Morgunblaðið - 30.07.1978, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. JÚLÍ 1978
15
Berlín"—
skruppðum tvisvar til Þýskalands
til að æfa okkur í meðferð
tækjanna.
Kafbáturinn
beið okkar
— Þjóðverjarnir gáfu okkur
kenninöfn og kölluðu mig „Rufu“,
sem dregið var af „Rundfunk", en
Sverrir hlaut nafnið „Tormatt",
sem var sett saman úr föður og
afanafni hans.
Það var um mánaðamótin mars-
apríl ‘44 að við vorum sendir af
stað. Við fórum fyrst með þýsku
herflutningaskipi til Kristiansand
og þaðan til Bergen, þar sem
kafbáturinn beið okkar.
Við vorum látnir klæðast sjó-
liðabúningum þegar við gengum
um borð í kafbátinn til þess að
villa um fyrir mögulegum njósnur-
um bandamanna, en skiptum síðan
yfir í „sívíl“ þegar við vorum
komnir um borð.
„Þetta var býsnastór kafbátur á
þeirra tíma mælikvarða, um 500
tonn og búinn tundurskeytum og
loftvarnabyssum. Um borð vissi
enginn hverjir við vorum eða hvert
við vorum að fara, nema skipherr-
ann og sennilega stýrimaðurinn.
Okkur hafði verið sagt að ef við
yrðum spurðir einhvers, ættum við
að segjast vera Þjóðverjar á leið til
Kanada. Siglingin til Islands tók
óeðlilega langan tíma og sennilega
var það gert til þess að rugla menn
í ríminu um það hvert förinnni
væri heitið.
Við vorum yfirleitt 20 tíma í
einu neðansjávar og komum að-
eins upp á yfirborðið yfir blánótt-
ina til að taka loft. Við lögðum af
stað frá Bergen 15. apríl og
komum að Langanesi þann 25.
Foringinn átti afmæli þann 20. og
það var haldið hátíðlegt og áhöfn-
in hafði á orði að þetta þyrfti að
gerast daglega.
Það var mjög hættulegt fyrir
kafbátana að sigla á þessum tíma
sakir hlustunartækni banda-
manna. Við sigldúm einu sinni
undir skipalest bandamanna á
leiðinni og þá mátti helst ekki
anda, til þess að báturinn yrði ekki
uppgötvaður. Til þess kom sem
betur fer ekki.
Þessi kafbátur tók ekki þátt í
neinum hernaðaraðgerðum, enda
var eina hlutverk hans að koma
okkur til Islands.
Meö 4000 dollara
hvor
— Morguninn 25. apríl sigldi
kafbáturinn ofansjávar í björtu,
þrátt fyrir þá miklu hættu sem
slíkt gat haft í för með sér. Enda
voru loftvarnarbyssurnar
mannaðar. Við komum upp við
Langanes og þar fórum við Sverrir
með senditækin í tuttugu manna
gúmbát ti lands, hvor um sig með
fjögur þúsund dollara til lífsviður-
væris.
Við tókum land við Eiði. Mikið
brim var og bátnum hvolfdi í
lendingu, en tækin voru í vatns-
þéttum umbúðum svo þau sakaði
ekki. Við Sverrir skildum tækin
eftir í fjörunni og gengum yfir
lónið á ís, heim að bænum, kaldir
og blautir. Bóndinn ætlaði ekki að
trúa því að við hefðum farið yfir
lónið, því hann taldi ísinn ótraust-
an. Við sögðum, eins og fyrir okkur
hafði verið lagt, að við værum
flóttamenn frá Noregi og við
höfðum verið látnir kaupa sjópoka
og norskar eldspýtur úti til að gera
þá sögu sennilegri. Við Sverrir
ætluðum að gefa okkur fram við
íslensk yfirvöld strax við fyrsta
tækifæri og hugsuðum okkur
aldrei að gera þetta sem fyrir
okkur var lagt, enda i’issum við, að
enda þótt við hefðum viljað gera
þetta, þá var það vita vonlaust, þar
sem margir þekktu okkur sem
þjóðernissinna og þekktu rödd
mína úr Berlínarútvarpinu.
