Morgunblaðið - 22.06.1978, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. JÚNÍ 1978
27
— Hitaveitan — Carter
Framhald af bls. 25
nægur jarðvarmi, verði víða
best leyst með fjarvarmaveitum.
Með fjarvarmaveitum er átt
við lokað vatnsdreifikerfi þar
sem hringrásarvatnið er hitað
upp í sameiginlegri kyndistöð. I
þeirri kyndistöð má nota sem
orkugjafa afgangsraforku, af-
gangsorku frá fiskmjölsverk-
smiðjum og sorpbrennslum, —
surtarbrand og önnur hagkvæm
brennsluefni, — en heitt jarð-
vatn nýtist um leið og það
finnst.
Með tilliti til þess sem hér
hefur verið rakið fól iðnaðar-
ráðuneytið Rafmagnsveitum
ríkisins í fyrra að hafa forgöngu
um gerð frumáætlana um fjar-
varmaveitur á þéttbýlisstöðum.
Skal áhersla lögð á að velja þá
þéttbýlisstaði, þar sem ætla má
að hagkvæmt væri, að nýta
afgangsorku í stað forgangsraf-
magns til húshitunar. Þá skulu
í áætlanagarðinni athugaðir
möguleikar á að nýta afgangs-
varma frá fiskimjölsverksmiðj-
um og aðra afgangsorku sem
hugsanlegt væri að nýta á
hverjum stað.
Fyrstu niðurstöður gefa til
kynna að fjarvarmaveitur séu
hagkvæmasta lausnin í húshit-
unarmálum ýmissa staða.
Það er samdóma álit orku-
fræðinga að eftir næsta áratug
hljóti notkun olíu til húshitunar
að dragast mjög saman og aðrir
orkugjafar verði að koma í
staðinn.
Með tilliti til þessa veitir ekki
af að nota að fullu þann
tiltölulega stutta tíma, sem
fyrir höndum er, til þess að
hverfa hér frá notkun olíu til
húshitunar áður en til hörguls
og enn frekari verðhækkana
kemur á olíu.
— Vaxandi
stuðningur
Framhald af bls. 5.
Rekstrarlán til landbúnaöarins eru
hæst í október mánuói 1978 eða
3.325,1 milljónir króna.
• Eyjólfur Konráð Jónsson lót bau
orð falla í ræðu sinni á framboðs-
fundi á Blönduósi fyrir skemmstu,
er hann fjallaði um pessi mál, að
yrði sú leið valin að greiöa betta fá
beint til bænda fengju Deir bannig
í hendur milliliðalaust um 5 milljón-
ir króna á meðalbú árlega og um
400 búsund krónur á mánuði.
Eyjólfur taldi eðlilegast að betta
yröu mánaðarlegar greiðslur og
mætti bá segja að bændur fengju
loks laun sín greidd í peningum
eins og lögboðiö hefði verið að bvi
er sjómenn og verkamenn varðar
fyrir hálfri öld.
• Gunnar Guðbjartsson formaður
Stéttarsambands bænda lét bau
orð falla í blaðaviðtali fyrir
skemmstu að spurningin, hvort sú
leið yrði farin að greiða útflutnings-
bætur og bá hugsanlega einnig
eitthvað af niöurgreiðslum beint til
bænda, væri eitt aðalefnisatriðið
sem nú er til skoðunar í nefnd beirri
er landbúnaðarráðherra skipaði til
að greiða tillögur um leiöir til
lausnar markaös- og framleiðslu-
málum landbúnaðarins.
• Ólafur Jóhannesson formaður
Framsóknarflokksins sagði á fram-
boðsfundi á Blönduósi að Eyjóltur
Konráð væri hugsjónamaður sem
beröist fyrir framgangi fyrrnefndrar
tillögu sinnar og væri sjálfsagt að
skoða tillögur hans og Jóhanns
Hafstein gaumgæfilega. bá hafa
forsvarsmenn tveggja stjórnarand-
stöðuflokka, beir Gylfi b. Gíslason
og Lúðvík Jósepsson, lýst yfir
stuðningi sínum við tillögu Eyjólfs
og Jóhanns á Alpingi.
Framhald'af bls. 1
Hann kvaðst heita því að Banda-
ríkin gripu ekki til íhlutunar eða
drægju taum einstaklinga eða
flokka meðan slíkt millibilsástand
ríkti.
