Morgunblaðið - 01.08.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. ÁGÚST 1978
Plnrfm Utgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvœmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fróttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Sigurvegarar kosninganna, Al-
þýðuflokkur og Alþýðu-
bandalag, hafa ekki þrek til að
axla þær byrðar, sem nú blasa við
þjóðfélaginu, jafnvel ekki þó að
Framsóknarflokkurinn hafi lýst
yfir, að hann sé reiðubúinn til að
veita þeim hlutleysi eða jafnvel að
taka þátt í samsteypustjórn með
þessum tveimur „verkalýðsflokk-
um“. Sigurvegararnir hafa þannig
brugðizt þjóðinni, þó að þeir hafi
fyrir kosningar heitið henni allt að
því guðlegri forsjón út úr þeim
erfiðleikum, sem þeir hafa tönnl-
azt á. Þeir hétu því að leiða
þjóðina þurrum fótum yfir Rauða-
haf íslenzkra stjórnmála, en nú
blasir við, að samstarfsþrek þeirra
er ekki meira virði en s.s. eitt
laufblað í öldurótinu og leiðsögn
þeirra eitthvert ómerkilegasta
haldreipi, sem ein þjóð gæti stuðzt
við. Þeir hafa afhjúpað þá stað-
reynd, að þeir eygi enga leið út úr
vandanum og eftir meir en hálfs
mánaðar viðræður stendur ekki
steinn yfir steini og þjóðin má
horfa upp á ógæfu töframann-
anna, sem geta ekki einu sinni
leikið brögð sín frammi fyrir
henni án þess að allir sjái í gegn-
um spilagaldurinn. Það sem eft-
ir stendur er í raun og veru ekki
annað en gífuryrði sigurvegaranna
hvors um annan, upphrópanir og
rógur, sem þjóðin þarf sízt á að
halda eins og málum er nú háttað.
Og svo stendur Framsóknarflokk-
urinn, saklaus eins og óspjölluð
mey og þykist taka þátt í leiknum,
hallar sér heldur að Alþýðuflokkn-
um, þrátt fyrir það sem á undan er
gengið og þykist ekki vita sitt
rjúkandi ráð, en hefur undir niðri
haft stórgaman af því að horfa
upp á burtreiðar óskariddaranna,
sem eignuðust hylli margra fyrir
nokkrum vikum, en standa nú uppi
brynjulausir og berstrípaðir, svo
að allir megi sjá, að pólitíski
fítonsandinn var ekkert • nema
blekkingar einar. Þeir sem hafa
fylgzt með íslenzkum stjórnmálum
um langt skeið áttu að vísu von á
þessu, en ungt fólk sér nú í
gegnum þann vef, sem spunninn
hefur verið; það er enginn
pólitískur glitvefnaður, sem að
henni hefur verið réttur. Uppistað-
an er veik og ívafið úr gömlum,
slitnum þráðum.
Fagrar yfirlýsingar vefaranna
fyrir kosningar valda því meiri
vonbrigðum sem þær voru glæsi-
legri atkvæðabeita. Nú situr æsk-
an ásamt þjóðinni allri uppi með
nýju fötin keisarans og vel hefði
H.C. Andersen getað sótt efnivið
frægrar sögu sinnar í þær póli-
tísku æfingar, sem íslenzka þjóðin
hefur þurft að horfa upp á eftir
alþingiskosningar.
Fulltrúar Framsóknarflokksins
í viðræðum þríflokkanna segjast
vera furðu lostnir yfir því, að eftir
könnunarviðræðurnar milli Al-
þýðuflokks og Alþýðubandalags og
frá því hinar formlegu viðræður
hófust hafi komið í ljós, að enginn
grundvöllur sé í raun og veru milli
þessara tveggja „verkalýðsflokka"
til samkomulags á sviði efnahags-
mála, eins og þeir segja fullum
fetum í yfirlýsingu sinni; með bros
á vör halda þeir því fram, að
ástæða hafi verið „til að ætla, að
tveggja vikna óformlegar viðræð-
ur þessara tveggja flokka hefðu
leitt í ljós, að á milli þeirra væri
samkomulagsgrundvöllur". Nú
tala framsóknarmennirnir um
„gífurlegan" ágreining milli Al-
þýðuflokks og Alþýðubandalags.
