Morgunblaðið - 07.05.1978, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MAÍ 1978
43
„Það er svo búið um hnútana að sá sem er í banni
getur ekki einu sinni gleymt því stundarkorn,,
(Sjá:Hinir bannfœrðu)
Refsingar
Fyrr má
nú rota en
dauðrota!
Undanfarin ár hafa samtök
kvcnna í Frakklandi barizt fyrir
því. að dómstólar ta'kju harðar á
nauðKunum on áður. Ilefur þoim
orðið mikið ásongt — en jafnvol
of mikið að eigin mati. Dómar
fyrir nauðgun oru nofnilega
orðnir svo þungir upp á síðkastið.
að konurnar hafa samvizkubit af
og þykir nú som þær hafi gengið
fullvasklega fram í baráttunni.
Ilorferðin fyrir harðari dómum
í nauðjíunarmálum hófst fyrir
þromur árum. Upp frá því hafa
konur úr fyrrnofndum samtökum
verið viðstaddar öll réttarhöld í
nauðj'unarmálum og létu þa>r
jafnan í Ijós fögnuð sinn þá er
þungir dómar féllu. En í febrúar
siðastliðnum var innflytjandi
nokkur dæmdur í 20 ára fangelsi
fyrir nauðgun. og var það 5 — 10
sinnum þyngri dómur cn nauðg-
arar hlutu að jafnaði fyrir
nokkrum árum. Þegar þessi
dómur var lesinn upp brá svo við,
að kurr mikill varð á áheyrenda-
pöllum. konurnar risu úr sætum
og tóku að steyta hnefa og hrópa
ókvæðisorð að dómaranum og
kviðdómnum, sem munu sízt hafa
átt von á þessu. Konunum sncrist
som sé hugur þogar þær voru
loksins búnar að fá dómara á sitt
band. En nú er ekki víst að jafn
vel gangi að snúa dómaranum
aftur. Þeir eru jafnan holdur
íhaldssamir.
Það oru mikil viðbrigði að
þessum þungu dómum nú upp á
síðkastið. Það var lengst af
viðhorf lögrcglu og dómstóla í
nauðgunarmálum. að varla eða
ekki væri hægt að naugða konum
— þaT vildu þetta annaðhvort
sjálfar, eða gætu að minnsta kosti
sjálfum sér um kennt. Er skammt
að minnast þess, að fyrir þromur
árum kærðu tvær belgískar stúlk-
ur. som verið höfðu á ferðalagi
um Frakkland. þrjá menn fyrir
naugðun. En lögreglan ætlaði
varla að vilja hlusta á þært hún
kom fram við stúlkurnar eins og
þaT væru sjálfar sekar og var á
honni að heyra. að það væri okki
noma eðlilegt og sjálfsagt. að
nauðgararnir vildu „prófa karl-
monnsku sína“. Varð af þossu
mikið hnoyksli og komst málið
loksins fyrir rétt. Eftir það voru
svo tekin upp allmörg önnur mál
kvonna, sem áður hafði verið
vísað frá á þeim forsendum. að
þaT „gætu sjálfum sér um
kennt“.
Nú oru viðhorf dómara breytt.
en konum þykja sinnaskiptin
full-rótta'k. eins og áður sagði.
Ilafa þær jafnvel stofnað nefndir
og félög til þess að berjast fyrir
því. að dómar verði aftur léttir.
Aðrar halda þó áfram baráttunni
gegn nauðgurum af fullri hörku.
Ilér og hvar um landið hafa
konur safnazt saman fyrir utan
heimili eða verzlanir nauðgara og
staðið þar vörð með kröfuspjöld
til þess að vekja athygli á
málstaðnum — og sökudólgun-
um. Háskólanemar í París settu
rétt yfir einum á götu úti. Og
einn baráttuhópurinn kveðst
hafa rænt nauðgara og sett rétt
yfir honum. Þess var ekki getið
hvorn dóm hann hefði hlotið ...
- PAUL WEBSTER.
