Morgunblaðið - 11.05.1978, Qupperneq 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. MAI 1978
Minning:
Jens Guðbjömsson
bókbandsmeistari
F. 30. ágúst 1903.
D. 1. maí 1978.
Hinn 1. maí síöastliðinn árla
morguns lést á sjúkrahúsi í
Re.vkjavík eftir langvarandi van-
heilsu íþróttafrömuðurinn og bók-
bandsmeistarinn Jens Guðbjörns-
son.
í Reykjavík fæddist hann 30.
ágúst 1903. Faðir hans var Guð-
björn Guðbrandsson þekktur
bókagerðarmaður hér í Reykjavík.
Fyrst hjá ísafoldarprentsmiðju og
síðar verkstjóri í Félagsbókband-
inu. Guðbjörn var fæddur á
Miklabæ í Saurbæ í Dalasýslu en
dvaldi lengi hjá skólastjórahjón-
unum í Ólafsdal.
Móðir Jens var Jensína Jens-
dóttir fædd að Hóli í Hvammssveit
í Dalasýslu. Hálfsystir Bjarna
Jenssonar bónda i Asgarði. Börn
þeirra hjóna voru sjö. Dánar eru
þrjár systur Jens en eftir lifa þrír
bræður: Friðjón vélstjóri og
innheimtumaður, Torfi skrifstofu-
maður og Bjarni bankastjóri og
fyrrverandi alþingismaður.
Ungur hóf Jens að vinna að
bókagerð með föður sínum og fór
svo að hann lagði þá iðn fyrir sig
og lauk prófi í iðngreininni 1923.
Jens vakti snemma athygli á sér
fyrir smekkvíst handbragð hvort
sem var við hið venjulega fábrotna
band bóka eða vandasamt sérband
með skinni, gyllingu eða upp-
hleyptri áferð enda oft fenginn til
þess að binda inn vönduð gjafa-
verk eða ávörp opinberra aðila.
Honum er falin verkstjórn 1927
í einni stærstu bókbandsstofu
landsins Félagsbókbandinu.
Árið 1929 heldur Jens til Kaup-
mannahafnar til náms í iðn sinni.
í Fagskolen for Boghánværk nem-
ur hann nýjungar vélabókbandsins
en um leið leggur hann stund á
aðferðir til viðgerða á gömlum
bókum þar á meðal skinnhandrita.
Við heimkomuna tekur hann til
við verkstjórn í Félagsbókbandinu
og vinnur við iðn sína þar til 1951.
Við íþróttafélagar Jens áttum
oft erindi til hans í bókbandsstof-
una. Innan um stafla af bókum á
ýmsum bókbandsstigum var önn-
umkafið fólk og milli þess og
bókastafla, límpotta og skurðar-
hnífa skaust léttstígur verkstjór-
inn. Gesturinn beið í litlu herbergi
verkstjórans þar sem gat að líta
gyllingartæki og gamlar bækur
sem voru í viðgerð. Þegar Jens gaf
sér tíma til þess að sinna gestinum
greip hann í viðgerðir bóka eða til
gyllingartækja. Handbragðið var
fimlegt og lært við fíngerðar
gullþynnur eða slitnar og trosnað-
ar blaðsíður fágætra bóka.
Ég minnist þess að einhverju
sinni er ég beið þarna, kom
Þorleifur Gunnarsson eigandi bók-
bandsins inn til mín. Hann tók upp
gamla bók, sem sýnilega hafði
verið í viðgerð, skoðaði hana
fagmannlega, rétti hana til mín og
sagði: „Slíkt verk vinnur enginn á
við Jens“. Er við höfðum rætt
saman um stund sagði hann: „Það
er ekki andskotalaust að hafa
frábæran mann eins og Jens í
vinnu“. Hljómfall raddarinnar var
ekki ásakandi heldur alúðlegt eða
slíkt að ég hefi eigi getað gleymt
þessu atviki. Orðin töluð Jens til
viðurkenningar á mikilúðlegan
hátt af húsbónda hans.
Innan stéttar sinnar naut Jens
trausts og virðingar. Sat lengi í
stjórn Bókbindarafélags íslands
og í 6 ár formaður félagsins.
Árið 1951 hætti Jens bókbands-
iðn. Hann sneri sér þá í 5 ár að
öðrum ólíkum störfum. Er hann
hætti þeim var ég þess mjög var
að forstöðumenn bókbandsstofa
gengu á hann að ráðast til sín og
taka upp fyrri iðn.
