Morgunblaðið - 04.06.1978, Blaðsíða 24
24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. JUNÍ 1978
— Við vorum á rækjunni í
vetur ob það gekk alveg sæmi-
lega, sagði Rafn Oddsson sjó-
maður á ísafirði í samtali við
Mbl„ cn nú erum við að búa
okkur á skak sem við stundum
fram á haustið.
Bátur Rafns heitir Gunnar
Sigurðsson, en hann er 11
tonna og keypti Rafn hann
fyrir nokkrum árum. Með
Rafni á bátnum cr Gunnar
Sigurðsson, en þeir eru alltaf
tveir á rækjunni.
— Það var leyfilegt að veiða
6 tonn á viku í vetur og við
náum þessu magni alltaf á
styttri og styttri tíma og t.d. eru
stærri bátarnir mun öflugri á
rækju en við og á allan hátt er
þægilegra að stunda rækjuveið-
ár á stærri bátum, en þeir mega
samt ekki vera yfir 30 tonn.
Stærstu bátarnir hér eru rúm 29
tonn.
En hvert sækið þið að sumr-
inu?
— Við höfum farið svona
60—70 mílur út bæði austur og
vestur með og t.d. norður í
Gott
aógera út
frá ísafirði
— segir Rafn Oddsson
Rafn Oddsson (t.v.) og Gunnar Sigurðsson.
Rafn minntist á aö þegar væri orðið nokkuð þröngt um bátana f Sundahöfn á (safirði.
Reykjafjarðarál. Það er auðvit-
að betra að vera með stærri bát
í þessum veiðum, en þetta er þó
allt í lagi á sumrin. Við hættum
þessu í september svona þegar
fer að verða vön á alls kyns
veðri, en ef tíðin er góð þá
reynum við að vera lengur.
Hvenær á að byrja?
— Ætli við getum ekki byrjað
strax eftir sjómannadag, við
erum enn að mála og dytta að
ýmsu, en við verðum búnir um
helgina.
Hvernig eru kjör ykkar
samanborið við kjör sjómanna á
skuttogurum?
— Þau eru ekkert lakari
nema ef miðað er við aflahæstu
skipin en við getum ekki haldið
í við þá. Skakið getur gefið
meira af sér ef tíðin er góð, en
það þýðir vart að reyna í slæmu
veðri, þá vantar síli og aðra átu
til að kveikja í honum, en'
skuttogararnir og stærri bátar
geta verið lengur að en við í
slæmu veðri.
Hefurðu lengi stundað sjóinn?
— Það eru orðin nokkuð mörg
árin, en ég kom hingað 1960 og
þá smíðaði tengdapabbi minn
bát fyrir mig, en síðan stækkaði
ég við mig og keypti þennan,
Gunnar Sigurðsson. Það er gott
að gera út héðan frá ísafirði og
samskipti við frystihús og
rækjuvinnslu eru góð.
Aður en Rafn kom ti ísafjarð-
ar var hann á sjó á skipum
Eimskipafélagsins, á togurum
og sigldi með norskum skipum í
ein 4 ár. Rafn er spurður um
hafnaraðstöðuna á ísafirði:
— Hún er nokkuð góð, þessi
smábátahöfn, Sundahöfn, var
gerð fyrir nokkrum árum, en
það er eiginlega komið að því að
það þurfi að stækka hana, því að
það er þegar orðið nokkuð
þröngt, sagði Rafn Oddsson að
lokum og var mál til komið að
leyfa þeim Rafni og Gunnari að
halda áfram að mála og gera
bátinn kláran fyrir næstu törn.
Framleiðsluverð-
mæti landaðs sjáv-
arafla hefur held-
ur rýrnað f rá 1969
Framlag einstakra framleiðslu-
greina til vergrar þjóðarfram-
leiðslu. og þar með til hagvaxtar,
er mjög misjafnt. Sé verðmæta-
sköpunin skoðuð í ljósi nýtingar
á grundvallarframleiðsluþáttun-
um kemur eftirfarandi í ljósi Ef
litið er til ársins 1969 sést að
hlutdcild sjávarútvegs, fiskveiða
og fiskvinnslu í vergri þjóðar-
framleiðslu var tæp 16%, og var
hlutur fiskvinnslu ívið hærri, en
almennt hafa framleiðsluverð-
mæti landaðs sjávarafla heldur
rýrnað frá árinu 1969. Þetta
kemur fram í upplýsingum frá
Framkva'mdastofnun ríkisins.
