Morgunblaðið - 30.04.1978, Blaðsíða 17

64
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. APRIL 1978
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. APRÍL 1978
65
„Við lærðum
að bera virð-
ingu fyrir
þorskinum...”
— Það vantar orðið á vinnu-
gleðina meðal yngra fólksins nú.
Það er svoleiðis alið upp. I mínu
ungdæmi voru allir ánægðir
bæði með að fá að vinna og
höfðu einnig ánægju af vinn-
unni í sjálfri sér. Eg tel þetta
neikvæða þróun.
Það sagði Þorbjörgn Eyjólfs-
son, afgreiðslumaður í E-skála
Eimskips í Sundagörðum. Hann
hefur unnið í rösk tíu ár hjá
Eimskip, en áður var hann
verkstjóri í 46 ár hjá útgerðar-
fyrirtæki Einars Þorgilssonar í
Hafnarfirði.
— Jú, ég er gaflari sjálfur,
segir hann og skýtur hattinum
aftur á hnakka. — En móðurætt
mín er nú úr Biskupstungunum
og föðurættin er komin úr
Selvoginum. Faðir minn var
fyrsti organistinn j>ar og hafði
lært hjá Isólfi Pálssyni.
— Við erum fædd í Hafnar-
firði systkinin, ég hinn 6. apríl
1909 með þrjú hár á höfðinu og
ellefu merkur að þyngd. Við
vorum fimm systkinin. Einn
bróðir minn dó í spönsku
veikinni og allir á heimilinu
nema ég og afi minn, tóku
veikina. Það veiktust allir frá
Jófriðarstöðum og niðurúr nema
við, held ég. Við afi vorum við
gegningarnar meðan þessi veik-
indi stóðu yfir og á hverjum degi
fór hann með mig upp á Öldur
og sagði mér að anda að mér
hreinu lofti svo að ég yrði ekki
veikur. Og hvað sem því nú líður
slapp ég. A sumrin var ég í sveit,
t.d. í Krísuvík og á Hlíðarenda
í Olfusi. Svo drukknaði faðir
minn á Snorra goða þegar ég var
tíu ára. Mamma fékk 1500
krónur í tryggingabætur. Thor
blessaður Jensen sendi Ólaf son
sinn með annað eins suður eftir
til okkar. Mamma lagði þetta
inn á banka og við höfðum
oftast nóg að borða. En maður
hafði ekki uppi miklar kröfur
heldur. Ég fékk fyrstu gúmmí-
stígvélin mín þegar ég var tólf
ára enda hafði maður alltaf
verið blautur. Við höfðum nokk-
uð gott húsnæði en eldiviðurinn
var stundum af skornum
skammti því að skippundið af
kolum kostaði sitt. Það er svo
árið 1923 sem ég fer að vinna
hjá Einari Þorgilssyni útgerðar-
manni. Þar fékk ég þá í fyrstu
hundrað krónur á mánuði. I
fyrstu var ég að telja frá hjá
fiskstúlkunum og svo var ég
sendill að kvöldin. Svo varð ég
verkstjóri yfir fiskverkuninni og
gegndi því starfi lengi. Það var
gott að vera hjá þessu fyrirtæki
og það hafði á sér traust orð
fyrir vandaða vöru. A þessum
árum voru umsvif þess mikil,
gerðir út tveir togarar og auk
þess keyptur fiskur af Suður-
nesjum og úr færeyskum bátum.
Þrátt fyrir mikið verðhrun á
fiski upp úr 1931 hélt Einar sínu
þá. Vegna þess aö orðsporið var
gott og traust.
— Það var byrjað að vaska
fiskinn venjulega í janúar eða
febrúar og við það unnu svona
tuttugu stúlkur. Einar varð
fyrstur til að byggja yfir stúlk-
Rabbað
við Þorbjörn
Eyjólfsson
hjá Eimskip
urnar sem unnu við slíka vinnu
og setti ofn í skemmuna. A
reitunum vann fjöldi manns og
þar af voru margir unglingar.
Það var góður skóli unglingum,
þeir lærðu handtök stundvísi og
þeir lærðu að bera virðingu fyrir
þorskinum. Það skortir nú al-
deilis á það núorðið hjá mönn-
um. Það er hörmung að sjá
hvernig fólk fer með fiskinn sem
það fær í hendur og á að gera
úr verðmætari vöru.
— Þetta var hörkutími og
mikil vinna. En margt vildi ég
gjarnan lifa aftur, því að
mannlífið var fagurt. Samt er
það tvennt sem ég vildi ekki
þurfa að sjá sem var á þessum
árum: fátæktin og atvinnuleys-
ið.
