Morgunblaðið - 25.05.1978, Blaðsíða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. MAÍ 1978
Kristján
Ragnarsson:
Innstæða er
ekki til fyrir
þessum
útgjöldum
„MEÐ útgáfu bráðabirgðalag-
anna leggur ríkisstjórnin á
atvinnureksturinn að greiða á
ný óskertar verðlagsbætur á
dagvinnulaun til alls þorra
launafólks, til nær allra sem
starfa í framleiðslugreinunum
sjávarútvegi og iðnaði," sagði
Kristján Ragnarsson formaður
samninganefndar Vinnuveit-
endasambands Islands. „Horfið
er frá því að takmarka verðbæt-
ur við hæð heildartekna og í
þess stað miðað við dagvinnu-
tekjur og er þar gengið til móts
við kröfur verkalýðshreyfingar-
innar um að yfirvinnutekjur
hindri ekki að fólk fái verðbóta-
auka. Verðbætur eru hækkaðar
um þrjú þúsund krónur fyrir
hvert vísitölustig eða um rúm
30%. Sérstök ákvæði eru í
lögunum um að tekjur í bónus-
vinnu til dæmis í frystihúsunum
og framleiðsluiðnaði rýri ekki
rétt verkafólks til verðbótaauka
og er það einnig grundvallar-
breyting frá fyrri lögum.
Þessar breytingar koma til
með að valda atvinnurekendum
verulegum útgjöldum til viðbót-
ar við þá 10% kauphækkun sem
hvort sem er hefði komið 1. júní
nk. Ég leyfi mér að fullyrða að
innstæða er ekki fyrir þessum
útgjöldum og mun því þessi
hækkun leiða til enn frekari
rýrnunar á verðgildi gjaldmið-
ilsins. Ekki verður á móti mælt
að hér er um launajöfnunar-
stefnu að ræða sem virk gæti
orðið ef hún yrði viðurkennd í
verki af viðsemjendum. Vinnu-
veitendur munu hér eftir sem
hingað til fara að lögum og
greiða þær verðbætur sem lög
ákveða en gera sér grein fyrir
því að atvinnuöryggi er stefnt í
hættu.
Verkalýðshreyfingin hefur á
undanförnum árum gert þá
kröfu að laun fyrir átta stunda
vinnu væru lífvænleg eins og
það hefur verið orðað á kröfu-
spjöldum verkalýðshreyfingar-
innar. Þessi aðgerð nú er sú
merkilegasta að mínu mati sem
gerð hefur verið til þess að
mæta þessari kröfugerð. Hins
vegar virðist verkalýðshreyfing-
in bregðast svo við þegar orðið
er við þessu aðalstefnumáli
hennar að gera meginmál úr alls
kyns álögum er koma á dag-
vinnutekjur.“
Pétur Sigurðsson:
Útfærslan á
álaginu skipt-
ir öllu máli
„Þessi lög kveða miklu skýrar
á um það að álag skuli ekki
koma á eftir-, næturvinnu og
bónus heldur en lögin frá í marz,
en þótt þau gerðu ekki ráð fyrir
því þá hefur það verið praktiser-
að hér á Vestfjörðum og mér er
næst að halda um allt land. Ef
þessi lög þýða það að við
missum þetta atriði þá óskun
við áreiðanlega frekar eftir þvi
að búa við skerðinguna frá í
marz, heldur en taka á okkur
þessi nýju lög. Ef hins vegar
atvinnurekendur praktisera
álagið áfram á eftir-, og nætur-
vinnu og bónus þá er ég að öðru
leyti reiðubúinn til að skoða
þessi nýju lög með jákvæðu
hugarfari," sagði Pétur Sigurðs-
son forseti Alþýðusambands
Vestfjarða.
Pétur sagði í gærkvöldi að
hann væri nú ekki meira en svo
búinn að skilja þessi bráða-
birgðalög. „Ég veit ekki við hvað
á að líkjá orðalaginu á þessu.