Á sama tíma voru um 24% af
fastafjármunum atvinnuveganna
bundin í sjávarútvegi, og rúmlega
14% af virku vinnuafli þjóðarinn-
ar höfðu þá vinnu í þessum
greinum, þ.e. það skilaði rúmlega
14% af heildarfjölda ársverka.
Innan sjávarútvegs er hlutur
fiskveiðanna af vergri þjóðarfram-
leiðslu heldur minni en hlutur
fiskvinnslunnar, en í fiskveiðunum
er talsvert stærri hluti af fasta-
fjármunum og ívið minna af
vinnuafli.
Það er í raun ekkert nýtt að
fiskveiðar séu fjárfrekari en
fiskvinnslan. Allt síðan uppbygg-
ing veiðiflotans hófst eftir síðari
heimsstyrjöldina hefur stærri
hluti af fastafjármunum atvinnu-
veganna verið'bundinn í tækjum
og búnai fiskveiðanna en í
tækjum og búnaði fiskvinnslunn-
ar. Tii samanburðar er fróðlegt að
geta þess að árið 1945 voru þessi
hlutföll á allt annan veg. Þá lætur
nærri að í atvinnutækjum og
húsnæði fiskvinnslunnar hafi ver-
ið bundið helmingi meira fjár-
magn en í veiðiskipum og veiðar-
færum landsmanna.
Ef horft er til ársins 1975 og
borið saman við 1969, sýnir sig að
hlutdeild sjávarútvegs, í vergri
þjóðarframleiðslu á markaðsvirði
hefur heldur rýrnað, þ.e. niður í
tæp 15%.. Þetta þýðir ekki endilega
að framleiðsluverðmæti sjávaraf-
urða hafi minnkað, heldur ræður
það meiru að aðrar greinar hafi
vaxið hraðar en greinar sjávarút-
vegs. Vinnuafl í sjávarútvegi hefur
heldur aukist, aðallega við fisk-
vinnslu.
Miðað við árið 1969 hafa verð-
mæti landaðs sjávarafla heldur
rýrnað eftir hámarksáriö 1970, en
framleiðsluverðmæti fiskvinnsl-
unnar hafa hins vegar breytzt
lítið. Frá árinu 1968 hefur úr-
vinnsla fiskaflans tvöfaldað verð-
mæti hans, og hefur þetta hlutfall
heldur aukist, allt til ársins 1975.
Þetta er athyglisverð vísbending
um efnahagslega þýðingu þess að
vinna sem mest úr því hráefni sem
á land berst hverju sinni.
Hvað snertir vöxt fastafjár-
muna í sjávarútvegi, þá er það
Vís-
bend-
ing um
að nýta
beri
betur
þann
afía
sem á
iand
berzt
hverju
sinni
FRAMLEIÐSLA, FASTAFJAÉMUNIR OG VINNUAFL í FRAM-
LEIÐSLUGREINUM 1975.
%
Meimildir: Hagtidindi
Rit Þjódhagsstofnunar
K33 Hlutdeild í vergri þjódarframleidslu
m Hlutfall af fastafjármunum
atvinnuveganna
E3 Hlutfall af heidarvinnuafli (ársverk)
fyrst árið 1975, þ.e. eftir hina
umfangsmiklu uppbyggingu tog-
araflotans, að hlutfall fiskveiða af
fastafjármunum atvinnuveganna
fer fram úr hlutfalli landbúnaðar.
Á tímabilinu 1945—1975 hefur
landbúnaður lengst af haft
stærsta hlutann af fastafjármun-
um í íslenzku atvinnulífi. Árið
1972 nær svo iðnaðurinn yfirhönd-
inni, og munar þar mest um
stóriðju.
Hlutfallsleg skipting fram-
leiðsluverðmæta framleiðslugrein-
anna árin 1969 og 1975
eftirfarandi:
1969 1975
Landbúnaður:
Fiskveiðar:
Fiskvinnsla:
Iðnaður:
var
12,7% 12,2%
15,8% 12,4%
30,7% 26,5%
40,8% 48,8%