Morgunblaðið - 11.06.1978, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. JÚNÍ 1978
25
fyrir mynni Ólafsfjarðar og vestur
um Siglunes. Sáum við aðeins rofa
í Siglufjörð og kaupstaðinn.
í 7500 feta hæð
Þegar við komum vestur á
Skagafjörð stefndum við skáhalt
inn og vestur yfir fjörðinn og
flugum rjett norðan við Drangey.
Hækkuðum við nú enn flugið, yfir
Skaga og fórum upp í 7500 feta
hæð. Flugum við rjett norðan við
Tindastól og þar þvert yfir Skaga
til Skagastrandar. Var þá bjart
veður og dýrlegt útsýni yfir landið.
En úti í Húnaflóa voru þokubólstr-
ar miklir. Rjeðum við af að fljúga
í sömu hæð yfir þveran flóann og
fljúga yfir land milli Bitrufjarðar
og Gilsfjarðar.
Þetta gekk nú alt eins og í sögu,
en vegna þess hvað við flugum
hátt mun enginn hafa tekið eftir
okkur og þess vegna hafa engar
fregnir borist til Reykjavíkur um
ferðalag okkar. Við flugum nú út
yfir fjörðinn, vestur fyrir Salt-
hólmavík, en þar styttum við
okkur leið og flugum þvert yfir
Dalasýslu yfir að staðarfelli og
þaðan þvert yfir Hvammsfjörð
yfir á móts við Skógarströnd og
ætluðum síðan að halda beina
stefnu til Reykjavíkur. Höfðum við
þá vindinn á eftir okkur, en urðum
hans ekki varir inni í flugvjelinni.
Leið hún ljett og þægilega, eins og
í logni. Áttum við von á að koma
til Rvíkur kl. 9,20, eða eftir
rúmlega tveggja stunda ferð frá
Akureyri og vorum að sjálfsögðu
mjög ánægðir með ferðalagið.
Hreyfivjelin bilar
Þegar við vorum komnir rúm-
lega miðja vega yfir Snæfellsnes
og vorum rjett fyrir vestan
Rauðamel, heyrðum við alt í einu
mjög einkennilegt hljóð í hreyfi-
vjelinni. Við vorum þá í 6000 feta
hæð. Walter segir undir eins og
vjelin sje biluð og við munum
þurfa að leita nauðlendingar. Jeg
ætlaði ekki að trúa því, en í sama
bili fer flugvjelin með 150 km.
hraða niður á við og alt niður í
3300 feta hæð. Varð mjer þá litið
niður og sá ekkert fyrir annað en
stórgrýti og kletta. Fór mjer þá
ekki að iítast á blikuna, en Símon
flugmaður leit til okkar brosandi,
eins og ekkert væri um að vera.
Var hann ekki sjerlega smeykur. í
sama bili stöðvaðist hreyfivjelin
algerlega og var þá um stund eins
og flugvjelin sæti kyr í loftinu. En
framundan sá nú á sjó og all-langt
í burtu sáum við kirkjuna á
Ökrum. Rendi Simon nú flugvjel-
inni með þægilegum hraða skáhalt
í áttina þangað. Settist hann á
sjóinn skamt fyrir utan Akraós og
tókst það prýðilega. Komumst við
alla leið upp á grynningar og
fórum þar fyrir borð. Var ekki
dýpra en rúmlega í mitt læri.
Drógum við nú flugvjelina inn í
ósinn og suður undir rifið, þangað
til hún tók niðri á sandi. Þar
festum við henni við akkeri og
síðan fórum við Walter að leita
bæja.
Koman að Ökrum
Við settumst kl. 9,05, en klukkan
mun hafa verið orðin nær 11 er við
höfðum gengið frá Súlunni og
fórum heim að Ökrum. Var þar alt
fólk í fasta svefni, og vöktum við
upp. Var okkur tekið þar ágætlega;
fengum við þar undir eins kaffi og
síðan sendimann upp að Brúar-
fossi með skeyti, en Helgi bóndi
Dr. Alexander Jóhannesson var
frumkvöðull að stofnun Flug-
félags íslands 1928 og fyrsti
formaður og framkvæmdastjóri
félagsins.
fór sjálfur með okkur þangað sem
Súlan lá og var nú gengið svo frá
henni, að hún gat ekki haggast.
Síðan skildum við hana þar eftir
og fórum allir heim að Ökrum.
Mun þá kl. hafa verið að ganga 2
um nóttina. Fengum við allir rúm
og sváfum þar fram á dag. Þá
fengum við skeyti frá Reykjavík
um að vjelbátur kæmi upp eftir kl.
3 um daginn að sækja okkur.
