Morgunblaðið - 19.08.1978, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. ÁGÚST 1978
5
Prófessorshúsinu frá Kleppi hefur verió valinn staður og verAur pað gert
upp sem sýningarhús í safninu.
var
Nýjungar í
Árbæjarsafni
Gufuvaltarinn Briet ók um Árbæjarsafn meó fullum dampi og bætt
kolum í eldhólfið.
í tilefni afmæiis Reykjavíkur 18.
ágúst ók gufuvaltarinn Briet fyrir
dampi um Árbæjartún. En þá var
borgarstjóra, borgarstjórn og um-
hverfsimáiaráði boðið í safnið og
sýndar helstu nýjungar í Árbæjar-
safni, sem eru auk vaitarans, sem
gerður hefur verið upp, gullborinn
frægi, sem litið er í gangi, Líknar-
húsið, sem búið er að gera upp og
flytja i skrifstofur safnsins,
„prófessorshúsið" frá Kleppi, sem
búið er að flytja í safnið og setja á
kjallara, svo og sýningar- og
geymsluskemmur fyrir muni safns-
ins.
Frá gufuvaltaranum, sem kom
hingað 1912, hefur áður verið sagt
hér í blaðinu, en hann var keyptur
til að malbika Austurstræti. Á
sumrin var valtarinn „Briet“ notað-
ur til að þjappa mulningu á
götunum, en á vetrum hafður í húsi
við Laufásveg, skammt frá gamla
Kennaraskólanum, og látinn mala
grjót í göturnar. Var þá reimskífa
sett á drifhjólið. Grjótið var tekið úr
holtinu þar sem Laufásvegshúsin
standa og var þar mulningsvél. Var
grjótmulningi og tjöru hrært saman
á stóru bretti og voru átta menn að
hræra allan daginn. Tjaran var
hituð í stórum potti og tók tvo tíma
að hita hana, en henni var síðan
hellt heitri yfir grjótmulninginn og
síðan mokað í bing. Mulningurinn
var fluttur heitur á hestvögnum og
var mokað af brettinu á vagnana og
aftur af vögnunum. Við malbikunina
var uppfyllingunni fyrst þjappað, þá
fyllt í holur með möl og sandi, síðan
settur ofan á tjörumulningurinn og
loks finni mulningur efst. Tók þessi
vinna öll langan tíma. Haft er eftir
Jóni Guðmanni Jónssyni, sem lengi
vann hjá Revkjavíkurborg, að heilt
sumar hafi tekið að malbika
Hverfisgötu, frá Ingólfsstræti að
Smiðjustíg.
Sl. vetur var gullborinn fluttur í
Árbæjarsafn og þar gert við hann á
vegum Hitaveitu Reykjavíkur. Hefur
hann verið til sýnis í safninu í
sumar.
Húsið Líkn var flutt í Árbæjar-
safn 1973 og er endursmíði þess nú
að Ijúka. Verða skrifstofur safnsins
þar til húsa. Húsið var byggt árið
1848 við Kirkjustræti, fyrsta húsið
við þá götu. Alþingishúsið var byggt
næst fyrir austan það árið 1881.
Halldór Friðriksson eignaðist húsið
1851 og bjó þar til dauðadags 1902.
Árið 1911 eignaðist Háskóli íslands
húsið, en hjúkrunarfélagið Líkn fékk
það til afnota og dregur nafn sitt af
því. Síðast var húsið í eigu Alþingis.
I upphafi var húsið ein hæð, hlaðin
úr múrsteini, en árið 1884 var
timburhæð byggð ofan á. Húsið
sómir sér vel þar sem það stendur
blátt að lit í Árbæ.
Prófessorshúsið frá Kleppi var
teiknað af Rögnvaldi Olafssyni og
reist 1907 af Guðmundi Jakobssyni
trésmið. Það var byggt sem íbúðar-
hús yfirlæknisins á Kleppi um leið
og hús geðveikrahælisins þar. Bjó
fyrsti yfirlæknirinn, Þórður Sveins-
son, í húsinu, ásamt öðru starfsfólki
til ársins 1940 og búið var í því til
1974. Eftir það var það notað sem
skrifstofur og raftækjaverkstæði.
Haustið 1977 bauð stjórnarnefnd
ríkisspítalanna Árbæjarsafni húsið
að gjöf og var það flutt í safnið í
sumar. Er áformað að nota húsið
sem sýningarhús.
I skemmu, sem reist var fyrir 2
árum í Árbæjarsafni, er nú til sýnis
eimreiðin fræga og áhöld notuð við
báta og skipasmíðar. Er þetta gjöf
Kristins Ottasonar skipasmiðs til
safnsins. Þar er einnig bátur,
smíðaður af Ástgeiri Guðmundssyni
í Litlabæ í Vestmannaeyjum, og var
hann notaður í Landeyjum. Var
unnið að endursmíði hans í
Árbæjarsafni sl. vor. I skemmunni
er enn fremur sýning á teikningum
og myndum arkitektanema af
gömlum húsum í suöausturhorni
landsins. Hafin er smíði geymslu-
húss í safninu og verður þar hægt að
geyma ýmsa muni, sem nú eru í
geýmslu á Korpúlfsstöðum og verða
þeir þá aðgengilegri.
