Morgunblaðið - 29.06.1978, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. JÚNÍ 1978
13
• Efnasamsetningin
breytist
— Það er mjög mikil bót á
viðvörunarkerfinu að hafa fengið
þessa nýju segulhallamæla?
— Við höfum fengið þarna eina
aðferð til viðbótar þeim sem fyrir
voru. Enn sem komið er getum við
ekki með vissu fullyrt um árangur-
inn. Og við höfum áhuga á fleiri
aðferðum samhliða. Niðurstöður
við Kröflu hafa sýnt að efnasam-
setning og útstreymi frá jarðhita-
svæði í tengslum við eldstöð
breytist verulega, þegar kvika
ryðst upp í jarðskorpuna. Þar
hefur sannast, að efnasamsetning
lofttegunda, sem streyma upp, er
þá gerbreytt. Gögn eru til um það
allt frá 1890. Þá tók erlendur
maður þar sýni, sem voru efna-
greind. Næst tók Þorkell Þorkels-
son veðurstofustjóri sýni árið 1906
og við höfum samanburð frá 1950
og 1970. Þessar efnagreiningar frá
fyrri tímum eru gerólíkar þeim,
sem við fáum nú.
— Við þetta bætist að nokkrum
dögum fyrir eldgosahrinu verður
enn breyting á efnasamsetning-
unni, heldur Guðmundur áfram
skýringum sínum. Þó er þetta of
óljóst enn til þess að maður geti
staðhæft um gildi þess.
— Hafið þið í hyggju að koma
þessum nýja hallamæli á markað
erlendis?
— Nei, aðeins til innlendra
aðila. Við höfum að vísu sótt um
einkaleyfi á þessum mælitækjum,
en við getum ekki tekið að okkur
iðnaðarframleiðslu. Raunvísinda-
stofnun hefur hug á að setja upp
5 slíka mæla í sambandi við
jarðskjálftaspá. En hallamælingar
eru notaðar í Kaliforníu til að
mæla hallabreytingar, sem verða á
undan meiri háttar jarðskjálftum.
— Varla leikur vafi á að við
munum þurfa á að halda við-
vörunarkerfi vegna eldgosa og
jarðskjálfta hér á landi? Hver eru
ykkar áform í því sambandi?
— Nei, ekki er vafi á því. Ef
hugsað er lengra fram í tímann, þá
höfum við hug á að koma upp
segulhallamælum á þeim stöðum,
þar sem eldgosa getur verið von.
Mælarnir gefa upplýsingar, sem
hafa verður til hliðsjónar við
nýtingu lands, t.d. vegna mann-
virkja. Við vitum ekki hve hraðar
breytingar hafa orðið fyrir Vest-
mannaeyjagosið. Allar meirihátt-
ar virkjanir okkar eru á virku
eldfjallasvæði. Við þurfum ekki að
fara í grafgötur með að þar verður
eldvirkni fyrr eða síðar, sem gott
væri að fá aðvörun um. Og þannig
mætti lengi telja. Hefðum við haft
slíkar mælingar við Kröflu á
árunum 1970—75, gætu það hafa
afstýrt umtalsverðu tjóni.
Á vegg í kaffistofunni í
Norrænu eldfjallastöðinni má sjá
forvitnileg línurit. Þar eru daglega
færðar inn breytingar á jarðskorp-
unni við Kröflu, samkvæmt af-
lestri á hallamælunum tveimur,
sem símaðar eru að norðan. Þar
má sjá, að land er ýmist að síga
eða lyftast. Nú að undanförnu
hefur land verið að rísa hægt og
er, þegar þetta er skrifað, komið í
hámark. Miðað við fyrri reynslu
hafa orðið umbrot samfara hröðu
sigi. Daginn áður hafði skyndilega
orðið svolítið hraðaaukning á
risinu, sem sást eins og hlykkur á
jafnstígandi línunni.
Hvort þar yrði eldgos í þetta
sinn, vildi Guðmundur ekki spá.
