Morgunblaðið - 17.05.1978, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. MAI 1978
29
20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. MAÍ 1978

Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fróttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Áskriftargjald 2000.00 kr. i mánuöi innanlands.
í lausasölu 100 kr. eintakið.
Friðun og vernd-
un gamalla húsa
Ræktarsemi og alúð við fortíðina og það sem
gamalt er einkennir í auknum mæli lífsviðhorf
æskunnar. Eftir umbyltingar síðustu 10 ára og
tilraunir ungs fólks með breytta lífshætti og
tilhneigingu til þess að rífa upp með rótum og
leggja jafnvel í rúst þá þjóðfélagsskipan, sem smátt
og smátt hefur þróazt og náð að festa sig í sessi
á Vesturlöndum, virðist æskufólk nú hallast að
hægfara þróun og varðveizlu þess, sem vel hefur
gefizt á fyrri tíð.
Til marks um þessar breytingar á lífsviðhorfi
æskunnar er margt, en m.a. áhugi ungs fólks á því
að varðveita gamlar og fallegar byggingar í
Reykjavík, sem eiga sér langa og merka sögu.
Ahugi á húsfriðun, verndun gamalla húsa hefur
rutt sér til rúms á undanförnum árum. Hugmyndir
hafa verið settar fram um varðveizlu Bernhöfts-
torfu og Grjótaþorps, skipulag Hallærisplansins og
framtíð Fjalakattarins, svo dæmi séu nefnd.
Unga fólkið, sem hefur beint athygli borgarbúa
að sögulegum verðmætum í gömlum húsum,
sérstaklega í miðbænum, hefur unnið þarft verk.
Miðbærinn býr yfir sérstæðum svip og þokka og
sérstöku andrúmi vegna tengsla við fyrri tíma.
Enginn Reykvíkingur gæti hugsað sér að gömul
bygging á borð við Iðnó t.d. sem hýsir leiklistarsögu
íslands í hálfa öld hverfi og svo er um fjölmargar
fleiri byggingar í miðbænum. Borgarbúar eru
einnig viðkvæmir fyrir nýbyggingum í miðbænum
eins og t.d. ráðhúsi, sem jafnan hefur sætt miklum
andmælum.
Þær mótmælaraddir, sem jafnan koma fram,
þegar rætt er um meiriháttar nýbyggingar í
miðbænum eða niðurrif gamalla húsa sýna fyrst og
fremst, hve vænt Reykvíkingum þykir um þennan
elzta hluta borgarinnar og hversu áfram þeir eru
um að varðveita svip gamla miðbæjarins. Borgar-
yfirvöld Reykjavíkur hafa fylgt þessum sjónarmið-
um borgarbúa eftir á margan hátt. Nýlega var
ákveðið að friða nokkur gömul hús í eigu
borgarinnar sjálfrar. Það er orðið tímabært að taka
endanlegar ákvarðanir um mikilvæga þætti gamla
miðbæjarins eins og framtíð Bernhöftstorfunnar
og Grjótaþorpsins og margt fleira. Bezt fer á því
að hæfilegrar íhaldssemi gæti í þeim ákvörðunum.
Hér þarf að fara saman varðveizla gamalla húsa,
sem eiga sér mikla sögu og hafa menningarlegt
gildi og eðlileg uppbygging, sem tryggir að líf verði
í gamla miðbænum.
Göngugatan í Austurstræti hefur haft geysilega
þýðingu. Þar kemur margt fólk, sem unir vel sínum
hag. Sú framkvæmd er vísbending um, hvernig
vinna á að því að festa gamla miðbæinn í sessi sem
miðstöð borgarlífsins. En það hlýtur alltaf að vera
álitamál og sitt sýnist hverjum um varðveizlu húsa
og uppbyggingu gamalla hverfa. Stundum láta
menn fremur stjórnast af tilfinningum en raunsæi.
Sá mikli áhugi sem nú er á verndun gamalla húsa
og friðun miðbæjarins er fyrst og fremst verk ungs
fólks. Það á miklar þakkir skilið fyrir að hafa beint
áhuga og athygli borgarbúa að þessu viðfangsefni.
