Morgunblaðið - 07.05.1978, Qupperneq 8

40 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MAÍ 1978
Kristján M. Baldursson:
Útivist á Snæfellsjökli
Ána'gðir ferðalangar að lokinni jökulgöngu.
Það eru páskar. 76 manna
ferðahópur frá Útivist dvelst í
félafísheimilinu að Lýsirhóli í
Staðarsveit á Snæfellsnesi. Þessi
hópur rúmast þar vel og þó miklu
stærri væri.
Meðan á dvölinni stendur er
tímanum óspart varið til göngu-
ofí skoðunarferðar, um ströndina
„undir jökli“. Að þeím ferðum
loknum er hressandi að fá sér
sundsprett í Lýsuhólslaug og súpa
á ðlkelduvatni sér til heilsubótar.
Á kvöldin eru myndasýningar,
sögur, söngur og annað til
skemmtunar.
h’raman af ferðinni hefur löng-
unin til gönguferðar á Snæfells-
jökul verið sterk. En hann hefur
ekki gefið færi á slíku, umluktur
þykkri skýjahuiu.
Á föstudaginn langa gekk rösk-
leika hópur á Helgrindur. Hreppti
hann blindhríð og óð þunga
snjóskafla. Gerði það menn von-
daufa um hagstætt veður og færð
til jökulfíönfíu.
Laugardafíinn fvrir páska var
veður fremur þungbúið, en létti þó
til seinni hluta dags. I skoðunar-
ferð um daginn minntust farar-
stjórarnir á lífmafjnan frá jöklin-
um. Einnig kom Bárður Snæfells-
áss við sögu. Á hann hétu Snæfell-
ingar oft sér til liðveislu, með
góðum árangri.
Árla að morgni páskadags 26.
mars var kyrrðin í félagsheimilinu
að Lýsuhóli snögglega rofin. Það
voru raddir farastjóranna sem
hljómuðu. „Góðan daginn, búið
ykkur vel og sem skjótast til
ferðar á Snæfellsjökul." Einskis
þurfti að spyrja þegar út var litið.
Jökullinn með Jökulþúfurnar við
efstu brún, skartaði sínu fegursta.
Það var tæplega hægt að trúa
þeim umskiptum sem orðin voru á
veðrinu. Hafði verið heitið á Bárð
Snæfellsáss? Eða kom lífmögnun-
in þarna eitthvað við sögu? Því var
vitaskuld ekki gott að svara.
Meir en helmingur ferðahópsins
um 40 manns bjóst til fararinnar.
Þó tilhlökkunin væri miki! að
halda strax af stað, þá mátti
ekkert gleymast sem með þurfti að
taka. Nesti og góður skó- og
hlífðarfatnaður. Einnig voru
broddar, ísexir og kaðlar með í för.
Þpir sem eftir urðu á Lýsuhóli,
héldu seinna um morguninn í
skoðunarferð kringum jökulinn til
Ólafsvíkur.
Eftir ökuferð frá Lýsuhóli að
Stapafelli, hófst gönguferðin við
fótskör Snæfellsássins. Leiðin lá
upp mosavaxið hraun, sem runnið
hefur undan hlíðum jökulsins. Um
það kvísast fallegir lækir. Farið
var sunnan undir Þríhyrningi, með
stefnu á þá hæstu af Jökulþúfun-
um, 1446 m yfir sjó. Færð var hin
besta. Og engar sprungur sáust
eða aðrar hindranir, enda mun
minni hætta á slíku svo snemma
árs, en þegar líður á sumarið.
Fagurt var að líta til baka yfir.
Snæfellsnesfjallgarðinn og niður
að Stapafelli og Bárðarlaug. En
það sem hreif alla mest var hinn
bjarti og skjannahvíti jökull, með
trjónandi Jökulþúfunum sér til
skrauts.
Nokkur glaðleg ungmenni
staldra við á móts við hæsta hluta
Þríhyrnings, en hann er í 1191 m
hæð hæð yfir sjó. „Við eigum
aðeins eftir að hækka okkur um
rúmlega 250 m,“ segir einhver.
Hvílík upplifun", segir ein stúlk-
an, greinilega hugfangin af þessari
jöklaveröld og reiknissnilld við-
komandi.
Nú eru flestir komnir uppundir
Jökulþúfuna og fljótlega myndast
troðningar í snjóinn utan í henni.
