Morgunblaðið - 11.07.1978, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. JULI 1978
— Enn ágreiningur
Framhald af bls. 40
framhaldi af því urðum við ásáttir
um að eðlilegt væri að það hlyti að
fara að draga að því að formlegar
stjórnarmyndunarviðræður hæf-
ust og því væri ekki lengur ástæða
til að halda þessum könnunarvið-
ræðum áfram sérstaklega.
Ég vil þó taka það fram að við
teljum þessar könnunarviðræður
hafa verið mjög gagnlegar en hins
vegar voru þær aldrei ætlaðar til
þess að gefa endanleg svör“.
Fundur var haldinn í fram-
kvæmdastjórn og þingflokki Al-
þýðubandalagsins í gær og sagði
Lúðvík aö þar hefðu málin verið
rædd á breiðum grundvelli „og það
er allt sem ég vil segja frá þeim
fundi".
„Þessar könnunarviðræður
leiddu ekki til neinna niðurstaða í
sjálfu sér enda var það aldrei
ætlunin en þær hafa verið mjög
gagnlegar og geta vel reynzt svo í
sambandi við formlegar stjórnar-
myndunarviðræður síðar," sagði
Benedikt Gröndal formaður Al-
þýðuflokksins.
Spurningu Mbl. um viðræðufund
Alþýðubandalagsins og Framsókn-
arflokksins varaði Benedikt á þá
leið, að hann hefði „algjörlega"
verið „mál Alþýðubandalagsins og
okkur óviðkomandi með öllu“.
— Óeirðir
Framhald aí bls. 1
Pamplona og stjórnvöld segja að
um það bil 135 þúsund ferðamenn
hafi í skyndi haldið frá borginni
sem er höfuðborg Navarrehéraðs-
ins á Norður-Spáni.
Opinberar tölur segja að um 135
manns hafi slasast, þar á meðal
eru allmargir lögreglumenn.
Fréttaritarar staðhæfa hins vegar
að þessa tölu megi margfalda.
— Drög að...
Framhald af bls. 13
sóknarstört við Hamborgarhá-
skóla. Drög að hljóðkerfisfræði er
þriðja bókin í Ritröð Kennarahá-
skóla Islands og Iðunnar. þar sem
fyrirhugað er að gefa fyrst og
fremst út efni handa kennaranem-
um og kennurúm.
Bókin er prentuð í Hafnarprenti
h.f. Umbrot og setning; Tölvusetn-
ing. Bókin var bundin í Bókfelli
h.f. t ^--------
— Réttarhöld
Framhald af bls. 1
kommúnistaflokkurinn frá sér
áskorun þar sem hann beindi
því til stjórnar Sovetríkjanna að
þeir Shcharansky og Ginzburg
yrðu þegar í stað leystir úr haldi
og allri slíkri kúgun yrði hætt í
Sovétríkjunum í eitt skipti fyrir
öll.
Forsætisráðherra Bretlands,
James Callaghan, varaði í dag
sovésk stjórnvöld við að réttar-
höldin yfir þeim Anatoly
Shcharansky og Alexander
Ginzburg gætu spillt mjög
samskiptum Bretlands og
Sovétríkjanna. Þá skoraði
ísraelska stjórnin í dag á
Sovétríkin að láta ákæruna á
hendur Shcharansky niður falla.
Brezk dagblöð hafa heldur ekki
látið sitt eftir liggja í þessum
efnum og gagnrýna þau Sovét-
stjórn harðlega fyrir réttarhöld-
in.
Callaghan sagði á brezka
þinginu að réttarhöldin yfir
tvímenningunum bæru „öll
merki þess að Sovétríkin væru
að taka upp að nýju þá stefnu,
sem einkenndi valdatímabil
Stalíns".
David Owen, utanríkisráð-
herra Bretlands, sagði að Bretar
myndu í framtíðinni ekki taka
eins mikið mark á mótmælum
Sovétmanna við tilraunum
Breta til að bæta samskiptin við
Kínverja.
Leiðtogar allra brezku stjórn-
málaflokkanna réðust harka-
lega á stefnu Sovétríkjanna í
mannréttindamálum og sumir
kröfðust þess að öll menningar-
og íþróttatengsl við Sovétríkin
yrðu rofin.