Með því að varðveita gamla miðbæinn eins vel og
nokkur kostur er, geymum við hluta af fortíðinni
fyrir framtíðina og þannig á það líka að vera.
UNGT FÓLK í FRAMBOÐI... UNGT FÓLK í FRAMBOÐI... UNGT FÓLK í FRAMBOÐI... UNGT FÓLK í FRAMBOÐI...
»Bý Öll
mín
riffíl-
skot til
sjálfur’
g er mikill veiðimaður, hef alla tíð haft gaman af stangveiði og byssum, sagði Guðmundur
J-Á Sigurðsson en hann skipar 3. sætið á lista Sjálfstæðisflokksins til bæjarstjórnarkosninga á
Selfossi. Guðmundur er kvæntur Þóru Grétarsdóttur og eiga þau eitt barn.
Ég hef haft gaman af stangveiðinni frá því ég var stráklingur, og veiði ég jafnt lax og silung, alveg
eftir því hvað bítur á hjá mér. Mest hef ég veitt í Hvítá og svo Veiðivötnunum. Að mínu mati er
stangveiði ódýrasta íþrótt sem hægt er að stunda, og svo er þetta spennandi íþrótt og heilsusamleg,
því það er heilmikið trimm í íþróttinni.
Nú þá hef ég einnig gaman af fuglaveiði og hef skotið bæði rjúpu og gæs. Ég hef farið á rjúpnaskytterí
í kringum Þingvallavatn og svo upp á Ingólfsfeil. í fyrra reyndi ég einnig að fá leyfi til að skjóta hreindýr
á Austurlandi, en fékk ekki. Ætli ég sæki þá bara ekki um leyfi aftur og sjái hvað setur, en ég held
að það sé afargaman að skjóta hreyndýr.
Nei, það er enginn kostnaður samfara fuglaveiðinni, því að ég bý öll mín riffilskot til sjálfur. Ég
keypti fyrir 3—5 árum, tæki til að hlaða notuð skothylki með púðri og hvellhettu og hef verið að dunda
við þetta. Þannig hefur mér tekist að halda kostnaðinum nokkuð niðri og nú ætla ég að færa út kvíarnar
og hlaða einnig mín eigin haglaskot. Á ég von á tækjum til að hlaða skothylkin einhverja næstu daga.
Annars vinn ég dagsdaglega í Trésmiðju Sigurðar Guðmundssonar, en þar eru framleidd einingahús
úr timbri. Eftirspurnin eftir einingahúsunum fer sífellt vaxandi, og er nú 20—30% meiri en í fyrra.
I trésmiðjunni vinna 27 menn, og hafa feikinóg að gera. Kosturinn við einingahúsin er sá að alltaf
er hægt að bæta við einu herbergi eða einni álmu og eru möguleikarnir því miklir.
Það er gott að búa á Selfossi," sagði Guðmundur ér hann var inntur eftir því hvernig honum líkaði
þar. „Við erum lausir við allar þær sveiflur í atvinnuiífinu, sem eiga sér stað í sjávarplássunum. Atvinna
er jöfn og góð, en nú stendur til að fara að byggja upp iðnað á Selfossi, og þá aðallega framleiðsluiðnað.
Sérhvert fyrirtæki í framleiðsluiðnaðinum getur skapað ótal möguleika í þjónustuiðnaði," sagði
Guðmundur að endingu.
Júlíus Rafnsson er 4. maður á lista Sjálfstæðisflokksins til bæjar- og
sveitarstjórnarkosninga í Njarðvík í vor. Júlíus er kvæntur Guðrúnu Greipsdóttur
og eiga þau hjónin þrjú börn.
