Morgunblaðið - 08.07.1978, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. JÚLÍ 1978;
BLÚM
VIKUNNAR
UMSJÓN: ÁB.
Ofkrýnd hófsólcy
Hófsóley
Caltha palustris
Hófsóleyjan er alþekkt
um land allt, vex víða villt
og allsstaðar er að henni
mikil prýði. Hún velur sér
vaxtarstaði í raklendi, við
tjarnir og væsur úti í
náttúrunni, en sé hún
flutt í garða unir hún sér
prýðisvel og blómstrar
snemma vors í maí —
júní. Hófsóleyjan hefur
falleg dökkgræn gljáandi
nýrnalaga blöð sem skera
sig vel úr ljómandi falleg-
um dökkgulum blómhlífa-
lausum stórum blómum
hennar. Blómgunin er
ríkuleg og blómin bera
þægilegan ilm.
Hófsóleyjan er útbreidd
um alla Evrópu og víða
notuð í görðum. Af henni
eru mörg afbrigði í rækt-
un eins og t.d. Caltha
lacta frá Karpatafjöllun-
um og Balkanskaganum.
Hún er smjörgul að lit og
blómin sitja einstök á
stilk. Annað eftirsótt og
sérlega fallegt afbrigði er
Caltha polypetala eða
Caltha plena, þ.e. ofkrýnd
hófsóley, blómsæl og
blómstrar lengi og er
fyllilega harðger. Hvítt
afbrigði er einnig í rækt-
un en talið viðkvæmara
en þau gulu.
Hófsóleyjan er indælt
blóm sem sómir sér vel og
fyllir með prýði sitt pláss
í garðinum, einkum er
hún heppileg ef einhver
blettur garðsins er vot-
lendur. Talið er að hófsól-
eyjan sé dálítið eitruð.
Þess má geta að of-
krýnda hófsóleyjan fer
mjög vel í steinhæð. Hóf-
sóleyjum má fjölga með
sáningu eða skiptingu.
Ofkrýnda afbrigðinu þó
aðeins með skiptingu,
enda virðist aldrei nóg
framboð af því.
S.Á. Hraunkoti
Færeyskir
skákmenn til
Austfjarða
Land.sliA FæreyinKa í skák
sækir AustíirðinKa heim datiana
5. —12. ásúst næstkomandi ok
verður tefid þar landskeppni. að
því er sejíir í frétt frá Skáksam-
handi Austurlands. Stendur nú
yfir undirhúninKur fyrir komu
Færeyintianna.
Þá er greint frá því að sveita-
keppni Austurlands hafi farið
fram fyrir nokkru á Norðfirði og
hafi Norðfirðingar borið sigur úr
býtum með 5'/2 vinning, en Esk-
firðingar verið í öðru sæti með 3'A
vinning og Reyðfirðingar þriðju
með 3 vinninga'.
I vor var síðan haldin skák-
keppni skólanna og tóku þátt í
henni 13 sveitir frá 8 stöðum og
voru þátttakendur alls um 70. I
yngri flokki sigraði sveit Horna-
fjarðar með 14 V2 vinning en í eldri
flokki sveit Eskifjarðar með 17
vinninga.
Norræn póst-
ráðstefna
á Húsavík
Norram póstráðstefna var fyrir
nokkru haidin á Húsavík og voru
helztu mál á dagskrá hennar
umræður um þörf fyrir nýjar
þjónustugreinar og nýjar reglur
um gjaldflokkun bréfapóstsend-
inga. Einnig voru ræddar lang-
tímaáætlanir og nánara samstarí
á þessu sviði og skipuð var
vinnunefnd til að kanna það mál.
Þá var skipzt á upplýsingum
varðandi rekstrar- og hag-
ræðingarmál og öryggismál.
Auk þessa fóru fram almennar
umræður milli forstöðumanna
póstmálastofnananna á Norður-
löndunum og starfsmanna þeirra
og rætt var um skýrslur frá hinum
ýmsu vinnunefndum sem hafa mál
til meðferðar milli hinna árlegu
funda varðandi póstþjónustu milli
Norðurlandanna innbyrðis og við
önnur lönd. Næsta aimenna póst-
ráðstefna verður haldin í Dan-
mörku á næsta ári.
Vinnuslys um borð í
loðnuskipi — gáleysi
stefnanda um að kenna
Þann 4. marz 1972 varð slys
um borð í m.s. Álftafelli SU-101
er skipið var á loðnuveiðum.
Verið var að snurpa nótina á
línuspili, sem hásetinn R stjórn-
aði, en það var hans starf að
stjórna spilinu. Hann mun hafa
verið að hagræða tóginu á
koppnum með hægri hendi er
hönd hans lenti í spilinu,
Skipstjórinn var í brúnni er
slysið varð og mun hann sam-
stundis hafa kúpiað frá. R var
losaður úr spilinu og að honum
hlúð með teppum og var strax
haft samband við lækni í landi
og haldið með R til Vestmanna-
eyja. Þaðan var hann fluttur á
Landspítalann í Reykjavík, en
síðan til London á sjúkrahús til
rannsókna. Viö slysið hafði
hann hlotið alverleg meiðsl og i
janúar 1974 höfðaði hann skaða-
bótamál gegn eigendum skipsins
og vátryggingafélagi þess til
réttargæzlu fyrir sjó- og verzl-
unardómi Reykjavíkur. R gerði
kröfu til bóta fyrir atvinnutjón
og miskabótakröfu samtals kr.
