Morgunblaðið - 05.07.1978, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 5. JÚLÍ 1978
Minning:
Lárus S. Þorsteins-
son fyrrum skipherra
Lárus Sigurvin Þorsteinsson,
verkstjóri hjá Vita- og hafnar-
málaskrifstofunni, sem lézt að-
fararnótt 26. júní að heimili sínu
Njörvasundi 14 hér í borg, verður
til grafar borinn frá Fossvogs-
kirkju kl. 15.00, miðvikudaginn 5.
júlí. Lárus var í fullu starfi er
hann skyndilega lézt úr hjarta-
slagi 62 ára að aldri.
Lárus Sigurvin Þorsteinsson var
fæddur 16. apríl 1916 í Hnífsdal,
ísafjarðarsýslu. Foreldrar Lárus-
ar voru Þorsteinn Mikael Ásgeirs-
son sjómaður og kona hans
Rebekka Bjarnadóttir, bónda og
hreppstjóra í Nesi í Grunnavík,
N.-Isafjarðarsýslu. Systkinahópur
Lárusar var fjölmennur, 6 bræður
og 5 systur. Af þessum stóra
systkinahóp eru fjögur látin en
átta eru á lífi.
Lárus dvaldi í foreldrahúsum
fram til 7 ára aldurs, en þá var
hann sendur í sveit norður að
Sæbóli í Aðalvík til sæmdarhjón-
anna Ingveldar Finnbogadóttur og
Jóhannesar Kristjánssonar, sem
reyndust Lárusi með fágætum góð
og umhyggjusöm. Ufn langt árabil
dvaldi Lárus í sveitinni á sumrum,
en sótti skóla á ísafirði um vetur.
Segja má að Ingveldur og Jóhann-
es hafi verið Lárusi einskonar
fósturforeldrar og kunni Lárus vel
að meta þá hjartahlýju, sem hann
varð aðnjótandi í sveitinni. Sautj-
án ára gamall fer Lárus alfarinn
að heiman frá fósturforeldrum
sínum og ræðst til sjóróðra frá
Hnífsdal. Nítján ára gamall hefur
hann hlotið það veganesti sem
beindi lífsferli hans inn á þá braut,
er síðar átti eftir að verða ævistarf
hans til leiðarloka. Þegar hér er
komið sögu, halda honum engin
bönd lengur, útþráin ber hann
ofurliði. Rétt fyrir síðustu heims-
styrjöld ræðst hann á þýzkt
flutningaskip og á ekki aftur-
kvæmt til íslands öll styrjaldarár-
in. Hann sigldi ýmist á þýzkum,
dönskum, norskum eða sænskum
kaupskipum þar til hann kom
heim í stríðslok 1945. Eftir heim-
komuna sigldi Lársu á ýmsum
skipum innanlands. 1948 lauk
hann farmannaprófi frá Stýri-
mannaskólanum í Reykjavík.
Næsta ár siglir hann í utanlands-
siglingum á Lagarfossi, skipi
Eimskipafélags Islands. 1949
ræðst Lárus til Landhelgisgæzl-
unnar og starfar þar sem stýri-
maður og skipherra á skipum og
flugvélum Landhelgisgæzlunnar
um 14 ára skeið. Skipstjórapróf á
varðskipum ríkisins tekur Lárus
1954. Hann sækir námskeið í
tundurduflaeyðingum og eldvörn-
um hjá danska sjóhernum 1961.
Erindreki Slysavarnafélags ís-
lands var hann 1963 til 1965. Þar
annaðist hann kennslu í meðferð
gúmbáta, kenndi mönnum hjá lp í
viðlögum og meðferð björgunar-
tækja. 1. júní 1965 tekur Lárus vð
skipstjórastarfi á dýpkunarskip-
inu Gretti í eigu Vita- og hafnar-
málaskrifstofunnar. Hjá þeirri
stofnun vann hann síðan til
dauðadags.