En vissulega er þetta einfald-
að í reglugerðinni þar sem segir
að álagið eigi ekki að koma
nema á dagvinnuna, ekki á
eftirvinnu, ekki á næturvinnu og
ekki bónus. Verði þetta skýra
orðalag tekið bókstaflega sýnist
mér að það mundi breyta þeim
launum, sem við þó höfum haft
og lækka þau, þannig að frekar
held ég að við viljum þá búa
áfram við skerðinguna frá í
marz óbreytta.
Það hefur nefnilega verið svo,
að þótt lögin frá í marz gerðu
ekki ráð fyrir álagi á eftirvinnu,
næturvinnu og bónus, þá hefur
reyndin orðið sú, að álagshlut-
fallið á dagvinnuna hefur verið
reiknuð áfram á eftirvinnu,
næturvinnu og bónus.
Hér á Vestfjörðum má segja -
að fólk í frystihúsum hafi
megintekjur sínar af bónus-
vinnu og í öðrum atvinnugrein-
um hafi fólk um helming tekna
sinna af yfirvinnu, þannig að ef
þessi nýju lög breyta praktiser-
ingunni varðandi álagið þá
missir fólk hér verulegan hlut
og það getur ekki gengið, því að
þetta fólk er engan veginn hægt
að nefna hátekjufólk."
Guðmundur J.
Guðmundsson:
Á vissum svið-
um eru lögin til
bóta en öðrum
ranglát
„ÉG GET í sjálfu sér ekki gefið
neinar yfirlýsingar fyrir Verka-
mannasambandið um þessi
bráðabirgðalög. Þau þarf að
ræða og kanna á breiðum
grundvelli," sagði Guðmundur J.
Guðmundsson, formaður Verka-
mannasambands Islands í sam-
tali við Morgunblaðið í gær. „Á
vissum sviðum eru lögin til bóta,
en á öðrum ferlega ranglát,"
sagðist Guðmundur geta sagt
sem sitt persónulega mat á
þeim.
Guðmundur J. Guðmundsson
kvað lögin vera ákaflega fjarri
því að uppfylla þær kröfur og
vonir, sem Verkamannasam-
bandið gerði sér um samninga.
Guðmundur taldi fyrst upp kosti
laganna og sagði:
„Það sem er til verulegra bóta
í þessum lögum er að upphæðin
er hækkuð og þau ná til fleiri.
í öðru lagi er það kostur að þeir,
sem eru á þessum tæplega 122
þúsundum, búa ekki við skert
daglaun, þrátt fyrir yfirvinnu,
eins og gömlu ákvæðin gerðu. Þá
verð ég að segja að ég sakna
þess að ríkisstjórnin skuli ekki
gefa út jafnhliða eitthvað um
aldraða og öryrkja, sem margir
hverjir eru á þessu launasviði.
Þetta nær til sumra, en ekki
annarra.
Engu að síður eru lögin að
þessu tvennu leyti til bóta.“
— Til baga er, sagði Guð-
mundur, — Að þessi upphæð er
of lág, sem miðað er við, 115
þúsund þúsund krónur miðað
við 1. desember með áorðnum
hækkunum. I tilboði Verka-
mannasambandsins var rætt
um 130 þúsund, sem orðnar eru
um 145 þúsund krónur með
fullri vísitölu. Þar er einnig
óskert yfirvinnukaup, hvort sem
er eftir-, nætur-, eða helgidaga-
vinna — eins óskert vaktaálög.
í tillögunni er jafnframt rætt
um tímamælda bónusvinnu.
Lögin gera ekki ráð fyrir að
bónusinn skerði dagvinnuna hjá
verkafólki. Þau eru hins vegar
óglögg hvað snertir iðnaðar-
menn, en manni skilst að
bónusinn þar, uppmælingin eða
akkorðið skerði dagvinnuna. Þar
er gerður greinarmunur á. Hins
vegar er bónusinn skertur, hann
er ekki reiknaður út frá tíma-
vinnunni, heldur annarri tölu.
Tekur bónusinn ekkert í sig
annað en grunnkaupshækkun-
ina 1. júní og hálfa vísitöluna. Á
bónusnum er því veruleg skerð-
ing og gera þeir þar alvarlega
villu.