Þessar aðgerðir hjá ríkis-
stjórninni núna finnst mér
réttar svo framarlega sem þær
bera árangur og koma í veg fyrir
atvinnuleysi sem er mesti böl-
valdur sem ég hef kynnst. Ég
gef glaður þá peninga sem þarf
til að leggja lið mitt því að slík
plága dynji ekki yfir. Það vita
engir það sem ekki hafa reynt
hvílíkt ástand þetta var. Sjálfur
hafði ég alltaf mína góðu vinnu
og komst af með mig og mína en
það voru ekki allir svo lánsamir.
— Svo færði ég mig um set,
og hingað til Eimskips fyrir
svoha tíu árum. Þó bý ég enn í
Hafnarfirði. Ég vinn hér ásamt
lyftumanni og við tökum á móti
varningi sem þarf góða geymslu
og má ekki frjósa. Mér líkar vel
að vinna hér og fólkið er ágætt.
Forstjórinn sýnist mér prýð-
ismaður, hann er oft kominn
fyrir allar aldir og keyrir hér
um og talar við okkur og er
vakandi fyrir þessu. Það er gott
að hafa slíkan húsbónda. Þannig
maður var líka Einar Þorgils-
son. Og þeir hafa fleiri verið
slíkir. Það kunna ekki allir
alltaf að meta þá menn sem upp
úr standa. Það hefur alltaf verið
svoleiðis.
— Það er mín einlæg ósk að
við berum gæfu hér á landi til
að halda friðinn — þar í meina
ég einnig vinnufriðinn. Ef okkur
tekst það held ég líka að við
getum haldið þeirri velmegun
sem hefur verið hér á landi
síðustu árin og margir virðast
orðið telja sjálfsagðan hlut sem
ekkert ógni. Við þurfum þess
vegna að huga að og virða
vinnufriðinn. Það er lóðið.
Vöxtur okkar þjóðfélags og framtíð er
komin undir öflugum og síauknum við-
gangi hinna innlendu atvinnuvega,
skynsamlegri verkaskiptingu og
umfram allt réttlátum kjörum allra
þeirra, sem leggja hönd á plóginn.
Sívaxandi þörf kröftugra íslenskra
atvinnuvega beinir viðleitni samvinnu-
manna stöðugt inn á nýjar brautir
í leit að auknum möguleikum í atvinnu-
málum.
Samvinnuhreyfingin og verkalýðs-
félögin eru greinar á sama stofni,
almenn samtök með samskonar mark-
mið: sjálfstæði og fullan rétt ein-
staklingsins yfir arði vinnu sinnar,
hvar sem hann býr og hvað sem hann
stundar. Þessar hreyfingar hljóta alltaf
að eiga samleið: efling annarar er
endanlega sama og viðgangur beggja.
Samvinnufélögin árna hinu vinn-
andi fólki til lands og sjávar allra
heilla á hinum löngu helgaða
baráttu- og hátíðsdegi alþjóðlegrar
verkalýðshreyfingar.
^ SAMBAND ÍSLENZKRA SAMVINNUFÉLAGA
Guðjón Jónsson
rafgreinir:
„Kappræður á
nætiirvöktunum ’ ’
Einn af eldri starfsmönnum í
kerjaskálanum, af þeim 175 sem
þar vinna, er Guðjón Jónsson en
hann er 66 ára og eru þeir tveir
sem hafa náð þeim aldri. Það er
ekki mjög langt síðan Guðjón
hóf störf hjá Álverinu og hann
var spurður hvað hann hefði
gert fyrrum:
— Ég hef verið sjómaður,
rakari, bóndi ... og þó það
tekur því varla að nefna það, en
sjómaður og rakari. Ég lærði að
raka í Vestmannaeyjum og
starfaði við klippingu í Reykja-
vík í ein 14 ár. Éftir það fór ég
svo á sjóinn í 7 ár og sé ekki
eftir því. Það var alveg orðið
nauðsynlegt fyrir mig að breyta
eitthvað til og ef ég hefði ekki
gert það væri ég sjálfsagt
kominn undir græna torfu. En
eftir sjö ára sjómennsku hvarf
ég aftur að rakarastörfum og þá
á Húsavík og var rakari þar í 23
ár. Þar kynntist ég m.a. Jóel
sem hér starfar sem yfirskála-
stjóri og fyrir um fimm árum
sótti ég um vinnu hér og fékk.