Aðspurður kvaðst Júlíus vera fæddur og uppalinn fyrstu árin í Njarðvík, en þaðan fluttist
hann til Akraness og Flateyrar. „Ég kunni vel við mig á öllum þessum stöðum, en ástæðan
fyrir því að ég var alltaf að flytja var sú að föður mínum buðust stöður við frystihúsin
á Akranesi og Flateyri," sagði Júlíus. „Það var allsérstætt að vera á Akranesi á þessum
árum, því þetta var jú gullöld þeirra í knattspyrnunni, og óneitanlega varð ég var við hinn
mikla knattspyrnuáhuga sem var á staðnum. Það var líka allt öðru vísi að fara á völlinn
þá en nú. Áhorfendur tóku miklu virkari þátt í leiknum og stemmning var öll mun meiri."
„Nú svo fluttist ég til Njarðvíkur aftur er ég var 21 árs og síðan hef ég búið þar. Faðir
minn og ég stofnuðum fyrirtæki 1972, R.A. Pétursson h/f, og var flutningur fisks til útlanda
í flugvélum aðalviðfangsefni félagsins, þó við höfum auðvitað fryst fisk einnig.“
„Eg sjálfur er járnsmiður að mennt, svo segja má með sanni að ég sé á rangri hillu,
þegar ég er kominn í fiskiðnaðinn," segir Júlíus. „Annars er það staðreynd að það eru
óvenjumargir iðnlærðir menn í Njarðvík, en iðnað þarf að örva með ýmsu móti á staðnum.
Þessa stundina er töluvert talað um iðngarða, sem ætlunin er að rísi innan skamms, og
vænta menn mikils af þeim.
Atvinna er annars næg í Njarðvík, en nálægðin við Keflavíkurflugvöll háir okkur mikið,
því fólk leitar þangað mikið eftir vinnu. Bæði er að vinna þar er yfirleitt betur borguð
og svo hitt að hún er oftast nær þægilegri en vinna í Njarðvík. Með minnkandi vinnuafli
í Njarðvík kann að reynast erfitt að manna báta á vertíðina, þegar fram í sækir," sagði
Júlíus að lokum.
Margir
iðnað-
armenn
r
i
Njarðvík
„Hraun-
iðhefur
alltaf
heillað
11
Eg hef alla tíð kunnað vel við mig í Hafnarfirðinum, bæði er að fólkið er gott og svo
hitt að bærinn er fallegur. Það er mikil náttúrufegurð í Hafnarfirði, sagði Hildur
Haraldsdóttir, en hún skipar 5. sætið á lista Sjálfstæðisflokksins til bæjarstjórnarkosninga
í Hafnarfirði.
„Hraunið hefur þó alltaf heillað mig mest, erida er mér annt um umhverfismál og finnst
umhverfið í Firðinum heillandi. Við eigum að varðveita það, en ekki eyðileggja eins og
gert hefur verið sums staðar. Það er helzt í nýju hverfunum, eins og Norðurbæ, sem
umhverfismálunum hefur ekki verið sinnt nægilega mikið.
Önnur mál sem ég hef látið talsvert til mín taka eru íþrótta- og æskulýðsmál. Ég hef
gaman af skíðaíþróttinni og fer á skíði þegar tækifæri gefst, en einnig hef ég lagt
handknattleik fyrir mig, en aðeins sem áhugamanneskja. Ég á stutt að sækja áhuga minn
á handknattleik, bræður mínir þrír, Sturla, Ingimar og Guðmundur léku allir í
meistaraflokki hjá Haukum, og frá því ég man eftir mér hefur alltaf verið mikið talað
um handknattleik heima hjá mér.
Nálægðin við Reykjavík er Hafnarfirði í mörgu fjötur um fót, sérstaklega er þetta þó
áberandi í sambandi við verzlun og þjónustu, en Hafnfirðingar sækja hana mikið til
Reykjavíkur. Mér finnst að við eigum ekki að sækja þessa þætti til Reykjavíkur heldur
byggja upp okkar eigin þjónustu því það er íbúunum til hagsbóta. Þá er einnig brýn nauðsyn
að bæta menningar- og félagslífið hér, þau mál hafa oftlega verið vanrækt hér því að fólk
sækir skemmtanir og sýningar til höfuðborgarinnar..
