Morgunblaðið - 11.06.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. JÚNÍ 1978
JPflr^tt Útgefandi ttWfifcife hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Ritstjórn og afgreiósla Aðalstræti 6, sími 10100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 2000.00 kr. i mánuði innanlands.
1 lausasölu 100 kr. eintakið.
H vers vegna
voru f ebrúar-
lögin sett?
Hvaða ríkisstjórn grípur
inn í kjarasamninga
nokkrum mánuðum eða vik-
um fyrir kosningar án þess
að brýna nauðsyn krefji?"
Þessari spurningu varpar
Geir Hallgrímsson forsætís-
ráðherra fram í lok greinar
sem hann skrifaði í Morgun-
blaðið í gær um kjaramál. Og
forsætisráðherra svarar
spurningunni með þessum
orðum: „Það er auðvitað
langtum auðveldara að leiða
vandann hjá sér og takast
ekki við hann og reyna að
fleyta öllu fram yfir kosning-
ar. En það er ekki heiðarlegt
gagnvart kjósendum. Kjós-
endur eiga skilið að vita um
staðreyndir og sannleika
málsins."
Það er vissulega ástæða til,
í ljósi umræðna um kjaramál
undanfarnar vikur og mánuði
að fólk velti fyrir sér þeirri
spurningu sem Geir Hall-
grímsson varpaði fram og
svari hans við henni. Þegar
ríkisstjórn hans hafði frum-
kvæði að efnahagsráðstöfun-
um í vetur gerði hún sér
fullkomlega ljóst að hún
mundi kalla yfir sig óánægju.
Samt sem áður beitti ríkis-
stjórnin sér fyrir þessum
aðgerðum. Þessi staðreynd
ein ætti að nægja til þess að
sannfæra fólk um að það er
ekki fjandskapur við laun-
þega sem ræður aðgerðum
núverandi ríkisstjórnar. Allir
stjórnmálamenn vilja vinna
sigur í kosningum. Enginn
leikur sér að því að grípa til
aðgerða sem valda óánægju
skömmu fyrir kosningar. En
þjóðin kýs sér forystumenn
til þess að stjórna. Og hún á
kröfu til þess að þeir vinni
verk sitt af ábyrgð og fylgi
því fram sem nauðsynlegt er
fyrir þjóðarheill.
Hvað hefði gerzt ef ríkis-
stjórnin hefði ekki gripið í
taumana í vetur? Geir Hall-
grímsson segir í grein sinni:
„Það er ávallt neyðarúrræði
að setja lög — -sem breyta
gildandi kjarasamningum.
Æskilegast er, að aðilar
vinnumarkaðarins séu ábyrg-
ir fyrir kjarasamningum á
hverjum tíma. í því felst
einnig, að þeir verða að bera
ábyrgð á efni þeirra og taka
afleiðingunum, ef boginn er
spenntur of hátt. Afleiðingin
getur raunar ekki orðið önn-
ur en stöðvun atvinnufyrir-
tækja og þar af leiðandi
atvinnuleysi. En þegar svo er
komið er sú kráfa gerð til
ríkisvaldsins, að það skerist í
leikinn og haldi atvinnuveg-
unum gangandi."
Með bráðabirgðalögunum í
maí voru láglaunafólki
tryggðar fullar vísitölubætur
og verulegar kjarabætur.
Samt sem áður halda verka-
lýðssamtök og svonefndir
„verkalýðsflokkar" áfram
andstöðu sinni við efnahags-
stefnu ríkisstjórnarinnar.
Geir Hallgrímsson ræðir í
grein sinni hvað valdi og
segir: „Kjarni málsins er sá,
að þeir sem hafa hag af því,
að hver hækkun, sem lág-
launamönnum fellur í skaut,
komi til þeirra marghækkuð
með margvíslegum álögum,
neyta allra bragða til að
koma óorði á málið. Það er
lærdómsríkt, að forsvars-
menn Alþýðubandalagsins og
Alþýðuflokksins eru tals-
menn fyrir þá hærra launuðu
í þjóðfélaginu og skilja ekki
hagsmuni hinna lægra laun-
uðu. Þeir eru á móti launa-
jöfnunarstefnu."
