Morgunblaðið - 09.08.1978, Blaðsíða 14

14
19
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. ÁGÚST
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. ÁGUST

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiösla
Auglýsingar
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aöalstræti 6, sími 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 2000.00 kr. á mánuói innanlands.
í lausasölu 100 kr. eintakið.
Hugsjónir
jóns og
sérajóns
Þjóðviljinn er enn einu sinni að eltast við ráðherra
vegna bílakaupa. Það gerir hann alltaf nema á
tímabilum vinstri stjórna, þá eru bílakaup ráðherra til
fyrirmyndar, eins og kunnugt er — og krafa
vinstristjórnar-ráðherra um VlP-meðferð á flugvöllum
og annars staðar allt að því þjóðarnauðsyn!
Ráðherrarnir hafa nú svarað því til, sem rétt er, að
þeir hafi hvorki brotið lög né reglur. En þó ættu vanir
stjórnmálamenn að vita, að það er alltaf notað gegn
þeim, þegar þeir eiga von á bílum um svipað leyti og fólk
telur, að gengisfelling sé yfirvofandi. Engum þykir neitt
við það að athuga, þó að allur almenningur hamstri
erlendar vörur, sem gert er ráð fyrir að hækki til muna
við gengisfellingu, en í lýðfrjálsum löndum eru þeir, sem
hafa á hendi stjórn landsins, viðstöðulaust undir
smásjá; þeim leyfist ekki það sama og almenningi.
Það eru í raun og veru ekki forréttindi að hafa stjórn
lands á hendi, heldur þvert á móti. Þegar menn taka að
sér stjórn lýðfrjáls lands, verða þeir að gangast undir
ýmsar kvaðir, s.s. þær að vera gagnrýndir fyrir það, sem
engum dytti í hug að skipta sér af hjá öðru fólki. Það
eru margir að kaupa bíla um þessar mundir. Engum
finnst neitt athugavert við það. En ef ráðherra á von á
bíl, gegnir öðru máli. Þetta eiga bæði þeir og aðrir að
vita.
í forystugreinum Morgunblaðsins, þegar þingfarar-
kaupið var gagnrýnt og bokassa-ferðin að Sigöldu, leyfði
blaðið sér í mestu vinsemd að benda valdamönnum á, að
þeir ættu að forðast eins og heitan eldinn að skammta
sér fríðindi, því að þau eru viðstöðulaust gagnrýnd og
eru raunar eitt af því, sem kjósendur þola sízt af öllu
hjá þeim, sem trúað hefur verið fyrir stjórn landsins.
Eitt af því, sem blaðið leyfði sér að benda á, að leggja
ætti niður, eru þau fríðindi, sem ráðherrar hafa vegna
bílakaupa. Ef hlustað hefði verið á Morgunblaðið á þeim
tíma, hefði hvorki Þjóðviljanum né öðrum haldizt uppi
að eltast við ráðherra vegna bílakaupa þeirra. Það hefði
verið ráðherrunum sjálfum til mikilla þæginda, og milli
þeirra og almennings hefði ekki myndazt nein
tortryggni. Nú er það að vísu svo, að Þjóðviljinn á sem
betur fer erfitt með að skapa tortryggni, svo einhliða
sem málflutningurinn er, enda láta stjórnendur hans
ein lög ganga yfir alþýðubandalagsfólk, en önnur yfir
alla aðra. Um þetta þarf ekki að hafa langt mál, þetta
vita allir sem vilja vita. Þess vegna eru skrif Þjóðviljans
um ráðherrabílana að flestra dómi ein af þessum
„pólitísku herferðum", þar sem misbrestasamir
pólitískir farandriddarar berjast sýknt og heilagt við
vindmyllur, en verja svo undir drep þessar sömu myllur,
þegar ráðherrar Alþýðubandalagsins sitja í flosmjúkum
stólum vinstri stjórna! En þrátt fyrir þetta ættu bæði
þingmenn og ráðherrar að láta sömu reglur gilda yfir
sig og annað fólk í landinu, a.m.k. ef þeir vilja losna við
óþægindi af því tagi, sem hér hafa verið gerð að
umtalsefni. Það var t.a.m. ekki gott til afspurnar, þegar
eitt fyrsta málið á fyrsta fundi nýkjörins þingflokks
Alþýðuflokksins var þingfararkaupið og væntanleg
fríðindi þingmanna. Siðgæðisriddarar Alþýðuflokksins
voru bara jónar áður en þeir komust á þing — en nú eru
þeir allir orðnir sérajónar — og hugsjónir jóns og
sérajóns fara sjaldnast saman.
