Morgunblaðið - 17.06.1978, Blaðsíða 14

46
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. JÚNÍ 1978
Hinir afgönsku valdhafar kalla sig þjóðbyltingarmenn.
Noor Taraki, forsætisráðherra, neitar því harðlega, að hann
sé kommúnisti en hann hrósar samt hinni óeigingjörnu
hjálp, sem byltingarmönnum barst frá Ráðstjórnarríkjun-
um. Mun Moskvuvaldið komast þar til áhrifa á næstunni?
Herforingjar þeir og stjórn-
málamenn, sem hrifsuðu völdin í
Kabúl í apríllok, eru gjörsamlega
óþekktir menn. Áður en hin
blóðuga stjórnarbylting átti sér
staö, þekkti vart nokkur sála nöfn
þeirra eða andlit. Enn þann dag í
dag eru fréttaritarar erlendra
blaða, sem þó eru kunnugir
staðháttum öllum í Kabúl, að velta
fyrir sér uppruna, ferli, menntun,
aldri og öðrum, pólitískt mikilvæg-
um þáttum í fari hinna nýju
valdhafa. í Afganistan eru ríkj-
andi sterkar, fornar hefðir, þar
sem ættartengslin og öll skipan
fjölskyldunnar eiga sér afar djúp-
ar rætur í þjóðfélaginu. Og í þessu
landi er það allt að því verra að
vera óþekktur heldur en að vera
þekktur að illu einu. Þess vegna
mótast líka afstaða Afgana sjálfra
til hinna nýju valdhafa bæði af
eðlisbundinni tortryggni og af
ótta. Að vísu hefur kornmatur og
brauð strax lækkað í verði, og
hinar fyrstu byltingaraðgerðir
„Alþýðulýðveldisins Afganistans"
voru kunngerðar hátt og greini-
lega í „nafni Allahs". En eru það
samt ekki „kasírarnir", þ.e. hinir
trúlausu, og kommúnistar, sem
komnir eru til valda?
Karmal að
tjaldabaki
kempur í Kabul
Með hinu góðlátlega og hlýlega
fasi, sem honum er eiginlegt, á
Taraki kannski aðeins að vera eins
konar framhlið hinnar nýju vald-
stjórnar fyrst um sinn, til þess að
vekja traust og vinna fylgispekt
landsmanna sinna við hina nýju
stjórnendur. Höfuðpaurinn væri
þá fremur sá torræði persónuleiki
Babrak Karmal, sem afar erfitt er
að henda reiður á, þótt hann sé
annar valdamesti maður landsins
og einnig varaformaður byltingar-
ráðsins. Hann er leiðtogi hins
róttæka smáflokks, sem nefnir sig
„Parcham" („Fánann"), en flokks-
brot þetta klauf sig á sínum tíma,
um 1969, út úr röðum „Lýðræðis-
lega alþýðuflokksins" vegna beinn-
ar andstöðu við Taraki, sem aftur
vill fara varlegar í sakirnar.
Parchamflokkur Karmals samein-
aðist ekki flokki Tarakis aftur fyrr
en síðastliðið sumar, og þá að sögn
fyrir atbeina sovézkra ráðgjafa.
Götusalan í Kabul
Hinar nýju
Mikil launung
Meðlimir hinnar nýju lands-
stjórnar segjast vera áhangendur
hins framfarasinnaða vinstri
„Lýðræðislega alþýðuflokks Afg-
anistans." Stefnuskrá þessa
flokks, sem verið hefur meira eða
minna ólöglegur allt frá árinu
1965, er samt ómögulegt að kynna
sér neins staðar. Tölu flokks-
manna er haldið leyndri. Eftir
byltinguna er því Afganistan að
mestu stjórnað af „nafnleysingj-
um“ og frá leynilegum bækistöðv-
um í landinu. Noor Mohammed
Taraki er hinn þekktasti af hinum
lítt þekktu nýju valdamönnum í
Kabúl. Samkvæmt prótokollinum
og hvað tölu opinberra embætta
snertir, er hann æðsti maðurinn í
landinu. Hann er aðalritari mið-
stjórnar flokksins, formaður bylt-
ingarráðsins og forsætisráðherra
landsins. En ef til vill er hinn 61
árs gamli Taraki í rauninni aðeins
bráðabirgðaforingi en ekki hinn
eiginlegi sterki maður og foringi
hins nýja pólitíska tímabils, sem
nú virðist runnið upp í Afganistan.
Veldi aðalsins
brotið
Undir stjórn fyrrum forseta
lýðveldisins, Mohammed Dauds,
hélt afganski aðallinn áfram