»• Og Lúðvík Jósepsson þykir nú vera
bláeygur mjög, enda hentar það
sem stendur, talar um að hann
hafi í upphafi „gert sér sterkar
vonir um að stjórnarmyndun
tækist" og segir, að þær vonir hafi
að verulegu leyti byggzt á
könnunarviðræðunum, en fullyrðir
nú, að ágreiningur milli Alþýðu-
flokks og Alþýðubandalags sé
„mikill“, eins og hann kemst að
orði. Kennir svo Alþýðuflokknum
alfarið um, hvernig komið sé fyrir
„vinstra" samstarfi. Þá hefur hann
og málgagn hans úthúðað Alþýðu-
flokknum fyrir að eiga ekki annað
í pokahorninu en „gömlú íhaldsúr-
ræðin í efnahagsmálum" og fullyrt
er að kratar hafi ekkert séð nema
gengislækkun og meira kauprán,
eins og komizt er að orði. Þjóðvilj-
inn segir, að þátttaka framsóknar-
manna í stjórnarmyndun hafi
einungis verið „pólitísk refskák"
og umræðugrundvöllur Benedikts
Gröndals hafi verið „mjög loðinn"
eins og málgagn Alþýðubanda-
lagsins hefur komizt að orði.
Á það hefur verið bent bæði af
Benedikt Gröndal og í ritstjórnar-
grein í Tímanum, að gengisfelling
sé „afleiðing jafnvægisleysis í
þjóðarbúskapnum“. Og í raun og
veru viðurkenndi Lúðvík Jóseps-
son, að honum er ekki eins leitt og
hann lætur, þegar hann segir m.a.:
„Það er þó engin trúarsetning hjá
okkur, að ekki megi beita gengis-
lækkunarleið, því að vitanlega á að
skrá gengið eins og það er á
hverjum tíma ...“
En hvað vildu þá Alþýðubanda-
lagsmenn? „Úrræði til nokkurra
mánaða — voru þá öll ósköpin hjá
kbmmum", eins og komizt er að
orði i Tímanum, með verulegri
fyrirlitningu. Það átti að leysa
efnahagsvandann til bráðabirgða
með „úrræðum fram á næsta ár“!
Þetta er haft eftir öðrum ritstjóra
Þjóðviljans og á miðstjórnarfundi
Alþýðubandalagsins, sem haldinn
var s.l. föstudag, sagði Lúðvík
Jósepsson m.a., að því er Þjóðvilj-
inn hefur eftir honum: „Við vildum
sem sé ekki slá því föstu í nema 5
mánuði, hvort niður- og milli-
færsluleiðin yrði farin áfram."
Sem sagt: Kommarnir ætluðu að
mynda vinstri stjórn til 5 mánaða.
Þjóðin átti enn einu sinni að hefja
pólitíska píslargöngu vinstri
stjórnar með lausa enda og léttan
mal. Það var allt þrekið, sem
Alþýðubandalagið bauð upp á eftir
fagurgalann og fyrirheit töfra-
bragðanna í hita kosningabarátt-
unnar.
En hvað vildu kommarnir þá í
raun og veru? Varaformaður
Alþýðuflokksins sagði, að þeir
vildu millifærsluleið, en það er hið
sama og „gamla uppbótakerfið
sem við viljum ekki“. Formaður
Alþýðuflokksins sagði í blaðasam-
tali, að megindeilan hefði staðið
um það, hvort horfið yrði aftur til
gamla uppbótakerfisins, eins og
alþýðubandalagsmenn vildu. „Það
var því eingöngu á gömlu uppbóta-
leiðinni, sem málið sprakk." Hann
segir í samtali á sunnudag, einnig
við Morgunblaðið, að úrræði Al-
þýðubandalagsins hefðu bara verið
„gamla uppbótastefnan". Og enn-
fremur: „Við töldum aftur á móti
að hún mundi leiða til stórkostlegs
vanda og enda í gífurlegum
álögum á almenning, höftum og
ófrelsi, sem myndu draga niður
lífskjör fólks, en ekki bæta þau.