Meðal ótal margra þjóðarleiðtoga sem páfi veitti áheyrn var Sadat
Egyptalandsforseti.
ista á hendur gyðingum í stríðinu.
Montini varð síðan erkibiskup í
Míianó, en við lát Píusar páfa
hafði hann ekki verið skipaður
kardínáli. Þó var hann nefndur
sem hugsanlegur eftirmaður páfa
og sýnir það traust það sem hann
hafði aflað sér og virðingu. En
Jóhannes var kosinn og það var
eitt af fyrstu embættisverkum
hans að skipa Montini kardinála.
Þegar Jóhannes féll frá var lítill
vafi á því hver yrði eftirmaður
hans og kosningu Montinis kardí-
nála, sem síðan tók sér nafnið Páll,
var mjög fagnað þann 21. júní
fyrir fimmtán árum.
Viðbrögð víða um heim við láti
páfa sýna virðingu þá sem hann
naut. Um allan heim hafa menn
minnzt Páls páfa nú um helgina og
þjóðarleiðtogar og trúarleiðtogar
vottað hinum látna virðingarhug
sinn og þjóða sinna.
í þeim ummælum hafa menn
umfram annað lagt á það áherzlu
hversu páfa hafi verið umfram um
að brúa bilið manna á milli, af
hvaða trúflokki eða litarhættisem
þeir voru, hversu mjög hann hafi
borið fyrir brjósti að unnt reyndist
að jafna lífskjör fólks og útrýma
neyð og fátækt og hversu mjög
hann hafi lagt sig eftir að
fordæma hryðjuverk og hvatt
stöðugt til friðar og aldrei látið
tækifæri sér úr greipum ganga til
að reyna að vekja menn til
raunhæfrar umhugsunar um að
frið í heimi yrði að tryggja sem
algera forsendu fyrir andlegum og
veraldlegum framförum.
Kurt Waldheim, framkvæmda-
stjóri Sameinuðu þjóðanna sagði í
yfirlýsingu sinni að með fráfalli
hans hefði heimurinn misst mann
sem var óþreytandi rödd mannleg-
rar samvizku og hann hafi aldrei
hikað við að segja það sem í brjósti
hans bjó. Minnist Waldheim einn-
ig sögulegrar heimsóknar Páls
páfa til aðalstöðva samtakanna
árið 1966 og þess einlæga boðskap-
ar sem hann hefði flutt þá.
TASS fréttastofan sovézka sagði
athugasemdalaust frá andláti Páls
páfa um helgina. En vert er að
minna á að Gromyko utanríkisráð-
herra Sovétríkjanna var einn
fyrsti forsvarsmaður frá kommún-
istaríki sem páfi veitti áheyrn.
Síar komu svo á hans fund fleiri,
þar á meðal Podgorny þáverandi
forseti Sovétríkjanna.
Giscard d'Estaing Frakklands-
forseti sagði að Frakkar hefðu
lengi fylgzt með virðingu og hlýju
með því mikla starfi sem páfi hefði
innt af hendi í þágu friðar og að
koma jafnan boðskap hinnar
heilögu bókar til þjóðanna.
Erkibiskupinn í Madrid minnt-
ist páfa og talaði um endurbóta-
þörf hans og löngun til að gera
heiminn betri. Suarez forsætisráð-
herra og Juan Carlos Spánarkon-
ungur komu báðir heim úr leyfum
sínum er þeim bárust fregnir af
andláti páfa.
Útvarp kristinna hægrisinna í
Líbanon skýrði frá láti páfa og
sagði að páfi hefði dáið úr sorg
yfir því hvernig kristnir menn í
Líbanon væru leiknir.