Ég hefi dvalið við 33 ára tímabil
úr æfi Jens Guðbjörnssonar er
hann starfa- að bókbandi og er
öndvegis iðnaðarmaður en eins og
húsbóndi hans meinti í umsögn
sinni, átti Jens sín áhugamál og í
störfum sínum að þeim var sem í
iðn sinni í fararbroddi. Skaphöfn-
in var slík að að hverju sem hann
gekk gætti engrar hálfvelgju.
Félagar hans sáu hjá honum
forystuhæfnina og kusu hann til
trúnaðarstarfa.
Ungur starfar Jens í KFUM og
kynnist sem drengur í austurbæ
Reykjavíkur Knattspyrnufélaginu
Val. Bræður hans hafa um langt
skeið verið meðal ötulustu félaga
Vals. En í þessum bæjarhluta sem
Skólavarðan var þá einkennisstað-
ur fyrir átti annað félag athvarf,
Glímufélagið Ármann, enda þar í
bæ Skellur itúnblettur úr Rauðár-
ártúninu, sem félagið var stofnað
á í des. 1888.
Um 1920 færist nýtt líf í
íþróttafélög Reykjavíkur eftir
athafnaleysi meðan heimsstyrj-
öldin geysaði. Ýmsir eldri félagar
frá góðu starfstímabili félagsins
fyrir 1914 starfa að endurvakn-
ingu þess og til kennslu fást ötulir
og lærðir íþróttakennarar og bera
þar hæst og lengst kennslustörf
Jóns Þorsteinssonar. Ég minnist
þess að 1927 var aðalfundur
Ármanns haldinn í funda- og
veitingasal í Iðnó. Þegar kom að
formannskjöri gekk Guðmundur
Kr. Guðmundsson fram að manni
með mikið liðað hár, grannvöxnum
og glaðlegum, lagði handlegg um
herðar hans og sagði: „Hér er
formannsefnið". Klappað og allar
hendur á lofti. Jens Guðbjörnsson
var þar með orðinn í fyrsta sinn
formaður Ármanns, sem hann svo
var til 1964. I stjórn Ármanns kom
Jens að vísu 1924, svo að í 40 ár
var hann í stjórn félagsins og allt
til þess að heilsan brást hélt hann
áfram að vinna félaginu.
Á þeim 40 árum sem Jens er í
stjórn Ármanns verða stórstígar
bre.vtingar á framtaki félagsins.
Fram að 1930 eru það einkum
glíma, fimleikar, frjálsar íþróttir
og sund, sem iðkaðar eru. Þær
síðasttöldu þó iðkaðar þegar um
1910 ásamt lyftingum og
grísk-rómverskum fangbrögðum
um skeið, verða ekki að sérgrein-
um fyrr en undir 1930 og er þá um
svipað leyti farið að huga að
skíðaíþróttum. Árið 1947 hefjast
iðkanir körfuknattleiks og er
Ármann eitt fyrsta félagið sem
iðkar þá íþrótt og íþróttahús Jóns
Þorsteinssonar fær fyrst húsa
körfur en þar æfir félagið eða má
segja á sitt heimili frá því það var
reist 1935. Árið 1952 gerir félagið
tilraun að hér sé tekið að iðka
frjáls-fangbrögð, með því að Jens
útvegar hingað finnskan
ólympíumeistara í greininni en
1956 hefur félagið fyrst allra
félaga að iðka Júdo.
Samhliða því að íþróttagreinar
verða nær einn tugur er félaginu
skipt í deildir. Þegar Jens lætur af
störfum eru deildir félagsins
orðnar ellefu. Þá er svo komið að
félagið hefur numið land með störf
sín í Jósefsdal (skíðaskáli), við
Nauthólsvík (bátaskýli) og við
Sigtún (félagsheimili, gras- og
malarvöllur og hlaupabraut).
Störf að því að færa félag fram
á svo mörgum sviðum og halda
áhugafólkinu þó saman í einni
félagsheild hafa skiljanlega oft-
sinnis verið erfiðleikum undirorp-
in.
Við þetta bætast svo ýmis
verkefni svo sem mót og ferðalög,
þátttaka í samvinnu með öðrum
félögum að héraðsmálefnum og
landsmálefnum heildarsamtaka.
Mótin sem Jens hefur orðið að
vinna að verður aldrei unnt að
telja. Ferðalög til sýninga eða
keppni sem farin eru utan á
formannstíð Jens munu vera 35.
