Morgunblaðið - 17.06.1978, Blaðsíða 2

34
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. JÚNÍ 1978
,,Merkasta nýjung á sviði
skatt amála í t vo áratugi’ ’
Ólafnr Nílsson um nýju skattalögin:
Vinstri stjórnin gerði breytingar á lögum um tekju- og eignaskatt á árinu 1972.
Skattalög þau. sem verið haía í gildi og framkvæmd síðan, eru í meginatriðum eins
og vinstri stjórnin og stuðningsflokkar hennar gengu frá þeim. Að frumkvæði
fjármálaráðherra. Matthíasar A. Mathiesen, voru gerðar verulegar breytingar á
skattalögum á síðasta þingi, sem gildi taka 1. janúar 1979 og vakið hafa verðskuldaða
athygli. Mbl. sneri sér til Ólafs Nílssonar, löggilts endurskoðanda og fyrrv.
skattrannsóknastjóra, og bað hann um umsögn um þessar skattlagabreytingar. Umsögn
hans fer hér á eftir orðrétt.
„Ilin nýju skattaltfg fela í sér
KrundvallarbrcytinKar frá
Kildandi ltfKum. sennilega
meiri breytingar en áður hafa
verið gcrðar á Itfgum um tekju-
<>K eignarskatt allt frá 1921, en
þá voru í Itfg leidd fyrstu
almennu tekjuskattsltfgin.
í Itfgunum er bæði að finna
ákvæði sem horfa til einföldun-
ar og aukins skýrleika. cn
einnig eru þar ný og áður
óreynd ákvæði sem eflaust
verða talin flókin í fyrstu, en
þau snúa einkum að atvinnu-
rckstrinum. Auk þess sem
Itfgin hafa að geyma verulegar
efnisbreytingar frá gildandi
ltfgum er uppbyggingu og
greinaröð allri gjörbreytt, en
mikil þörf var á að endurskipu-
leggja framsetningu gildandi
laga, sem breytt hefur verið
ótal sinnum með innskotum og
niðurfellingum. Þessu stóra
máli verða ekki gerð viðhlít-
andi skil f stuttu máli en ég
nefni nokkur efnisatriði.
matsreglum laganna er í
fyrsta sinn tekið verulegt mið
af verðbreytingum sem verða
frá ári til árs og er þessum
ákvæðum ætlað að draga úr
áhrifum verðbólgunnar á
skattstofna.
Einstaklingar
• Skattlagningu hjóna er gjör-
breytt með því að tekin er upp
takmörkuð sérsköttun hjóna.
Allar launatekjur hjóna eru
taldar fram hjá hvoru hjóna
um sig og frá þeim dragast
þeir frádráttarliðir sem
tengjast þeim svo sem líf-
eyrissjóðsgjöld, stéttarfélags-
gjöld o.fl. Tekjur hjóna af
skattgreiðslum hjá hjónum
sem afla hliðstæðra tekna
með mismunandi hætti. Þessi
regla er fráleit við núverandi
þjóðfélagsaðstæður og því
tímabært að afnema hana.
Ákvæði nýju laganna sýnast
ekki þyngja skattbyrði hjóna
sem bæði vinna úti fyrr en
konan hefur tekjur yfir 2—2.5
milljónir króna en það fer þó
að nokkru eftir tekjum hjóna
í heild.
Tekjur og gjöld vegna eigin
húsnæðis falla niður sam-
kvæmt lögunum. Þannig
verður ekki lengur reiknuð
eigin húsaleiga og á móti
fellur niður frádráttur vegna
„Horfa til
einföldun-
aros: aukins
Verðbólgan og
skattalögin
• Verðbólgan hér á landi síð-
ustu 20 ár hefur leikið skatta-
lögin grátt, en skýrgreiningar
gildandi laga á skattstofnum,
tekjum og frádrætti, eru
yfirleitt miðaðar við stöðugt
verðgildi krónunnar. Verð-
bólgan afskræmir ýmis hug-
tök skattalaganna og veldur
oft verulegri mismunun milli
gjaldenda.
• Merkasta nýmæli þessara
laga er að mínu mati ákvæði
þeirra um almennt endurmat
til fyrninga og til ákvörðunar
á skattskyldum söluhagnaði
eigna. Hér er farið inn á nýja
og áður óreynda braut, braut
sem enn hefur ekki verið
reynd meðal nágrannaþjóða
okkar, en hefur verið mikið
rædd víða um heim.