Carter Bandaríkjaforseti var í
hópi þeirra mörgu þjóðarleiðtoga
sem minnzt hafa páfa og sagði þar:
„Það vakti mér djúpan harm að
heyra um fráfall Páls páfa, en
hann var maður sem i lífi sínu og
starfi var mér uppspretta mikils
siðferðilegs innblásturs. Hann var
einlægur friðarsinni og stórbrot-
inn andlegur leiðtogi og verður
saknað af öllum, ekki aðeins af
þeim sem deildu sömu trúarskoð-
un og hann."
Elísabet Bretadrottning lofaði
mjög í umsögn sinni um páfa
þrotlausa viðleitni hans til að
koma á friði í heiminum. I orðum
Callaghans forsætisráðherra sagði
að hann hefði metið mikils þá ríku
mannúð sem Páll páfi hefði verið
gæddur og hann hefði virt þá
miklu þekkingu sem hann hefði
aflað sér um hvert mál sem um
hendur hans hefði farið. En
umfram allt yrði hans minnzl
fyrir framlag sitt í þágu friðarins í
heiminum.
Rússland:
Sovézkur
andófsmað-
ur fær brott-
fararleyfi
Munchen. Muskvu. 7. ávú>t. \I* — Ki utrr
SOVÉZKUR andófsmaður og
heimspekingur að nafni Alexand-
er Zinoviev kom til MUnchenar
aðfararnótt mánudags ásamt
fjölskyldu sinni eftir að sovézk
yfirvö.d höfðu skyndilega gefið
honum brottfararleyfi 18. júlí s.l.
Hann hafði áður fengið brottfar-
arleyfi í marz á síðasta ári. cn
yfirvöld afturkölluðu það án
skýringa. Hann mun stunda
kennslu og fyrirlestrahald í
Munchen í eitt ár.
Zinoviev, sem vikið hafði verið
úr embætti við háskóla í Moskvu
vegna gagnrýni sinnar á sovézk
yfirvöld, sagði við komuna til
Munchenar, að þær aðferðir, sem
andófsmenn heðu notað hingað til,
hefðu ekki gefizt nógu vel og innan
skamms yrðu teknar upp aðrar
aðferðir.
Hann sagði einnig, að það væri
vonlaust verk að ætla að hindra
sjálfstæöa hugsun og skoðana-
myndun í jafnstóru landi og
Sovétríkjunum og slíku ríki væri
sjálfsgagnrýni nauðsynleg.
Aðspurður sagðist Zinoviev ekki
geta sagt til um hvort hann mundi
snúa aftur til Sovétríkjanna að ári
liðnu; það væri undir yfirvöldum
komið, hins vegar sagðist hann
vona að svo mætti verða.
Níels P. Sigurðsson og ólafía kona hans í Páfagarði í desember í fyrra, er Níels var að afhenda skilríki sín
sem sendiherra fslands í Páfagarði.
Misheppn-
uðflugráns-
tilraun
Barcelona Amsterdam
6.-8. ágúst. AP. Reuter.
TUTTUGU ára gamall Hol-
lendingur að nafni Paul Gokkel
gerði á sunnudag misheppnaða
tilraun til að ræna flugvél af
gerðinni DC-9 frá hollenzka
flugfélaginu KLM og ætlaði hann
að neyða flugstjóra vélarinnar tii
að fljúga til Alsír, en vélin var á
áætlunarleið sinni frá
Amsterdam til Madrid. Þremur
af farþegum flugvélarinnar
ásamt einum af áhöfn hennar
tókst þó fljótlega að yfirbuga
Gokkel. Hann var vopnaður
leikfangabyssu og með brúsa.
sem hann sagði innihalda
sprengiefni. en reyndist vera
gasolia. Þessi flugránstilraun er
hin fvrsta eftir samkomulag sjö
þjóða í Ronn í síðasta mánuði um
aðgerðir til að sporna við flug-
ránum.
Hollenzka vélin hafði verið um
hálfa klukkustund á lofti er
Gokkel ruddist inn í flugstjórn-
arklefann og beindi byssu að
flugstjóranum og skipaði honum
að fljúga vélinni til Alsír. Flug-
stjórinn varð við skipun hans og
reyndi að fá leyfi alsírskra flugyf-
irvalda til að lenda vélinni þar, en
var neitað, auk þess sem tii þess
kotn ekki að þyrfti að lenda
vélinni. Eftir að Gokkel hafði verið
yfirbugaður var vélinni flogið til
Barcelona, þar sent lögreglan tók
Gokkel til yfirheyrslu. Eftir að
eldsneyti hafði verið sett á vélina
var henni flogið samkvæmt áætl-
, un til Madrid.