Hver sem unnið hefur að einni eða
verið fararstjóri veit hvílíkt starf
einn maður hefur axlað við undir-
búning og framkvæmd svo
margra.
Félagið fór í tíð Jens lengri og
skemmri ferðir innanlands. Jens
átti lengi hauk í horni við þessar
ferðir félagsins 1925—1947 Jón
Þorsteinsson.
Formaður eins stærsta íþrótta-
félags landsins hlaut að lenda í
störfum fyrir heildarsamtök
íþróttamanna. í stjórn íþrótta-
valla Reykjavíkur er hann í mörg
ár og um skeið forstöðumaður
Melavallar. í byggingarnefnd
íþróttamannvirkja í Laugardal
1944—1960. Um árabil í þjóð-
hátíðarnefnd Reykjavíkur. Full-
trúi Reykjavíkur í sambandsráði
ÍSÍ. í Olympíunefnd ÍSÍ á Jens
sæti frá 1947 til 1968 og er lengst
af gjaldkeri nefndarinnar. Aðal-
forstjóri var hann flokka íþrótta-
manna sem fór til Helsinkileik-
anna 1952, vetrarleikanna í
Cortina 1956 og Rómarleikanna
1960. Þá hefur hann í mörg ár
verið í bókaútgáfunefnd ÍSI og
sjálfur gefið út íþróttabækur.
Fimleika (Aðalsteinn Hallsson),
Sund (Jón Pálsson) og Frjáls-
ar-íþróttir (Stefán Kristjánsson
og Þorsteinn Einarsson).
Hátt hafa borið störf Jens að
mörgum íþróttahátíöum hérlendis
og hefur áhrifa hans gætt við að
gera þær virðulegar fyrir kynni
hans af erlendum íþróttahátíðum
og mótum.
Eins og gefur að skilja hafa
skoðanir oft verið margs konar við
lausn svo margra verkefna og
eðlilega árekstrar og áföll í hita
mótanna. Jens þurfti því marg-
sinnis aö beita sér við lausn vanda.
Hann gat verið harður og
ósveigjanlegur en þar kom hrein-
skilni hans og skilningur á velferð
heildar honum og málefninu að
góðu haldi.
Fyrir öll þessi fjölþættu áhuga-
störf hlaut Jens þakkir félags síns,
iþróttasamtaka innlendra og
erlendra svo og þjóðarinnar í
formi heiðursmerkja og gjafa.
Auk þessara tómstundastarfa að
íþróttum vann Jens öðrum málefn-
um t.d. vináttutengslum við Finn-
land; einn af stofnendum félagsins
Suomi 1949 og formaður þess um
skeið.
Árið 1951 kom til mála hjá
íþróttanefnd ríkisins að starf-
rækja íþróttagetraunir til þess að
afla íþróttamálum tekna. Til þess
að kynna sér slíka starfsemi í
Noregi fékk nefndin Jens Guð-
björnsson. Eftir nokkra mánaða
dvöl hjá Norsk-Tipping og hlið-
stæðri starfsemi í Finnlandi, hóf
Jens að undirbúa slíka starfsemi
hérlendis. Var þetta erfitt
byrjendaverk og lagði Jens sig
mjög fram við þetta með aðstoð
Sigurgeirs Guðmannssonar. Get-
raunirnar náðu aldrei þeim ítök-
um sem vænst var og varð að
leggja starfsemina niður 1956. Við
sem störfuðum að þessu með Jens
vissum að honum var þetta mikið
áfall, því að hann hafði unnið vel
og takmark hans var að starfsem-
in bætti erfiðan fjárhag íþrótta-
hreyfingarinnar. Aftur var tekið
til við getraunir og nutu þá verka
Jens.
Eftir að Jens hætti störfum við
getraunirnar 1956 réðst hann sem
fulltrúi fræðsluskrifstofu Reykja-
víkur og vann þar meðal annars að
starfrækslu leikvalla. Við þessi
fulltrúastörf vann hann, er hann
varð sökum vanheilsu að hætta
störfum.
Á unga aldri var Jens léttur á
fæti og því góður hlaupari. Hann
hafði gaman að róa en bakveiki
þjáði hann löngum, svo að hann
fékk eigi notið þessarar íþróttar.
Árið 1928 kvongaðist Jens Þór-
veigu Sigfúsdóttur Axfjörð. Þór-
veig fæddist á Krónustöðum í
Eyjafirði. Þeim Jens fæddust tvær
dætur: Brynhildur gifta Gísla
Þórðarsyni loftskeytamanni.