fullum völdum og áhrifum í
landinu, þótt sjálft konungsdæmið
hefði verið afnumið árið 1973. En
núna hefur aðlinum verið tvístrað
af byltingarmönnum, mjög margir
handteknir og afganski aðallinn er
orðinn með öllu áhrifalaus á stjórn
landsins. Svo virðist, sem það sé
hin fremur efnalitla miðstétt
Afganistans, er nú hafi komizt til
áhrifa í stað aðalsins.
Vaxandi áhrif
miðstéttarinnar
I langan tíma hafa fulltrúar
afgönsku miðstéttarinnar með
borgaralegri iðjusemi sinni verið í
stöðugri sókn upp metorðastigann
í þjóðfélaginu. Mest ber á pólitískt
áhugasömum kennurum, læknum,
verkfræðingum, lögfræðingum,
auk höfuðsmanna og majóra í
afganska hernum, óæðri embætt-
ismönnum, háskóladósentum og
ýmsum öðrum hópum mennta-
manna. Það er aðallega þetta fólk,
sem nú eygir í fyrsta skipti
tækifæri til pólitískrar valdaað-
stöðu í landinu. Einn af þessum
nýju afgönsku valdasinnum er
Noor Mohammed Takari, fæddur
Taraki (orsætisráðherra og for-
maður byltingarráðsins.
árið 1917 í þorpinu Moqor í
suðvesturhluta Afganistans.
Smalinn varð
stjórnmálamaður
Sem unglingur hélt hann þar
sauðfé til beitar og gekk aðeins tvö
ár í barnaskóla þorpsins. Sem
ungur fulltíða maður vann hann
um skeið sem afgreiðslumaður í
verzlun í indversku borginni
Bombay, sótti þar kvöldskóla og
lauk gagnfræðaprófi. Nú er hann
sem sagt kominn til valda í
föðurlandi sínu og ætlar ásamt
skoðanabræðrum sínum að láta
hendur standa fram úr ermum við
uppbyggingu landsins og nýsköp-
un. Nú skal hin pólitíska gagnrýni,
sem „Lýðræðislegi alþýðuflokkur-
inn“ beitti áður gegn fyrri stjórn-
endum landsins, umbreytast í
markvissa stjórnarstefnu. Nú
skulu loks allir draumarnir um
hinar margvíslegustu þjóðfélags-
legu og þjóðhagslegu endurbætur
verða að veruleika í hinu þrjózka,
staða þjóðlandi Afgana.
Ósvikin bylting
Afganski forsætisráðherrann
Noor Mohammed Taraki ræddi
nýlega við blaðamann hins virta
Hamborgarblaðs „Die Zeit“, og tók
forsætisráðherrann á móti blaða-
manninum á skrifstofu sinni í
hinni fyrrverandi konungs- og
forsetahöll í Kabúl. Höllin ber nú
heitið „Hús alþýðunnar". Aðspurð-
ur um eðli þeirrar stjórnarbylting-
ar, sem átti sér stað í landinu í
apríllok, svaraði forsætisráðherr-
ann, að í þetta skipti hafi verið um
alveg ósvikna byltingu að ræða en
ekki aðeins stjórnarbyltingu, og að
baki byltingunni standi flokkur
hans, „Lýðræðislegi alþýðuflokk-
urinn." Noor Taraki skýrði frá því,
að fáum dögum áður en til
byltingarinnar kom, hafi Daud
forseti látið handtaka leiðtoga sjö
stjórnmálaflokka í landinu, og
hafi varpað þeim í fangelsi. Meðal
hinna handteknu var einnig hinn
núverandi forsætisráðherra. Ætl-
un Dauds forseta hafi verið að láta
lífláta flokksleiðtogana með Ieynd,
á sama hátt og flokksbróðir Noor
Buxur kr. 1000 og kr. 2000
Flauelsjakkar og gallajakkar kr. 2000
Buxur margar geröir, þar á meöal gallabuxur kr. 1000.
Flauelsbuxur kr. 2000. Danskir tréklossar (leöur kr.
2900.
Skyndisala á mánudag og þriöjudag aöeins.
Fatasalan, Tryggvagötu 10.

Bifreiðar
Tilboö óskast í nokkrar fólksbifreiöar og Volkswagen
fólksflutningabifreiö, ennfremur í nokkrar ógangfærar
bifreiöar er veröa sýndar aö Grensásvegi 9 þriöjudaginn
20. júní kl. 12—3.
Tilboöin veröa opnuö í skrifstofu vorri kl. 5.
Sala VarnarliQseigna.
#
TVÍVIRKIR OG STILLANLEGIR
höggdeyfar
með ábyrgð
Viögeröar- og
varahlutaÞjónusta.
SMYRILL HF.,
Ármúla 7, sími 84450, Rvík

GAGNRÝNK) - EINNIG ÞÁ SEM GAGNRÝNA