Þar verður til einstigi sem allir
ganga upp. Troðið af 40 manns frá
Útivist á páskadag. Ef til v.ill
stærsti hópur sem gengið hefur á
Snæfellsjökul svo snemma árs.
Það lá ekkert á niður, því
jökullinn var ennþá bjartur og
hreinn. Rétt eins og hann væri það
aðeins fyrir okkur, meðan við
nytum návistar hans. Þegar niður
var komið, sást hvar dökkleit
þokuslæða var farin að umvefja
hæstu Jökulþúfuna.
Þessi fallegi páskadagur 26.
mars 1978 á Snæfellsjökli var góð
afmælisgjöf til hins unga ferðafé-
lags, Útivistar, sem varð þriggja
ára 3 dögum fyrr.
Kristján M. Baldursson.
Nálgast toppinn. — Jiikulþúfurnar
Ólafur
Þorláks-
son bóndi
á Hrauni
i Ölfusi:
Brú yfir Olfusárós
ekki hagkvæm framkvæmd
Að undanförnu hefur mátt sjá
þess ýmis merki að kominn er
kosningahugur í menn. Væntan-
legir frambjóðendur eru þá gjarn-
an örlátir á loforð við kjósendur,
jafnvel þótt um tiltölulega fá-
menna hagsmunahópa sé að ræða.
Er þá ekki ævinlega spurt um
hvort verkið sé arðbært frá
þjóðhagslegu sjónarmiði.
Við að hlusta á forystugreinar
dagblaðanna 20.1. ‘78, heyrði ég að
forystugrein Alþýðublaðsins sner-
ist um það hve brú yfir Ölfusárós
væri hagkvæmt verk, sem jafnvel
gæti borgað sig á fáum árum. Séð
hefi ég einnig í blaðagrein, að tjón
af stóra flóðinu í vetur hefði
sáralítið orðið, hefði brú verið
komin yfir ósinn. Illa gengur mér
nú að skilja samband á milli
hruninna sjávargarða austur með
ströndinni og brúar á Ölfusárós.
(En svona getur einhliða áróður
leiðst út í hina ólíklegustu
farvegi).
Lítill
hagvöxtur
Það er stundum sagt að hag-
vöxtur sé óeðlilega lítill, miðað við
fjárfestingu, líka er talið að á
fjölmörgum sviðum þurfi fleiri
Islendinga til að vinna sama verk,
en þjóðir, sem snjallari eru en við
að beina fjármagni sínu í arðbær-
ar framkvæmdir. Fróðir menn
telja þetta stafa m.a. af tvennu. í
fyrsta lagi: íhaldssemi og tregða,
eða lítill sveigjanleiki stéttarfélag-
anna að laga sig eftir síbreytileg-
um aðstæðum hverju sinni. Og í
öðru lagi: rangar og óarðbærar
fjárfestingar, bæði hjá einstakl-
ingum og opinberum aðilum. Þetta
gerir okkur að hálfgerðu láglauna-
þjóðfélagi. Hvernig myndi t.d.
bónda vegna, sem byrjaði búskap
sinn á því að byggja dýrt og
vandað íbúðarhús og fyllti það af
rándýrum húsgögnum áður en
hann byggði yfir fénað sinn eða
ræktaði jörðina. Væntanlega yrði
hann að eiga sæmilega digra
gjaldeyrisinnstæðu ef vel ætti að
fara.
En snúum aftur að brúnni.
Hræddur er ég um að hún geti ekki
í náinni framtíð talist til hinna
hagkvæmari verka frá þjóðhags-
legu sjónarmiði (eða verði talin
auka hagvöxtinn).
í síðasta hefti Fjármálatíðinda
(1977) er grein um vegamál
(„Vegakerfið endurbyggt") eftir
Valdimar Kristinsson. Þar segir
svo orðrétt um brú yfir Ölfusárós:
„Hún er mikið hagsmunamál
fárra, en lítið hagsmunamál þjóð-
arheildarinnar."
En er brúin þá svo mikið
hagsmunamál fyrir þessa fáu?
Aðalnotin fyrir brúna, að mér
skilst, eru fiskflutningar milli
Þorlákshafnar og þorpanna austan
við ána. Þeir myndu styttast um
rúma 30 km (þ.e. innan við 1 klst.
akstur fram og aftur). Þarna
munu flutt á milli u.þ.b. 5000 tonn,
hámark, af fiski. Segjum svo að á
hverri smálest sparaðist u.þ.b.
