Morgunblaðið - 17.06.1978, Blaðsíða 8

40
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. JÚNÍ 1978
MattWas Blarnason ráðherra:
Þróun almannatrygginga frá
1971 og nýjungar á sviðl
tryggingarmála á stjðrnartíma-
blll núverandi rlkisstlórnar
Á síðasta Alþingi var gerð breyting á lögum um
almannatryggingar. Merkustu breytingarnar, sem þar
eru að finna, eru þær, að tekin er nú upp í fyrsta skipti
í sölu almannatrygginga ferðakostnaður sjúklinga hér
innanlands, sem þarfnast ítrekaðrar meðferðar við
sjúkrahús, og sömuleiðis, ef sjúklingur utan af landi
þarf að leita sér lækninga erlendis, þá er sá
ferðakostnaður greiddur frá heimastað til ákvörðunar-
staðar og heim aftur. Ákvæði um greiðslu vegna
tannlækninga eru töluvert breyttar með hliðsjón af
fenginni reynslu. Þá er breytt ákvæði um sjúkradag-
peninga, fæðingarstyrkur er lagður niður, en sjúkra-
samlög greiða vist á fæðingastofnun og þær konur, sem
kjósa að fæða í heimahúsum fá greiddan ljósmóður-
kostnað ásamt dagpeningum. Þá er sett inn ákvæði um
upphaf og lok sjúkratrygginga í sambandi við
búferlaflutning tii og frá landinu og gert er ráð fyrir,
að sett verði reglugerð um sjúkrahjálp, sem veitt verði
umfram það, sem lögboðið er í stað þess, að slík ákvæði
eru nú í samþykkt einstakra sjúkrasamlaga. Að lokum
eru nokkur ákvæði gerð skýrari og færð til samræmis
við núverandi framkvæmd. Önnur nýmæli þessara laga
eru þau, að trygging ökumanna bifreiða er felld niður,
en í staðinn er slysatrygging ökumanns fyrir tiltekinni
fjárhæð við örorku og dauða innifalin í ábyrgðartrygg-
ingu bifreiða. Ennfremur að í stað vikugjalda
atvinnurekenda annars vegar til lífeyristrygginga og
hins vegar til slysatrygginga er komið á einu
sameiginlegu gjaldi, sem reiknað er sem hundraðshluti
af heildarlaunagreiðslum á árinu. Flokkun eftir áhættu
er felld niður og sjóðamyndun slysatrygginga verður úr
sögunni að mestu leyti. Endurkröfuréttur almanna-
trygginga skv. 59. gr. laganna er felldur niður, en har'-
snertir bæði endurkröfu slysatrygginga og sjúkratry
inga.
Á þessu kjörtímabili hafa einnig verið tekin upp þau
nýmæli í lög, þar sem kveðið er svo á, að þær konur
sem eiga undir lögin um atvinnuleysistryggingar að
sækja skuli njóta afvinnuleysisbóta í 90 daga ef þær
forfallast frá vinnu vegna barnsburðar. Þessi lög tóku
gildi 1. jan. 1976.
Þá var einnig tryggt í lögum, að réttur til
atvinnuleysisbóta haldist óskertur, þótt bótaþegi sæki
námskeið á vegum verkalýðssamtaka, ef um almenn
námskeið sem miða að aukinni starfshæfni hans er að
ræða, enda standi þau skemur en einn mánuð.
Tjón af völdum
náttúruhamfara
Fyrir utan það, sem hér hefur verið rætt um
almannatryggingar almennt, þá voru sett mjög
markverð lög um Viðlagatryggingu Islands. Þessi lög
kveða svo á, að stofnunin hafi það hlutverk að tryggja
gegn tjóni af völdum náttúruhamfara. Til þessarar
lagagerðar var stofnað eftir náttúruhamfarirnar í
Vestmannaeyjum í janúar 1973 og vegna snjóflóðanna
í Neskaupstað í desember 1974. Viðlagatrygging íslands
vátryggir gegn beinu tjóni af völdum náttúruhamfara,
eldgosa, jarðskjálfta, skriðufalla, snjóflóða og vatns-
flóða. Vátryggingarskyldar eru allar húseignir og
lausafé, þar með taldar vörubirgðir, vélar og tæki, sem
brunatryggðar eru hjá vátryggingarfélagi, sem
starfsleyfi hefur hér á landi. Vátryggingarfjárhæðir
eiga að vera þær sömu og brunatryggingarfjárhæðir á
hverjum tíma. Eigin áhætta vátryggðs er 5% af hverju
tjóni, þó eigi lægri fjárhæð en 100 þús. kr. Árleg iðgjöld
til viðtalatrygginga eru 0.25 prómill af vátryggingar-
fjárhæðum tryggðra verðmæta. Fyrst reyndi verulega
á þau lög í jarðskjálftunum, sem urðu á Kópaskeri á
öndverðu ári 1976 og sömuleiðis vegna skaða við
Mývatn, og víðar á landinu af völdum ágangs sjávar.