Verklegar framkvæmdir eru talsverðar í Hafnarfirði um þessar mundir og hafa
framkvæmdirnar verið látnar ganga fyrir bættri þjónustu. En atvinnuhorfur eru nokkuð
góðar í Hafnarfirði í dag, og ef hægt er að breyta hugsanagangi fólks, fá það til að skipta
við fyrirtæki í Firðinum í stað þess að sækja sömu þjónustu til Reykjavíkur, held ég að
Hafnarfjörður eigi góða framtíð fyrir sér.“
Aðalfundur fslenzka járnblendifélagsins h.f.;
Ætla má að selja megí
allt kísiljárnið,
þegar framleiðsla heÉst
ÞRÁTT fyrir samdráttarstefnu, sem ríkt hefur í stáliAnaðinum, og að ýmsir framleiðendur hafi orðið að draga
saman seglin hefur eftirspurn eftir kísiljárni frá verksmiðjum í Noregi farið vaxandi að undanförnu og má
búast víð verulegri magnaaukningu á sölu frá Elkem-Spigerverket á árinu 1978 frá Því sem var í fyrra.
Er Þetta m.a. árangur af Því, að norsku sölusamtökin hafa styrkt stöðu sína á mörkuðum utan Vestur-Evrópu,
sem hefur verið hinn hefðbundni aðalvettvangur peirra. Þetta kemur fram í fréttatilkynningu íslenzka
járnblendifélagsins h.f., Þar sem skýrt er frá aðalfundi félagsins, sem nýlega var haldinn í Noregi.
í fréttatilkynningunní segír:
„Aðalfundur íslenska járnblendi-
félagsins hf. árið 1978 var haldinn
í Ósló miðvikudaginn 26. apríl s.l.
í tengslum við stjórnarfund í
félaginu, sem haldinn var í
Kristiansand sama dag. Dr. Gunn-
ar Thoroddsen, iðnaðarráðherra,
sat fundinn af hálfu ríkisstjórnar-
innar, og með honum Árni Þ.
Árnason, skrifstofustjóri í
iðnaðarráðuneytinu. Af hálfu
Elkem-Spigerverket a/s sátu
fundinn þeir Karl Lorck, aðalfor-
stjóri, og Kaspar K. Killand,
aðstoðarforstjóri. Á fundinum var
einnig viðstaddur Árni Tryggva-
son, ambassador íslands í Noregi.
Hjörtur Torfason, stjórnarfor-
maður, er gegnt hefur því starfi að
undanförnu í forföllum dr. Gunn-
ars Sigurðssonar, flutti skýrslu
félagsstjórnar um starfsemi Járn-
blendifélagsins á liðnu ári, en Jón
Sigurðsson, framkvæmdastjóri,
gerði grein fyrir reikningum
félagsins fyrir árið 1977. Voru
reikningarnir samþykktir á
fundinum.
Á fundinum var stjórn félagsins
öll endurkjörin, en hana skipa þeir
dr. Gunnar Sigurðsson, verkfræð-
ingur, formaður, Eggert G. Þor-
steinsson, alþingismaður, dr. Guð-
mundur Guðmundsson, verkfræð-
ingur, Jósef H. Þorgeirsson, lög-
fræðingur, og Gunnar Viken,
framkvæmdastjóri. Varamenn eru
þeir Hjörtur Torfason, hrl., vara-
formaður, Helgi G. Þórðaarson,
verkfræðingur, Húnbogi Þor-
steinsson, sveitarstjóri í Borgar-
nesi, Hörður Pálsson, bæjarfull-
trúi á Akranesi, Leif Kopperstad,
framkvæmdastjóri, J.K.L. Ander-
sen, aðstoðarframkvæmdastjóri,
og Knut Nygárd, deildarstjóri.
