Morgunblaðið - 16.06.1978, Blaðsíða 10

[0 MORGUNBLAÐIÐ, FOSTUDAGUR 16. JUNI 1978
Viljayfírlýsing almennings; I
VARIÐLAND I
Almenningur mótmælti I
fyrirætlunum um að I
gera Island vamarlaust I
Forsíða MorBunblaðsins. þeRar skýrt var írá hinum mikilsverða
áranjíri Varins lands o>? undirskriftasöfnuninni. sem sýndi svart
á hvítu að mikill meirihiuti þjóðarinnar styður forvígismenn
Varins lands ojí örygjíi íslands.
Varnarmálin eru komin á
dagskrá kosningabaráttunnar
þessa dagana, eins og eðlilegt er
og vænta mátti. Keflavíkur-
ganga var á laugardaginn, þar
sem þeir minntu á tilveru sína,
sem vilja ísland úr NATO og
varnarliðið burt. Þetta var að
vísu engin nýjung. Oft áður
hefur hópur af fólki lagt upp frá
Keflavíkurflugvelli í sama
skyni. Jafnoft hafa aðrir, sem
hafa þessar skoðanir á varnar-
málunum, slegist í hópinn, eftir
því sem áhugi og göngugeta
hafa enst til. Það er löngu á
allra vitorði, að ekki eru allir
landsmenn sammála um þá
stefnu, sem fylgt hefur verið í
varnarmálum í rúmlega aldar-
fjórðung. Keflavíkurgangan á
laugardaginn minnir á þá, sem
eru andvígir þessari stefnu. Hún
gefur líka tilefni til að rifja upp,
að full ástæða er til að vera á
verði og sýna í kosningunum 25.
júní, að þessi minnihlutahópur á
ekki að fá tækifæri til að koma
fram kreddukenningum sínum.
Hugur mikils meirihluta þjóðar-
innar í varnarmálum hefur
komið fram í öllum þingkosn-
ingum, eftir að varnarliðið kom
hingað til lands 1951. Þá er og
fróðlegt að rifja upp til minnis
viðbrögð þjóðarinnar, sem birt-
ust í þáttöku í undirskrifta-
söfnun Varins lands 1974.
I júli 1971 mynduðu þrír
fiokkar „vinstri stjórn." Það
voru Framsóknarflokkurinn,
Alþýðubandalagið og Samtok
frjálslyndra og vinstri manna.
Stjórnarsáttmáli var birtur al-
menningi. Þar var sagt, að
stjórnarflokkarnir vaeru ekki
sammála um aðild að Atlants-
hafsbandalaginu. Skoðana-
ágreiningur var hins vegar ekki
um varnarliðið. I stjórnarsátt-
málanum stóð: „Varnar-
samningurinn við Bandaríkin
skal tekinn til endurskoðunar
eða uppsagnar í því skyni að
varnarliðið hverfi frá Islandi í
áföngum. Skal að því stefnt, að
brottför liðsins eigi sér stað á
kjörtímabilinu." Hér var vissu-
lega um mikla nýjung að ræða.
Ef þetta stefnumál „vinstri
stjórnarinnar" hefði náð fram
að ganga, hefði varnarliðið farið
ekki síðar en 1975. Eins og allir
vita, er land okkar enn varið. Að
því stuðlaði bæði viljayfirlýsing
þjóðarinnar snemma árs 1974,
þegar safnað var undirskriftum
undir kjörorðinu Varið land, og
úrslit alþingiskosninganna 30.
júní 1974, þegar Sjálfstæðis-
flokkurinn vann stórsigur.
Undirskriftasöfnunin undir
kjörorðinu Varið land fór fram
15. janúar til 20. febrúar 1974.
Til hennar efndu 14 einstakling-
ar. Þeir buðu öllum íslenskum
ríkisborgurum, sem voru tvítug-
ir eða eldri 1. mars 1974, að
skrifa undir svohljóðandi áskor-
un:
„Við undirrituð skorum á
ríkisstjórn og Alþingi að
standa vörð um öryggi og
sjálfstæði í'slensku þjóðarinnar
með því að treysta samstarfið
innan Atlantshafsbandalags-
ins, en leggja á hilluna ótíma-
bær áform um uppsögn varnar-
samningsins við Bandaríkin og
brottvísun varnarliðsins.“
í ávarpi, sem fjórtánmenn-
ingarnir birtu, segir m.a. um
ástæður fyrir undirskriftasöfn-
uninni:
„Við viljum, að íslendingar
taki áfram fullan þátt í sam-
starfi vestrænna lýðræðisþjóða,
og er það undirstaða skoðana
okkar í varnarmálum.
Hér á landi þurfa að vera
traustar varnir.