Siðan kvað Guðmundur mjög
alvarlegt mál að binda þetta við
dagvinnu eina — álag á nætur-
vinnu fer í 61,6% úr 80% og
eftir vinnan úr 40% í 25,7% og
ef svo heldur áfram þá fer
næturvinnan í 50% og eftirvinn-
an í um 19%. Þetta kvað
Guðmundur alvarlegt mál og
kvað hann komið allharkalega
við fólk í almennum verkalýðs-
félögum. Meðal landverkafólks
kvað hann verkamenn vinna
lengstan vinnutíma allra. Hluti
þessa fólks fær einnig bónus,
sem er verulega skertur og
ennfremur skerðast allar ald-
urshækkanir og þrengjast.
Sama kvað hann að segja um
vaktavinnu og svona kvað hann
mætti lengi telja. Orlof er ekki
greitt af verðbótaauka, lífeyr-
irssjóður er ekki greiddur held-
ur nema hálfur.
„Allt er þetta ákaflega fjarri
kröfum okkar,“ sagði Guðmund-
ur. „Það er mín skoðun að
atvinnurekendur hafi slitið
samningaviðræðunum, ekki
vegna þess að þeim hafi ofboðið
kröfur Verkamannasambands-
ins, heldur vegna þess að þeir
hafa treyst á það að ríkisvaldið
kæmi með þessa leið.“
Alþýðusamband Islands:
Mikið vantar á að lögin komi
til móts við kröfur samtakanna
ALÞÝÐUSAMBAND fslands
sendi í gær frá sér fréttatilkynn-
ingu með ályktun, sem miðstjórn
ASÍ og 10-manna nefnd sam-
handsins samþykktu einróma á
fundi sínum í gær um bráða-
birgðalög ríkisstjórnarinnar.
Ályktunin er svohljóðandii
„Kjaraskerðingarlögin í febrúar
höfðu þann yfirlýsta tilgang að
stemma stigu við óðaverðbólgunni.
Hvernig hefur til tekist? Síðustu
þrjá mánuðina fyrir lagasetning-
una hækkaði verðlag um 11,4%.
Fyrstu þrjá mámiðins á gftir vsr
verðlagshækkunin enn meiri,
11,6%, sem samsvarar 55%
verðlagshækkun á heilu ári.
Verðbólgan hefur þannig farið
langt fram úr því sem ríkisstjórn-
in gerði ráð fyrir í yfirlýsingum
sínum, óðaverðbólgan hefur stig-
magnast. Þannig er ljóst að
lagasmíð þessi og aðrar ráðstafan-
ir stjórnvalda hafa ekki dregið úr
verðbólgunni. Það sem gerst hefur
er, að kaupmáttur tekna launa-
fólks hefur verið skertur.
Þegar í haust varaði verkalýðs-
hreyfingin ríkisstjórnina við því
að rifta gerðum kjarasamningum.
Viðvörunum var í engu sinnt og
kjarasamningum rift, þrátt fyrir
að þjóðartekjur höfðu aukist
umfram það sem ráð var fyrir
gert, þegar samið var á síðastliðnu
sumri.
Verkalýðshreyfingin mótmælti
þessari ranglátu og tilefnislausu
lagasteningu með tveggja daga
mótmælaaðgerðum 1. og 2. mars.
Síðari hluta marsmánaðar áttu
fulltrúar ASÍ nokkra viðræðu-
fundi með atvinnurekendum.
Atvinnurekendur neituðu alfarið
að ganga til nokkurra samninga
um bætur fyrir kjaraskerðinguna
og skutu sér á bak við ríkisstjórn-
ina og sögðust á fundi 31. mars
ætla að ganga á fund hennar til
Knoo oA n n n lnnnn n mnlinn Pf+ín
pvuu uu iiiiuu iuuoii u inuiiiíu. ui tu
það heyrðist ekki frá þeim í heilan
mánuð.
