Morgunblaðið - 08.07.1978, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. JÚLÍ 1978
Gufuvaltarinn olli
tímamótum í
gatnagerö 1912
GESTIR í Árbæjarsafni hafa undanfarna daga
getað séð fornan gufuvaltara aka með dampi út á
túnið. Þar er komin hin fræga „Bríet“, sem gamlir
borgarbúar kannast við og sem nú er búið að taka
í sundur og gera upp. Þessi gripur á sér merka
sögu og markaði í raun tímamót í Reykjavík. Með
komu gufutromlunnar eða vegvaltarans, eins og
vélin var þá kölluð, hófst á árinu 1912 varanleg
gatnagerð í Reykjavík, svo sem sjá má í athugasemd
við frumvarp til áætlunar um tekjur og gjöld
Reykjavíkur 1912, en þar segin
BRIET
ekur nú aftur
með dampi um
Árbæjartún...
„Veröi samþykt að maca-
damisera Austurstræti, er óhjá-
kvæmilegt aö kaupa gufutromlu,
og eru til hennar áætlaðar 9000
krónur en sú upphæð útvegast með
láni. Það gefur að skilja, að með
því að kaupa þetta áhald verður
því siegið föstu, að framvegis skuli
smám saman macadamisera götur
bæjarins og ekki hugsað um að
steinleggja þær. nje halda áfram
gömlu aðferðinni að bera ofan í
þær.“
Ekki gekk þó þrautalaust að
koma þessum miklu framkvæmd-
um í gang og fá svó nýtískuleg
tæki. Knud Zimsen barðist af
framsýni sinni fyrir málinu í mörg
ár og fékk stuðning frá einum
bæjarfulltrúa, Bríeti Bjarnhéðins-
dóttur. Mun það hafa þótt svo
sérstætt að kona skyldi vera að
skipta sér af vélum og verklegum
framkvæmdum, að valtarinn var
kallaður Bríet eftir að hann kom
J;il landsins og margir héldu síðar
að slíkar vélar hétu „bríetar“.
Krakkarnir hlupu á eftir valtaran-
um og kölluðu: Bríet, Bríet! Knud
Zimsen segir svo frá þessu í bók
sinni „Úr borg í bæ“:
„Þegar ég kom í bæjarstjórn,
beitti ég mér fyrir því, að fengin
væru nýtízku tæki til vegagerðar,
svo að unnt væri að gera betri
götur og jafnframt koma dálítið
meiri hraða á þær framkvæmdir.
En því var tekið fremur fálega.
Sumir bæjarfulltrúanna lýstu sig
andvíga því, að bærinn færi að
eyða peningum í slík tæki, gatna-
gerðin gengi vel og á henni þyrfti
engar umbætur. Eg held, að fyrst
í stað hafi Bríet ein verið fylgjandi
uppástungu minni. Eftir mikið
nudd fékkst veganefnd þó til þess,
síðla hausts 1908, að samþykkja
kaup á gufu- eða mótorvaltara, ef
hann fengist fyrir átta þúsund
krónur. En þar með var björninn
ekki unninn, því að enn var meiri
'hluti bæjarstjórnar þeirrar
skoðunar, að óþarft væri að kaupa
slík tæki. Loks kom þó valtarinn
fyrri hluta árs 1912. Við Bríet
höfðum oft á þessu tímabili
imprað á þessum kaupum í bæjar-
stjórn, og fannst mörgum nóg um
ýtnina. Eftir að þetta þarfa tæki
var komið, þótti sumum bæjarfull-
trúunum maklegt, að það bæri
nöfn okkar Bríetar og nefndu það
„Bríet Knútsdóttur", en að öllu
jafni var föðurnafninu þó sleppt.
Sama árið og götuvaltarinn
kom, var Austurstræti malbikað,
en slíkt var þá nefnt að
macadamisera. Engum íslenzkum
verkfræðingi var trúandi til að
leysa þetta verk sómasamlega af
Sigurgeir Sigurðsson bæjarstjóri;
ÞJÓÐ í VANDA
Sigurhátíðir
Kaldur veruleikinn er nú þegar
farinn að gusta um sigurvegara
nýafstaðinna kosninga. Sigur-
hátíðir afstaðnar og nýkjörnir |
þingmenn • farnir að lesa yfir I
ræður sínar frá því fyrir kosning- I
ar, leitandi að smugum til út- I
göngu. Til útgöngu, spyrjið þið?
Já, ef til vill var tekið full sterkt
til orða einstaka sinnum í hita
baráttunnar og erfiðleikarnir
málaðir í ljósari litum en skyldi í
þeirri (góðu) trú að við orðin þyrfti
ekki að standa að kosningum
loknum.
En hverju var þá lofað, hvað var
gagnrýnt og hvað vakti vonir
kjósenda um betri tíma og blóm í
haga?
Vandinn
Vandinn í dag er tvíþættur.
Aðalvandinn er fólginn í máttleysi
stjórnvalda til að fylgja eftir þeim
ákvörðunum íefnahagsmálum sem
teknar eru af lýðræðiskjörnum
stjórnvöldum til þess að tryggja
hallalausan rekstur þjóðarbúsins.
Segja má að þessi valdskerðing
hafi hafist með hinni sögulegu för
Hermanns Jónassonar þáverandi
forsætisráðherra á A.S.Í. þing
1958 þar sem forsætisráðherra
framseldi hluta framkvæmda-
valdsins í hendur stéttasambandi,
sem meðtók það með þökkum og
hefur haldið því síðan.
Sá hluti vandans sem þarfnast
tafarlausrar lausnar eru að sjálf-
sögðu efnahagsmálin.
Frystiiðnaðurinn segist þurfa 7
milljarða til þess að mæta fisk-
verðs- og launahækkunum. Skuld
ríkissjóðs við Seðlabanka er 22
milljarðar. Ef „óskertir“
samningar hjá Reykjavíkurborg
þýða um 1 milljarð þá má geta sér
Sigurgeir Sigurðsson
til um hvað á vantar fyrir landið
í heild.
Lausnir á færibandi
Vitað er að Alþýðubandalagið
bauð upp á 120 úrlausnir í
efnahagsmálum og Alþýðu-
flokkurinn 10.
Ætla mætti að í öllum þessum
tillögum fyndust einhverjar not-
hæfar.
Allir eru sammála um að
eitthvað þurfi að gera og það
strax.
130 ráð gegn verðbólgu