 22. Málfríður Stefáns-
dóttir, húsmóðir.
Hólmavík:
Listi óháðra
lagður fram
Hólmavík, 25. apríl.
LAGÐUR hefur verið fram fram-
bóðslisti óháðra kjósenda í Hólma-
víkurhreppi við hreppsnefndar-
kosningarnar 28. maí n.k. Hann er
þarnig skipaður:
1. Gunnar Jóhannsson
kaupmaður, 2. Þorkell Jóhannsson
kennari, 3. Magnús H. Magnússon
rafvirki, 4. Helgi Ingimundarson
verkamaður, 5. Gunnar Númason
verkamaður, 6. Katrín Sigurðar-
dóttir húsmóðir, 7. Áskell Bene-
diktsson bóndi, 8. Sigþrúður Páls-
dóttir ljósmóðir, 9. Ásmundur
Vermundsson húsasmiður, 10.
Ásgeir Ragnar Ásgeirsson verka-
maður.
Framsóknarmenn hafa ekki til-
kynnt lista sinn ennþá.
—Andrés.
borvarður Júliusson
aðferð, sem hefur reynst pottþétt
í þeirri rúmlega 30 ára reynd, sem
hún hefur verið prófuð á bændum
þessa lands. Samkvæmt þessari
aðferð hefði ríkisstjórnin bara átt
að halda forystusauðum Thorlaci-
usarhers svo ánægðum, að þeir
hefðu sjálfir lagt fram á þingi
samtaka sinna, og samþykkt, skatt
á meðlimi sína, sem nægt hefði til
að greiða umsamdar verðbætur.
Þannig fara bændur að. Þeir
velta. ekki vandanum yfir á aðra,
heldur eru öðrum til fyrirmyndar
um þjóðhollustu. Ef þeir gera
kröfur um kjarabætur er það ekki
til annarra. beir eru fúsir til að
greiða eigin kjarabætur úr eigin
vasa. Laun heimsins eru vanþakk-
læti. Eftir að bændur hafa stundað
kjarabaráttu af þessu tagi um 30
ára skeið, virðist svo sem það
markaði. Nú höfðu bændur reynst
svo duglegir, að þó þeim fækkaði
um tvo á viku hverri s.l. 3 ár fóru
þeir langt fram úr þessari viðmið-
un. Hvað var gert? Menn skyldu
halda að stjórnvöld hefðu verið
dregin til ábyrgðar vegna þessa
gjaldþrots stefnu þeirra undir
leiðsögu hins aldurhnigna undra-
barns sem einu sinni var kennt við
Staðarfell og búskapinn þar. En
það var nú öðru nær. Svokallað
stéttarsamband okkar bændanna
samþykkti á s.l. hausti að leysa
málið með því að leggja nýjan
skatt, svokallaðan fóðurbætisskatt
á stéttina. Þetta er alger hliðstæða
við það, þegar Munchausen barón
lenti í feninu og dró sjálfan sig
upp á hárinu með hrossið í klofinu.
Héldu bændur að nú væri mælir-
inn fullur og nóg að gert, en það
innanlands, o.fl. þyrfti að taka í
verðjöfnunargjöld kr. 7.00 af
hverju kg. dilka- og geldfjárkjöts
og kr. 3.50 af hverju kg. ær og
hrútakjöts.
Er hér um að ræða hið venjulega
verðjöfnunargjald sem notað hef-
ur verið til verðjöfnunar innan-
lands á undanförnum árum.
Auk þess er bersýnilegt að
útflutningsbætur duga ekki á
framleiðslu frá s.l. hausti og sem
flytja þarf út á árinu. Hinsvegar
treysti Framleiðsluráðið sér ekki
til, enn sem komið er, að taka um
það ákvörðun strax hve hátt
útflutningsgjald þarf að taka, því
svo mörg atriði í því máli eru enn
óljós, hins vegar er Framleiðslu-
ráði kunnugt um að sumir slátur-
leyfishafar hyggja á endanlegt
uppgjör fyrir haustinnlegg á
Þorvarður Júlíusson, Söndum, V-Hún.:
Bændur, fyrirmyndarstétt
íslenzku þjóðfélagi
/
1
Einn þátturinn í þeirri stétta-
átakaskálmöld sem nú blasir við í
íslenzku þjóðlífi er tilkominn
vegna þess, að ríkisstjórnin hefur
ekkf viljað standa við undirskrift
fjármálaráðherra á samningum
við Thorlaciusarher á s.l. hausti.
Telur Thorlaciusarher, að vonum,
vafasamt siðferði í því að skrifa
hátíðlega undir yfirlýsingar og
plögg, en rifta öllu nokkrum
mánuðum síðar, þegar umdeild-
ustu atriði samninganna áttu áð
fara að ganga í gildi. Er því nú svo
komið, að nokkrum mánuðum eftir
þau átök sem samningum á s.l., ári
var ætlað að leysa til tveggja ára
er efnt til nýrra átaka um sömu
atriðin. Það virðist því hafa verið
þegjandi samkomulag beggja aðila
á s.l. ári, að fresta stéttaátökunum
svo að þau mættu falla saman við
kosningabaráttuna í ár, svo að það
mætti gera nógu rækilega rispu í
að grafa undan innviðum þessara
samfélagsnefnu okkar.
