Morgunblaðið - 05.07.1978, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 5. JÚLÍ 1978
Þankar á þjóð-
hátíð 1978
„Starfið er marKt, cn eitt
er bræðrabandið,
boðurðið, hvar sem þér í
fylkinu standið,
hvernig sem strfðið þá og þá
er hlandið.
Það er að elska, hyKKja og
treysta á landið.“
Hannes Hafstein
Á þjóðhátíðardegi skyldi jafn-
an gengið á sjónarhól. Litazt um
til allra átta. Gá til veðurs. Sjá
til sólar.
Þar gefa ljóð og saga lengsta
yfirsýn um vegu til allra átta og
veðrabrigði öll.
Ekki þarf lengi að dvelja
erlendis, hvorki í austri né
Vestri, til að skynja þann
frumþátt í skoðun manna á
Islandi, að það sé Sögueyjan.
Þar streymi og uppspretta
ljóðsins hrein, tær og kraftmik-
il.
Völuspá, Hávamál og Sólar-
ljóð séu þar ljómalindir, sem af
sé teygað í baráttu við höfuð-
skepnur allar: Storm, Brim, Eld
og Is.
Þar sé ennþá talað mál
bókmennta og goðsagna hlið-
stætt horfnum eða hljóðnuðum
tungum frægustu fornþjóða
spekinnar: Latínu, grísku, sans-
krít.
Sagnfræði og ljóðlist leika þar
enn á lifandi tungum og lyfta
landi og þjóð inn í veldi
ævintýra og voraldar.
Vissulega eru þetta fallegar
hugsanir um fámenna, af-
skekkta og fátæka þjóð í yztu
höfum.
En hvort er það draumsýn eða
veruleiki, sem vakir þar í
hugsun útlendra?
Af sjónarhóli 17. júní sjáum
við glöggt allt aðra mynd, allt
annað útsýni.
Sagan er að gleymast. Ljóðin
að breytast og dvína brott sem
t j bergmál.
'I Einu sinni voru þau eini auður
alislausrar, örbirgrar þjóðar.
Langra kvelda jólaeldur. Ljós í
lágu hreysi.
Vissulega er margt gert til að
svo megi enn vera og verða sem
Iengst. Listræn útgáfa ljóðaúr-
vals handa skólum og útgáfur
úrvalsljóða í gylltu bandi brosa
við í bókahillum.
En samkeppnin við sjónvarp
og kappleiki er hörð og tvísýn.
En hvað verður íslendingur
án sögu og ljóða? Sjórekið sprek
á annarlegri strönd við múgsins
j mikla haf.
Táknlega séð er Eddan horn-
steinn íslenzkrar menningar.
Gæti verið vísir voldugrar
heimsmenningar ofan allra
styrjalda. Þar átti sunnlenzkur
sveitaklerkur upphafsljóðið.
Vissulega er bjart um Sæm-
und hinn fróða, sonu hans og
lærisveina. Þeir sungu og kváðu
kölska sjálfan, myrkrahöfðingj-
ann, friðarspillinn í kútinn.
Og íslenzk þjóð er friðarins
þjóð. Það er mikið sagt, en þó
satt.
Það setur svip á útsýnið 17.
— Könnunar-
viðræður
Framhald af bls. 2
um lausn aðsteðjandi efnahags-
vandamála. Fram eftir þessari
viku muni forseti því ekki taka
ákvörðun um að fela neinum
tilteknum stjórnmálaflokki for-
ystu um stjórnarmyndunarvið-
ræður.
Benedikt Gröndal, formaður
Alþýðuflokksins, sagði í samtali
við Mbl. að í samræmi við
samþykktir beggja flokkanna,
Alþýðuflokks og Alþýðubandalags,
hefðu fulltrúar þeirra hitzt í gær,
þ.e. Benedikt og Kjartan Jóhanns-
júní. Hér var ekki barizt til
landa og valda.
Hér beið hamraeyjan með
jöklabros og fossasöngva yfir
fagurgrænum hlíðum og bjarka-
klæddum hæðum, með brim-
hvítar bárur hafs að fótum sér.