Þetta er einmitt grundvallaratrið-
ið. Þessi uppbótastefna var hér á
landi, en var afnumin 1960 og átti
Alþýðuflokkurinn sinn þátt í því.
Við sem munum þessa tíma,
munum alls kyns ófrelsi, álögur og
spillingu." Hann segir og að
Alþýðubandalagið hafi sett fram
þessa stefnu aftur nú, „reyndar
undir nýju nafni".
Forystumenn verzlunar og iðn-
aðar hafa sagt, að „úrræði"
Alþýðubandalagsins væru eins og
„ef kaupmaður leysti vandræði sín
með því að styðja fingri á vigtina,
þegar hann er að selja viðskipta-
vini sínum vöruna" og að vinnu-
plagg Alþýðubandalagsins gangi
„algjörlega þvert á stefnu Alþýðu-
bandalagsins fyrir kosningar",
eins og formaður félags iðnrek-
enda kemst að orði. „Þá var talað
um innlenda framleiðslustefnu, en
með þeirri stefnu, sem Lúðvík
boðar nú, er innlend framleiðsla
lögð í rúst. Millifærsluleið á
þennan hátt er endanlegt náðar-
högg á innlenda framleiðslu og
leggur atvinnu 12.000 manna
hreinlega í rúst.“
Stefna Alþýðubandalagsins er
glæsileg eða hitt þó heldur!
Fullyrt er, að með henni hefði
vantað 10—20 milljarða, ef endar
hefðu átt að ná saman.
En kommarnir eru ekki af baki
dottnir. Þeir halda því fram, að
kratar hafi viljað „framkvæma
kjaraskerðingu, sem væri tvöfalt
meiri en það kauprán, sem ríkis-
stjórnin framkvæmdi með laga-
setningu fyrir nokkrum mánuð-
um“ eins og hamrað er á í
Þjóðviljanum viðstöðulaust. Nú á
að „afhjúpa" Alþýðuflokkinn.
Kosningasigur hans var mesti
ósigurinn í síðustu alþingiskosn-
ingum, þ.e. ósigur alþýðubanda-
lagsmanna, sem eftir fyrri kosn-
ingar voru búnir að ákveða, að
Alþýðuflokkurinn væri að syngja
sitt síðasta og þess yrði ekki langt
að bíða, að hann þurrkaðist út. I
stað þess varð hann jafn stór
Alþýðubandalaginu. Yfir það áfall
komast kommarnir ekki.
En forystumenn Alþýðuflokks-
ins hafa ekki varað sig á forystu
Alþýðubandalagsins, eins og þeir
hefðu þó átt að vera búnir að læra.
Formaður framkvæmdastjórnar
Alþýðuflokksins og nokkrir
aðrir kratar vöruðu þó sí-
felldlega við kommum, en það
dugði ekki. Forystumenn Alþýðu-
bandalagsins ætluðu einungis að
ganga milli bols og höfuðs á
Alþýðuflokknum í þessum viðræð-
um, sýna fram á, að hann sé
„kaupránsflokkur" og enginn
„verkalýðsflokkur". Benedikt
Gröndal áttaði sig ekki nógu fljótt
á þessu. Hann situr því eftir með
sárt ennið og Alþýðuflokkurinn
hefur hlotið alvarlegt áfall eftir
kosningar. Kommarnir baða sig í
sólskini óheilinda og ævintýra-
mennsku, en þeir vara sig ekki á
því, að þeir eru ófáir kjósendur
þeirra, sem sjá svart á hvítu, að
þeir eru stikkfrí-flokkur í íslenzkri
pólitík, gamaldags afturhald með
gömul hafta- og uppbótaúrræði;
þau eiga rætur í alræðishyggju, en
ekki þeirri frjálshyggju, sem
íslenzkir kjósendur óskuðu eftir í
síðustu kosningum. Alþýðuflokk-
urinn tók þessa frjálshyggju upp á
sína arma, en hún er aðalstefna
Sjálfstæðisflokksins. Það bjargaði
lífi krata. Og hvað sem leikara-
skap kommanna líður, þá liggur sú
staðreynd fyrir, að kratarnir
sýndu nú meira þrek en áður og
seldu ekki hugsjónamál sín, hvorki
utanríkis- né öryggisstefnu sína
eða frjálshyggjuna í efnahagsmál-
um, fyrir ráðherrastóla. Ekki enn.