Þorri aðildarfélaga Verka-
mannasambandsins boðaði til út-
flutningsbanns um miðjan apríl,
jafnframt því sem Verkamanna-
sambandið óskaði eftir sérstökum
viðræðum við atvinnurekendur,
m.a. með tilliti til þeirra yfir-
lýsinga ráðamanna að þeir teldu
að bæta ætti þeim láglaunuðu
kjaráskerðinguna. I þeim viðræð-
um sem fram fóru, komu atvinnu-
rekendur í engu til móts við neinar
af kröfum sambandsins.
Viðræðunum var vísað til sátta-
semjara án þess að viðhorf at-
vinnurekenda breyttist. í síðustu
viku virtist rofa til og atvinnu-
rekendur lýstu sig reiðubúna til
efnislegrar umræðu. Verkamanna-
sambandið gaf þá ákveðið tilboð
þar sem miðað var við óskert kjör
láglaunafólks. Atvinnurekendur
svöruðu með því að slíta viðræðun-
um við Verkamannasambandið og
ASI. Viðræðuslitin standa greini-
lega í beinu sambandi við hin nýju
lög ríkisstjórnarinnar.
Vegna gagnaðgerða verkalýðs-
hreyfingarinnar og ótta við að
óánægja launafólks komi fram í
komandi kosningum, hefur ríkis-
stjórnin nú ákveðið að hopa um
sinn, með því að setja bráða-
V| 1 rrrA O 1 f\rr onm }ífí)l/wvn 1 n «-»«-» lftn«n
ooiii iii.iiii<ga iugu xvjui
skerði ngarlögin. Bráðabi rgðalögin
eru breyting á annarri grein
laganna um verðbótaviðauka til
láglaunafólks, en sú grein var
illframkvæmanleg og skilaði í
reynd nær engu, sem sjá má af því
að Eimskipafélags íslands, sem fór
eftir lögum, greiðir 18—20
milljónir króna á viku í vinnulaun
til verkafólks, og af þeirri upphæð
er verðbótaauki 12—14 þúsund
krónur, eða 0,7 þúsundustu (0,7 pro
mill).
Bráðabirgðalögin veita nokkra
hækkun á dagvinnulaun. Hækkun-
in kemur hins vegar ekki á neina
yfirvinnu, en eins og kunnugt er
hafa verkamenn og iðnaðarmenn
um þriðjung tekna sinna af
yfirvinnu. Með lögunum eru yfir-
vinnuálög láglaunafólks skert
þannig, að 1. júní verður t.d.
næturvinnuálag fiskvinnslufólks
skv. lögunum 61,6% í stað 80% og
eftirvinnuálag 25,7% í stað 40%. 1.
desember yrði næturvinnuálagið
um 50% og eftirvinnuálagið tæp-
lega 20%. Yfirvinnuálög hátekju-
fólks haldast óbreytt hlutfallslega.
Aldurshækkanir, starfsþjálfunar-
hækkanir og önnur sérálög
skerðast. Kaupauki vegna bónus
verður reiknaður út frá skertum
taxta. Ennfrekari skerðing kemur
á tekjur þeirra sem vinna við
akvæðisvinnu sern ekki er tnna-
mæld.
Atvinnurekendur slitu
samningaviðræðum til þess að
gefa ríkisstjórninni færi á
setningu bráðabirgðalaga. Með
þessu og stöðugri lagasetningu er
gengið þvert á tvímælalausan,
lagalegan rétt verkalýðssamtak-
anna til samningsgerðar um kaup
og kjör. Mikið vantar á að
bráðabirgðalögin komi til móts við
kröfur samtakanna um óskertan
kaupmátt samninganna.
Kjaraskerðingunni og þessari
aðför að samningsrétti samtak-
anna mótmæla verkalýðssamtök-
in, um leið og þau lýsa því yfir að
þau muni sækja samningslegan
rétt sinn og velja þær bar-
áttuaðferðir sem þeim henta."
— Bætum kjör
Framhald af bls. 48
sem staðið hafa yfir að undan-
förnu.
— Ur því að hægt er að
greiða láglaunafólki hærri laun
nú að mati ríkisstjórnarinnar,
hvers vegna var það ekki hægt
í febrúar?