Flugstjóri vélarinnar sagð; að
Gokkel hefði sagzt þreyttu- tö
vera í Hollandi og vildi kotv.isi til
Alsír. Hann sagði otnmg,. að
Gokkel hefði verið auga-
óstyrkur.
Að sögn spænsku fre stofunn-
ar EFE hefur hollenzk ‘ndiráðið
í Barcelona far'k' f> . . 'a
Gokkel afhenta tenzkum r-
völdum, þar ser ;raun harts hafi
verið gerð á hoí , ku flugstjórn-
arsvæði. ■
Páfi þiggur blómakrans að gjöf frá ungri stúlku frá Tahiti sem kom til hans f viðtalstima sem hann hafði f
viku hverri og var öllum opinn.
Páll páfi var fæddur í Cencesio,
við rætur itölsku Alpanna þann 26.
september 1897. Hann var skírður
Giovanni Battista Enrico Antonio
Maria Montini. Faðir hans stóð
m.a. að útgáfu blaðs í Brescia þar
sem hann ólst upp og sat á þingi
þrjú kjörtímabil. Móðir hans, sem
var af aðalsættum, varð kunn í
Brescia fyrir störf sín að líknar-
málum. Hann var veikbyggður
drengur og hann var úrskurðaður
óhæfur til að gegna herþjónustu í
fyrri heimsstyrjöldinni vegna
heilsubrests. Hann lagði fyrir sig
prestnám og ungur var hann
skipaður til starfa í Varsjá en
hann var það aðeins skamma hríð;
enn á ný var það lélegt heilsufar
sem setti strik í reikninginn. Hann
varð síðar fastur starfsmaður
Páfagarðs og einn nánasti ráðgjafi
Píusar páfa 12. eftir að hann var
kjörinn páfi skömmu fyrir seinni
heimsstyrjöldina. Það' varð og
síðar hlutskipti hans að verja Píus
12. að honum látnum vegna
ásakana um að hann hefði aldrei
fordæmt útrýmingarherferð naz-
Að Páli páfa látnum
Umfram allt var hann mikill og
einlægur boðberi friðar og réttlæt-
is og lét óspart í sér heyra þegar
þau efni voru annars vegar. Hann
var fyrsti páfinn sem fór í ferðalög
utan Italíu og gerði víðreist, þótt
heimsókn hans til Landsins helga
teljist líklega eftirminnilegust.
Hann lagði sig í framkróka um að
ná til Austur-Evrópulanda og
fyrstur páfa veitti hann áheyrn
ýmsum kommúnistaleiðtogum.
Hann lét kirkjuþingið, sem Jó-
hannes 23. hafði kallað saman,
halda áfram að starfa og hann
fékkst við ýmis stjórnarleg mál
innan Páfagarðs sem honum
fannst breytinga þörf á.
Boðberi friðar og mannúðar
PÁLL páfi leiddi milljónir rómversk-kaþólskra í fimmtán ár, án mikilla breytinga og
umbrota í öllum þjóðfélögum, þar sem endurnýjunar var þörf, ekki hvað sízt var augljós
þörfin að hleypa ferskara lofti inn í trúaríega umræðu, afstaða rómversk-kaþólsku
kirkjunnar var gagnrýnd og þótti um margt stöðnuð. Þó var Páll áreiðanlega framan af
páfadómi sínum frjálslyndur og umbótasinnaður, en hin siðustu ár komu iðulega upp mál
sem vöktu upp deilur um þá afstöðu sem Páll páfi tók og þótti hann ekki alitaf vera í takt
við tímann né horfast raunsætt í augu við samtiðina og ýmis mannleg og félagsleg
vandamál hennar.
Páli páfa var verulegur vandi á
höndum, þegar hann settist á
páfastól í júní 1963. Fyrirrennari
hans Jóhannes 23. var að vísu páfi
í aöeins fimm ár og upprunaiega
kjörinn sem málamiðlunarpáfi. En
hann reyndist síðan skörulegur
kirkjufaðir, manneskjulegur og
glaðvær og vann hugi og hjörtu
manna vítt um veröld. Montini
kardínáli, sem Páll páfi hét, áður
en hann tók sér Pálsnafnið, var
andstæða Jóhannesar í flestu.