• Með hinum almennu endur-
„Grundvall-
arbreyting-
ar frá gild-
andi lögum”
eignum eru taldar fram hjá
því hjóna sem hærri hefur
launatekjur og tekjur af
atvinnurekstri eru taldar hjá
því hjóna sem fyrir honum
stendur.
Af ákvæðum laganna leiðir
að hvort hjóna verður skatt-
lagt sérstaklega eftir tekju-
skiptingunni.
• 50% útivinnufrádráttur
giftra kvenna fellur niður en
við útreikning á tekjuskatti
nýtur hvort hjóna persónuaf-
sláttar einhleypings og flyst
hann á milli þeirra ef hann
nýtist ekki að fullu hjá öðru
hjóna.
50% frádráttarreglan hefur
valdið gífurlegum mismun í
„Horfa til
einföldun-
arogaukins
skýrleika”
fasteignagjalda, viðhalds og
fyrninga.
• Mikilvægasta nýmælið varð-
andi frádráttinn er það að
skattaðilum er heimilað að
reikna til frádráttar 10% af
launatekjum sínum í stað
þess að tíunda einstaka frá-
dráttarliði sem eru lífeyris-
sjóðsgjöld, iðgjöld af lífs-
ábyrgð, stéttarfélagsgjöld,
vaxtagjöld o.fl.
Þessi regla ætti að geta
einfaldað framtalsgerðina og
koma þeim til góða sem t.d.
búa í leiguhúsnæði og greiða
lága eða enga vexti.
• Ákvæðum gildandi laga um
skattskyldan söluhagnað er
Ólafur Nflsson, fyrrv. skatt-
rannsóknastjóri.
„Grundvöll-
ur lagður ad
frekari fram-
förum á sviði
skattamála”
gjörbreytt, m.a. ákvæðunum
um söluhagnað íbúðarhús-
næðis. Söluhagnaður íbúðar-
húsnæðis í eigu manna undir
ákveðnum stærðarmörkum
(1.200 rúmmetra) verður
skattfrjáls hafi seljandi átt
húsnæðið í fimm ár. Ef selt er
innan fimm ára er kostnaðar-
verðið hækkað samkvæmt
vísitölu byggingarkostnaðar
frá byggingar- eða kaupári til
söluárs og söluhagnaðurinn
ákveðinn sem mismunur sölu-
verðs og þannig framreiknaðs
kostnaðarverðs. Þá er heimilt
að flytja söluhagnað yfir á
annað íbúðarhúsnæði þótt
selt sé íbúðarhúsnæði í smíð-
um.
Ákvæði laganna um sölu-
hagnað íbúðarhúsnæðis bæta
verulega úr göllum gildandi
laga. Ættu menn nú t.d. að
geta selt hús í smíðum ef þeir
af einhverjum ástæðum verða
að hætta framkvæmdum
minnka við sig eða breyta til
með öðrum hætti.
• Fjölmörgum öðrum ákvæðum
sem varða einstaklinga er
breytt bæði varðandi tekjur
og frádrætti. Nokkrir létt-
vægir frádráttarliðir eru
felldir niður en vaxta-
frádráttur verður óbreyttur.
Atvinnurekstur
• Eins og ég nefndi áður tel ég
merkustu nýmæli laganna
vera ákvæðin um endurmat
eigna til fyrninga og til
ákvörðunar á söluhagnaði, en
ákvæðin um endurmatið
snerta fyrst og fremst
atvinnureksturinn.
• Fyrningarákvæðum er gjör-
breytt. Atvinnureksturinn
hefur nú val um fyrningar
allt að ákveðnu hámarki eftir
tegundum eigna en er ekki
bundinn af lágmarki og há-
marki eins og er í gildandi
lögum.
Hámarkshundraðshlutar (%)
almennra fyrninga breytast
ekki verulega en flýtifyrning-
ar og verðstuðulsfyrningar
falla niður. Mesta breytingin
er hins vegar fólgin í því að
nú er ekki lengur miðað við
upphaflegt kostnaðarverð
þegar fyrning er reiknuð
heldur er kostnaðarverðið
hækkað árlega samkvæmt
verðbreytingarstuðli, og er
árleg fyrning síðan reiknuð af
þannig framreiknuðu verði.