Félagsmál voru Lárusi einkar
hugleikin eins og sjá má af
neðanskráðu:
Hann var gjaldkeri Skipstjóra-
félags íslands frá 1962 til 1970 og
síðar varaformaður. Gjaldkeri
styrktarsjóðs S.K.F.Í. frá stofnun
sjóðsins 1967 til 1970. Hann var
fulltrúi S.K.F.Í. í sjómannadags-
ráði, varamaður í stjórn Stýri-
mannafélag íslands 1953 til 1956
og fulltrúi Slysavarnafélags Is-
lands í stjórnskipaðri nefnd,
Sjóslysanefnd 1963 til 1965.
Eftirlifandi konu sinni, Guð-
laugu Guðjónsdóttir, bónda í
Vatnsdal í Fljótshlíð, Rangár-
vallasýslu, kvæntist Lárus 2. júlí
1949. Börn þeirra hjóna eru:
Þuríður Vatnsdal húsmóðir, Þór-
dís snyrtisérfræðingur, Erla Ósk
verzlunarstúlka, Jóhannes Ingvar
matreiðslum., Bjarni Þröstur og
Sveinbjörn í menntaskóla.
Leiðir okkar Lárusar lágu fyrst
saman er hann hóf störf hjá
Landhelgisgæzlunni 1949. Alla tíð
síðan höfum við Lárus verið
kunningjar og er mér einkar ljúft
að minnast samveru okkar á
þessum árum. Það er engin
tilviljun að Lárus valdist snemma
til forystustárfa. Hann var ósér-
hlífinn, þrautseigur og útsjónar-
samur við öll sín störf og verk-
stjórn fórst honum einkar vel ú
hendi. Sér í lagi minnist ég starfa
hans sem skipherra hjá Landhelg-
isgæzlunni í þorskastríðinu sem
hófst 1. september 1958. Hann var
óþreytandi í að trufla brezku
togarana við veiðarnar og oft var
djarft teflt, því landi sínu var
hann allt. Lárus var í einu orði
góður og skemmtilegur félagi,
jafnvígur á tafl og spil og átti sér
þar fáa líka. Slysavarnamál voru
honum einkar hugleikin, enda
tengdur slíkum málum, þar sem
systir Lárusar var gift Henry
Hálfdánarsyni, framkvæmda-
stjóra Slysavarnafélags íslands.
Öll systkini Lárusar hafa með
ráðum og dáð stutt slysavarnamál
í þessu landi, enda öll sprottin úr
slíkum jarðvegi.
Eiginkon'a Lárusar heitins og
börnum votta ég dýpstu samúð og
bið góðan guð að blessa þau um
ókomin ár.
Guð blessi minningu hans.
Garðar Pálsson.
Þegar ég frétti andlát Lárusar
Þorsteinssonar, kom það mér
algjörlega á óvart og svo mun hafa
verið um fleiri kunningja hans.
Lárus var um borð hjá mér viku
fyrir andlát sitt, en þá vorum við
á v/s Óðni að draga skip hans,
dypkunarskipið Gretti, frá Skaga-
strönd til Húsavíkur. Ekki datt
mér þá í hug að svo stutt væri til
hinstu kveðjustundar, en það vil ég
gera hér með fáeinum línum í
minningu Lárusar Þorsteinssonar,
fyrrum skipherra hjá Landhelgis-
gæzlunni.
Lárus Þorsteinsson var fæddur
16. apríl 1916 í Hnífsdal í ísa-
fjarðarsýslu, sonur hjónanna Þor-
steins M. Ásgeirssonar og Rebekku
Bjarnadóttur. Lárus lauk prófi úr
Farmannadeild Stýrimannaskól-
ans í Reykjavík árið 1948 og
skipstjóraprófi úr varðskipadeild
árið 1954.