Frá Ökrum til
Reykjavíkur
Þegar báturinn kom, var að falla
að, og komst hann hvergi í
námunda við Súluna fyrst i stað,
því að útfiri er þar mikið. Gekk
það í talsverðu basli fyrir okkur að
koma kaðli milli bátsins og
Súlunnar, því að þótt að fjelli, var
rif á milli, sem báturinn komst
ekki yfir. Þó tókst það á endanum
með aðstoð Helga á Ökrum og var
„Súlan" nú dregin út úr ósnum. En
ekki höfðum við langt farið, er við
mættum svo mikilli kviku, að
Walter leist ekki ráðlegt að halda
áfram. Snerum við þá aftur og inn
í ósinn og lágum þar þangað til
klukkan 9 i gærkvöldi. Þá var
aftur lagt á stað og farið mjög
hægt. Var kvikuna nokkuð farið að
lægja, en þó mátti ekki vera verra
í sjó til þess að „Súlan" þyldi það.
Við vorum allir í vjelbátnum og
hjeldu þeir Walter og Wind í
böndin, sem höfð vpru á „Súlunni".
Þurfti að hafa nákvæma aðgætni
við það, þegar kvikurnar riðu
undir hana. Stóð Walter þannig í
8 stundir samfleytt og slepti aldrei
tauginni. Komum við hingað til
Rvíkur kl. 5 og var þá komið besta
veður og sljettur sjór.
Dr. Alexander hrósaði mjög
viðtökunum, sem þeir fjelagar
fengu á Ökrunu Var þeim veitt þar
ágæt lega og unninn allur sá beini
er hægt var, og vildi bóndi ekki
þiggja borgun fyrir.
Bilun hreyfivjelarinnar stafaði
af því, að leki hafði komist að
smurningsolíugeyminum. Er það
mjög einkennilegt og sjaldgæft
tilfelli og ekki unt að segja hvernig
á því stendur. En á þessa vjel
verður ekki treyst framar, þótt
hægt sje að gera við hana. Var hún
rifin úr „Súlunni" í gær og
varavjel, sem Lufthansa hafði sent
hingað, sett í hana í staðinn. Mun
Súlan halda áfram að fljúga eins
og ekkert hafi í skorist, en vera má
þó, að þessi reynsluför hafi sýnt
forgöngumönnum flugsins, að
heppilegra sje að haga ferðum
nokkuð á annan hátt en gert var
ráð fyrir í fyrstu.
Kort af Akraós og nágrenni er
til sýnig í glugga Morgunblaðsins
í dag.“
Fyrsta iarþegaflugið
Þrátt fyrir þetta óhapp létu dr.
Alexander og þýzku flugmennirnir
ekki deigan síga. Súlan fór í
reynsluflug til Vestmannaeyja
laugardaginn 9. júní og gekk allt
að óskum. Var þeim félögum tekið
með kostum og kynjum í Eyjum
eins og nærri má geta.
Og svo rann upp 11. júní og þann
dag var lagt upp í fyrsta farþega-
flugið hér innanlands, sem kallast
má því nafni. Er frá þessu skýrt
í Mbl. daginn eftir eins og vænta
mátti enda var blaðamaður frá
Morgunblaðinu einn þriggja far-
þega, sem fóru í þetta fyrsta flug,
Árni Óla. Fréttin var svohljóð-
andi:
„I gær byrjaði flugfjelagið á
farþegaflugi. Fór Súlan hjeðan til
Akureyrar og til baka aftur. Fjórir
farþegar ætluðu að taka sjer far,
ungfrú Sesselja Fjeldsted, Maggi
Júl. Magnús læknir og blaðamenn-
irnir Árni Óla og Skúli Skúlason.
En er flugmennirnir ætluðu að
hefja sig til flugs hjeðan af ytri
Framhald á bls. 30.
Súlan við Bryggju í Reykjavík.
En þad er sama hvernig reynt er
„Súlan” situr blýföst á sjónum
Árni Óla segir frá
ferdarinnar til A
BLAÐAMAÐUR Morgunblaðs-
ins, Árni óla, var með í
flugferðinni til Akureyrar 11.
júní 1928 eða fyrir réttum 50
árum. Eins og vænta mátti
skrifaði Árni í'tarlegar greinar
í Morgunblaðið og Lesbókina
um þctta merka flug. Árni er
enn í fullu fjöri þótt hann verði
90 ára í haust og fyrir skömmu
gekk hann frá handriti að
nýrri bók, sem væntanlega
kemur út í haust. Árni Óla var
fyrsti blaðamaður Morgun-
blaðsins og hann skrifaði flest-
ar flugfréttirnar, sem rifjaðar
eru upp í yfirlitinu hér í
opnunni. Árni hcfur góðfús-
lega veitt Mbl. leyfi til þess að
birta kafla úr bók sinni „Land-
ið er fagurt og frítt“ um
upphaf flugferðarinnar til
Akureyrar. Fer kaflinn hér á
eftiri
„Það var ákveðið að leggja af
stað frá Reykjavík kl. 9.30 að
morgni, fljúga til Akureyrar og
þaðan aftur samdægurs til
Reykjavíkur. Burtförin frá
Reykjavík tafðist nokkuð vegna
þess, að eldsneytið (bensínið)
kom ekki á réttum tíma. Veður-
skeyti hermdu að dimmt veður
væri fyrir norðan, snjóaði í fjöll,
og var því jafnvel gert ráð fyrir
upphafi flug-
að fljúga utan við Vestfirði og
koma við í ísafirði. En' úr því
varð þó ekki.