AUir stjórnmálaflokkarnir í
ísrael, nema kommúnista-
flokkurinn, samþykktu ályktun
þess eðlis að öll lönd heimsins
styðji kröfu Israels um að
ákærurnar á hendur
Shcharansky verði látnar falla
niður og að honum og öðrum
andófsmönnum í Sovétríkjunum
verði leyft að flytjast úr landi.
Menachem Begin, forsætis-
ráðherra ísraels, sagði að
afskipti af máli Shcharansky
væru réttlætanleg vegna þess,
að Sovétstjórnin hafi þverbrotið
allar alþjóðlegar mannúðarregl-
ur, er hún neitaði Shcharansky
um að ráða lögfræðing sér til
varnar. „Líf og frelsi saklauss
manns er ekki innanríkismál
neins lands né stórveldis," sagði
Begin.
Dagblöð í Bretlandi eru mjög
harðorð í garð Sovétríkjanna og
hvetja mörg þeirra til þess, að
Salt-viðræðunum verði hætt.
Þannig segir í forystugrein
Daily Mail, að „Carter Banda-
ríkjaforseti eigi þegar í stað að
fresta öllum frekari viðræðum
um afvopnunarmál.
Viðræðurnar, sem snúast að
mestu um kjarnorkuvopn, eru
okkur öllum mikilvægar".
„Tveir andófsmenn i viðbót
verða fundnir sekir um glæpi
gegn sovéska ríkinu í þessari
viku,“ segir í forystugrein Daily
Mirrors. „I augum almennings
verða það hins vegar Sovétríkin
sjálf, sem verða talin glæpa-
maðurinn."
í Bandaríkjunum hvöttu Gyð-
ingaleiðtogar til þess að banda-
rísk stjórnvöld endurskoðuðu
samskipti sín við Sovétríkin.
Leiðtogarnir áttu fund með
Zbigniew Brezezinski, öryggis-
málaráðgjafa Carters, og Cyrus
Vance, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna.
Þá var kastað eldsprengju að
húsnæði sovésku ríkisferða-
skrifstofunnar í New York og
segjast samtök, sem kalla sig
„Vopnuð hreyfing Gyðinga",
bera ábygð á verknaðinum.
Engan sakaði og lítið tjón varð
á mannvirkjum.
í París héldu um 100 manns
fund til að mótmæla réttarhöld-
unum og mátti kenna marga
kunna menn á fundinum svo
sem Paul Goma, en hann er
landflótta Rúmeni, komm-
únistasagnfræðinginn Jean Ell-
einstein og Viktor Fainberg, en
hann er landflótta Sovétmaður.
Carter vill ekki
fresta fundi
Vanee og Gromykos
Cyrus Vance utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna sagði á
blaðamannafundi í dag að þrátt
fyrir þetta yrði ekki frestað
fundi sem fyrirhugaður er með
Andrei Gromyko utanríkisráð-
herra Sovétríkjanna á
SALT-fundunum í Genf. Sendi-
nefnd Gyðinga hafði í dag hvatt
til að Carter léti fresta þessum
fundi í mótmælaskyni. Vance
sagðist harma meira en orð fá
lýst réttarhöldin í Moskvu og
þau vektu mjög alvarlegar
spurningar um brot Sovétríkj-
anna á Helsinkisamkomulaginu.
Sagt ítarlega en
athugasemdalaust frá
i Austur-býzkalandi
Opinbera austur-þýzka frétta-
stofan ADN sagði í kvöld mjög
ítarlega frá réttarhöldunum í
Sovétríkjunum en lét engin orð
falla um afstöðu Austur-Þýzka-
lands til þeirra. Var rakin
frásögn TASS og með fylgdi
einnig mótmælasamþykkt
Bandaríkjastjórnar, en hana
hafði TASS birt.
Belgar mótmæla við
sendiherra Sovét
í Briissel
Utanríkisráðherra Belgíu,
Henri Simonet, hefur ákveðið að
kveðja á sinn fund Serguei
Romanovski sendiherra í Belgíu
til að bera fram „sára hneykslan
og gremju" belgísku stjórnar-
innar á réttarhöldunum. I orð-
sendingu utanríkisráðuneytis
Belgíu var farið ákaflega hvass-
yrtum orðum um þetta athæfi.
— Ákæran er
fráleit...