Ef ríkisstjórnin hefði ekki
gripið til aðgerðanna í febrú-
ar hefðu atvinnuvegir stöðv-
ast og atvinnuleysi skollið á.
Ef stefna stjórnarandstæð-
inga fær að ráða að kosning-
um loknum, mun kostnaður
atvinnuveganna stóraukast
og til stöðvunar þeirra kemur
fyrr en varir. Um þessi
viðhorf segir Geir Hallgríms-
son í grein sinni: „Þeir sem
vilja beita verkalýðsfélögun-
um flokkspólitíkst þurfa ekki
aðeins að skýra andstöðu
sína við launajöfnunarstefnu
þá, sem fylgt hefur verið.
Þeir, og raunar stjórnarand-
stæðingar allir, verða að gera
kjósendum grein fyrir því
fyrir kosningar, hvernig þeir
ætla að koma í veg fyrir
atvinnustöðvun að kosning-
unum loknum að óbreyttri
stefnu sinni."
Þessari spurningu hafa
foryrstumenn Alþýðuflokks
og Alþýðubandalags enn ekki
svarað.
Þegar Lúðvík og Magnús
þverbrutu kjarasamninga
Alþýðubandalagið ham-
ast þessa dagana gegn
því, sem það kallar „kaup-
rán“ núverandi ríkisstjórnar.
En hvað gerðu ráðherrar
Alþýðubandalagsins, þeir
Lúðvík Jósepsson og Magnús
Kjartansson vorið 1974, þeg-
ar Alþýðubandalagið átti
aðild að ríkisstjórn? Þeir
tóku þátt í því að setja
bráðabirgðalög, sem tóku 7,5
vísitölustig af launþegum um
mánaðamótin maí—júní
1974. Sú upphæð, sem þá var
tekin af launþegum mundi
jafngida nú 3—4 milljörðum
króna um þau mánaðamót
ein. Hvað skyldi slík aðgerð
heita á máli Alþýðubanda-
lagsins? Kauprán?
Björn Jónsson, forseti ASÍ
sagði á þeim tíma, að með
þeim bráðabirgðalögum hefði
þáverandi ríkisstjórn „þver-
brotið gildandi kjarasamn-
inga“. Hvernig stóð á því, að
Guðmundur J. Guðmundsson
lét ekkert til sín heyra þá?
Hvernig væri að hann gerði
launafólki grein fyrir því nú,
hvers vegna hann þagði þá?
I Reykj aví kurbréf
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦ Laugardagur 10. júní.
Er Alþýðu-
flokknum
treystandi?
I upphafi þeirrar kosningabar-
áttu sem nú stendur yfir vegna
alþingiskosninganna 25. júní n.k.
hefur varnarmálin mjög borið á
góma. Það er eðlilegt. Úrslit
sveitarstjórnakosninganna eru
ótvíræð vísbending um að tilraun
verði gerð til þess að mynda nýja
vinstri stjórn í landinu að kosning-
um loknum. Ný vinstri stjórn
þýðir nýja tilraun af hálfu and-
stæðinga varnarliðsins til þess að
rifta varnarsamningnum við
Bandaríkin. Fari varnarliðið á
brott og hætti ísland aðild sinni að
Atlantshafsbandalaginu eru land-
ið og þjóðin óvarin með öllu. Því
öryggisleysi, sem því mundi fylgja
fyrir íslendinga, er tæplega hægt
að lýsa.