Þegar bensínið var komið, var
lagt á stað. Farþegar voru fjórir.
Rúm það, sem þeim er ætlað, er
viðkunnanlegt og þægilegt mjög.
Er það svipað og í bifreið, lágt
undir loft, tveir hægindastólar
að framan og mjúkur bekkur
aftan við. Klefi þessi er hitaður
(hiti allt að 20°) og fer þar
prýðilega um mann.
„Súlan“ skríður út höfnina.
Fyrir óvana er líkt að sitja í
henni og í bifreið. Þegar út úr
hafnarmynninu kemur mætir
henni svolítið gjalp, og hoppar
hún þá og skoppar, en særok
hvín yfir undirstöðurnar (bát-
ana). Var nú stefnt út Engeyjar-
sund, en þrátt fyrir norðangolu,
sem gaf byr undir báða vængi,
gat „Súlan“ ekki gripið flugið.
Þá var snúið við, inn með Engey,
inn fyrir eyjartaglið, norður
sundið milli Viðeyjar og Engeyj-
ar og út á móts við Viðeyjar-
enda. En það er sama hvernig
reynt er. „Súlan“ situr blýföst á
sjónum! Hún snýr við og gerir
annað tilhlaup út með Engey,
rétt við land, þar sem norðan
andvarans gætir helzt, en það
kemur í sama stað. Hún nær
ékki flugi — nær því ekki einu
sinni að flytja kerlingar. Hvað
er að? Jú, bensínið er ekki gott.
Loftskrúfan nær ekki tilætluð-
um snúningshraða og flugvélin
getur ekki lyft sér með þeim
þunga, sem í henni er. Það er
hugarléttir að heyra það, að nú
verði einhver farþeginn að fara
úr flugvélinni til þess að létta á
henni. Hver á að verða fyrir því?
Öllum fjórum er það mesta
áhugamál að fá að vera í
flugvélinni, einmitt þessa ferð, í
fyrsta skipti sem þess gefst
kostur að fara tvívegis milli
Reykjavíkur og Akureyrar sama
daginn. Við erum þarna tveir
blaðamenn, og okkur finnst, að
blaðamenn hafi meiri réttindi
en aðrir. Og það er af og frá að
annar vilji fara og láta hinum
það eftir að hann sitji einn að
ánægju ferðalagsins og því sem
gerist. Það er ekki aðeins
forvitni okkar sjálfra og ævin-
týraþrá sem ræður því, heldur
miklu fremur hitt, að geta sagt
lesendum blaðs okkar frá því
hvernig er að fljúga, og hvernig
þessi nýju samgöngutæki séu.
Þriðji farþeginn var ung
stúlka. Ekki kom til mála að
hrekja hana í land, ef hún vildi
fara. Kvenfólkið hefur ávallt sín
forréttindi.
Fjórði farþeginn var M. Júl.
Magnús læknir. Hann skildi
fljótt hvað okkur blaðamönnun-
Árni Óla.
um leið, og nú bauðst hann til
þess að verða eftir. Það var
drengilega gert og sjálfsafneit-
un mikil, þvi að ekki efast ég um
að hann hafi langað eins mikið
til þess og okkur að fljúga
norður.
Norðan sundið kemur örlítill
kaldi. „Súlan“ snýr beint upp í
hann á fleygiferð. Það hvín
óþægilega nokkuð í skrúfunni.
Særok fer yfir bátana. Hreyfill-
inn hefur erfiði mikið og það er
eins og áreynsla hans lendi á
manni sjálfum. En allt í einu er
eins og flugvélin varpi öndinni
léttilega, og sitji um leið graf-
kyrr. Hún hefur sleppt sjónum,
hafið sig til flugs.
Viðbrigðin eru mikil. Nú
finnst manni áreynsla flugvél-
arinnar engin, finnur ekki að
hún stefnir skáhalt upp í loftið,
en finnst sem maður sitji heima
hjá sér og láti fara vel um sig.
Ég get ekki lýst því betur á
annan hátt. Að eðlisfari er ég
ákaflega lofthræddur. Það er
því um að kenna, að þroskaár
mín ólzt ég upp á sléttlendi.
Horfi ég út um glugga á þriðju
eða fjórðu hæð í húsi, þá svimar
mig. Ég býst við svima líka í
flugvélinni. En hann gerir ekki
vart við sig. Eftir því sem við
flugum hærra, því betra þótti
mér. Maður kennir ekki sömu
tilfinningar í flugvél eins og
þegar maður kemur fram á
fjallsgnýpu og horfir niður fyrir
sig. Allt umhverfi verður ein-
hvern veginn öðru vísi. Venju-
legur m^elikvarði augna á fjar-
lægð og hæð, er að engu orðinn.
Úr þúsund metra hæð horfir
maður niður fyrir sig eins og
ekkert sé, eins og maður standi
á pallskör, og dettur ekki í hug
að sundla. Fyrir neðan mann
liggur landið eins og litað
landabréf, eyjar og annes, tjarn-
ir og vötn, hólar og hæðir, fjöll
og dalir. Sitt með hverjum lit
eins og á landabréfi, sem maður
hefir á borði fyrir framan sig.“