Lárus Þorsteinsson hóf störf hjá
Landhelgisgæzlunni árið 1949
fyrst sem stýrimaður, en síðar
skipherra. Eg sigldi undir stjórn
Lárusar á ýmsum skipum Land-
helgisgæzlunnar, en mest á v/s
Maríu Júlíu og v/s Albert. Lárus
var dagfarsprúður maður, en gat
skipt skapi ef honum líkaði ekki
framkvæmd hlutanna, en það var
fljótt á braut. Á þeim tíma, sem
við sigldum saman á fyrrgreindum
skipum, stóð fyrsta þorskastríðið
sem haest og hiti í mönnum á báða
bóga. Ég dáðist þá oft að rólyndi
Lárusar og réttum stjórntökum
þegar allt var komið á suðupunkt
hjá skipherrum bresku herskip-
anna, en í því þorskastríði voru
bresku skipherrarnir ósparir á að
hóta fallbyssuskothríð á varðskip-
in, ef þeim fannst þau erta bresku
landhelgisbrjótana of mikið. En
Lárus var snillingur í því að fara
23
eins langt og hann komst í að erta
bresku landhelgisbrjótana, sem þá
lágu emjandi af hræðslu í talstöð-
inni kallandi á „Stóra bróður", en
undir því nafni gengu bresku
herskipin meðal varðskipsmanna.
I því sambandi gerði Gísli J.
Ástþórsson, blaðamaður, fræga
teikningu af hræðslu Breta við
Lárus, sem þá var með v/s Maríu
Júlíu, þar sem breski flotinn er
látinn segja: „Hann er að hrekkja
mig.“
Lárus lét sér mjög annt um
starfsemi Landhelgisgæzlunnar og
lagði sig allan fram í starfi sínu
hjá stofnuninni. Hann var sendur
út til Danmerkur á vegum Land-
helgisgæzlunnar á námskeið í
eyðingu tundurdufla hjá danska
sjóhernum, og gerði mörg tundur:
dufl óvirk í starfi hjá gæzlunni. I
því sambandi fór hann sem
fulltrúi Landhelgisgæzlunnar með
breskum tundurduflaslæðurum,
sem hingað komu til þess að
hreinsa tundurdufl upp úr kaf-
bátagirðingum, sem Bretar lögðu í
ýmsum fjörðum á stríðsárunum.
Lárus var sæmdur björgunar-
orðu Slysavarnafélags íslands
fyrir frækilega björgun á skipi og
skipshöfn, sem ósjálfbjarga var að
reka upp í brimgarðinn við suður-
strönd Islands.
Lárus var mikill áhugamaður
um silungs- og fuglaveiðar og var
jafnvígur á stöng og byssu og voru
honum sérstaklega hugleiknar
silungsveiðar í Aðalvík.
Árið 1963 hóf Lárus störf sem
erindreki Slysavarnafélags Islands
og starfaði þar i rúm tvö ár, en hóf
þá störf hjá Vita- og hafnarmála-
skrifstofunni sem skipstjóri á
Gretti I og tók síðan við nýja
Gretti er hann kom til landsins. I
því starfi var Lárus sem fyrr
samviskusamur og ósérhlífinn.
Um leið og ég enda þessar fáu
minningarlínur um Lárus Þor-
steinsson, sendi ég eftirlifandi
eiginkonu hans, Guðlaugu Guð-
jónsdóttur, börnum og öðrum
ástvinum hans mína dýpstu
samúð.
Blessuð veri minning hans.
Helgi Hallvarðsson.
Jón Símonarson
bakarameistari
Jón Símonarson bakarameistari
er látinn. Hann lézt 28. júní sl.
Jón Símonarson var um áratuga
skeið mesti sómi bakarastéttar-
innar hér á landi, bæði sem
fullkominn iðnaðarmaður og sem
maður. Elskaður og virtur af
öllum, sem kynntust honum.
Jón var fæddur hér í Rvík 7. maí
1893, nánar tiltekið 4 vesturbæn-
um. Þar hófst hans æviferill og
þar lauk honum. Þó má ekki skilja
þetta svo, að hann hafi hvergi
annars staðar verið. Nei, ég tel
einmitt að á Laugavegi 5 þar sem
hann rak fyrirmyndar brauð og
kökugerð hafi hann fengið sinn
„fagstimpil“ sem ágætisbakari og
kökugerðarmaður. Þann stimpil
bar hann alla tíð.