Af þessum ástæðum er nauðsyn-
legt að varnarmálin séu rædd í
þessari kosningabaráttu. Það er
nauðsynlegt að kjósendur viti að
hverju þeir ganga. Afstaða stjórn-
málaflokkanna til varnarliðsins er
afar skýr. Alþýðubandalag og SFV
vilja varnarliðið á brott þegar í
stað, Framsóknarftokkurinn þegar
„fært þykir“, svo að vitnað sé í orð
Olafs Jóhannessonar, formanns
Framsóknarflokksins, sem í raun
þýða, að Framsóknarflokkurinn
mun standa að brottför varnar-
liðsins ef hann telur það sér henta.
Benedikt Gröndal, formaður
Alþýðuflokksins, hefur hins vegar
lýst því yfir að Alþýöuflokkurinn
muni standa með því að varnar-
samningurinn verði áfram í gildi
og öryggi landsins verði áfram
tryggt með dvöl bandaríska varn-
arliðsins hér. Þetta er ánægjuleg
yfirlýsing frá formanni Alþýðu-
flokksins og hana ber að meta í
sjálfri sér. Engu að síður hljóta
spurningar að vakna um afstöðu
Alþýðuflokksins því að hér er
mikið í húfi. Ástæðan fyrir því að
spurningar vakna um afstöðu
Alþýðuflokks þrátt fyrir yfirlýs-
ingu Benedikts Gröndals er ein-
faldlega fyrri reynsla af Alþýðu-
flokki í þessum efnum. Það er
alveg rétt, sem formaður Alþýðu-
flokksins sagði í viðtali við Morg-
unblaðið í gær, föstudag, að
utanríkisráðherrar Alþýðuflokks-
ins, þeir Guðmundur í. Guðmunds-
son og Emil Jónsson, héldu vel á
varnarmálum í tíð Viðreisnar-
stjórnar ög það er metið. En hafa
ber í huga, að þá var Alþýðuflokk-
urinn í stjórnarsamstarfi við
Sjálfstæðisflokkinn. Framsóknar-
flokkurinn hefur farið með utan-
ríkismál í núverandi ríkisstjórn og
ekki hefur verið fundið að meðferð
Einars Ágústssonar á varnarmál-
um þann tíma. En þessi fjögur ár
hefur Framsóknarflokkurinn verið
í stjórnarsamstarfi við Sjálfstæð-
isflokkinn. Þegar þessir tveir
flokkar, Alþýðuflokkur og Fram-
sóknarflokkur, hafa verið í stjórn-
arsamstarfi við Sjálfstæðisflokk-
inn hefur ekkert bjátað á í
öryggismálum þjóðarinnar en það
er sammerkt með þeim báðum að
þegar þeir hafa starfað með öðrum
flokkum í ríkisstjórn hafa þeir
bilaÓ.
Alþýðuflokkurinn átti aðild að
vinstri stjórninni 1956—1958
ásamt Framsóknarflokki og Al-
þýðubandalagi sem þá var ný-
stöfnað. Alþýðuflokkurinn hafði
þá frumkvæði að þeirri stefnumót-
un að varnarsamningnum skyldi
sagt upp og varnarliðið hverfa af
landi brott. Þá gerðust hins vegar
váleg tíðindi í alþjóðarrtálum.
Sovézkir skriðdrekar brunuðu inn
í Búdapest og það kviknaði í
púðurtunnunni fyrir botni Mið-
jarðarhafs. Þessi tíðindi urðu til
þess að sú vinstri stjórn hvarf frá
áformum sínum um brottför varn-
arliðsins. Þessi forsaga Alþýðu-
flokksins er ekki traustvekjandi.