Á sviði annarrar vátryggingarstarfsemi hefur verið
sett margvísleg löggjöf bæði um breytingu á lögunum
um Samábyrgð íslands á fiskiskipum, um bátaábyrgð-
arfélög, um innlenda endurtryggingu, slysatryggingu
skipshafnar, lögum um vátryggingastarfsemi. Merkast
þessara laga er síðasta breyting, sem gerð var á lögum
um Samábyrgð íslands á fiskiskipum og er helzta
breyting þeirra laga sú, að kaflinn sem fjallaði um
bráðafúadeild Samábyrgðarinnar er breytt á þann veg,
að sú deild er lögð niður og stofnuð ný deild um
aldurslagasjóð fiskiskipa og er tilgangur þeirrar
deildar aðallega að greiða fyrir því með bótagreiðslum,
að gömul, óhentug fiskiskip verði tekin úr notkun og
eyðilögð og tekur þetta til allra fiskiskipa, er undir
lögin falla, burtséð frá því hvort um er að ræða stálskip
eða tréskip. Ég tel, að þessi löggjöf sé mjög merk. Þarna
er þegar til sjóður, sem var eign bráðafúadeildarinnar
og sömuleiðis gefur þessi löggjöf einnig tækifæri til
Frá sýningu Listiðnar
Aðalfundur félags-
ins Listiðnaðar
FÉLAGIÐ Listiðn; samband list-
iðnaðarmanna. iðnhiinnuða og
arkitekta. hélt aðalfund í Norr-
æna húsinu í maí. Formaður
félagsins er Stefán Snæbjörnsson.
húsgagna- og innanhúsarkitekt. I
félaginu eru nú 75 einstaklingar
auk aðildar fagfélaga listiðnaðar-
manna sem telja um 80 meðlimi.
Tilgangur félagsins Listiðnar er
að sameina listiðnaðarmenn og
hönnuði hinna ýmsu greina á
framleiðslu- og auglýsingasviði.
Félagið hefur fvrst og fremst á
stefnuskrá sinni að stuðla að
bættu listmati og betri fram-
leiðsluháttum íslenzks listiðnaðar.
Einnig kynnir félagið listiðnað
sem sýningum og útgáfustarfsemi.
Það reynir að stuðla að bættum
skilyrðum til menntunar í listiðn
hér á landi og að gæta hagsmuna
þeirra, er starfa að íslenzkum
listiðnaði.
Félagið hefur gengist fyrir sex
kynningarsýningum á verkum
listiðnaðarfólks og arkitekta á
þeim sex árum sem það hefur
starfað. Umfangsmest þessara
sýninga var sýning sú er félagið
gekkst fyrir í samvinnu við
Norræna húsið, Utflutningsmið-
stöð iðnaðarins og Listahátíð 1976.
Sú sýning var ein fjölsóttasta
sýning Listahátíðar þá.
Ólafur Björnsson, prófessor:
Merkar nýjungar
í verðlagslögum
„Virk samkeppni hefur tryggt hagstæðara vöruyerð,,
Ný lög um verðlag, sam- '
keppnishömlur og óréttmæta
viðskiptahætti, sem samþykkt
voru á Alþingi í maímánuði sl.,
koma til framkvæmda í nóvem-
bermánuði nk. Meginefni lag-
anna felst í 8. grein þeirra þar
sem segin „Þegar samkeppni
er nægileg til þess að tryggja
æskilega verðmyndun og sann-
gjarnt verðlag skal verðlagn-
ing vera frjáls.“ Reynist sam-
keppni takmörkuð, eins og
nánar er tilgreint í IV. kafla
laganna, getur verðlagsráð
ákveðið sérstakar aðgerðir,
m.a. hámarksverð og hámarks-
álagningu einstakra vöruteg-
unda, verðstöðvun í takmark-
aðan tíma o.sv.frv. Verð á
álagningu má þó aldrei
ákvarða lægra en svo að
fyrirtæki fái greiddan nauð-
synlegan kostnað við innkaup,
framleiðslu, aðflutning, sölu,
afskriftir og sanngjarnan
hagnað, eins og það er orðað
í 12. gr. laganna.
Mbl. sneri sér til Ólafs
Björnssonar, prófessors, og bað
hann að segja í stuttu máli álit
sitt á þessari nýju verðlagslög-
gjöf.
Ólafur sagði m.a. að hér væri
um að ræða grundvallarbreyt-
ingu á skipan verðlagsmála.
Þessi löggjöf væri í höfuðatr-
iðum sniðin eftir hliðstæðum
lögum hjá öðrum norrænum
þjóðum, sem fyrir löngu hefðu
snúið frá þess háttar verðlags;
reglum, sem enn giltu hér. I
gildandi verðlagslögum væri
gert ráð fyrir ákveðinni hlut-
falls- eða prósentuálagningu,
sem ekki hefði í öllum tilvikum
virkað sem hvati til hagstæðra
innkaupa hjá verzlunarfyrir-
tækjum. Álagning í krónum
talin hefði verið þeim mun
meiri sem hún hefði lagst á
hærra innkaupsverð.
í hinum nýju lögum er lögð
áherzla á það, sagði Ólafur, að
verðlagsyfirvöld meti, hvort
samkeppni sé virk til þess að
vara seljist á samkeppnis- og
sannvirði. Þetta er til samræm-
is við þá reynslu, sem fyrir
hendi er víðast erlendis, að
samkeppni hefur tryggt hag-
stæðara vöruverð en þar sem
verðlagsákvæði ríkja. Hins veg-
ar er það ekki rétt, að verðlagn-
ing sé með þessum lögum gefin
alfrjáls. Ef samkeppnin er ekki
metin nægileg til að tryggja
samkeppnisverð eða sannvirði
vöru er verðlagsyfirvöldum
heimilt að grípa inn í verð-
myndun, skv. ákvæðum 8. gr.
laganna, sbr. þó fyrirvara í 12.
gr. þeirra. Hér er um ramm-
alöggjöf að ræða og það verður
fyrst og fremst undir fram-
kvæmd hennar komið, hvern
veg til tekst.
Ólafur sagði og, að það, hve
seint væri losað hér um verð-
lagsákvæði ætti ma. rætur í
hinni öru verðbólguþróun hér á
landi, en verðlagsákvæði væru
fremur afleiðing verðbólgu en
meðvirkandi orsök, þó þau gætu