Friður, friður blíður, faðmar
strönd og sund; Og menningin
festi rætur í þessum friðarfaðmi
á fágætan hátt.
Tvær ólíkar þjóðir. Tveir
ólíkir menningarstraumar. Nor-
rænir dugmiklir víkingar, vest-
rænir, draumlyndir Keltar urðu
eitt. Islenzkir baendur. Islenzk
sveitamenning. Án átaka án
blóðsúthellingar urðu frjálsir
víkingar úr hásætum Norður-
landa eitt með ambáttum sínum
og þrælum, sem raunar voru
líka frá andans hirð, æðstri í
Evrópu frá landi Engla og Ira.
Alþingi eitt merkasta fyrir-
bæri stjórnmála á Vesturlönd-
um allt fram á þennan dag var
stofnað og starfrækt undir
berum himni í borg hamra og
heiða. Kristinn dómur var lög-
leiddur af spekingum og spá-
mönnum þjóðarinnar án bar-
daga undir leiðsögn armenskra
flóttabiskupa, sem stjórnuðu
helgisöng, sýningu sakramenta
og skrúðgöngu í Almannagjá á
Jónsmessunótt.
Það var þessi friður og dýrð
íslenzks vormorguns í sólmán-
uði, sem ljómaði í vitund Davíðs,
Huldu og Tómasar, þegar þau
yrkja sín þjóðhátíðarljóð sem
fulltrúar íslenzkra skálda.
Það er þessi friður, sem
birtist í myndum Kjarvalds og
Thorvaldsens, Einars Jónssonar
og Guðmundar frá Miðdal, svo
að nefndir séu einhverjir sem
tákn málara og myndlistar.
Og það er hjartafriður ís-
lenzkrar þjóðarsálar, sem engir
stormar, eldur né ís, myrkur eða
hallæri pátu bugað, sem birtist
í andvörpum hafs við bænar-
strönd og Stjörnusteina í tón-
smíðum Páls Isólfssonar og
hátíðasöngvum sr. Bjarna Þor-
steinssonar og ómum af til-
beiðslubergmáli þjóðsöngsins
eftir Sveinbjörn Sveinbjörnsson.
Heill þeim tónskáldum nútíð-
ar og framtíðar, sem varðveita
það bergmál til vekjandi kraftar
um ókomin ár.
En í kapphlaupi og kröfum
stundarhagsmuna gleymist of
oft hinn sanni auður og höfuð-
stóll hans í sál þjóðar.
Þar er oft skipt á slíkum
höfuðstól fyrir hégóma. Þar
gleymist gullið, þegar barizt er
um glingrið.
Skapandi hugur og starfandi
hönd við hjartaslátt, sem bærist
af ættjarðarást eru gimsteinar,
gull og perlur í sjóði eilífðar
hverri þjóð.
En við himinrönd í blámans
heiði blikar jökullinn, sem veitir
vatni í fossinn við sólarkoss
vorsins og sumarnæturinnar.
Það samspil verður síðan að
kraftlindum í tæknihönd, sem
hugsun leiðir. Gjöf landsins í
son af hálfu Alþýðuflokks og
Lúðvík Jósepsson og Ragnar Arn-
alds af hálfu Alþýðubandalagsins.
Á þessum fundi hafi fyrst og
fremst verið ræðst við um það
hvernig haga skyldi þeim viðræð-
um, sem í hönd færu og meginatr-
iðið væri að þarna yrði um að ræða
könnunarviðræður um málefna-
lega stöðu þessara tveggja flokka,
sem ýmislegt eiga sameiginlegt
þótt annað beri á milli, viðhorf til
ýmissa málefna og til að glöggva
sig á hvar samstaða væri og hvar
ágreiningur lægi. Benedikt ítrek-
aði hins vegar, að þetta væri
könnunarviðræður en ekki viðræð-
ur um stjórnarmyndun, þótt ekkí
væri útilokað að þessar viðræður
vió
gluggann
eftirsr. Árelius Nielsson
hvers manns húsi og hönd: Ljós,
varmi, kraftur.