Hann sagði að goslíkurnar færu
vaxandi eftir því sem umbrota-
hrinunum fjölgaði. Nú hefur mest-
ur hluti sprungukerfisins gliðnað,
sagði hann. Og gliðnunin er
sennilega að mestu um garð
gengin. Kvikan, sem streymir inn
í jarðskorpuna, hefur hingað til
rúmast í sprungum neðanjarðar,
sem mynduðust við gliðnun lands-
ins. Haldi kvika áfram að streyma
inn í skorpuna eftir að gliðnun
hættir, aukast mjög líkur á því að
hún komi til yfirborðs í eldgosi.
Því er mikil áhersla lögð á það
núna að framkvæma alhliða mæl-
ingar á svæðinu og ef mögulegt er
að gefa aðvörun um hugsanlegt
eldgos.
- E.Pá.
Hverfandi vonir
um frið í Ródesíu
í Salisbury í Ródesíu eru
menn farnir að óttast að sam-
komulagið frá 3. marz s.l. nái
ekki tilgangi sínum. Jafnvel Ian
Smith forsætisráðherra, hefur á
opinberum vettvangi látið von-
brigði sín í ljós yfir því að
nægilegur árangur hafi ekki
náðst.
Smith og samstarfsmenn
hans í bráðabirgðastjórninni,
blökkumennirnir Abel Muzor-
ewa biskup, Ndabaningi Sithole
og Jeremiah Chirau hafa allir
vi
\3JFT
dtai THE OBSERVER
.—agfcaq i
Frá undirritun samkomulagsins 3. marz s.l., en tilgangur þess er
sá að blökkumcnn myndi meirihlutastjórn í landinu í lok ársins.
lýst því yfir að samkomulagið,
sem þeir undirrituðu, eigi allt
sitt undir því að það geti bundið
enda á stríðið. Atburðir, eins og
nýlega áttu sér stað þegar 22
blökkumenn voru drepnir í
Mashonganyikaþorpinu aðeins
um 12 km. frá Salisbury, bera
þess vott að stríðinu sé ekki
lokið. Þessi atburður hefur
dregið úr vonum manna um'frið
við þjóðernisskæruliðana sem
hafa heitið því að 3. marz
samkomulagið verði að engu
gert.
Muzorewa og Sithole halda
því stöðugt fram að þeir njóti
nægilegs stuðnings meðal ein-
stakra skæruliða til þess að
friður sé innan seilingar, en
eftir framlag þeirra í fram-
kvæmdaráðinu 2. maí s.l. hafa
skæruliðarnir allir færzt i auk-
ana. Um og yfir 100 manns láta
lífið í viku hverri og meira en
helmingur eru blökkumenn.
í dagblöðum landsins hefur
gagnrýni á bráðabirgðastjórn-
ina færzt í aukana og í einu
útbreiddasta blaði blökkumanna
hefur verið deilt hart á stjórn-
ina og þar berlega sagt að henni
hafi með öllu mistekizt ætlunar-
verk sitt, enda sé það ljóst að
hún ein geti ekki staðið við öll
þau loforð sem hún hefur gefið.
I þessum skrifum er brýnt
fyrir stjórninni að taka til
athugunar sjónarmið Breta og
Bandaríkjamanna um að stríðið
verði ekki til lykta leitt nema til
komi beinar viðræður milli
stjórnarinnar og leiðtoga
skæruliðahreyfingarinnar,
þeirra Joshua Nkomo og Robert
Mugabe.
Paul Ellman
er vörumerki yfir ýmisskonar sport-
fatnaö, fatnaö, sem er ávallt hannaöur
og framleiddur eftir ströngustu kröfum
tízkunnar.
nú *rmmo
fatnaöur líka til í barnanúmerum í
riffluöu flaueli og denim.
mmo
sportfatnaöur fæst í verzlunum Karna-
bæjar, svo og öllum verzlunum, sem
hafa umboö fyrir Karnabæ
mmo
EKKI BARA BUXUR...
i