Okkur vannst þó ekki tími til
þess að gefa okkur fram við
yfirvöldin, því að strax daginn
eftir komu breskur og bandarískur
hermaður vel vopnum búnir og
fluttu okkur til Þórshafnar. Þeir
höfðu haft einhverjar spurnir af
ferðum okkar. Já, það er rétt að
segja það strax, að við vorum ætíð
óvopnaðir.
Nú hermennirnir voru almenni-
legir við okkur, en spurðu okkur
náttúrulega margs og við reyndum
að útskýra mál okkar. Daginn eftir
kom breskur tundurspillir til að
sækja okkur og fór með okkur til
Reykjavíkur. Þá komu til okkar
borgaralega klæddir menn og
yfirheyrðu okkur, en síðan fór
skipið upp í Hvalfjörð og var þar
í tvo sólarhringa.
í fangabúðir
í London
— Eftir það vorum við fluttir
yfir í breskt herskip, feykistórt, og
fluttir til Liverpool, þar sem menn
frá Scotland Yard tóku við okkur
og fóru með okkur í lest til
London, þar sem við vorum loks
afhentir bresku leyniþjónustunni,
sem setti okkur í fangabúðir fyrir
meinta njósnara. Þar voru þáum
90 fangar og fjögur hundruð
hermenn til gæslu. Þarna vorum
við sem sagt frá því í maíbyrjun
árið 1944 og þangað til stríðinu
lauk við Japani í byrjun ágúst
1945. Aðbúnaðurinn var þolanleg-
ur miðað við stríðstíma og við
fengum dagblöð og höfðum bóka-
safn til afnota, en við fengum ekki
að skrifa nein bréf.
Þarna vorum við yfirheyrðir á
hverjum degi í þrjár vikur en þetta
var ekkert kvalræði, nema hvað
við fengum náttúrulega aö kynn-
ast loftárásum Þjóðverja, en áður
höfðum við kynnst breskum loft-
árásum náið. Við vorum síðan
fluttir heim og afhentir íslenskum
stjórnvöldum í ágúst ‘45 og urðum
við frelsinu fegnir.
Var einn leiö-
angranna „ekta“
en hinir plat
Að lokinni ofanskráðri frásögn
Magnúsar spurði undirritaður
hann hvort einhverjar efasemdir
um þjóðernisstefnuna hefðu ekki
látið á sér kræla í huga hans á
stríðsárunum.
— Nei, maður hugsaði ekkert út
í þetta þá, enda heyrði maður
nákvæmlega ekkert um allar
þessar hörmungar sem eiga að
hafa átt sér stað af völdum
Þjóðverja, fyrr en eftir stríðið.
Núna er þettá náttúrulega bara
saga og nasisminn löngu dauður,
en ég tel enga skömm að þessu. Við
gátum ekkert annað gert en að
ganga að þessum skilmálum og
okkur finnst við ekki hafa gert
neitt af okkur. Þetta er bara eins
og hver annar hluti af fortíðinni.
Núna getur maður séð hlutina í
víðara samhengi og þá vakna
óneitanlega ýmsar spurningar. Til
dæmis um það hvers vegna við
Sverrir vorum sendir hingað, þar
eð Þjóðverjar hljóta að hafa gert
sér grein fyrir því að þetta var
vonlaust fyrir okkur, sem svo
margir þekktu hér.
Manni dettur það óneitanlega í
hug að þetta hafi einungis verið
gert til að villa um fyrir banda-
mönnum og draga athyglina frá
einhverju öðru. Um þetta verður
sjálfsagt seint hægt að segja
nokkuð með vissu, en þetta er
óneitanlega svolítið sérkennilegt.
- SIB