Það eyðist ekki slík orka frá
ástaratlotum sólar og jökul-
tinds. Kol og olía þjóta. En
fossar íslands syngja sigurljóð
lífs og ljóss.
Og við hjartastað íslands,
innst í barmi streymir hiti sem
tákn þeirrar elsku, sem aldrei
dvín. Sá varmi verður arinylur
alla komandi tíma, sem veitir
vor og yndi um vetrar miðja
nótt, arineldur í líkingu Guðs
náðar á hverju íslenzku heimili.
Sannarlega ætti það ekki að
vera hlutverk núlifandi kynslóð-
ar einnar að virkja þessar Mfs og
ljómalindir og leiða þær um
æðar þjóðlífsins. Þar mega
sanngjarnar skuldir greiðast af
komandi kynslóðum. Ættum við
svo kannske að gleyma sigri
Islandinga, sigrum núverandi
stjórnmálamanna og kynslóðar
yfir víðáttum hafsins með allan
þess auð eða sigrum bændanna
yfir hrjóstrum holta og heiða,
mýra, móa, sanda og auðna, þar
sem nú drýpur smör af hverju
strái.
Það borgar sig bókstaflega í
of miklum arði að erja og elska
þetta land við yzta úthafsfaðm.
Og ekki mun síður veita björg
á borð og auð í hirzlu að rækta
víðlendi hafs og vatna, hlynna
að gróandi lífi svifs og hrogna.
íslendingar, við getum í sann-
leika orðið Guðs útvalda þjóð, ef
við skiljum okkar hlutverk að
vaka, vinna og stríða á friðar-
vegum framtíðar. Lærum að
elska þetta land, fórna því
hverjum blóðdropa og átaki ekki
með því að deyja fyrir það eins
og hernaðarþjóðir verða svo oft
að gera. Heldur með því að lifa
fyrir það, lifa því hverja stund
í sköpun og iðju í ást og trú.
Lifa til að efla og vernda
auðlegð tungunnar, arf og erfðir
gáfna og göfgi í þjóðarsál,
hugsun, hjarta og vilja, og síðast
en ekki sízt til að rækta samspil
og samstarf við hjartslátt foss-
anna og æðaslátt hveranna,
landsins eilífa lífs.
Hina fyrstu Jónsmessunótt
kristins íslands á Þingvöllum
árið 1000 voru valdir ungir
menn, sem höfðingjar og horn-
steinar kristninnar ungu úr
hverjum landsfjórðungi til fórn-
ar Guði vors lands, ekki til að
deyða þá að hætti heiðingja,
heldur til að helga þá gróandi
þjóðlífi á vegum hins góða,
fagra og sanna.
Megi svo æ verða Islands
æskufólk.
Reykjavík, 17. júní 1978.
Árelíus Níelsson.
hefðu þýðingu fyrir stjórnarmynd-
un þegar hún hæfist.
Lúðvík Jósepsson, formaður
Alþýðubandalagsins,sagði að hald-
inn hefi verið í gær fundiur í
Þingflokki bandalagsins, fyrsti
eiginlegi þingflokksfundurinn eft-
ir kosningar, og síðan hefðu farið
fram áðurgreindar viðræður við
fulltrúa Alþýðuflokksins til undir-
búnings þeim viðræðum er í hönd
færu en að öðru leyti væri ekki
fréttir að hafa af stöðu mála.
Geir Hallgrímsson, formaður
Sjálfstæðisflokksins, kvað stefnt
að fundi í þingflokki og miðstjórn
flokksins í næstu viku og Ólafur
Jóhannesson, formaður Fram-
sóknarflokksins, kvað ekkert tíð-
inda hjá flokknum í bili.
Leiðrétting
Þau leiðu mistök urðu í frásögn
af menningardögum sjómanna og
fiskvinnslufólks í Mbl. i gær, að
texti við eina myndina brenglaðist.