En forsetinn sagði að Bandarík-
in mundu „stöðugt styðja og
hvetja stjórnarform þar sem fólki
væri veitt frjáls og lýðræðisleg
hlutdeild í ákvörðunum sem gætu
haft áhrif á líf þess.“
Carter sagði að nokkrar fram-
farir hefðu orðið síðastliðið ár því
pólitískir fangar hefðu verið látnir
lausir í mörgum löndum, umsát-
ursástandi hefði verið aflétt og
losað hefði verið um hömlur á
frelsi blaða.
„Á næsta ári gerum við okkur
vonir um meiri framfarir,“ sagði
hann. „Baráttan er rétt hafin. En
ljóst er að sagan stefnir til
aukinna mannréttinda."
Forsetinn kvaðst þess fullviss að
allar þjóðir Rómönsku Ameríku
vildu heim þar sem þegnar allra
landa þyrftu ekki að óttast pynt-
ingar, gerræðislegar handtökur og
langa gæzluvarðhaldsvist án rétt-
arhalda.
„Stjórn mín lætur ekki aftra sér
frá því að fylgja þeirri stefnu
opinskátt og ákaft að stuðla að
eflingu mannréttinda, þar á meðal
efnahagslegra og þjóðfélagslegra
réttinda á alla lund eins og hún
framast getur,“ sagði hann.
— Þróun
ríkisfjármála
Framhald af bls. 25
árum við að gera ríkisfjármálin
áhrifaríkara tæki við úrlausn
efnahagsmála. Ekki er þess
kostur hér að gera tæmandi
grein fyrir þeim verkefnum sem
biða úrlausnar á þessu sviði en
nokkur höfuðatriði skulu þó
nefnd.
í fyrsta lagi þarf að endur-
skoða þátt óbeinna skatta í
kaupgreiðsluvísitölunni. Það er
engum vafa undirorpið að hag-
stjórnarhlutverki ríkisfjármál-
anna eru þröngar skorður settar
með gildandi fyrirkomulagi þar
sem t.d. sú ráðstöfun, að fjár-
magna auknar bætur almanna-
trygginga til þeirra sem verst
eru settir í þjóðfélaginu með
hækkun óbeinna skatta, hefur
þau áhrif að laun allra hækka.
Verður að telja ótrúlegt að ekki
megi takast að vinna þeirri
skoðun fylgi að breyting slíks
fyrirkomulags sé þjóðarheild-
inni fyrir bestu um leið og
tryggt sé að tekjur launþega séu
í eðlilegu samræmi við þjóðar-
tekjur og hag atvinnuvega án
víxlhækkana verðlags og kaup-
gjalds.
í öðru lagi dregur það úr
áhrifamætti ríkisfjármálanna
sem hagstjórnartækis að æ
stærri hluti ríkisútgjalda skuli
tengdur verðvísitölum eða vera
fastákveðinn á annan hátt með
sérstökum lögum.
Fjárveitingar eiga vitaskuld
að ákvarðast af raunverulegum
þörfum en ekki annað hvort af
meira og minna rígbundnum
lagaákvæðum, sem tímafrekt er
að breyta, eða hreir.um
prósentureikningi.
— Mikilvægt að
kirkjan . . .
Framhaid af bls. 34.
ænnfremur, og það þarf vissu-
lega að auka starf og líf
kirkjunnar, skapa henni þá
aðstöðu sem hún þarf bezta
innan ríkisvaldsins, því þetta er
kirkja þjóðarinnar og hefur
verið í aldanna rás og haft
menningarleg og félagsleg
tengsl við fólkið, en tengslin við
sjálfan höfund kirkjunnar eru
þó aðalatriðið og það sem mest
er um vert að kirkja komandi
ára varðveiti.
— Fangar
þurfa . .
Framhald af bls. 34.
mína starfsbræður og er vissu-
lega ekki einn á báti þrátt fyrir
ólík störf að ýmsu leyti. Það
hafa fleiri prestar en ég nokkra
sérstöðu, t.d. æskulýðsfulltrúi,
biskupsritari og sjúkrahúss-
prestur, við föllum ekki ná-
kvæmlega inní kerfið og okkur
er ekki markaður neinn sérstak-
ur bás í prófastdæmunum.