Það er hafrót á Rauðahafinu um
þessar mundir. Sigurvegararnir
eiga engin ráð. Þeir geta ekki
komið sér saman um smáatriði,
hvað þá meginstefnu. Þjóðin sækir
ekki styrk í leiðsögn þeirra.
Svonefnd vinstri stefna, sem
byggir ekki á neinu öðru en
afturhaldsúrræðum, höftum og
fyrirmælum hins opinbera, hefur
beðið mikinn hnekki. Þjóðin sér
nú, að rauði keisarinn er ekki í
neinu. Glitvefnaður glókollanna er
gamla vinstri flíkin, sem hylur
ekki einu sinni nekt Lúðvíks
Jósepssonar lengur — hvað þá
annarra.
Laufblað á Rauðahafi
Timman
sigraði á
LBM-mótinu
Hollenski stórmeistarinn Jan
Timman sigraði á hinu árlega
IBM-móti í Amsterdam. Timman
tryggði sér sigurinn á laugardag-
inn með þvi' að gera stutt
jafntefli við landa sinn Hans Ree
í siðustu umferð. Timman hlaut
9>/2 vinning af 13 mögulegum,
sem er mjög góður árangur.
Fyrstu verðlaunin á mótinu
voru sex þúsund gyllini, eða tæpar
800 þús. íslenskar krónur. í öðru
sæti á mótinu varð ungverski
stórmeistarinn Zoltan Ribli með
8 Vi vinning. Hann fékk í sinn hlut
jafnvirði 600 þús. íslenskra króna.
Röð annarra þátttakenda varð
þessi: 3—5. Dzindzindhashvili,
Israel, Hort, Tékkóslóvakíu, og
Pfleger, V-Þýzkalandi, 7Vfe v.
6.-7. Andersson, Svíþjóð, og
Romanishin, Sovétríkjunum, 7 v.
8. Ljubojevic, Júgóslavíu, G'A v. 9.
Langeweg, Hollandi, 6 v. 10.—11.
Miles, Englandi, og Adorjan,
Ungverjalandi, 5/2 v. 12. Ree,
Hollandi, 5 v. 13. Nikolac,
Júgóslavíu, 4lA v. 14. Browne,
Bandaríkjunum, 3'Æ v.
í B-flokki á mótinu sigraði
Anatoly Jusupov, núverandi
heimsmeÍ8tari unglinga frá
Sovétríkjunum. Hann hlaut 9'k v.
af 13 mögulegum. Með þessum
árangri náði hann sínum fyrsta
áfanga að stórmeistaratitli. í öðru
sæti í B-flokknum varð bandaríski
stórmeistarinn Larry Christian-
sen. Hann hlaut S'k v.
Harry Golombek
skrifar ffjrir
Morqunblaöii)
ENDA þótt skákmennirnir eigi
frí í dag er langt í frá að
skipuleggjendur heims-
meistaraeinvígisins og þeir
starfsmenn, sem bera ábyrgð á
því hvernig það fer fram, geti
tekið daginn rólega. Mest
mæðir á Lothar Schmidt, vest-
ur-þýzka stórmeistaranum,
sem gegnir hlutverki sínu scm
yfirdómari af stakri samvizku-
semi og einbeitni.
Að þessu sinni er vandamálið
á sviði dularsálfræði, og þar sem
ég trúi ekki á slíkt mun ég
aðeins fjalla um þær staðreynd-
ir málsins, sem fyrir liggja.