Starfsemi íslenska járnblendi-
félagsins hf. var endurskipulögð
veturinn 1976—1977 á grundvelli
aðalsamnings milli íslenzku ríkis-
stjórnarinnar og Elkem-Spiger-
verket og nýrra laga frá Alþingi
um járnblendiverksmiðju í Hval-
firði. Með samningum og öðrum
ráðstöfunum, sem félagið og
hlúthafar þess hafa gert á þessúm
grundvelli á árinu 1977, hefur
félaginu verið tryggð fullkomin
aðstaða til að takast á hendur það
verkefni, sem því er ætlað, en það
er að byggja verksmiðju með
tveimur 30 MW rafbræðsluofnum
að Grundartanga í Hvalfirði til
framleiðslu í kísiljárni, með
samanlagðri afkastagefu sem
svarar 50.000 tonnum á ári. M.a.
hefur félaginu verið tryggt fjár-
magn til að ljúka byggingu
þessarar verksmiðju, níeð samn-
ingi um fjárfestingarlán frá Norr-
æna fjárfestingarbankanum í
Helsinki, samningu um út-
flutningslán frá A/S Eksportfin-
ans í Noregi og samningum um
bankalán, er gerðir voru fyrir
tilstilli Den Norske Creditbank og
Landsbanka íslands. Má óhikað
telja samninga þessa hagkvæma
eftir atvikum, og unnt var að gera
þá án þess að ríkissjóður gengi í
ábyrgð fyrir lánunum til félagsins.
Á árinu 1977 var Jón Sigurðs-
son, lögfræöingijr, ráðipn ^ fram-
'kvæmdástjón félagsíns. Fredrik
T. Schatvet, verkfræðingur, var
ráðinn tæknilegur framkvæmda-
stjóri og John Fenger, viðskipta-
fræðingur, sem fjármálastjóri.
Skrifstofa félagsins hefur haft
aðsetur að Grundartanga síðan í
júlíbyrjun 1977, og voru starfandi
hjá félaginu sjálfu um 18 starfs-
menn um s.l. áramót. Ráðning á
frekara starfsliði til reksturs
verksmiðjunnar mun hins vegar
fara fram á yfirstandandi ári.
Mannvirkjagerð við járnblendi-
verksmiðjuna að Grundartanga
hefur verið skipulögð á útboðs-
grundvelli og verið í höndum
allmargra verktaka, er annast
byggingarframkvæmdir, en félag-
ið og ráðgjafarverkfræðingar
þess, norskir og íslenzkir, hafa séð
um hönnun mannvirkja og eftirlit
með framkvæmdum. Byggingar-
stjóri félagsins er Hans J. Skau,
verkfræðingur, og hefur hann haft
aðsetur í fyrri húsakynnum
félagsins að Lágmúla 9 í Reykja-
vík. Með honum þar starfar Jón
Steingrímsson, verkfræðingur, að
stjórn á hönnunarvinnu, en stjórn
á byggingarstað að Grundartanga
annast Guðlaugur Hjörleifsson,
verkfræðingur. Starfsmenn við
framkvæmdirnar urðu flestir um
140 á síðari hluta árs 1977.
Framkvæmdaáætlun félagsins
er við það miðuð, að fyrri
bræðsluofn járnbeldniverksmiðj-
unnar verði tilbúinn til starf-
rækslu um mánaðamótin marz-
apríl 1979, en síðari ofninn fyrir
haustið 1980. Er þetta m.a. í
samræmi við rafmagnssamning
milli félagsins og Landsvirkjunar.
Kostnaður við fyrri byggingar-
áfangann er áætlaður sem svarar
320 milljónum norskra króna, þ.e.
um 13 milljörðum ísl. króna miðað
við áramót, en heildarstofn-
kostnaður félagsins að síðari
ofninum með töldum um 21
milljarði (500 milljónum norskra
króna). Af þessu fé hafði um 6
milljörðum króna verið ráðstafað
í árslok 1977, þar af tæplega 3
milljörðum fneð beinum greiðsl-
um. Framkvæmdir að Grundar-
tanga hafa gengið mjög vel til
þessa, og eru góðar vonir um, að
kostnaðaráætlun og fram-
kvæmdaáætlun fyrri byggingar-
áfanga muni standast, ef svo
heldur fram sem horfir.