Framhald af bls. 1
örstuttum í dag, að hér eftir yrðu
réttarhöldin algerlega lokuð. Móð-
ir Shcharanskys sem hafði sótt
mjög fast að fá að hlýða á var
rekin frá. Hún brast í grát úti
fyrir réttarsalnum er hún las upp
yfirlýsingu fyrir fréttamenn og
fjölda manna sem þar voru
samankomnir.
Gripið fram í varnarræðu
Shcharanskys
Leonid Schcaransky sagði, að í
varnarræðu sinni hefði bróðir sinn
talað um útflytjendastefnu Sovét-
ríkjanna og hefði þá sagt, að hún
„gæti ekki verið innanlandsmál".
Greip þá dómari fram í fyrir
honum og sagði: „Þetta er ekki
kennslustund í innanríkispólitík."
Kæran á hendur Shcharansky er
alls 51 bindi en rétturinn leyfði
aðeins að setja inn í fjórar síður
honum til varnar.
Að réttarhaldinu í dag loknu
sagði fulltrúi réttarins við vest-
ræna fréttamenn, að Shcharansky
hefði borið, að hann „hefði ekki
ætlað sér að valda fullveldi
Sovétríkjanna tjóni né draga úr
hernaðarmætti þeirra".
Ekki bilbug á Shcharansky
að finna
Leonid sagði, að bróðir sinn
hefði verið hress og litið vel út.
Hann hefði verið laus við allan
óstyrk og ekki á honum neinn
bilbug að finna. Eins og alkunna
er hefur Anatoly Shcharansky —
sem er Gyðingur — verið sakaður
um að hafa haft regluleg tengsl við
erlenda leyniþjónustu frá árinu
1974 og út allt árið 1977, og meðal
annars við aðila sem hafi unnið í
Sovétríkjunum undir því yfirskini
að vera blaðamaður. Shcharansky
er sakaöur um að hafa látið þessa
aðila fá greinargóðar upplýsingar
um alls konar varnarmál og
ríkisleyndarmál. Meðal annars
væri í ákæruskjalinu sagt, að hann
hefði gefið Robert C. Toth, frétta-
mannai Los Angeles Times, upp-
lýsingar, og hefði hann verið
yfirheyrður um tengls sín við
Sheharansky fyrir ári. Toth hefði
skrifað undir yfirlýsingu og síðan
fengið að fara úr landi. I Washing-
ton sagði Toth hins vegar í dag:
„Ég hef aldrei á ævi minni unnið
fyrir CIA eða nokkra leyniþjón-
ustu. Allar upplýsingar sem ég
safnaði í Sovétríkjunum voru til
birtingar í Los Angeles Times. Það
eru rakalaus ósannindi að ég hafi
stundað þar njósnir og því sama
hélt ég fram í fyrra.“
„Hjálpið eiginmanni
mínum..
beiðni konu
Shcharanskys
Natalya Shcharansky, eiginkona
hins ákærða, skoraði í dag á
Carter forsetá Bandaríkjanna og
Giscard d’Estaing forseta Frakk-
lands að koma manni sínum til
hjálpar. Hún sagði að réttarhöldin
væru óréttlætanleg og líkti þeim
við það, sem hefði getað gerzt í
Þýzkalandi fyrir fjörutíu árum.
Hún sagðist telja réttarhöldir.
gefa vísbendingu um að herða ætti
tökin á Gyöingunum í Sovétríkj-
unum og stefnt væri að útrýmingu
þeirra sem væri táknrænt fyrir
afstöðu Sovétstjórnarinnar til
almennra mannréttinda. Hún vís-
aði mjög afdráttarlaust á bug
ákærum á hendur eiginmanni
sínum og sagði, að það hefði verið
fullkomlega óhugsandi þó ekki
væri nema vegna þess að hann
hefði varla getað gengið skref
nema undir eftirliti KGB-manna
síðustu árin. Frú Shcharansky,
sem býr nú í Israel, sagði að hún
sneri sér nú til Frakklandsforseta
og Carters Bandaríkjaforseta og
við þá ætti hún þessi orð ein:
„Hjálpið eiginmanni rnínum."
Tveir franskir lögfræðingar,
sem höfðu óskað eftir að fá að taka
þátt í vörn Shcharanskys eða að
rninnsta kosti vera við réttarhöld-
in sem áheyrnarfulltrúar, voru á
blaðamannafundinum með konu
Shcharanskys og kunngerðu þar,
að þeim hefði verið neitað um
vegabréfsáritun. Þeir lásu og upp
vitnisburð tveggja sovézkra
andófsmanna sem voru yfirheyrðir
í Shcharansky-rannsókninni og
fluttust síðan til Frakklands.