Nú get ég varla, hvað svo sem
líður samúð minni með kröfugerð
ASÍ-manna og Thorlaciusarhers,
láð þeim það þótt þeir vilji halda
uppi því lágmarkssiðferði í þjóðfé-
laginu, að menn standi við undir-
skriftir gerðra samninga.-En ég vil
benda alþjóð á, að sú grófa og
ruddalega aðferð stjórnvalda, að
hlaupa frá samningsundirskrift-
um, er óþörf á ofanverðri 20. öld.
Til er mikið fíngerðari aðferð til
að' „plata lýðinn", þrautreynd
þéttbýlisfólk sem vafasömustu
hlutverki gegnir í framleiðslú-
keðju þjóðarinnar, ætti að snúast
gegn þeim í stórstyrjöld, sem
hinum einu sönnu „afætum" og
„dragbítum á hagsauka" þessarar
þjóðar.
Hvert renna
kjarabætur bænda?
Fyrir aldarþriðjungi var það
upplýst, að bændur á Islandi báru
úr býtum fyrir strit sitt um það bil
67% þeirra launa sem verkamenn,
sjómenn og iðnaðarmenn höfðu
náð. Samþykkti Alþingi þá lög sem'
höfðu að yfirlýstu markmiði, að
bændur næðu meðaltalskaupi
þessara „viðmiðunarstétta". Út-
tekt á s.l. ári leiddi í ljós árangur
33 ára baráttu. Enn höfðu bændur
að meðaltali 67% af kaupi
viðmiðunarstéttanna.
Um svipað leyti kom í ljós, að
sú stefna sem ríkisvaldið og
stéttarforysta bænda hafði um
áratugabil haft að leiðarljósi um
bætt kjör: — aukin framleiðsla,
stækkun bíla — var gjaldþrota. Til
þess að fá bændur til að leggja á
sjálfa sig og fjölskyldur sínar,
stöðúgt meiri þrældóm, hafði
ríkisvaldið ábyrgst, að ef árferði
yrði svo gott, að bændur fram-
leiddu ailt að 10% umfram það
sem þyrfti til innanlandsneyslu,
skyldi það greitt sama verði og
fengist innanlands, hvert svo sem
verðið væri á hinum erlenda
var nú aldeilis ekki. Stéttarsam-
bandið er ekki einasta „brjóst-
vörn“ okkar bændanna. Líka er til
stofnun sem heitir Framleiðsluráð
landbúnaðarins, og þar sem nú
bændur einig stétta hafa laga-
ákvæði frá sjálfu Alþingi um að
laun þeirra skulu vera meðaltals-
kaup verkamanna, sjómanna og
iðnaðarmanna, og þar sem nú
bændur hafa ekki annað til saka
unnið en að taka trúanlega þá
stefnu stjórnvalda og stéttarsam-
taka sinna, að þetta takmark
næðist með því að auka framleiðsl-
una, stækka búin, kaupa fleiri,
stærri og afkastameiri vélar frá
SÍS og Glóbus og heildsölum, þá
skyldi maður trúa að baráttunni
yrði beint að því að stjórnvöld
stæðu við gefin fyrirheit. En það
var nú eitthvað annað. Svo sjálf-
stæðir eru bændur, að meira að
segja böðlana verða þeir að sækja
í eigin raðir. Þessi er nýjasti
boðskapur okkar eigin stofnunar
Framleiðsluráðs landbúnaðarins:
FRAMLEIÐSLURÁÐ LAND-
BÚNAÐARINS
Reykjavík, 17.2. 1978.
Á fundi Framleiðsluráðs land-
búnaðarins þann 16. þ.m. var tekin
fyrir og rædd áætlun um útflutn-
ing á sauðfjárafurðum er bárust
sláturhúsunum á s.l. hausti.
Varð fundurinn sammála um að
til hinnar venjulegu verðjöfnunar
á flutningskostnaði kindakjötsins
næstunni og óskuðu fundarmenn
því eftir að sláturleyfishafar yrðu
látnir vita af því að svo gæti farið
að taka þyrfti kr. 104.00 útflutn-
ingsgjald af innvegnu dilkakjöti
haustið 1977 og 52 kr. áf hverju kg.
ærkjöts.
Þessu er hér með komið á
framfæri við sláturleyfishafa sem
upplýsingu fyrst til að byrja með,
en strax og málið liggur ljóst fyrir
verður tekin ákvörðun í málinu af
Framleiðsluráðinu og verður hún
þá tilkynnt sláturleyfishöfum.
Virðingarfyllst,
Framleiðsluráð landbúnaðarins
Til allra sláturleyfishafa.
Þetta þýðir nærri 800.000 — átta
hundruð þúsund króna — nýjan
skatt á meðaltalssauðfjárbúið á
landinu. Þessu taka bændur að
mestu þegjandi — eins og þeir
hafa gert svipaðri leiklistarstarf-
semi með afkomu sína á undan-
förnum áratugum. Af þessu hefðu
stjórnvöld átt að læra að vera ekki
að svíkja undirskrifaða samninga
— heldur láta stéttirnar borga
kjarabótakröfur sínar úr eigin
vasa og launa sína eigin böðla.
PS. um átrúnað bænda
Ég hefi um nokkur undanfarin
ár gert það að gamni mínu, að tala
stundum um „Daginn og veginn" í
útvarpið. í síðasta erindi mínu
varð mér það á, að koma nokkuð