Engin
þrælkun
Guðjón sagði að hann hefði
verið þá orðinn um sextugt og
því hefðu eðlilega mætt honum
nokkur viðbrögð á þann veg að
hann væri orðinn það aldraður
að hann gæti ekki sinnt þessu
starfi. — En þá var bara að taka
sig til og sýna hvað maður gæti,
sagði Guðjón og mér finnst ég
hafa mætt mjög miklum sam-
starfsvilja og skilningi hjá
öllum mönnum hér bæði öllum
yfirmönnum og þeim sem ég
starfa mest með í skálanum og
tel ég það mjög mikils virði.
Yfirmennirnir eru allir þægileg-
ir ef mannskapurinn stendur
sig, sem vissulega þarf að gera
í hvaða starfi sem er. Hér er
engin vinnuþrælkun, vinnan er
ekki erfið á neinn hátt, en hún
byggist á árvekni og því að
fylgjast vel með kerjunum og
þjóna þeim af samvizkusemi en
það getur verið rólegt á milli.
— I þessum „pásum" er líka
oft rætt um landsins gagn og
nauðsynjar, ekki sízt á_ nætur-
vöktunum, segir Guðjón, en þá
er jafnvel svo að menn eru
komnir í hálfgerðar kappræður
um stjórnmálin, ekki í fúlustu
alvöru en svona til að heyra
hver stendur sig bezt í rökræð-
unum.
En í hverju er þá starf
Guðjóns fólgið?
— Starfsheitið er rafgreinir
og er fólgið í því að annast um
kerín, en hver maður sér um 40
Bjöm Þórhallsson
form. Landssambands
verzlunarmanna:
,yerðmætari er fríðurinn
en 2—3 verðbólgustig”
Á baráttudegi verkalýðs-
hreyfingarinnar 1. maí 1978
verður óhjákvæmilega efst í huga
það ófriðarástand, sem nú ríkir á
íslenzkum vinnumarkaði.
Þegar staðið var upp frá „sól-
stöðusamningunum" á s.l. sumri
voru flestir vongóðir um að nú
myndi friður haldast út samnings-
tímabilið. Þetta rættist því miður
ekki. Friðurinn var rofinn í
febrúar s.l. með setningu laganna
um skerðingu verðlagsbóta á laun.
Ekki er hægt að fallast á að mikla
nauðsyn hafi borið til að þetta yrði
gert og verðmætari er friðurinn en
2—3 verðgólgustig.
Hinn magnaði áróður, sem
ýmsir efnahagsmálaspekingar og
vinnuveitendur flytja um þessar
myndir fyrir því að nokkuð bætt
kaupgeta launafólks sé höfuð-
valdur verðbólgunnar, er að verða
óþolandi. Einkum er gremjulegt
hvað hann snýst nær alfarið gegn
aðildarsamtökum Alþýðusam-
bandsins. Það er líkast því að
launahækkanir til annarra, og
sumra þeirra alltekjuhárra, valdi
hér litlu um.
Breyting kjarasamninga með
lögum getur í svipinn náð þeim
tilgangi sem löggjafinn ætlast til
þótt andstætt sé vilja verkalýðs-
hreyfingarinnar, en þegar litið er
til lengri tíma er eins líklegt að
áhrifin verði gagnstæð.
Það sem mestu máli skiptir er
að valdbeitingaraðgerðum linni.
Þar á ég við lagasetninguna frá í
febrúar s.l., sem er þó langt frá að
vera fyrsta eða versta aðgerð
sinnar tegundar, svo og verkfalls-
og verkbannsaðgerðir.
Efnahagsvandamál okkar verða
ekki leyst nema til komi samstaða
allra meginafla þjóðfélagsins og
engra ráða má láta ófreistað til
þess að svo megi verða.
Það er fyrir löngu orðið tómt
mál að tala um „frjálsa samninga
við aðila vinnumarkaðarins" þegar
jafnan má búast við því að
ríkisvaldið breyti samningum með
löggjöf sinni eins og því þykir
þurfa hverju sinni. Ganga verður
hreint til verks þar sem þessir
aðilar allir vinna að lausn mál-
anna og ábyrgjast sameiginlega að
við gerða samninga verði staðið.
Núverandi forsætisráðherra og
a.m.k, sumir af samráðherrum
hans hafa, eins og ýmsar fyrri
ríkisstjórnir, talsvert reynt til
þess að gréíða fyrir gerð kjara-
samninga á undanförnum árum,
þótt ekki væri um beina aðild að
ræða að samninsgerð. Þó var s.l..
vor veitt af hálfu ríkisstjórnar-
innar fyrirgreiðsla við samnings-
gerðina sem skilyrt hafði verið við
það, að niðurstaða samninganna
yrði innan þess ramma sem
efnahagskerfið þyldi. í hugum
þeirra sem að samningunum stóðu
var þetta trygging fyrir því að
ríkisvaldið myndi virða samning-
ana.