— Oskýr svör
Framhald af bls. 1
vesturbakkans og Gaza-svæðisins
að loknu fimm ára tímabili
sjálfstjórnar sem ísraelsmenn
hafa heitið. Stjórnin í Washington
hefur lagt fast að ísraelsstjórn að
afsala sér yfirráðum yfir svæðun-
um.
Síðan ísraelsstjórn tók ákvörð-
un sína hefur sendiherra Banda-
ríkjanna í ísrael, Samuel Lewis,
rætt málið við Moshe Dayan
utanríkisráðherra. Bandaríkin
hafa einnig rætt svar ísraels-
manna við egypzku stjórnina.
í næstu viku fer Walter Mondale
varaforseti í fjögurra daga heim-
sókn til ísraels. Upphaflega var
ferðin ákveðin til að minnast 30
ára afmælis Israelsríkis en nú
hefur heimsóknin fengið aukna
þýðingu. Samkvæmt áreiðanlegum
heimildum verða í fylgd með
Mondale nokkrir starfsmenn
bandaríska utanríkisráðuneytisins
sem hafa fjallað um friðartilraun-
irnar í Miðausturlöndum.
Árás á Norðmenn
í dag réðust vopnaðir hægri-
menn á norska hermenn friðar-
gæzluliðs Sameinuðu þjóðanna í
Líbanon með vélbyssum og fall-
byssum en skothríðinni var ekki
svarað og engan mun hafa sakað.
Seinna sagði stjórn gæzlusveit-
anna að hermenn þeirra hefðu sótt
inn í 14 mikilvægar stöðvar í
Suður-Líbanon síðan brottflutn-
ingi ísraelsmanna lauk 1. júní.
— Minning
Johan
Framhald af bls. 38.
1954, sagði hann mér strax, að ég
mætti standa mig í stykkinu ef ég
ætlaði að líkjast honum afa
mínum, en þeir voru miklir mátar.
Hvort sem ég hefi nú gert það eður
ei, hefir alla tíð síðan verið með
okkur mikil vinátta. í laxveiði var
Rönning allra manna veiðisælast-
ur, létt skap og góð félagslund var
veiðifélögum hans gjarnan til
hinnar mestu ánægju eins og allt
hans dagfarslyndi var hverjum og
einum í hinum daglegu störfum. I
verki töluðum við sama tungumál
en ekki í orði, en hann náði aldrei
fullum tökum á íslenzkunni, það
vissi hann mæta vel og gerði
gjarnan grín að sjálfur.
1 fyllstu orðsins merkingu færði
hann okkur Reykvíkingum birtu
með komu sinni hingað til íslands
því hann kom gagngert til að setja
upp búnað Elliðaárstöðvarinnar á
sínum tíma. Ég sakna heiðarlegs
og drenglynds vinar við fráfall
hans og færi eftirlifandi eigin-
konu, dóttur og öðrum ættingjum
mínar innilegustu samúðarkveðj-
ur.
Þórir Lárusson
í dag verður Johan Rönning,
forstjóri, jarðsettur frá Foss-
vogskirkju, en hann lést að heimili
sínu að Áusturgerði 7, fimmtudag-
inn 22. júní, tæplega 84 ára að
aldri.
Johan Rönning fæddist 17. júlí
1894 í Haldel í Vesterálen í
Norður-Noregi, og var hann þriðji
í röð sjö systkina. Foreldrar hans
voru Karen og Johan. Ungur að
árum hóf Rönning störf í heima-
byggö sinni, eins og títt var um
unglinga á þessum árum og
starfaði meðal annars við rafveitu,
sem reist var á eynni Hanöja.
Vegna þessa starfa fékk hann
áhuga á að læra rafvirkjun. Hann
hafði erft hagleika föður síns, sem
var þúsundþjalasmiður, svo allt
lék í höndum hans.
Rönning hleypti því heim-
draganum 1914 og fór til Oslóar og
hóf nám í rafvirkjun hjá raf-
magnsfyrirtækinu Á/S Elektrisk
Bureau og lauk námi í rafvirkjun
vorið 1919 með lág- og háspennu-
réttindi.
Útþráin gerði fljótt vart við sig
og leitaðist Rönning mjög eftir að
komast á vegum fyrirtækisins
erlendis, en það annaðist verk-
framkvæmdir víða um heim.
Brátt kom að því að honum var
gert boð um verkefni erlendis og
fékk hann aðeins tvo daga til
umhugsunar, því þá skyldi hann
fara um borð og sigla til Islands.