Hann var alvörugefinn maður,
viðkvæmur í lund og skaplyndi
hans í flestu mjög frábrugðið því
sem verið hafði um Jóhannes 23.
Um flest nálgaðist hann viðfangs-
efni sín á annan veg. Vitsmuni
hans dró enginn í efa enda þótt
skoðanir hans þættu, einkum sem
árin liðu, all íhaldssamar og
mörgum fyndist sem áhrif ka-
þólsku kirkjunnar færu allmjög
þverrandi, ekki sízt vegna þess að
páfi lagðist gegn ýmsum hug-
myndum samtímans sem ekki
þótti stætt á öðru en kirkjan
tækist á við.
Af þessum málum olli mestu
fjaðrafoki að hann skipaði vinnu-
nefnd til að gera úttekt á því,
hvort tímabært væri að róm-
versk-kaþólska kirkjan breytti
afstöðu sinni til notkunar getnað-
arvarna. Nefndin starfaði og lagði
fram ýmsar breytingatillögur en
þegar til kom féllst páfi ekki á þær
og hélt fast við þær skoðanir að
notkun getnaðarvarna samrýmd-
ist ekki trúarskoðunum kaþólikka.
Þetta veikti um margt stöðu hans
og eins þótti það merki um
íhaldssemi að hann var ófáanlegur
til að taka þátt í umræðum um
hjónaskilnaði og fóstureyðingar á
málefnalegan hátt. I báðum þess-
um atriðum, sem teljast veigamik-
il meðal rómversk-kaþólskra
manna, beið þó kirkjan lægri hlut
og eins og allir vita eru þau
fóstureyðingariög, sem eru að
ganga í gildi á Italíu, fullkomlega
sambærileg við slíkar löggjafir í
skandinavískum löndum. Þetta og
fleira var Páli páfa hnekkir, og
sjálfsagt verður margt af því, sem
hann gerði og sagði í páfadómi
sínum, umdeilt enn um langa hríð.
En það breytir ekki þeirri stað-
reynd að um margt skilur hann
eftir ýmis spor og hann braut upp
á nýjungum sem merkar þóttu.
Hann þótti hugrakkur maður og
laus við tildur; einlægni hans og
innilega trúarvissu dró enginn í
efa. Ekki var séð að honum væri
brugðið er bólivískur málari sýndi
honum banatilræði á Filipseyjum
árið 19og hafði slíkt aldrei gerzt
áður að gerð væri líkamleg atlaga
að páfa.
Þegar Páll fór í heimsókn sína
til Jerúsalem kysstust þeir „sögu-
legum kossi“, hann og Áthenagor-
as heitinn, patríarki í Konstantín-
ópel og andlegur leiðtogi 150
milljóna fylgjenda rétttrúnaðar-
kirkjunnar. I flestu sýndi Páll
vilja til að auka vinarþel þjóða í
millum og ýmsir eru á því að fyrir
þá vi leitni sem hann sýndi í því —
þótt hún bæri ekki alltaf snöggan
árangur — verði hans lengst
minnzt. Á síðari árum einkenndist
stjórn hans af of mikilli stífni og
einhæfni og hann leitaði þá síður
út fyrir Páfagarð og virtist gera
sig ánægðan með að snúa sér til
örfárra náinna ráðgjafa sinna sem
margir segja að hafi orðið alltof
valdamiklir þessi síðustu ár, enda
Páll páfi þá sjúkur maður. En
þrátt fyrir það fylgdist hann með
á sviði heimsmálanna til síðustu
stundar; þegar Aldo Moro var
rænt sl. vor sendi páfi frá sér
áskorun þar sem hann kvaðst á
hnjánum biðja ræningjana þyrma
Moro. Þegar Mogadishuflugránið
fræga stóð sem hæst bauðst páfi
til að fara í gísla stað á vald
mannræningjanna.
Þannig muna Pál páfa margir, hann lyftir upp höndum og biður heimi friðar og blessunar. Myndin var
tekin í Fæðingarkirkjunni í Betlehem.