Með mynd Sigurgeirs frá skoðun-
arferð með Herjólfi átti að standa:
„Farið var í skoðunarferð með
Herjólfi um Vestmannaeyjar, og
sigldi skipið oft alveg að kletta-
bjarginu. Hér er hann við Kletts-
helli í Yzta-Kletti.“
Morgunblaðið biðst velvirðingar
á þessum mistökum.
3 laumuðust
inn í Angóla
Belgrad 4. júlí. AP.
Bandarikjamaðurinn og tveir
Zairemenn voru handteknir á
föstudag í síðustu viku Angóla-
megin Kongófljóts nálægt bænum
Noqui að sögn júgóslavensku
fréttastofunnar Tanjug í dag.
Sagt er að Bandaríkjamaðurinn
Larry Hensley og Zairemennirnir
tveir hafi farið ólöglega yfir
landamæri Angóla og að rannsókn
sé hafin á því hvað fyrir þeim hafi
vakað. ____, t t____
— íþróttir
Framhald af bls. 31.
Jóhann Jakobsson sem skoraði
fyrir KA eftir að hafa fengið
boltann inn fyrir vörn Akurnes-
inga. Vildu ýmsir meina að hann
hefði verið rangstæður.
Karl Þórðarson átti enn einn
stórleikinn í gærkvöldi og var
bezti maður liðsins ásamt
Jóhannesi Guðjónssyni. Hjá KA
var Þorbergur markvörður beztur
- GG/SS.
— Miðnætursól
Framhald af bls. 17.
hóteli við sænsku sjávarsíðuna í 12
daga. En þjónustan hérna og
fólkið er gott og nú vil ég helzt
ekki ferðast öðru vísi en með
skemmtiferðaskipi," sagði Lisbeth.
Ekki þar fyrir að ég hafi ekki oft
flogið með flugvél. Það jafnast
einfaldlega ekkert á við að fara í
skemmtisiglingu með góðu skipi,"
segir Lisbeth að lokum og vinkona
hennar tekur alveg í sama streng.
— Flugmál
Framhald af bls. 32
sinna flugfélaga.
Næsti fundur viðræðunefndar-
innar verður í dag, en eftir hádegi
í gær hélt íslenzka nefndin fund
um málið.
Morgunblaðinu tókst ekki að ná
tali af fulltrúum í íslenzku við-
ræðunefndinni, en í henni eru m.a.
Pétur Thorsteinsson, sendiherra,
Brynjólfur Ingólfsson, ráðuneytis-
stjóri, og forstjórar Flugleiða, þeir
Örn Ó. Johnsim og Sigurður
Helgason. Örn Ó. Johnson hefur
lýst því yfir, að þessi flugleið sé
Flugfélagi íslands mjög mikilvæg.
— Segir upp
Framhald af bls. 2^.
góðum tökum á vinnslufyrirkomu-
lagi og nýting hússins hefði yerið
orðin mjög góð, er upp úr sauð. Þá
kæmi einnig fram hjá Guðmundi
að hann teldi.að í fyrrgreindu máli
hefði verið beitt miklum rangind-
um og að frystihúsi BÚH og
Hafnarfirðingum hafi verið gert
illt með uppsögn verkstjóranna.
— Sáttafundur
Framhald af bls. 2
innan Dagsbrúnar, þar sem
stærsti atvinnurekandinn í borg-
inni greiddi nú óskert kaup og æ
fleiri smærri atvinnurekendur.
Morgunblaðið spurði Guðmund,
hvort Reykjavíkurborg, stærsti
atvinnurekandinn, greiddi óskert
kaup og kvað hann það þá gilda
gagnvart Dagsbrúnarmönnum,
þótt slíkt væri ef til vill ekki um
alla launþega borgarinnar. Á
fundinum sagði hann að samn-
inganefnd Verkamannasambands-
ins myndi ítreka kröfur sínar um
óskertar vísitölubætur á 169 þús-
und krónur, óskerta vakta-, eftir-
og næturvinnu. Á trúnaðarmanna-
ráðsfundum í Dagsbrún væri
megn óánægja með misjafnar
kaupgreiðslur eftir því hver vinnu-
veitandinn væri og hefði þessi
óánægja jafnframt komið upp á
aðalfundi Dagsbrúnar, sem hald-
inn var um helgina.
