Morgunblaðið - 01.06.1978, Síða 1

44 SÍÐUR
113. tbl. 65. árg. flMMTUDAGUR 1. JÚNÍ 1978 Prentsmiðja Morgunblaðsins.
Einlægurásetningur
að grafa stríðsöxina
fyrir myrkraöflum
— segir Leonid Brezhnev í Prag
PraK — 31. maí — AP.
„ÞAÐ er einlægur ásetningur
okkar að Krafa stríðsöxina svo
djúpt í jörðu að engin myrkraöfl
geti nokkru sinni grafið hana
upp á ný.“ sagði Leonid Brezhnev
forseti Sovétríkjanna í ræðu í
Prag í daj?. en hann er nú í
opinberri heimsókn í Tékkó-
slóvakíu. Brezhnev kvað Sovét-
rfkin ganga til samninga um
takmörkun vopnabúnaðar af
mestu alvöru ojf í heiðarlcjfum
tiljfanjfi. ojí þau vopn væru ekki
til. sem Sovétríkin væru ekki
tilbúin að jfera jfagnkvæma
samninjfa um takmörkun á eða
algjört bann. Það sem máli skipti
væri að útrýma skinheljfi í
sambandi við viðraður um af-
vopnún.
Sovétríkjanna í átðkunum í
Shaba-héraði.
Gustav Husak ávarpaði sam-
komuna og varð honum tíðrætt um
atburðina í landinu vorið 1968.
Hefðu Tékkar eftir því sem á liði
farið að kunna að meta betur en
áður þá mikilvægu erlendu aðstoð,
sem þeim bærist frá Sovétríkjun-
um og öðrum sósíalistaríkjum, og
það hefði verið söguleg ákvörðun
að verða við kröfum þeirra fjöl-
mörgu sem á sínum tíma hefðu
viljað varðveita byltingarlegan
ávinning þjóðarinnar. Þessar
kröfur hefðu orðið til að bjarga
þjóðinni frá því að verða gagnbylt-
ingaröflum að bráð, og hefði þróun
mála 1968 verið mikilvægur þáttur
í því að viðhalda friði og stöðug-
leika.
Carter Bandarfkjaforseti ræðir við Bulent Bk:evit. forsætisráðherra Tyrklands. í Hvfta húsinu í gær. Fór Ecevit
af fundi Carters vongóður um að vopnasölubanni yrði aflétt á næstunni. (AP-símamynd)
H vikum ekki fr á stuðn-
ingi við bandalagsríkin
— sagði Carter í lok leiðtogafundar NATO
Washington — 31. maí — Rcuter. AP —
Frcttamaður Mhl.
Brezhnev minntist á leiðtoga-
fund Atlantshafsbandalagsins í
Washington og kvað það ekki boða
gott að æðstu menn sætu þar og
legðu á ráðin um hervæðingu langt
fram í tímann, en héldu síðan til
New York til að tala þar um
afvopnun á ráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna.
Ræðu þessa flutti Brezhnev yfir
fjölmennum hátíðarfundi í
Prag-kastala, og voru þar saman
komnir allir helztu ráðamenn
Tékkóslóvakíu, fulltrúar
kommúnistaflokksins, Alþýðu-
fylkingarinnar og verkalýðsins.
Hann endurtók ummæli sín frá í
gær um „blóði drifna slóð NATO-
ríkjanna í Zaire", og sagði að reynt
væri að grímuklæða þessa íhlutun
með áróðri um þátttöku Kúbu og
París. 31. maí. — Rcutcr. AP.
STJÓRN Saudi-Arahfu hét í dag
eindregnum stuðningi sfnum við
ríki Afríku ef þau ta'kju höndum
saman til að verjast innrásum.
um leið og því var lýst yfir að
frumkva-ðið yrði að koma frá
stjórnum viðkomandi ríkja. Fais-
al prins. utanríkisráðherra
Saudi Arabíu, lýsti því yfir á
fréttamannafundi. sem haldinn
var í lok tveggja daga opinberrar
heimsóknar Khalids konungs til
Parísar, að þessi krafa um
frumkvæði Afrfku rfkjanna væri
fram sett í Ijósi þess að þau yrðu
sjálf að tryggja öryggi sitt og
sjálfstæði.