Á tímum síðari vinstri stjórnar,
þegar. allt Iék í lyndi hjá vinstri
flokkunum á árunum 1972 og 1973,
kom einnig í ljós, hve veikur
Alþýðuflokkurinn er fyrir. Þá
töldu foringjar Alþýðuflokksins
bersýnilega, að það stefnumið
vinstri stjórnarinnar að varnarlið-
ið skyldi hverfa af landi brott ætti
einhvern hljómgrunn meðal þjóð-
arinnar. Það varð til þess, að á
flokksþingi Alþýðuflokksins
haustið 1972 var samþykkt álykt-
un þess efnis að athugað skyldi
hvort ísland ætti að verða óvopnuð
eftirlitsstöð síðar meir á vegum
Sameinuðu þjóðanna. Þessa tillögu
fluttu svo allir þingmenn Alþýðu-
flokksins á þingi 1973, þar á meðal
Benedikt Gröndal og Gylfi Þ.
Gíslason. Nú segir Benedikt Grön-
dal að þessi tillaga hafi einungis
verið hugsuð sem langtímamark-
mið. En þessar staðreyndir um
forsögu Alþýðuflokksins í varnar-
málum sýna að flokknum er vart
treystandi í þessum málum nema
þegar hann er í stjórnarsamstarfi
við Sjálfstæðisflokkinn.
Það stendur því óhaggað sem
Geir Hallgrímsson forsætisráð-
herra sagði í viðtali við Morgun-
blaðið sl. fimmtudag að atkvæði
greitt Alþýðuflokknum í þessum
kosningum getur verið atkvæði
greitt nýrri vinstri stjórn og þar
með varnarlausu landi. Þessi
staðreýnd þarf að liggja alveg skýr
fyrir í þessum kosningum.
Fylgisaukn-
ing Alþýðu-
bandalags
Þeir Alþýðubandalagsmenn eru
sigurvissir um þessar mundir.
Eftir hina miklu fylgisaukningu
þeirra í borgarstjórnarkosningun-
um í Reykjavík telja þeir sér alla
vegi færa. I dag, laugardag, efna
þeir enn til Keflavíkurgöngu, sem
er út af fyrir sig ágætt því að það
undirstrikar með afdráttarlausum
hætti nú í kosningabaráttunni að
Alþýðubandalagið stefnir mark-
visst að því eftir kosningar að
koma varnarliðinu úr landi og
íslandi úr Atlantshafsbandalag-
inu. Keflavíkurganga hálfum mán-
uði fyrir kjördag, er tilkynning til
kjósenda í landinu um þessi áform
Alþýðubandalagsins. Þess vegna
getur enginn kjósandi farið í
grafgötur um hvað nú er í húfi.
En sigurvissa Alþýðubandalags-
ins kemur fram í fleiru. í flokka-
kynningu í sjónvarpi kom fram
spurning til forystumanna Al-
þýðubandalagsins þess efnis hvaða
flokkum þeir vildu starfa með í
ríkisstjórn að kosningum loknum.
Ólafur Ragnar Grímsson, formað-
ur framkvæmdastjórnar Alþýðu-
bandalags svaraði á þann veg, að
það væri ekki spurningin um það
með hvaða flokki eða flokkum
Alþýðubandalagið mundi starfa
heldur mundi Alþýðubandalagið
leggja fram alla sína stefnuskrá og
starfa með þeim sem væru tilbúnir
til þess að fallast á þá stefnu.
M.ö.o. Alþýðubandalagið gerir ráð
fyrir því, að kosningum loknum, að
aðrir stjórnmálaflokkar muni
koma knékrjúpandi til Alþýðu-
bandalagsins og biðja náðarsam-
legast um að fá að vera með og fá
að fallast á stefnu Alþýðubanda-
lagsins.
Sá hrdki og sú sigurvissa, sem
fram kemur í þessum orðum Ólafs
Ragnars Grímssonar er í aðra
röndina bráðfyndin eða öllu heldur
brosleg. En öllu gamni fylgir
nokkur alvara. Hvaða flokkur er
það sem gengur svo sigurviss og
hrokafullur til þessara kosninga?
Hvaða flokkur er það, sem talar á
þann veg, að hann sé í raun þegar
búinn að taka við stjórnartaumun-
um, ekki bara í Reykjavík, höfuð-