Búlgaría
I>ar sem allir
eru jafnir —
þykjast
Það leikur enginn vafi i pví, að vorið
í höfuðborg Búlgaríu, Sofiu, er af
suðrænum uppruna með öll einkenni
Þeirra vordaga, sem löndin við Mið-
jarðarhaf njóta. Það liggur einhver
léttleiki í loftinu, Þegar broshýr
manngrúinn reikar eftir tandurhrein-
um götunum og skoðar í búðarglugg-
ana. Sofíubúar klæöa sig bæði smekk-
legar og meir aðlaðandi en íbúar
nokkurs annars lands í Austur-Evr-
ópu. Eftir aö hafa séö subbuskapinn
og vanhiröuna í borgum margra
annarra kommúnistalanda, kemur Þaö
mjög á óvart að sjá höfuðborg
Búlgaríu, göngugöturnar í miðborg-
inni, lystigarðana og bílalaus torg,
með litrík hús, bæði rauð og bleik og
gul. En breiðgöturnar, sem liggja út
frá höfuöborginni, Þar sem komið
hefur verið fyrir traustum spjöldum,
sem lýsa yfir „ævarandi vináttu“ milli
búlgara og sovétmanna, segja lika
aðra sögu um petta land.
Aldarafmæli sjálfstæðis Búlgaríu,
sem nýlega var haldið hátíðlegt,
undirstrikaði pessi sérstöku tengsl á
milli landanna. Jafnt í stórborgum
Búlgaríu sem minni borgum bar engu
minna á skreytingum með hinum
eldrauðu sovézku hamar-og-sigðar
fánum, heldur en prílita fánanum
búlgarska. Ekkert annað land getur
hrósað sér af jafn nánu sambandi við
Ráöstjórnarrikin og Búlgaria, og Þessi
tengsl hafa vissulega borið ávöxt.
Stjórnin í Moskvu hefur aðstoðað viö
að byggja upp rafeindaiönað, stál-
framleiðslu og skipasmíðar í Búlgaríu,
og Ráðstjórnarríkin hafa lagt út a.m.k.
einn fjórða af Þeim fjármunum, sem
Það hefur kostað að breyta Búlgaríu
úr fremur frumstæðu landbúnaðar-
landi í nútíma iðnríki. Ráðstjórnarríkin
kaupa næstum pví 60 af hundraði af
búlgörskum útflutningsvörum, en um
Það bil 20% er flutt út til annarra
sósíalískra landa.
En hvort sem Búlgaría nú er
fyrirmyndarríki innan sósíalísku ríkj-
anna eða ekki, Þá er landið víssulega
ekki laust viö öll vandamál, og stjórn
landsins gengur sérstaklega illa að
berjast við tvö Þeirra, Þe. við
ofdrykkjuna og hina tíöu hjónaskiln-
aði.
Oagblöðin í Sofiu eru einasti vett-
vangurinn í Búlgaríu, Þar sem almenn-
ar opinberar umræður fara fram, og
drykkjuskapur unga fólksins er Það
vandamál, sem ber oftar á góma í
blöðunum en nokkurt annað mál, sem
til umræðu kemur. Vodkaflaskan
kostar aðeins sem svarar 950 ísl.
krónum, en við nánari athugun reynist
ekki torvelt að finna fleiri orsakir
ofdrykkju ungmennanna: í stórborg-
inni Sifíu er næstum ekkert svokallað
næturlíf; diskótek borgarinnar eru alls
Þrjú, en fyrir utan Þessa staði eru
næstum engír skemmtistaðir til í
Kramhald á bls. 47.
Hirudo medicinalis — eða öðru nafni
blóöiglur til lækninga — eru enn til
sölu svo hundruðum skiptir í einni
gamaldags lyfjabúð í borgarhverfinu
Loop í Chicago. „Niu af hverjum tíu
viðskiptavinum, sem koma hér til
pess að kaupa sér eina blóðiglu, nota
pær til pess að sjúga blóð út úr
glóðarauga.
Mánudagsmorgnar eru góðir fyrir
viðskiptin, eftir öll slagsmálin um
helgina," segir Harvey Snitman, sem
er verzlunarstjórinn í Sargent s Drug-
store við Wabash-breiðgötu í Chicago.
Hann sagði, að aörir víðskiptavinir,
sem koma jafnvel alla leiö frá New
York til Þess að kaupa sér blóðiglur,
fullyrðí jafnan, að blóðiglurnar létti
migrene-höfuðverk, lagi æðahnúta og
komi í veg fyrir, aö bólga hlaupi í
grunn sár. „Verzlun okkar er eínasti
staöurinn í öllu landinu Þar sem
lifandi blóðiglur til læknínga eru
seldar," sagði Harvey Snitman. Hann
bætti Því við, að verzlunin seldi milli
fimm og sex hundruð blóðiglur á ári.