Sögðu lögfræðingarnir að spurn-
ingarnar bæru þess ljósastan vott,
að þeir sem yfirheyrslum stýrðu
hefðu haft af því einna mestar
áhyggjur að Shcharansky skyldi
vilja fara til ísraels og hitta þar
á ný konu sína.
„Inn í salinn
var komið með
hálfdauðan mann...“
Irina Ginzburg sagði að eigin-
maður sinn væri sjúkur af maga-
sári og berklum og fengi enga
læknismeðferð. Hún sagði, að
hann hefði neitað að bera vitni í
dag þegar mál hans var hafið í
Kaluga. „Inn í réttarsalinn var
komið með hálfdauðan mann.
Fjörutíu og eins árs gamall er
hann útlits eins og gamalmenni.
Hárið grátt og hann er grind-
horaður og hann á erfitt með að
hreyfa sig og getur varla talað,“
sagði Irina um mann sinn. Hún
sagöi að saksóknari hefði kallað
tíu vitni til að bera um að maður
hennar hefði dreift níðskrifum og
áróðri um Sovétríkin.
Aftur á móti sögðu starfsmenn
dómhússins í Kaluga, að Ginzburg
hefði fullháan blóðþrýsting en að
öðru leyti væri líðan hans ljóm-
andi góð.
í réttarsalnum fengu nokkrir
sendiráðsmenn að vera, þar af
tveir frá brezka sendiráðinu og
einn frá sendiráði Bandaríkjanna,
Kanada, Hol.lands og Ástralíu.
Einnig var þar móðir hins ákærða
og Andrei Sakharov fékk og að
vera við. Tveir vestrænir blaða-
menn hlýddu og á málflutnirtginn
í dag.
Af tíu vitnum sem báru vitni í
máli Ginzburgs sögðust fimm
þeirra hafa fengið í hendur
fjölritað eintak af Gulageyjahafi
Solzhenitsyns. Listamaðurinn
Arkady Grabobyev, sem hefur
þekkt Ginzburg í fjögur ár, sagði
að Ginsburg hefði gréitt honum
fyrir upplýsingar um trúflokka.
Hann sagði að Ginzburg héldi
sambandi við Solzhenitsyn og aðra
Sovétmenn sem byggju erlendis.
Eitt vitna sagði, að vinkona sín,
sem hefði lesið Gulageyjahafið,
hefði orðið veik og síðan framið
sjálfsmorð. v
Irina Ginzburg dreifði til vest-
rænna fréttamanna plaggi að
loknum yfirheyrslum í dag þar
sem hún sagði, að dómarinn hefði
ekki leyft manni hennar að fá sér
sæti á meðan yfirheyrslur og
vitnaleiðslur fóru fram og hefði þó
öllum mátt vera ljóst hversu
þjáður hann væri.
Þegar bifreiðinni með Ginzburg
var síðan ekið frá réttardómshús-
inu á miklum hraða hrópuðu um
tuttugu vinir og stuðningsmenn
Ginzburgs og þar á meðal var
Andrei Sakharov: Alec — Alec.
I framburði eins vitnis hafði og
verið vitnað í ræðu og yfirlýsingar
Sakharovs og einnig í skrif sem
ýmsir sovézkir andófsmenn, rit-
höfundar og menntamenn, sem
reknir hafa verið í útlegð eða flúið,
hafa safnað saman og gefið út
érlendis en þá útgáfu annaðist
Vladimir Maximov.
— Sarkis íhugar
Framhald af bls. 38.
uppræta með öllu her kristinna
manna þar í borg, ef þeir hlýddu
ekki Sarkis forseta í einu og öllu.
Á sunnudag hélt leiðtogi alþýðu-
hreyfingarinnar til frelsunar
Palestínu, George Habash, ræðu
þar sem hann hvatti öll samtök
Araba til að taka höndum saman
og berjast gegn „ítökum heims-
valdasinnanna í Líbanon og ann-
ars staðar á Arabíu-skaganunT'!
Þrátt fyrir' ákall Habash hafa
Palestínuskæruliðar enn ekki
blandað sér í átökin í Beirút.