Faisal lýsti þungum áhyggjum
sínum vegna hernaðaríhlutunar
Kúbu og Sovétríkjanna í Afríku og
sagði að íhlutun að utan gæti ekki
orðið til þess aö leysa vandamálin
sérstaklega ekki þegar um væri að
ræða afskipti stórveldis. Ráðherr-
ann sagði að Saudi-Arabar hefðu
ekki rætt það við stjórnir annarra
ríkja hvernig styðja mætti sam-
eiginlegar friðargæzlusveitir
Afríkuríkja enn sem komið væri,
enda yrðu slíkar viðræður ekki
A LEIÐTOGAFUNDI Atlants-
hafshandalagsins. sem lauk í
Washington í dag. hét Carter
forseti þvf að Bandarfkin mundu
ekki hvika frá stuðningi sfnum
við bandalagsríkin. „Til a() taka
af öll tvímæli." sagði forsetinn.
hafnar nema að frumkvæði
Afríkuríkjanna sjálfra.
Egyptaland. Marokkó Tógó
og Senegal lfklegust
Haft er eftir áreiðanlegum
heimildum aö líklegustu aðilar að
slíkum sameiginlegum friðar-
gæzlusveitum séu Afríkurikin
Egyptaland, Marokkó, Tógó og
Senegal, en helzta úrlausnarefnið
áður en hægt væri að koma slíku
bandalagi á laggirnar væri að fá
í það botn hversu víðtæks stuðn-
ings væri að vænta frá vestrænum
ríkjum. Hingað til hafa engar
fullyrðingar um slíkan stuðning
verið fram bornar, enda þótt
forsetar Bandaríkjanna og Frakk-
lands hafi komið sér saman um að
aðstoða stjórnir Afríkuríkja í
öryggis- og þróunarmálum.
Talið er víst að vestrænir
sérfræðingar um málefni Afríku
muni ræða slíkan stuðning þegar
þeir koma saman til fundar í París
í nagstu viku til að ræða efnahags-
vandamál Zaire og öryggi lands-
ins, en þátttakendur verða fulltrú-
ar stjórna Bandaríkjanna, Frakk-
lands, Belgíu„ Bretlands oy
„þá eru Bandarfkin reiðubúin til
að beita hverjum þeim liðsstyrk
sem nauðsynlegur kann að reyn-
ast til að verja varnarsvæði
Atlantshafsbandalagsins."
I lok fundarins komu leiðtogar
aðildarríkja NATO sér saman um
V-Þýzkalands, en jafnframt er
búizt við því að ítalir og Kanada-
menn verði aðilar að þessum
viðræðum.
MIKIL ófrægingarherferð á sér
nú stað í Ilavanna og í Moskvu á
hendur Zbigniew Brezezinski.
öryggismálaráðgjafa Bandarfkja-
forscta. Pravda réðst í dag á
Brzczinski annan daginn f röð
og er því haldið fram að almenn-
ur uggur ríki nú í Bandarfkjun-
um vegna harkalegra ummæla
hans um Sovétríkin. „andsovézkr-
ar" afstöðu og tilrauna til að
hindra framkvænd slökunar
stefnu í samskiptum rfkjanna
tveggja. í Pravda-greininni í dag
bandarikjadala á næstu 10 árum
til þess að hamla gegn yfirburðum
Sovétríkjanna á hernaðarsviðinu.