Það voru mikil mistök hjá
ríkisstjórninni þegar hún „rifti“
kjarasamningunum í febrúar s.l.
Nú er ekki myndarskapur ríkis-
stjórnarinnar mestu í því að
standa sem fastast á febrúar-
lögunum til þess að sýna fram á
það hver ráði málum hér á landi,
heldur ber henni að viðurkenna
mistökin og leiðrétta þau. Af því
verður sómi hennar meiri.
ker á sinni vakt, sér um að þau
starfi eðlilega, en svo koma
aðrir og taka úr þeim álið. Að
öðru leyti geri ég það sem til
þarf er t.d. varamaður í stjórn-
herbergi þegar leysa þarf af o.fl.
Það kom fram í spjallinu við
Jóel að nokkuð er um að menn
séu á biðlista eftir störfum og
Guðjón greindi frá í hverju það
gæti legið:
Góð laun
— Ég held að óhætt sé að
segja að laun séu einna bezt hér
fyrir menn sem ekki hafa
sérstaka menntun og á þessum
þrískiptu vöktum eins og ég
starfa á þá fara laun eftir 5 ára
í tæplega 300 þúsund á mánuði.
Þar við bætist frítt fæði og
vinnuföt og fríar ferðir til og frá
vinnustað og þá er e.t.v. nokkuð
meira um frí en hjá almennum
verkamönnum. Þetta held ég að
hafi fyrsti og fremst þau áhrif
að störfin séu eftirsótt. Hér er
líka allt mjög í föstum skorðum,
launin koma á réttum tíma og
frí eru vel skipulögð og yfir-
menn góðir eins og ég gat um
áðan. Ég held að menn meti
þessi atriði mest og ekki er
mikið um að menn finni að
loftinu hér, það er að vísu frekar
þungt, en ekki svo að til
óþæginda sé.
Þá nefndi Guðjón að sér
fyndist á allan hátt gott að
starfa í Álverinu, þar ríkti
gagnkvæmt traust milli manna
og — það þarf engu að leyna ef
einhver verður fyrir óhappi, það
þarf enginn að skammast sin
fyrir það, menn vita að það er
ekki gert af ásettu ráði, heldur
Guðjón Jónsson við „Brjótinn“
en með honum er bortin álskel-
in í kerjunum pegar ekið er eftir
endilögnum kerjaskálanum.
Ljósm. Rax.
eiga þau sínar eðlilegu skýring-
ar.
Að lokum, hvort er meira
þreytandi að vera rakari eða
rafgreinir?
— Það er mun meira þreyt-
andi að vera rakari, það er
maður að fást við lifandi fólk og
hefur einhvern veginn meiri
áhyggjur af starfinu. Hér þarf
að sjálfsögðu að fylgjast vel með
öllu en þetta lærist með þjálfun
og má t.d benda á að raunur á
kaupi á 1. og 5. ári er um eða
yfir 12% þannig að starfs-
þjálfunin er metin.
Ameriku & júni.
I annað sinn efnum við til hópferðar til Florida.
Fyrsta ferðin tókst stórkostlega vel og hin þriðja verður
sennilega farin í ágúst.
Dvalið verður á góðu hóteli, Ivanhoe á hinni skjannahvítu og hreinu
Miamiströnd, þar sem sjórinn er notalega hlýr og ómengaður.
Frá hótelinu bjóðast skoðunarferðir til:
Disney World - heitns teiknimyndapersónanna.
Seaquarium - stærsta sædýrasafns heims.
Safari Park - eftirmyndar frumskóga Afríku
Everglades þjóðgarðsins sem á engan sinn líka
og fjölmargra atinarra áhugaverðra staða.
BrottfÖr 9. júnt.
Komudagur 1. júlt.
Verð kr. 189.000,- á mann í tveggja manna herb.
Aukagjald fyrir eldunaraðstöðu kr. 10.800. -
fyrir hvorn.
Fæ%LsAC LOFmmm
Nánari upplýsingar: Söluskrifstofur okkar Lækjargötu 2 og Hétel Esju, sfmi 27800, farskrárdeild,
sími 25100, skrifstofur okkar úti á landi, umboðsmenn og fcrðaskrifstofur.