íklæddur sínum hvíta sloppi eins og
lyfjafræðingar eru jafnan í, beygði
Harvey Snitman sig og tók upp
eitthvaö, sem líktist mest glasi með
niðursoðnum ertubelgjum úr sýning-
arglugga verzlunarinnar. Hann rak
fingurna ofan í glasið og dró upp úr
vatninu mjóan svart-brúnan orm, sem
engdist í lóla hans og reyndi að læsa
örsmáum tönnum sínum í hold hans.
„Blóðiglan sígur sig fasta við hvaða
hluta líkamans sem er. Þegar hún
hefur sogið tekur hún að líkjast litillí
pylsu, og svo sleppir hún takinu. Þá
hverfur bólgan úr meiðslinu; pað er
dauða blóðið inni fyrir, sem orsakar
bólguna," segir Snitman. „En er petta
ekki sárt?“ „Ó nei,“ svarar Snitman,
„blóðiglan er með tennur, sem eru
eins beittar og rakhnífur." „Fyrir
mörgum árum voru Þær til sölu í
hverri einustu lyfjabúð, og kostuðu 70
krónur stk. Núna kosta Þær 840
krónur stykkið,11 sagði lyfjafræöingur-
inn.
Hann kvaöst vilja leggja áherzlu á,
að lyfjabúð sín selji ekki blóðirlur sem
læknislyf, og sjálfur sagðist hann ekki
mæla með notkun Þeirra. En salan á
iglum er algjörlega lög%eg, og
Snitman sagðist bara vera að selja
Það, sem viðskiptavinir hans heimt-
uðu af honum. Dr. Lester S. King, sem
er prófessor við Chicagoháskóla, og
vinnur við Þá stofnun innan háskól-
ans, sem fæst við rannsóknir á sögu
vísinda og læknisfræði, hafði Þetta að
segja um blóðiglurnar: „Sé aðeins
notuð ein eða jafnvel tvær blóöiglur,
Þá er Það svo sem ósköp skaðlaust.
Þær gera ekki ýkja mikið gagn í
flestum veikindatilfellum. En i ein-
staka tilvikum er blóðigla Þó til bóta.“
t»etta gerdist llke ....
Vegurinn til betra lífs?
Stjórnvöld í Burma skurtir okki hinar vinnandi hondur þogar þaö
dottur í þau að tramkvæma stóra hluti. Uau létu boð út ganga í
vikunni som loið að yfir oitt hundrað þúsund refsifangar af háðum
kynjum vrðu hrúkaðir til þoss að loggja nýjan vog frá höfuðborginni
Rangoon og norður til Mandalay. Vogalengdin er um 130 mflur. og
segja talsmenn stjórnvalda hinir hróðugustu að þotta sé oitt sta'rsta
verkið sem í hafi verið ráðist á þessum slóðum. I>ogar fréttin var birt
var þegar búið að smala fyrstu 5.000 föngunum á vettvang.
Fulltrúar fólksins — ytra
Samkvæmt könnun, sem gerð
var í Bretlandi fyrir fjórum árum,
áttu þingmenn þar í landi, sem
töpuðu þingsæti sínu, þá síður en
svo upp á pallborðið hjá breskum
atvinnurekendum. Könnunin var
gerð meðal forstjóra einkafyrir-
tækja og stóð ein kunnasta ráð-
gjafa- og ráðningastofa Bretanna
að henni. Þrjátíu og sex uppgjafar-
þingmenn sanitals komu til henn-
ar í atvinnuleit að loknum síðustu
þingkosningum, en því miður kom
í Ijós að ekki einn einasti
umsækjenda var að mati sérfróðra manna gæddur þeim hæfileikum sem
stjórnun á sviði kaupsýslu eða iðnaðar krefjast. Nú fullyrðir The
Guardian (sem ofanskráðar upplýsingar eru teknar úr) að róðurinn verði
jafnvel þyngri fyrir fallframbjóðehdur að loknum næstu kosningum.