I máli Carters kom fram að
afstaða hans til Atlantshafs-
bandalagsins og öryggismála yfir-
leitt grundvallaðist einkum á
tvennu: I fyrsta lagi þeirri stað-
reynd, að Varsjárbandalagsríkin,
og þá Sovétríkin einkum og sér í
lagi, hefðu stöðugt aukið og
endurbætt vopnabúnað sinn,
þannig að hann væri nú langt
umfram hugsanlegar varnarþarf-
ir, og væri nú ljóst að þessi ríki
væru fær um að sækja fram
með miklu meiri hraða en áður
hefði verið ætlað. í öðru lagi væri
það ljóst að hlutverk annarra
vopna en kjarnorkuvopna færi
frekar vaxandi með tilliti til varna
en hitt, þrátt fyrir það aö kjarn-
orkubúnaður Bandaríkjanna svar-
aði þeim kröfum sem gerðar væru
er vitnað til ummæla Brezezinsk-
is um helgina. þar sem hann
gagnrýndi mjög fhlutun Kúbu og
Sovétríkjanna í Afríku. og sagt
að slík árásargirni sem þar komi
fram sé til þess %‘tluð að leiða
athyglina frá hinu hryggilega
ástandi í Afríku um þessar
mundir.
Þá varð Brezezinski í dag fyrir
harkaiegri árás Havana-blaðsins
Granrna, sem er málgagn
Kúbu-stjórnar einkum vegna
Kína-heimsóknarinnar á dögun-
Framhald á bls. 24.
og hlutverk hans í vörnum væri
undirstöðuatriði.
„Við verðum að búa okkur undir
að berjast betur saman sem
bandalag,“ sagði forsetinn, „við
verðum að vera hæfari til sam-
starfs á vígvellinum. Við þurfum
að útiloka tvíverknað og fá þannig
meira öryggi fyrir þá fjármuni,
sem ríki okkar leggja fram til
varna.“
Ekki minnzt á Afríku
Afríku er hvergi getið í hinni
opinberu dagskrá leiðtogafundar-
ins, en þó er það á allra vitorði að
atburðirnir í álfunni undanfarnar
vikur og þá alveg sérstaklega
innrásin og blóðbaðið í Zaire var
aðalumræðuefni forystumanna á
bak við tjöldin í gærdag, og hefur
það vakið athygli að þetta er í
fyrsta sinn síðan í stríði Araba og
ísraelsmanna 1973 sem
NATO-fundur lætur vandamál
Evrópu bíða um stund, en beinir í
þess stað allri athygli aö öðrum
heimshluta. The Washington Post
fullyrðir að þetta „víxlspor" valdi
hinum fámennari þjóðum banda-
lagsins nokkrum áhyggjum og
nefnir til Holland, Danmörku og
Noreg. Að sögn blaðsins horfa
forysturnenn þessara ríkja til þess
með nokkrum ugg ef þróunin
verður sú að NATO flækist í
þrætur utan Evrópu.
Geir Hallgrímsson lét í ljós
áhyggjur af Sovét flotanum
Geir Hallgrímsson forsætisráð-
herra vék óbeint að þessu í ræðu
sinni á lokaða fundinum í gærdag
og taldi einsýnt að þeir, sem bæru
ábygð á hinni „hernaðarlegu ævin-
týramennsku" sem nú ætti sér
stað í Afríku. mundu ekki hika við
að grípa til hennar gagnvart
NATO ef þeir þættust finna
veikan hlekk í varnarkeðju banda-
lagsins. Þá lét forsætisráðherra í
ljos áhyggjur vegna vaxandi
hernaðarmáttar sovézka flotans
og taldi að NATO-þjóðirnar ættu
að taka til athugunar hæfilegar
Framhald á bls. 24.
að auka framlög til sameiginlegra
hermála um allt að 100 milljarða
Saudi-Arabar heita stuðn-
ingi við sameiginlegar frið-
argæzlusveitir Afríkuríkja
Skammir frá Hav-
ana og Moskvu
dynja á Brzezinski
Moskvu 31. maí. AP.