— Friðsamleg
Framhald af bls. 1
ugt ríki — einkum af járngrýti.
Hinir nýju valdhafar létu ekki
uppskátt um pólitíska, afstöðu
sína. Sagt er að truflanir hafi
orðið á samgönguleiðum til höfuð-
borgarinnar Noukachott en vest-
rænir diplómatar segja að ekkert
bendi til þess að valdamannaskipt-
in í landinu boði breytta utanríkis-
stefnu.
Ould Daddad hefur verið við
völd í Máritaníu í þau átján ár sem
landið hefur verið sjálfstætt.
Hann hefur átt undir högg að
sækja síðustu nánuði og sagt er að
yfirmenn hérsins hafi verið argir
vegna þess hvernig að málum var
staðið varðandi skæruliða Poli-
sario sem hafa barizt fyrir sjálf-
stæði fyrrverandi Spænsku-Sa-
hara. Landsvæðið var síðan tekið
af Marokkó og Máritaníu eftir að
Spánverjar hurfu þaðan frá stjórn
í febrúar.
Utanríkisráðherra Marítaníu,
sem er á fundi Einingarsamtaka
Afríkuríkja í Khartoum, sagði að
yfirmaður byltingarinnar hefði
verið forseti herráðs Máritaníu,
Mustapha Ould Mohammed Salek.
— Desai
Framhald af bls. 38.
til þess að hann hafi breytt um
skoðun. Desai neitaði því að hann
hafi veriö ,;linur“ í afstöðu sinni til
Gandhi. „Ég er hvorki harður né
linur," sagði hann, „ég vil aðeins
vera réttlátur."
Miklar deilur hafa verið innan
stjórnarflokksins á Indlandi,
Janataflokksins, um afstöðuna
gagnvart Gandhi og má segja að
flokkurinn hafi verið klofinn í því
máli. í dag ákvað aðalritari
Janataflokksins að draga afsögn
sína til baka, en hann sagði af sér
fyrir viku í mótmælaskyni við
brottrekstur innanríkisráð-
herrans, Charan Singh. Singh
hafði opinberlega gagnrýnt stjórn-
ina fyrir seinaganginn í réttar-
höldunum yfir Gandhi. Var hann
fylgjandi því að komið yrði á
laggirnar sérstökum dómstóli er
dæmdi í máli Gahdni.
- Lífið í Læknum
Framhald af bls. 14.
kvenmannsleysinu 1 Læknum,
fækkaði baðgestum snarlega.
Síðbúnir áhorfendur, sem komu
í leit að frekari skemmtun eftir
boð í heimahúsum, hættu sér
nálægt lækjarbökkunum og
röbbuðu um hitt og þetta við
baðgestina. Konur í sparifötum
og karlar í fínum jakkafötum.
Auðvitað var nokkrum kastað
útí, en eftir ragn og bölv sigraði
hláturinn og áhyggjurnar yfir
fötum og hárgreiðslu fuku út í
veður og vind. Síðan var slengst
upp í bílana í rennandi votum
fötunum og þeyst í burtu. Ó,
þetta er indælt líf. Þegar svo
stírurnar hafa verið nuddaðar úr
augunum daginn eftir hefur það
verið svolítið svartara.
Það er enginn vafi á því að það
er ekki hættulaust að hafa
Lækinn opinn um nætur, a.m.k.
ekki á meðan enginn vaktmaður
er þar við og þá er það líka
vafamál að ástæða sé til þess að
kostnaði af vaktmönnum sé
haldið uppi, því „skemmtunin"
við Lækinn er varla þess virði.
Hefðu veðurguðirnir verið Reyk-
víkingum hagstæðir yfir helgina,
hefðu feður og mæður komið í
Lækinn með börnin sín til að
njóta þar sólarinnar með öllu
óvitandi um glerbrotin á botnin-
um og þann sóðaskap sem þar
hafði viðgengizt nóttina áður.
Þarna hefur einn maður látið
lífið að nóttu til og á laugardags-
morgun var lögregla og sjúkra-
bíll kölluð að Læknum, þar sem
maður lá ósjálfbjarga og það
sama gerðist á sunnudags-
morgun. Það getur vel verið að
Lækurinn eigi rétt á sér á
daginn en það býður hættunni
heim að hafa hann opinn um
nætur, þegar máttlaust og
drukkið fólk í leit að öðru en
heilsubót sækir þangað.