Svo virðist ^em sovézkur
Sovézkur dularsálfræðing-
ur situr á fremsta bekk og
hvessir sjónir á Kortsnoj
dularsálfræðingur, dr. Zukhar
að nafni, hafi lagt það í vana
sinn að sitja á fremsta bekk
fyrir miðju í ráðstefnuhöllinni
þegar einvígisskákir eru tefldar,
og einblína á Viktor Kortsnoj.
Að því er næst verður komizt er
hann ekki í hinni opinberu
sovézku sendinefnd, enda þótt
hann hafi komið í fyigd með
henni og búi hjá nefndarmönn-
um í gistihúsinu.
Þetta óhvikula augnaráð hef-
ur angrað Kortsnoj, sem bar
fram kvörtun sína við yfirdóm-
arann með þeim afleiðingum að
dr. Zukhar flutti sig — eða var
látinn flytja sig — aftur á
annan bekk. Hann hélt samt
uppteknum hætti og starði enn
látlaust á Kortsnoj, eins og ég
get persónulega borið vitni um,
þar sem ég tók mér sæti við hlið
hans meðan sjötta skákin var
tefld á laugardaginn. Hvað hægt
er að gera til að koma í veg fyrir
það hann trufli Kortsnoj með
augnaráði sínu, veit ég ekki á
þessari stundu, en ef til vill
munu forsvarsmenn einvígisins
fara þess kurteislega á leit við
hann að hann flytji sig fjær, og
láti ekki bera svo mikið á
augnaráðinu.
Á meðan á þessu gengur
hvílast skákmennirnir tveir
eftir hina erfiðu skák á laugar-
daginn. Þar sem hvorugur hefur
enn unnið skák gæti einvígið
hæglega dregizt og rekizt þann-
ig á Olympíu-skákmótið, sem á
að hefjast 25. ágúst.
Hvorugur leikmaðurinn hefur
skorað enn sem komið er, en það
er Viktor Kortsnoj, sem hleypur
fram og aftur á meðan Karpov
lætur sér nægja að halla sér
aftur á bak og gera lítið úr
fyrirætlunum andstæðingsins.
Hvort þetta er viturlegt geta
aðeins tíminn og dularsálfræð-
ingar skorið úr. Hér væri þó
annar sálfræðingur réttur mað-
ur á réttum stað, ef hann gæti
sagt okkur hvort sovétmenn
beiti í raun og veru dularsál-
fræðingi í þessu einvígi, og ef
svo er, þá þyrfti þessi sálfræð-
ingur að vera búinn nauðsynleg-
um og marktækum skilríkjum.
En snúum okkur til tilbreyt-
ingar að skákinni sjálfri. Sjálfur
er ég dálítið óánægður með að
fram að þessu skuli hafa verið
tefldar sex skákir án þess að ein
einasta þeirra eigi það skilið áð
vera kölluð snilldarverk. Þótt
hér hafi örlað á innblæstri,
einkum hjá Kortsnoj í þriðju og
fimmtu skákinni og Karpov í
fimmtu skák einnig, en siðasti
leikur hins síðarnefnda áður en
skákin fór í bið og sú hugmynd
sem þar lá að baki, eiga sérstakt
lof skilið. Það er Kortsnoj sem
hefur verið í sókn allan tímann,
og enda þótt það geti reynzt
hættulegt til lengdar lætur
hann enn engan bilbug á sér
finna. Karpov hefur hins vegar
látið sér nægja að leika aðra
fiðlu og hefur verið í vörn.
Enginn getur unnið einvígi
með því að vera endalaust í
vörn. Því er líklegt að hann
breyti um aðferð fljótlega og þá
er sýnt að harka færist í leikinn.
Enn er ég þeirrar skoðunar,
að Karpov vinni einvígið, en get
þó ekki látið hjá líða að dást að
þeirri undraverðu orku, sem
hinn 47 ára gamli Kortsnoj býr
yfir.