Skildu. Börn þeirra fjögur. Jensína
sem gift er Gunnari Jóhannssyni
trésmíðameistara. Eiga þau þrjú
börn. Barnabarnabörnin eru orðin
fjögur.
„Eigi veit ek gerla, hver þik
eflir". Þessa setningu getur að líta
í sögu vættarinnar góðu í Ár-
mannsfelli norðan við Þingvelli.
Mér flýgur hún í hug er þú Jens
Guðbjörnsson formaður Glímu-
félagsins Ármanns í nær fjóra
áratugi ert kvaddur hinstu kveðju.
Hugsjón áttir þú, undraverða orku
og hugulsemi en ekki hve síst þá
eigind að hafa gaman af að vinna
með ungu fólki og efla vilja þess
til dáða og leysa vandamál félags-
skapar þess.
Þakkarskuld okkar sem fengum
að njóta handleiðslu hans og
vináttu er stór og verður aldrei
goldin.
Um leið og minnst er á þakklæti
við Jens eða skuld, þá á þetta hvort
tveggja eigi síður við eftirlifandi
konu hans og ástvini. Atorku hans
höfum við notið á kostnað þeirra
og því sendum við þeim kærar
þakkir okkar um leið og við
minnumst íþróttaforystumannsins
Jens Guðbjörnssonar við útför
hans með orðum bóndans undir
Hrafnabjörgum til Ármanns síðar
vættar í Ármannsfelli:
„Ok veit ek víst þú stýrir
heillum".
Þorsteinn Einarsson.
Við fráfall Jens Guðbjörnsson-
ar, fyrrum bókbandsmeistara og
fulltrúa Fræðsluskrifstofu
Reykjavíkur, er lézt hinn 1. þ.m.,
nærri 75 ára, er minnst farsæls
starfs æskulýðsleiðtoga, sem með
ævistarfi sínu jafnframt varðaði
þróunarveg íslenzkra íþrótta eftir
lok fyrri heimsstyrjaldar og fram
á síðasta áratug. Jens Guðbjörns-
son hóf þátttöku í íþróttum
kornungur, í Glímufélaginu Ár-
manni, en óvenju ungur gerðist
hann svo forystumaður í íþrótta-
málum er hann, rétt rúmlega
tvítugur, var stjórnarmaður í
Ármanni, og tveimur árum síðar
formaður félagsins. Því forystu-
hlutverk gegndi hann síðan um 40
ára skeið. Því fylgdu einnig ýmis
forystustörf fyrir íþróttasamtök-
in, í Olimpíunefnd íslands, hjá
íþróttasambandi íslands, í stjórn
íþróttavalla Reykjavíkur og ótal
öðrum störfum. Þeir sem komnir
eru yfir miðjan aldur mega muna
Jens Guðbjörnsson standa í fylk-
ingarbrjósti á íþróttamótum 17.
júní, hávaxinn, hárprúðan og
teinréttan. Það gustaði af honum,
stundum köldu, en hlýja og næm
tilfinning fylgdi. Aðrir munu
minnast Jens Guðbjörnssonar
rækilega og betur en gert er hér.
Ég vil aðeins þakka samfylgdina í
Ármanni um áratugaskeið. — Jens
Guðbjörnsson var hamhleypa og
hafði það skaplyndi sem til þess
þarf, að vinna fullt dagsverk í
erilsömu starfi, en að auki oft
tvöfalt dagsverk í félagsmálastörf-
um sínum. Það er eldhugum einum
fært.
Þessi orð eru jafnframt rituð til
að senda samúðarkveðjur eftir-
lifandi ekkju hans, Þórveigu Ax-
fjörð, og dætrum þeirra og fjöl-
skyldum. Þá má jafnframt minna
á hver er hlutur þeirra sem
nákomnastir eru þeim, sem slík
hugsjónastörf vinna sem Jens
vann langa ævi. Þeirra framlag
verður seint fullþakkað.
Jens Guðbjörnssonar verður
minnst sem eins þeirra er hæst ber
í íslenzkri íþróttasögu.
Baldur Möller.
í dag kveðjum við Ármenningar
okkar ástsæla leiðtoga, Jens Guð-
björnsson.
Hann gerðist ungur félagi í
Glímufélaginu Ármanni. Vegna
mikilla forystuhæfileika var hann
aðeins nítján ára gamall kjörinn í
stjórii félagsins. Þremur árum
síðar, árið 1925, var hann kjörinn
formaður félagsins og gegndi hann
því starfi samfleytt í 39 ár, til
ársins 1964. Jafnframt formanns-
starfinu í Ármanni átti Jens um
langt árabil sæti í Laugardals-
nefnd, Ólympíunefnd, Þjóðhátíð-
arnefnd og Sambandsráði I.S.I.