Þrátt fyrir vonbrigði, þá ákvað
hann að taka þessu boði, en það
var að vinna að uppsetningu og
tenginu á fyrsta orkuveri Reykja-
víkur, rafstöðinni við Elliðaár.
Það sýnir traust það, sem
stjórnendur Elektrisk Bureau
báru til þessa unga manns, sem þá
var aðeins 26 ára gamall, að fela
honum þetta verkefni.
Rönning steig á iand hinn 1. dag
janúar 1920 til að tendra ljós
Reykjavíkur og fór aftur til
Noregs að loknu því verki 12. ágúst
1922, en ekki dvelur hann lengi
þar, því nú stefnir hugur hans til
meiri mennta og er förinni haldið
til Þýzkalands. Hann lýkur námi í
rafmagnstæknifræði við Technik-
um Hainichen í Saxlandi vorið
1925.
Rönning kemur svo aftur til
Islands í nóvember 1926 og tekur
við starfi sem verkstjóri hjá
Júlíusi Björnssyni, rafvirkjameist-
ara, en 1933 fær hann íslenzkan
ríkisborgararétt og stofnsetur sitt
eigiö fyrirtæki.
Leiðir okkar Rönnings liggja
fyrst saman síðsumars 1939, en þá
fór hann þess á leit við mig að ég
tæki að mér skrifstofuhald fyrir
sig um skamman tíma, en sá tími
hefur nú varað í tæp 40 ár og hefur
aldrei fallið skuggi á samstarf
okkar öll þessi ár.
Fyrirtæki hans varð brátt eitt
stærsta rafverktakafyrirtækið hér
á landi, sem hafði yfir 50 starfs-
menn í sinni þjónustu, tók að sér
rafmagnsframkvæmdir bæði í
Reykjavík og úti á landi m.a.
uppsetningu véla og rafbúnaðar í
allflestar síldar- og fiskimjöls-
verksmiðjur, uppsetningu raf-
stöðva, lagningu háspennulína og
raflagnir í skip, sjúkrahús, skóla,
verksmiðjur og íbúðarhús.
Rönning hefur sennilega út-
skrifað flesta nemendur í rafvirkj-
un, en þeir sýndu honum virðingu
sína á áttræðisafmæli hans með
því að færa honum námssamning
úr silfri með nöfnum allra nem-
enda hans.
Árið 1941 breytir hann fyrirtæki
sínu í hlutafélag og býður mér að
gerast hluthafi, og rekum við
fyrirtækið saman sem rafverk-
takafyrirtæki fram tí ársins 1961,
er starfsemin var seld og stofnsett
umboðs- og heildverslunin Johan
Rönning hf.
Árið 1947 gengur Rönning að
eiga eftirlifandi konu sína Svövu
Magnúsdóttur og eignuðust þau
eina dóttur, Ástu Sylvíu, sem er
gift Nils H. Zimsen, kennara, og
eiga þau þrjá drengi.
Johan Rönning tók þátt í félags-
starfi innan stéttar sinnar og sat
í stjórn Félags löggiltra rafverk-
taka, og var hann gerður að
heiðursfélaga þess, einnig sat
hann í stjórnum ýmissa annarra
fyrirtækja og félaga. Þá var hann
sæmdur riddarakrossi íslnesku
Fálkaorðunnar fyrir unnin störf.
Hann naut mikilla vinsælda
starfsmanna jafnt sem stéttar-
bræðra og sæmdi sér vel í glöðum
hóp. Var hrókur alls fagnaðar og
kunni þá list að fá mikið út úr lífi
sínu og að njóta vel frístunda
sinna. Fyrr á árum á skíðum, en
seinni árin við laxveiðar, en sú
íþrótt varð að listgrein í hondum
hans.
Rönning var að undirbúa lax-
veiðiferð vestur á land, en þar átti
hann stefnumót við dótturson sinn
og nafna, og var fyrirhugað að
veiða í Laugardalsá, en sú ferð var
aldrei farin, því hann átti annað
stefnumót og lengri ferð fyrir
höndum, þá ferð sem okkur öllum
er ætluð, en kemur alltaf á óvart.
Undirbúning að þessari ferð hafði
hann fyrir löngu hafið og var
búinn að segja mér fyrr á árinu að
þetta yrði sitt síðasta sumar.