Þegar Islendingar fóru að til-
einka sér þessa iðn, sem ekki var
að neinu ráði fyrr en um og eftir
síðustu aldamót, þá var það
yfirleitt ekki á þann hátt, að
unglingar réðu sig sem nemendur
í bakarí af því þá langaði til að
verða bakarar — öfugt við aðrar
iðngreinar — heldur það, að flestir
þeirra komu frá fátækum heimil-
um og réðu sig til snúninga og
sendiferða með það í huga að létta
undir með foreldrum sínum þar
sem í boði voru nokkrar krónur
mánaðarlega. En ef vel tókst til
með bakarameistarann gat svo
farið, að slíkir unglingar yrðu
nemendur hans og lykju svo prófi
sem ágætir bakarar. Líkt þessu
gerðist með Jón Símonarson.
Hann réðst sem unglingur til
Carls Frederiksens, sem rak stórt
bakarí með marga sveina á Vest-
urgötu 14. Gerðist nemandi og
lauk þar prófi. Fór síðar til
framhaldsnáms í Kaupmanna-
höfn. Og 18. 4. 1918 hóf hann
sjálfstæðan atvinnurekstur í iðn
sinni í Þingholtsstræti 23, þá í
félagi við aðra. En um hálfu öðru
ári síðar stofnaði hann eigin
brauða- og kökugerð á Laugavegí
5, sem hann rak með miklum
sóma, eins og ég hef áður getið. I
ársbyrjun 1928 gekk Óskar Th.
Jónsson bakarameistari í félag við
Jón. Unnu þeir saman í nokkur ár
og gerðu marga stóra hluti. T.d.
byggðu þeir stórhýsi ásamt baka-
rji með nýtízku vélum á Bræðra-
borgarstíg 16. Þar vann Jón meðan
heilsa hans leyfði.
Jón Símonarson kvæntist 31.
júlí 1921 eftirlifandi konu sinni
Hannesínu Ág. Sigurðardóttur,
ættaðri frá Stokkseyri. Þau eign-
Afmœlis-
og minn-
ingar-
greinar
AF GEFNU tilefni skal það
enn ítrekað. að minningar-
greinar. sem birtast skulu í
Mbl.. og greinarhiifundar óska
að hirtist f hlaðinu útfarardag.
verða að berast með nægum
fyrirvara og eigi síðar en
árdegis tveim dögum fyrir
birtingar dag.
uðust eina dóttur og tvo syni, sem
öll lifa og eiga sín eigin heimili hér
í borg. Á heimili þeirra Jóns og
Hönnu, og utan þess líka, voru
lang-oftast einhverjir sem nutu
aðstoðar þeirra og umhyggju að
meiru eða að minna leyti. Ymist
vandabundnir eða vandalausir.
Virtust þau hjón njóta þess
innilega að verða öðrum að liði.
Jón Símonarson var einlægur og
traustur félagsmaður. Hann var
meðal stofnenda Bakarameistara-
félags Reykjavíkur 1920. Starfaði
þar af fullum áhuga. Var gjaldkeri
þess í 6 ár. Hvatamaður og
stuðningsmaður að öllum þeim
framkvæmdum sem félagið beitti
sér fyrir til framfara. Þess vegna
varð það honum sem öðrum mikið
áfall, ef einhver hlekkurinn bilaði
í samstarfinu. Hann var sæmdur
heiðurspeningi félagsins á 30 ára
afmælinu og kosinn heiðursfélagi
þess á 50 ára afmælinu 1970.
Á þessari kveðjustund í dag vill
bakarastéttin í Reykjavík votta
Jóni Símonarsyni virðingu sína og
þökk fyrir það lið sem hann hefur
lagt henni á liðnum árum.
Sömuleiðis vill Landssamband
bakarafneistara þakka honum
samfylgdina og fyrir hans þátt í
því að sameina bakarameistara
þessa lands i eina heild. Einnig vil
ég fyrir mig persónulega og konu
mína þakka Jóni fyrir langt og
traust samstarf og liðsinni hans í
erfiðleikum. Um leið sendum við
eftirlifandi konu hans og afkom-
endum þeirra okkar fyllstu samúð-
arkveðjur.