Jens var gæddur óvenjulegum
forystuhæfileikum. Starfsorkan
var geypileg og allt sem hann gerði
einkenndist af hans beztu eigin-
leikum, sem voru einstök prúð-
mennska, snyrtimennska og vand-
virkni í framkomu og starfi.
Ég átti því láni aö fagna að fá
að starfa um margra ára skeið í
stjórn Ármanns undir forystu
Jens, fyrir það þakka ég af alhug.
Af honum lærði ég að skilja
grundvallarhugsjónir íþrótta-
hreyfingarinnar og skipulag. Þetta
og annað, sem ég lærði af þessum
ágæta félaga og vini, hefir síðan
reynzt mér ómetanlegt í starfi sem
formaður Ármanns.
Ármenningar kveðja í dag sinn
mesta og bezta leiðtoga.
Við færum eftirlifandi konu
hans og fjölskyldu okkar innileg-
ustu hluttekningu.
Gunnar Eggertsson
Kveðja frá
íþróttasambandi íslands
Með andláti Jens Guðbjörns-
sonar bókbandsmeistara, fyrrv.
formanns Glímufél. Ármanns, er
horfinn af sjónarsviðinu einn af
dugmestu forystumönnum íþrótta-
hreyfingarinnar á liðnum áratug-
um.
Fyrst og fremst haslaði Jens sér
sér völl hjá Glímufélaginu Ár-
manni, þar sem hann af óvenju-
legri röggsemi og myndarskap
gegndi formennsku samfleytt í 40
ár. Þeir, sem best þekkja til
framvindu íþróttamálanna hér á
landi á timabilinu 1930 til 1960,
munu naumast geta hugsað til
þeirra tíma án þess að inn í
myndina komi nafn Jens Guð-
björnssonar. Vegna starfa hans á
þessu tímabili og raunar miklu
lengur, verður nafn hans skráð
varanlegu letri í sögu iþróttanna í
landi okkar.
Mörgum öðrum trúnaðarstörf-
um gegndi Jens Guðbjörnsson sem
ekki verða tíunduð hér nema að
litlu leyti. En þess má geta, að
hann var kosinn í Ólympíunefnd
íslands 1945 og átti þar sæti til
loka ársins 1971, að hann varð að
hætta vegna veikinda. Hann var
oft í fararstjórn íþróttamanna á
Ólympíuleikum og aðalfararstjóri
á Ólympíuleikunum í Helsingfors
1952. Einnig gegndi hann farar-
stjórn í fjölda annarra ferða
íslenskra íþróttamanna innan-
lands og utan. Þegar íslenskar
getraunir hófu starfsemi sína
fyrst hér á landi, var Jens
framkvæmdastjóri þeirra
1951—1956. Einnig átti hann um
árabil sæti í Sambandsráði Í.S.Í.
I sérhverju starfi sem Jens
Guðbjörnsson tók að sér, var hann
jafnan í fylkingarbrjósti. Harð-
fylgi hans, einurð og reglusemi
voru með þeim hætti, að ekki fór
framhjá neinum. Það er mikið lán
fyrir sérhvern félagsskap að fá
slíkan mann til forystustarfa.
Eftirlifandi eiginkonu hans, frú
Þórveigu S. Axfjörð, sem af
skörungsskap stóð við hlið manns
síns í umsvifamiklu félagsmála-
starfi, svo og öðrum aðstandend-
um sendum við samúðarkveðju.
Blessuð veri minning Jens Guð-
björnssonar.
Framkvæmdastjórn Í.S.Í.
Jens Guðbjörnsson, fyrrum for-
maður Glímufélagsins Ármanns,
lézt hinn 1. maí s.l. eftir langvinn
veikindi, 75 ára að aldri. Með
honum er horfinn sá hugsjóna-
maður, sem lengst stóð í forustu
íþróttasamtakanna í Reykjavík
um miðja öldina, eða um 40 ára
skeið.
Jens Guðbjörnsson var fæddur
hinn 30. ágúst 1903 og tók ungur
að árum að starfa að félagsmálum
Ármanns^g varð formaður félags-
ins 1925 og var það allt til ársins
1964. Hann lét þó ekki þar við
sitja, því að hann var um árabil
valinn tíl forystu í margvíslegum,