2000 kr. við að fara styttri leiðina,
og myndi sá mismunur minnka
verulega, væri öll hin venjulega
leið milli þorpanna lögð varanlegu
slitlagi. Áuk þess sem allur sá
aksturskostnaður, sem talað er um
þarna á milli, gæti verið (og er
kannski) innan viðkomandi
hreppa, þannig að engin króna
fyrir vinnu þyrfti að tapast út úr
viðkomandi sveitarfélagi fyrir
akstur á fiski.
Kostnaður við brúargerðina
Síðasta áætlun með þessa brúar-
smíð er, að hún kosti á núverandi
verðlagi nær 2 milljarða. Víst er
að þá upphæð má hækka upp í
2.5—8 milljarða með öllum hliðar-
mannvirkjum. Fjár til þessa
mannvirkis yrði væntanlega aflað
með erlendum lánum eða verð-
tryggðum spariskírteinum. í
30—5(f% verðbólgu eru raunveru-
legir ársvextir af fé þessu nær 1
milljarður. Til þess að standa
undir þessum vöxtum koma því
aðeins 10—15 milljónir í spöruðum
flutningskostnaði. Þarna hlýtur
hvert skólabarn að sjá að þessu fé
er ekki vel varið.
Því hlýtur að vera hægt að verja
á arðbærari hátt, vil ég nefna 2
dæmi: Vestmannaeyjakaupstaður
og Þorlákshöfn, sem hafa nær 6000
íbúa, telja sig leggja árlega um 400
milljónir til ríkissjóðs af bifreiða-
eign sinni, en fé hefur ekki ennþá
fengist til að leggja varanlegt
slitlag á svokallaðan Þrengslaveg
ásamt Þorlákshafnarvegi, sem
jafnan er illfær vegna mikillar
umferðar, sérstaklega þungaflutn-
inga. Þó hljóðar síðasta áætlun
uppá aðeins rúmar 200 milljónir.
Um þennan veg fara fram umtals-
verðir fiskflutningar á vertíðum,
sem raunar mun alveg ólöglegt af
heilbrigðisástæðum. Unnið var í
þessum vegi á síðastliðnu ári fyrir
25 milljónir og þá aðeins til að
mjókka hann.
Vestfirðingar framleiða að mig
minnir a.m.k. 10—12% af út-
flutningsverðmætum landsmanna,
þar eru nú eftir aðstæðum þokka-
legar samgöngur innan héraðs.
Hinn svokallaði Djúpvegur gæti
verið fær mikinn hluta ársins. En
einn þröskuldur stendur í vegu
fyrir því að Vestfirðingar hafi
vegasamband við aðra hluta lands-
ins mestan part ársins, það er
Þorskafjarðarheiðin, 30—40 km
langur heiðarvegur niðurgrafinn,
sem verður ófær í fyrstu snjóum.
Talið er að þennan vegarkafla
mætti byggja upp fyrir 400—500
milljónir (verð breytist að vísu
árlega), en það vantar fé.
Ég tók hér tvö dæmi um
framkvæmdir, sitt úr hvorum
landsfjórðungi, sem ég tel skilyrð-
islaust eiga að ganga fyrir brúar-
gerð yfir Ölfusárós, og myndu
kosta minna en nemur ársvöxtum
af brúargerðinni. Auðvitað mætti
nefna margfalt fleiri dæmi, eins og
varanlegan veg frá þorpunum
Eyrarbakka og Stokkseyri til
Selfoss, og Þorlákshafnar, sem ég
tel mjög aðkallandi framkvæmd,
þessi þorp hafa vægast sagt búið
við mjög óviðunandi vegakerfi.
Niðurstöður af þessum hug-
leiðingum eru þá þessar:
Brúargerð yfir Ölfusárós verður
mjög dýr og óarðbær framkvæmd.
Raunverulegir ársvextir gætu orð-
ið 1 milljarður. Það sem á móti
kæmi í arði af verkinu nægði
tæpast fyrir viðhaldi á mannvirkj-
um.
Fjölmörg miklu arðbærari verk-
efni í samgöngum bíða úrlausnar.
Það sem þorpunum austan við ána
liggur meira á í svipinn er
öruggari sjávargarðar, öruggari
hafnir, betri samgöngur við aðal-
vegakerfi, og fyrst og fremst,
fjölbreyttara atvinnulíf á heima-
slóðum.
7. mars, 1978
Ólafur Þorláksson