Blessuð sé minning Jón Símon-
arsonar bakarameistara.
Gísli Ól.
I dag er til moldar borinn Jón
Símonarson bakarameistari. Hann
fæddist 7. maí 1893 í ívarsseli við
Vesturgötu hér í borg og var því
rétt rúmlega 85 ára, er hann lézt.
Foreldrar hans voru Símon
Ólafsson og kona hans Sesselja
Jónsdóttir.
Jón var ungur að árum þegar
hugur hans hneigðist að bakara-
iðn. Hans fyrstu kynni af iðninni
voru hjá Carli Fredriksen bakara
á Vesturgötu 17.
Árið 1915 siglir hann svo til
Danmerkur til framhaldsnáms og
dvelst þar í 2 ár.
Eftir heimkomuna stofnsetur
hann sjálfstæðan iðnrekstur í
Þingholtsstræti 29 í félagi við
Ágúst Jóhannesson og fleiri undir
firmanafninu Ágúst & co, en þeim
félagsskap var slitið 1919. Flutti
Jón sig þá á Laugaveg 5 og rak þar
iðnina í félagi við Magnús Guð-
mundsson árin 1919—1920, en eftir
það einn uns þeir Óskar Thorber
Jónsson og hann bundu með sér
félagsskap árið 1928.
Árið 1929—1930 byggðu þeir
félagar veglegt brauðgerðarhús á
Bræðraborgarstíg 16, sem þá var
langrúmbesta brauðgerðarhús
landsins og með fullkomnustu
tækjum sem frekast var unnt.
Árið 1934 slitu þeir Óskar og Jón
félagsskap með sér, og tók Jón í
sinn hlut brauðgerðarhúsið á
Bræðraborgarstíg, en Óskar hélt
brauðgerðarhúsinu á Laugavegi 5.
Húseignin var þó eftir sem áður
sameign beggja.
Brauðgerðarhús Jóns, sem síðar
hét Jón Símonarson h/f, vann sér
fyllsta traust bæjarbúa og var eitt
þekktasta bakarí í Reykjavík um
áraraðir.
Jón Símonarson var einn af
stofnendum Bakarameistarafélags
Reykjavíkur, sat þar í stjórn og.
var heiðursfélagi félagsins.
Þann 30. júlí 1921 kvæntist Jón
Hannesínu Ágústu Sigurðardótt-
ur, varð þeim 3 barna auðið sem
öll eru á lífi.
Þau eru: Sigurður Óskar, bak-
arameistari, kvæntur Önnu Linn-
et; Jóhanna Guðrún, gift undirrit-
uðum og Símon, bankafulltrúi
ókvæntur.
Börn, barnabörn og barnabarna-
börn eru orðin fjölmörg.
Ég var svo lánsamur, þá ungur
maður, að tengjast þeim Jóni og
Hönnu fjölskylduböndum, þau
kynni hafa verið mér mikill
fjársjóður af kærleika, birtu og yl.
Ef þessi jarðarkringla, sem við
dveljum á, er einhvers konar skóli
til frekari þroska á vegferð okkar
til að nálgast það fullkomna, þá
veit ég að tengdafaðir minn hefur
lokið þeirri göngu með fyrstu
ágætiseinkunn.
Það voru ekki völd eða metorð
sem hann sóttist eftir,- heldur að
þroska sinn innri mann til göfugs
lífernis.
Hann hefur gengið braut hins
dugmikla athafnamanns, með
kærleikann að leiðarljósi.
Að lokum vil ég þakka tengda-
föður mínum samfylgdina sem
hefur verið okkur öllum samferða-
mönnum hans mikil blessun.
Hanna mín, ég votta þér mína
dýpstu samúð og öllum skyld-
mennum votta ég saniúð mína.
Blessuð sé minning hans.
Ó.M.