Áður fengnar fyrningar eru
framreiknaðar með sama
hætti. Verðbreytingarstuðull-
inn verður miðaður við breyt-
ingu á meðaltalsbyggingar-
vísitölu milli ára.
Það hefur ekki þótt eðlilegt
að heimila fullar fyrningar af
endurmetnu kostnaðarverði í
þeim tilvikum sem hinar
fyrnanlegu eignir eru fjár-
magnaðar með lánsfé. í lög-
unum er ákvæði sem skerða
heimild til fyrninga eftir því
hvernig eignirnar eru fjár-
magnaðar.
Sjáum ekki fram
á neinar breyting-
ar á verdi fisks
— segir Eyjólfur ísfeld
Eyjólfsson forstjóri SH
Verð á matvælum
alltaf að hækka
í Bandaríkjunum
„VIÐ sjáum ekki fram á
neinar breytingar á verði
fisks á Bandaríkjamark-
aði,“ sagði Eyjólfur ísfeld
Eyjólfsson forstjóri Sölu-
miðstöðvar hraðfrystihús-
anna er Mbl. spurði hann
hvaða áhrif hækkandi
matvælaverð í Bandaríkj-
unum hefði á fiskinn.
„Það hafa nánast engar
verðbreytingar átt sér stað
nú í nokkurn tíma,“ sagði
Eyjólfur. „Sumarið er að
vísu alltaf slakur tími,
þannig að haustið væri þá
vænlegra til breytinga, en
um þær eru nú engin merki
sjáanleg.
Þegar litið er um öxl
kemur í ljós að vissu leyti
að verð á fiski og verð á
öðrum matvælum á Banda-
ríkjamarkaði fylgist ekki
almennt að. Og þess er
einnig að gæta að verð á
fiski hefur verið tiltölulega
hátt að undanförnu miðað
við verð á öðrum matvæl-
um og þau gætu því hækk-
að verulega án þess að
einhverra hliðarverkana
færi að gæta.“
Þá kvaðst Eyjólfur einn-
ig vilja benda á það, að í
Vestur-Evrópu væri ekki
um hækkun verðs á fiski að
ræða, heldur hefði fiskur-
inn frekar lækkað heldur
en hitt á meðan Banda-
ríkjamarkaðurinn hefði þó
reynzt stöðugur.
Leiðrétting
í GREIN Erlends Jónssonar í
blaðinu í gær, „Söguævi", þar sem
hann fjallar um bók Björns
Þorsteinssonar sem Sögufélagið
gefur út, féll inngangurinn því
miður niður en þar átti að standa:
Björn Þorsteinssoni
Á FORNUM SLÓÐUM
OG NÝJUM. 200 bls.
Stfgufélagið Rvík 1978.
VERÐBÓLGA í Handaríkjun-
um er nú komin upp í 11.4% á
ársmælikvarða, en verð á mat-
vælum hækkar enn meir en á
öðrum vörum. Stjórnvöld höfðu
búist við að litlar verðbreyting-
ar á matvælum gætu stemmt
stigu við verðbólgunni, en
reyndin hefur orðið önnur.
Nautakjöt er það sem hækkar
einna mest þar sem bændur hafa
ekki nautgripi til slátrunar.
Þetta eru viðbrögð þeirra við
verðlækkunum sem urðu á árun-
um 1975,1976 og 1977, en þá voru
nautgripir seldir með tapi. Það
leiddi til þess að margir bændur
minnkuðu hjarðir sínar.
Embættismenn í landbúnað-
arráðuneytinu búast ekki við að
verðhækkanir stöðvist fyrr en
með haustinu og að framboð á
nautgripum aukist ekki nægi-
lega til að lækka kjötverð fyrr en
á næsta áratug.
Það er lítið sem stjórnvöld
geta gert til að auka framboð en
yfirleitt tekur það um 10 ár fyrir
nautgripastofna að ná upp stærð
sinni. Carter forseti íhugar nú
að auðvelda innflutning á kjöti
sem auka myndi framboð. Ekki
er búist við að þessar aðgerðir
hafi mikið að segja, þar sem
kjötbirgðir eru víðast hvar litlar.
Bergland landbúnaðarráðherra