Blaðið vísar til nýrrar könnunar af því tagi sem fyrr er greint frá og
segir að hún hafi sannað að hlutabréfin í þingmönnum séu enn þá á
niðurleið og þá meðal annars vegna þeirrar nýjungar í breskri þingsögu
að útvarpa því sem gerist í spurningatíma þeirrar virðulegu stofnunar.
Almenningur virðist lítið hrifinn af því sem hann fær þarna að heyra,
og viðbrögð atvinnurekenda eru á þann veg að þeir eru frábitnari því
en nokkru sinni fyrr að ráða stjórnmálamenn í áhrifastöður í
fyrirtækjum sínum. Stærsti lösturinn þeirra enn sem fyrr að dómi
forystumanna í atvinnulífinu: hugmyndafræðileg stöðnun og ótti við
hvers kyns nýjungar.
Bílstjórinn hansAl Capone
Placido Giacobbo var allslaus einstæðingur síðustu árin sem hann
hrærðist í Messina á Italíu en komst samt í heimspressuna þegar hann
geispaði golunni í síðastliðinni viku 78 ára gamall. Placido hafði unnið
sér það til frægðar á yngri árum sínum að vera einkabílstjóri hins
ófrýnilega AI Capone, sem telja má alræmdasta bófaforingjann í allri
sögu Bandaríkjanna. Svokallaður einkabílstjóri jafn mikils manns þurfti
að kunna að handleika b.vssu, og austur í Chicago þótti „Charles" (eins
og Placido var kallaður þar) vissulega mikill hæfileikamaður á því sviði.
Eftir að húsbóndi hans hafnaði í Steininum fór hins vegar stjarna
„Charles“ að dvína og svo fór að Bandaríkjamenn spörkuðu honum úr
landi tvisvar fremur en einu sinni, því að hinn ítalski byssumaður var
tregur að hypja'sig. Honum skaut síðast upp vestra árið 1960, en var
þá umsvifalaust tukthúsaður fyrir að ha^a vændiskonur á snærum
sínum.
Verða böðlarnir settir af?
Spánarstjórn vill afnema dauða-
refsinguna og hefur þegar verið
gengið frá löggjöf um það efni, að
haft er eftir áreiðanlegum heim-
ildum þar syðra. í stað böðulsins
á að koma allt að fjörutíu ára
fangelsi og verður gengið þannig
frá hnútunum að hvorki megi náða
hinn sakfellda né láta hann njóta
góðs af hugsanlegri almennri
sakaruppjyöf. Þá verður tuttugu
ára fangelsisvist vægasta refsing-
in sem sú manneskja getur vænst
sem samkvæmt núverandi lögum
gæti hlotið dauðadóm. — Dauða-
refsingin nær núna til grófra föðurlandssvika og hermdarverka
allskonar; ennfremur geta morðingjar átt hana yfir höfði sér, svo og
tilræðismenn sem vilja vinna á þjóðhöfðinjýanum og það jafnvel þótt
þeim takist það ekki. Síðustu aftökurnar fóru fram á Spáni árið 1975.
Þá voru fimm skæruliðar, sem vegið höfðu lögreglumenn, leiddir fyrir
aftökusveit og skotnir.
Sýnikennsla
Fjölskylda níu ára gamallar telpu, sem fjórar stúlkur á aldrinum 10
til 15 ára misþyrmdu hrottalega á afviknum stað í San Francisco, hefur
höfðað mál á hendur NBC-sjónvarpsstöðinni og krafist ellefu milljón
dollara skaðabóta úr hendi forráðamanna hennar, á þeirri forsendu að
kveikjan að ódæðinu hafi í rauninni verið tvegjya stunda löng
sjónvarpsmynd sem NBC sendi út. Svo mikið er víst að í hinni
óhugnanlegu árás beittu stúlkurnar nánast nákvæmlega sams konar
aðferðum og þær höfðu orðið vitni að þremur dögum áður í fyrrgreindri
sjónvarpsmynd. Samtök lækna i Kaliforníu hafa lýst yfir stuðningi
sínum við málsóknina. Læknarnir skírskota í því sambandi til
niöurstöðu könnunar, sem gerð var á vegum annarrar bandarískrar
sjónvarpsstöðvar, en samkvæmt henni sýnist það vera staðreynd að einn
af hverjum fimm glæpum, sem bandarískir unglingar gera sig seka um
eigi að einhverju leyti rætur í sjónvarpsþáttum.