Ég tel að Rönning með líferni
sínu hafi verið vel undirbúinn.
Hann var trúaður á annað líf fyrir
handan og er það vissa mín að svo
vinamargur, sem Rönning var hafi
margir verið til að taka á móti
honum.
Þessi litla mynd sem dregin
hefur verið upp um nokkur atriði
úr ævi Rönning sýnir aðeins brot
af okkar langa samstarfi sem átti
að vara skamma stund, en stóð
yfir í tæp 40 ár.
Við Dóra viljum með þessum
fátæku línum færa honum þakkir
og færa Svövu konu hans, Ástu
Sylvíu, Nils og barnabörnunum
okkar innilegustu samúð.
Daginn eftir að Rönning lést var
undirritaður verksamningur við
umboðsfyrirtækið ASEA varðandi
vélar og rafbúnað fyrir Hrauneyj-
arfossvirkjun. Þetta er stærsti
samningur sem gerður hefur verið
milli Islands og Svíþjóðar, sem á
eftir að færa íslandi birtu og yl um
ókomin ár, sem síðsti vottur af
starfi þessa mæta drengs. ASEA
hefur sent hingað einn af vinum
hans til að vera sem fulltrúi þeirra
hér við útför hans.
Blessuð sé minning hans.
Jón Magnússon
Kveðja frá rafverktökum.
Þegar fyrsta alvarlega tilraunin
var gerð til vatnsvirkjunar á
Islandi kom Jóhan Rönning og
hjálpaði okkur við framkvæmdina.
Næstum óslitið síðan hefur Rönn-
ing unnið að virkjun og útbreiðslu
rafmagns í landinu, en nú alveg
nýlega gerði fyrirtæki hans samn-
ing við Landsvirkjun um fram-
kvæmd við virkjun hrauneyjafoss.
Lengstan tíma ævinnar rak Rönn-
ing rafverktakafyrirtæki, er hafði
í þjónustu sinni marga menn og
sinnti mörgum og ólíkum verkefn-
um. Á þeim vettvangi komu
hæfileikarnir glöggt í Ijós er
honum tókst með lipurð og mann-
gæsku að halda saman stóru
fyrirtæki, sem var mikils metið
bæði af starfsmönnum og við-
skiptavinum.
Á sviði félagsmála var Rönning
einnig virkur og var um tíma í
stjórn Félags löggiltra rafverk-
taka í Reykjavík og var gerður
heiðursfélagi þess félags fyrir
allmörgum árum.
Auk tæknikunnáttu bjó Rönning
yfir mikilli þekkingu á sviði
skemmtilegheita, bæði varðandi
íþróttir og gleðskap. .
Hann var afburða skíðamaður
og laxveiðin virtist honum í blóð
borin. Þegar efna átti til fagnaðar
og ekki síst þegar mikið átti að
hafa við, þótti hann eins sjálfsagð-
ur og veisluföngin. Þegar haldið
var hér í fyrsta skipti norrænt mót
rafverktaka fyrir um það bil
hálfum öðrum áratug, stóð Rönn-
ing fyrir veislu undir berum himni
austur við Brúarhlöð, sem tókst
með slíkum ágætum að útlendir
þátttakendur töldu að um íslensk-
an þjóðarsið væri að ræða. Við slik
tækifæri gekk Rönning sjálfur um
beina ásamt aðstoðarmönnum og
hafði stóra matsveinahúfu á höfði.
Þótt Rönning væri norskur að
uppruna, var hann á margan hátt
íslenskari en margur íslendingur-
inn, unni útilífi og íslenskri
náttúru og aldrei virtist það á
hann fá þótt veðurfar væri óblíð-
ara en hann hafði vanist á yngri
árum.
Er rafverktakar sjá nú á bak
góðum félaga er þess að minnast
að hann eyddi starfsárum sínum
meðal stéttarbræðra, þeim og
öðrum til ánægju og blessunar.
Hann átti þátt í að skapa þjóðinni
þau verðmæti er hún nú býr að og
mun gera um ókomna framtíð.
Fyrir þetta veittu íslensk stjórn-
völd honum viðurkenningu, en
hann mun líklega vera sá eini í
stéttinni er fálkaorðuna hefur
hlotið.
Rafverktakar senda eiginkonu
og dóttur innilegustu samúðar-
kvcðjur og þakka góðum dreng þau
ár er leiðir lágu saman.