— Auðvitað hafa þessi bráða-
birgðalög aukinn launakostnað í
för með sér fyrir atvinnurekst-
urinn í landinu, og hann telur
sig ekki hafa neitt afgangs til
þess að standa undir auknum
tilkostnaði. En lögin eru samt
sem áður sett vegna þess að
metið var, að kostnaðarauki af
ófriði á vinnumarkaðnum yrði
meiri en bráðabirgðalögin hafa
í för með sér og afleiðingarnar
afdrifaríkari fyrir efnahagsmál
landsmanna.
— Því hefur verið haldið
fram, að setning þessara bráða-
birgðalaga tákni undanhald
ríkisstjórnarinnar.
— Við höfum leitast við að
taka tillit til þeirrar gagnrýni,
sem sett hefur verið fram á
efnahagslögin frá því í vetur. Sú
gagnrýni var einkum í. því
fólgin, að vísitöluskerðing ætti
ekki að ná til lægstlaunaða
fólksins og ennfremur að miða
ætti við kauptaxta en ekki
heildarlaun. Viðmiðun launa
hefur eins og áður er komið
fram verið hækkuð úr 88 þúsund
krónum á mánuði í yfir 120
þúsund krónur á mánuði en auk
þess er aðeins miðað við dag-
vinnulaun í stað heildarlauna.
Það var ekki unnt að ganga svo
langt ‘að miða við kauptaxta
alfarið, því að þá hefði kaup-
hækkunin farið upp úr launa-
kerfinu og gagnast hátekju-
mönnum ekki síður eða jafnvel
betur. Ég vil undirstrika, að það
skiptir ekki máli, hvort rætt er
um undanhald af hálfu ríkis-
stjórnarinnar, ef lagasetningin
nær þeim tilgangi sínum að
bæta hag hinna lægstlaunuðu og
trýggja ótruflaðan atvinnu-
rekstur í landinu. En á hitt má
benda, að það er einkennilegt að
annað tveggja er ríkisstjórnin
sökuð um að taka ekki tillit til
launþegasamtaka og hafa ekki
nægilegt samráð við þau, en
þegar tillit er tekið til gagnrýni
þeirra þá er hrópað um undan-
hald.
— Hver verða áhrif bráða-
birgðalaganna á efnahagslífið?
— Verðbólgan hjaðnar ekjíi
eins mikið og að var stefnt.
Viðskiptajöfnuðurinn kann að
verða lakari en gert var ráð
fyrir við lagasetningu í vetur en
þá gerðum við ráð fyrir afgangi.
Atvinnuöryggið er ekki jafn
tryggt vegna þess að ekki er
útilokað að um einhvern sam-
drátt í atvinnurekstri verði að
ræða en hins vegar eru kjör
hinna lægstlaunuðu betur
tryggð en áður og launajöfnun-
arstefnu fylgt fast eftir.
— Hefur verkalýðshreyfingin
gefið fyrirheit um að hætta
mótmælaaðgerðum vegna efna-
hagsaðgerðanna?
— Nei, en hins vegar er það
ljóst, að þessi bráðabirgðalög
eru gefin út í trausti þess, að
launþegasamtökin meti og virði
raunverulega launajöfnunar-
stefnu. Viðbrögð þeirra munu
sýna, hvort forsvarsmönnum
launþegasamtaka er alvara,
Konror toIoA or iim oft hspf5* Viör
t'*'&•'** i,%****'' --“J"*
láglaunafólks eða hvort há-
tekjustefnan á svo miklu Tylgi
að fagna innan raða þeirra, að
þeir vilji halda áfram ófriði á
vinnumarkaði og atvinnuröskun
í þágu hinna hærra launuðu, en
það bætir ekki hag hinna
lægstlaunuðu. Hér hefur ríkis-
stjórnin komið til móts við
gagnrýnendur sína, sagði Geir
Hallgrímsson forsætisráðherra
að lokum, — og öðru verður ekki
trúað en að menn geti mætzt og
sætzt. Við verðum að halda
friðinn.
AUGLÝSINGASÍMINN ER:
22480
2R«rgunl>labib