Guðmundur taldi að nú væri um
fjórðungur félagsmanna Dags-
brúnar á óskertum samningum, en
þrír fjórðu hlutar á skertum.
— Korchnoi
Framhald af bls. 1
að öllu óbreyttu fara frá Manilla
á miðvikudaginn til Baguioborgar,
sem er fjallabær 208 km norður af
höfuðborginni, en þar byrjar taflið
þann 18. júlí. í verðlaun eru 550
þús. dollarar, hæstu verðlaun sem
nokkru sinni hafa verið veitt í
skákkeppni. Sigurvegarinn fær 350
þúsund dollara.
Aðspurður um vinningslíkur
sínar í dag sagði Korchnoi að þær
væru nákvæmlega jafnmiklar og
taplíkurnar. Hann sagði að heppni
kynni að ráða úrslitum og spáði að
einvíginu lyki áður en tefldar
hefðu verið tuttugu skákir.
Aðspurður um hvort hann héldi
að fjölskyldumál hans kynnu að
hafa áhrif á taflmennsku hans —
en kona hans og sonur hafa ekki
fengið að flytja frá Sovétríkjunum
— sagði Korchnoi að hann hefði á
tilfinningunni að hann gæti ekki
leitt það hjá sér. „Það mun vekja
mér reiði og mér mun finnast að
Karpov sé einn af fangavörðum
fjölskyldu minnar."
Korchnoi kvað ekki upp úr með
það mál, sem miklum heilabrotum
hefur valdið: undir hvaða fána
hann muni tefla. Á blaðamanna-
fundinum stóð fáni Sviss á borði
skákmeistarans en aftur á móti er
sendinefnd Karpovs andvíg því. Er
búizt við að komi til kasta Max
Euwe, forseta FIDE, að leysa úr
málinu þegar hann kemur til
Filippseyja þann 14. júlí.
Campomanes, varaforseti FIDE,
sagði blaðamönnum í dag að hann
hefði hringt í Euwe til að láta .
ljós mótmæli vegna þess að
Korchnoi hefði gefið í skyn að
hann sýndi hlutdrægni og hótaði
varaforsetinn að segja af sér og
hverfa af vettvangi nema
Korchnoi bæði afsökunar.
Af öllum fréttaskeytum virðist
ljóst að taugaspenna sé að komast
í algleymi við undirbúning mótsins
og geti því oltið á ýmsu um
framvinda mála, þar sem keppend-
ur og aðstoðarmenn þeirra séu í
meira lagi hvumpnir og taki
óstinnt upp nánast allt, sem úr
búðum keppinautsins kemur.
— Ráðherra
myrtur . . .
Framhald af bls. 1
Talsmaðurinn neitaði að ræða
ástæðurnar til verknaðarins.
Fangelsi og lögregla heyra undir
innanríkisráðuneytið í Azser-
baidzhan eins og í öðrum sovétlýð-
veldum. Vestrænir sérfræðingar
velta því fyrir sér hvort Muratov
kunni að hafa talið sig eiga
eitthvað sökótt við Geidarov í
sambandi við starf sitt. Einnig er
bent á að Azerbaidzhan er hálf-
austurlenzkt land þar sem við-
gengizt hafi hefndarmorð, mútu-
þægni og spilling og að morðið
kunni að standa í sambandi við
það.
Geidarov starfaði á vegum
deildar KGB í Azerbaidzhan í rúm
25 ár þar til hann varð innanríkis-
ráðherra fyrir átta árum. Þegar
hann starfaði í KGB var hann
jafnframt um nokkurra ára skeið
flokksritari í Azerbaidzhan. í
minningargrein um hann segir að
hann hafi lagt af mörkum merkt
framlag til eflingar sósíalístískum
lögum og almennum lögum og
reglu í lýðveldinu. Undir greinina
skrifaði foringi kommúnista-
flokksins í lýðveldinu, Geidar
Aliyev, sem er sjálfur fyrrverandi
starfsmaður KGB.