Jafnhliða framkvæmdum á ár-
inu 1977 var haldið áfram undir-
búningi og vinnu að umhverfis-
rannsóknum í nágrenni Grundar-
tanga, sem fram eiga að fara á
kostnað félagsins samkvæmt
ákvæðum laganna um járnblendi-
verksmiðju. Á yfirstandandi ári
hefur verið gengið endanlega frá
skipulagi og fjármögnun þessara
rannsókna.
Vegna þeirrar samdráttar-
sveiflu, sem ríkt hefur í stáliðnað-
inum, var árið 1977 erfitt ár fyrir
kísiljárnframleiðendur, þannig að
samkeppni var hörð og mikill
þrýstingur á söluverð. Þessa
ástands gætti enn á fyrstu mánuð-
um ársins 1978, og hafði verð þá
enn lækkað nokkuð. Vegna þessa
hafa ýmsir framleiðendur kísil-
járns orðið að draga saman seglin
eða stöðva framleiðslu, og hefur
þannig smám saman náðst meira
jafnvægi á markaðnum milli
framboðs og eftirspurnar. —
Meginforsendurnar fyrir bygg-
ingu verksmiðjunnar að Grundar-
tanga standa hins vegar óhaggað-
ar þrátt fyrir þetta tímabundna
ástand.
Á aðalfundinum var m.a. lögð
áherzla á það af hálfu iðnaðarráð-
herra, að hyggja vandlega að
umhverfismálum járnblendiverk-
smiðjunnar. Jafnframt voru
markaðsmál verksmiðjunnar sér-
staklega r§edd. Gáfu fyrirsvars-
menn Elkem-Spegerverket
skýrslu um núverandi markaðs-
horfur, og upplýstu í því sam-
bandi, að eftirspurn eftir kísil-
járni frá verksmiðjunum í Noregi
hafi farið vaxandi að undanförnu,
og megi búast við verulegri
magnaukningu í sölu frá þeim á
árinu 1978 frá því sem var á fyrra
ári. M.a. sé hér um að ræða
árangurinn af því, að norsku
sölusamtökin hafa styrkt stöðu
sína á mörkuðum utan Vest-
ur-Evrópu, sem verið hefur hinn
hefðbundni aðalvettvangur þeirra.
Með tilliti til þessarar þróunar
er það mat hinna norsku sam-
starfsaðila, að ástæða sé til að
ætla, að unnt verði að selja allt
það kísiljárn, sem járnblendiverk-
smiðjan að Grundartanga muni
framleiða þegar hún tekur til
starfa á næsta ári. Með timanum
eigi einnig að vera unnt að fá
hærra söluverð, þótt því verði ekki
slegið föstu að svo stöddu, hversu
ör þróunin muni verða að því leyti.
Að áliti samstarfsaðilanna eru
allar likur til þess, að framtíðar-
þróun í járnblendiiðnaðinum verði
verksmiðjunni til hagsbóta, og sé
þess að vænta að hún eigi sér
öruggan starfsgrundvöll, þegar
litið sé til lengri tíma.
Daginn eftir aðalfundinn var
iðnaðarráðherra og fyrirsvars-
mönnum íslenska járnblendi-
félagsins hf. boðið að skoða
verksmiðju Elkem-Spigerverket í
Brimangri í Firðafylki á vestur-
strönd Noregs, en áður höfðu
stjórnarmenn einnig heimsótt
verksmiðju þess í Kristiansand í
Suður-Noregi. Við verksmiðjur
þessar eru m.a. starfrækt
reykhreinsitæki af sömu gerð og
þau, sem ráðgert er að nota að
Grundartanga. í verksmiðjunum
standa einnig yfir tilraunir með
nýja tilhögun á gerð bræðsluofna,
sem miðar að því að starfrækja
ofninn lokaðan. Hér er um mikil-
væga tækninýjung að ræða, sem
Járnblendifélagið muri e.t.v. síðar
geta fært sér í nyt, ef tilraunirnar
bera góðan árangur.
(Fra ísh'nska járnrilondifólaKÍnu hf.)'*