1.837.253.-
Af hans hálfu var því haldið
fram, að bersýnilegt væri að
slys þetta hefði hlotizt af því, að
tógið sem hann var að hagræða,
var trosnað og á því beri stefndu
fébótaábyrgð og jafnframt væri
vinna við spil háskalegt starf og
bæri stefndu því bótaábyrgð ef
slys yrði. Stefnandi, R, hefði
enga viðvörun fengið vegna
starfs síns við spilið, en skip-
stjórinn hefði séð til stefnanda
áður en slysið varð og hefði
honum borið að stöðva spilið eða
leiðbeina R við starfið.
„R hafi tekið á
sig mikla áhættu“
Stefndu kröfðust sýknu af
kröfum R með þeim rökstuðn-
ingi, að slys þetta yrði ekki
rakið til neinna þeirra atvika
sem stefndi bæri ábyrgð á,
heldur yrði það alfarið rakið til
eigin gáleysis R og óhappatil-
viljunar, og því yrði hann að
bera tjón sitt sjálfur.
Alls væri ósannað að R hefði
festst í meintum trosnuðum
tógendum eða festst í spilinu af
þeim sökum og einnig var því
mótmælt sem röngu og ósönn-
uðu, að tógið hefði verið trosnað
eða að orsakasamband væri
milli gerðar og ástands tógsins
og slyss R og því væri ekkert við
stefndu að sakast í þessu efni.
Ekkert hefði komið fram sem
benti til þess, að slysið yrði
rakið til mistaka skipverja eða
vanbúnaðar skipsins og því
DÓMISMÁL
Umsjón: ÁSDÍS
RAFNAR
engin skilyrði bótaábyrgðar
fyrir hendi. Hitt væri aftur
ljóst, að R hefði sýnt af sér
stórkostlegt gáleysi og hann
tekið á sig mikla áhættu með því
að strjúka tógið og hagræða því
á spilkoppnum, á meðan spilið
var í gangi, en rétt hefði verið
og öruggara að stöðva það á
meðan. R væri vanur sjómaður.
Þá hefði hann verið sér meðvit-
andi um meinta trosnun á tógi,
en hann hefði ekki kvartað, en
ætla mætti að skipt hefði verið
um tóg, ef um hættulegan galla
á því hefði verið að ræða. Hefði
þá minna þurft að hagræða því,
en þess þurfi jafnan annað
slagið, á meðan verið var að
snurpa og væri þá áhættuminna
að stöðva spilið.
Stefndu voru
sýknaðir
í niðurstöðum héraðsdóms
segir m.a. að fram hafi komið,
að stefnandi, R, hefði unnið við
stjórn spilsins, sem hann slasað-
ist við, frá því í júnímánuði 1971
og þar til hann varð fyrir
slysinu 4. marz 1972. Hann hefði
borið fyrir dómi, að fyrst hefði
farið að bera á trosnun í tóginu
eftir áramótin 1971—1972, en
hann kvaðst ekki hafa kvartað
vegna þess við yfirmenn skips-
ins.
Almennt muni á loðnuveiðum
þurfa að nota splæst tóg, þar
sem ein rúlla er ekki nógu löng
á þess konar veiðum. Þá er tóg
hefur verið splæst, vill það
koma fyrir, að einhverjir endar
trosna. Samkvæmt framburði, 2.
stýrimanns á skipinu var þarna
um að ræða nælontóg, en endar
úr slíku efni festast ekki í
gúmmíhönzkum (R hafði slíka
vettlinga á höndum er slysið
varð), og verður því ekki hinum
trosnuðu endum tógsins um það
kennt, að litli fingur stefnanda
fór í spiliö.
Lýsing stefnanda á vinnutil-
högun við spilið þá er hann
slasaðist væri að áliti hinna
sérfróðu meðdómenda eins og
bezt verður kosið.
Þar sem eigi hefði verið í ljós
leitt, að slys það sem'mál þetta
er risið af, yrði rakið til
vanbúnaðar skipsins, mistaka
skipstjórans við stjórn þess eða
annarra orsaka, sem stefndu
bera ábyrgð á, yrði niðurstaða
málsins sú, að sýkna beri
stefndu af kröfum stefnanda í
máli þessu.
Eftir atvikum þótti rétt, að
hvor aðili um sig bæri sinn
kostnað af málinu.
Dóminn kváðu upp Auður
Þorbergsdóttir, borgardómari,
Guðmundur Hjaltason, skip-
stjóri, og Þorsteinn Gíslason,
skipstjóri.
R áfrýjaði dómnum til Hæsta-
réttar, þar sem hann var stað-
festur með skirskotun til for-
sendna hans. í Hæstarétti
dæmdu dómararnir Ármann
Snævarr, Benedikt Sigurjóns-
son, Björn Sveinbjörnsson, Logi
Einarsson og Magnús Þ. Torfa-
son.
Dómur Hæstaréttar 1. júní s.L: Skaðabótaábyrgð