Varnir landsins eru bæði
beint í þágu Islendinga, annarra
þjóða við Norður-Atlantshaf,
ekki síst Norðmanna, og í þágu
varnarsamtaka Vesturlanda,
sem eru trygging þess, að ísland
haldi frelsi og sjálfstæði.
Varnarlaust Island myndi
veikja stöðu vestrænna ríkja í
tilraunum þeirra til að ná
samningum um að draga úr
vígbúnaði.
Nú er innan og utan ríkis-
stjórnar Islands unnið af kappi
að því, að varnarliðið fari úr
landi, og sumir reyna jafnvel að
koma fram úrsögn úr Atlants-
hafsbandalaginu.
Við teljum fulla ástæðu til, að
fram komi, að íslenskur al-
menningur krefst þess, að við
tökum áfram þátt í samstarfi
innan Atlantshafsbandalagsins,
og álítur ótímabært að vísa
varnarliðinu á brott."
Þess varð strax vart, að
undirtektir almennings voru
sérstaklega góðar. Var engu
líkara en fólk hefði beðið þessa
tækifæris til að mótmæla fyrir-
ætlunum um að gera Island
varnarlaust. Fjöldi undirskrifta
var sérstaklega athyglisverður,
þegar þess er gætt, að undir-
skriftasöfnunin fór fram um
hávetur, þegar samgöngur voru
erfiðar. Þá var skipulag söfnun-
a%innar ekki fullkomið, enda
ekki gamalgróin samtök, er í
hlut áttu. Ur þessu rættist þó
betur en við mátti búast, því að
um 2.000 manns gerðust sjálf-
boðaliðar og tóku lista til að
bjóða fólki að skrifa undir.
Bárust forgöngumönnunum alls
4.880 áritaðir listar, og höfðu
55.522
atkvæðisbærir íslendingar
skrifað undir áskorun Varins
lands.
Undirskriftalistarnir voru af-
hentir Olafi Jóhannessyni
jpþáverandi forsætisráðherra og
Eysteini Jónssyni þáverandi
forseta Sameinaðs Alþingis 21.
mars 1974. Gengu á þeirra fund
í Alþingishúsinu hinir 14 for-
göngumenn, sem í upphafi höfðu
gefið út ávarp um söfnunina, og
tveir menn, sem höfðu haft
forystu um undirskriftasöfnun á
Akureyri. Dr. Þorsteinn
Sæmundsson flutti ávarp og las
m.a. þessi orð úr bréfi forgöngu-
manna Varins lands til ráð-
herrans og þingforsetans:
„Þcssi geysimikla þátttaka
ber vott um eindreginn vilja
almennings og veitir áskorun-
inni svo mikinn þunga. að
ráðamönnum þjóðarinnar ber
skylda til að taka af henni mið
við þær ákvarðanir, sem fram-
undan eru. Undirskriftirnar
eru talandi vottur þess, að
mikill meirihluti hinnar ís-
lensku þjóðar telur öryggi og
sjálfstæði þjóðarinnar best
borgið með því að treysta
samstarfið innan Atlantshafs-
bandalagsins og áli'tur óti'ma-
bært að vísa bandan'ska
varnarliðinu úr Iandi.“
Vinstri stjórnin hélt áfram að
vinna að varnarmálunum í anda
stefnuyfirlýsingar sinnar, en þó
hikandi. í apríl 1974 fór Einar
Ágústsson utanríkisráðherra
með „drög að umræðugrund-
velli“ til Washington, og var þar
enn að því stefnt, að varnarliðið
hyrfi brott. Við þetta var síðan
látið sitja fram yfir kosningarn-
ar 30. júní. Þá fékk Sjálfstæðis-
flokkurinn 42.7% atkvæða, og
ný stefna var tekin upp í
varnarmálum.
Þessi mynd birtist í Morgunblaðinu 14. janúar 1974 með frásögn um blaðamannafund, sem haldinn var í tilefni af upphafi söfnunar
undirskrifta undir kjörorðinu VARIÐ LAND. Forgöngumcnn söfnunarinnar eru talið frá vinstri> Stefán Skarphéðinsson. Valdimar
.1. Magnússon. Unnar Stefánsson. Jónatan Þórmundsson, Hreggviður Jónsson, Þorvaldur Búason, Þorsteinn Sæmundsson, Þór
Vilhjálmsson. Ragnar Ingimarsson. Óttar Yngvason, ólafur Ingólfsson, Björn Stefánsson og Hörður Einarsson. Einn þeirra. scm
undirritaði ávarp forgöngumannanna í upphafi. er ekki á myndinnii Bjarni Helgason.
Dr. Þorsteinn Sæmundsson flytur Ólafi Jóhannessyni þáverandi forsætisráðherra og Eysteini Jónssyni
þáverandi forseta Sameinaðs Alþingis ávarp forgöngumanna VARINS LANDS í Alþingishúsinu 21.
mars 1974. Undirskriftalistarnir voru aíhentir við þetta tækifæri.