HúsiA Líkn var flutt í Árbæjarsafn og hefur nú veriA gert upp. ÞaA var
byggt 1848 viA Kirkjustræti, fyrsta húsiA viA Þá götu. AlpingishúsiA var
byggt austan viA pað 1881.
Ofnasmiðja Suðurlands brann til kaldra kola:
„Mun hefja rekstur-
inn á ný n.k. mánudag”
Ofnasmiðja Suðurlands í
Hveragerði brann til kaldra kola
í fyrrinótt, en í sama húsi höfðu
5 fyrirtæki aðstöðu fyrir
starfsemi sína. Morgunblaðið
ræddi í gær við Bjarna Kristins-
son forstjóra Ofnasmiðju Suður-
lands þar sem verið var að ryðja
rústirnar og hreinsa til. Þrátt
fyrir áfallið var Bjarni ekkert á
því að gefast upp og hann kvaðst
myndu hefja starf smiðjunnar á
ný n.k. mánudag í fokheldu
húsnæði í Hveragerði. Tug
milljóna tjón varð í eldsvoðanum.
„Við byrjum að smíða í því
húsnæði á morgun og við eigum að
geta hafið ofnasmíði á mánudag,"
sagði Bjarni, „ég mun standa við
þá samninga sem ég hef gert og
stefni að því að keyra starfsemina
áfram af fullum krafti. Varðandi
þær skuldbindingar sem ég hef
gert er þó sá galli á að fólk sem
á hjá mér pantanir verður að gjöra
svo vel og gefa sig fram við mig
þar sem allir nafnalistar og
ofnapantanir fóru í eldinum."
Húsnæði Ofnasmiðju Suður-
lands var um 500 m2 á tveimur
hæðum og keypti fyrirtækið húsið
fyrir liðlega ári. Á þessu ári hafa
gagngerðar endurbætur verið
gerðar á húsinu og m.a. var öll efri
hæðin innréttuð fyrir skrifstofur.
Þar höfðu nú aðstöðu þrjú fyrir-
tæki og félagið Junior Chamber
hafði þar fundarsal.
Slökkviliðið í Hveragerði naut
aðstoðar Selfossslökkviliðsins, en
húsið fuðraði upp á einni klukku-
stund. Tveir gaskútar af 6 í húsinu
sprungu, en nokkrir gaskútar og
bíll náðust út úr húsinu. Á neðri
hæðinni var einnig bilaverkstæði
og í suðurendanum var trésmíða-
verkstæði sem gjöreyðilagðist.
Starfsmenn Ofnasmiðju Suður-
lands fóru strax í gær til Reykja-
víkur að kaupa tæki til þess að
hefja framleiðslu á ný eftir
helgina, en um svipað leyti og þeir
voru að fara mætti á staðinn bóndi
ofan úr Hrunamannahreppi að ná
í ofnana sína. Það var að vísu heitt
í þeim en ekki eins og til hafði
staðið. Að auki fóru ma. í eldinn
ofnar í tvö önnur hús, en það var
lán í óláni að Bjarni fékk sendingu
af ofnaefni skömmu eftir hádegi í
gær, en hún hafði átt að koma
nokkrum dögum fyrr.
Bjarni Kristinsson forstjóri Ofnasmiðju Suðurlands mcð annan
gaskútinn sem sprakk í eldsvoðanum, en við það þaut hann 20 metra
leið horna á milli í verksmiðjunni.
Nýr flotaforingi
til Keflavíkur
Yfirmannaskipti urðu hjá varnarliði Atlantshafsbandalagsins hér á
landi í gær. Myndin hér að ofan er tekin við athöfnina á
Keflavíkurflugvelli í gærmorgun er Richard A. Martini (annar frá
hægri) tók við stjórn bandaríska liðsins af Karl J. Bernstein (lengst
til vinstri). Við hlið Bernsteins er James J. Blake sendiherra
Bandaríkjanna á íslandi, en lengst til hægri á myndinni er George
E.R. Kinnear II, yfirmaður bandaríska flotans á Atlantshafi.
Unnið að hreinsun rústanna í
Ofnasmiðju Suðurlands í gær.
Ljósmynd Mbl. RAX.
Josep Thor-
son látinn
JOSEPH T. Thorson, dómari og
ráðherra í stjórn Mackenzie
Kings á seinni styrjaldarárun-
um, lést i sjúkrahúsi ■ Ottawa í
júlímánuði, 89 ára gamall. Ilafði
hann hryggbrotnað í aprfl er
bfll hans rann til og lenti á vegg
austurríska sendiráðsins beint á
móti heimili hans í Rockcliffe.
Segir í kanadísku hlöðunum. að
þessi kjarkmikli maður. sem 16
árum fyrr hafði sloppið lifandi
úr skothríð árásarmanna í
Brasilíu, hafi gengið heim til sín
áður en hann féll saman.
Joseph T. Thorson var með
merkustu Vestur-Islendingum og
mikill vinur lands forfeðra sinna.
Foreldrar hans fluttu til Kanada
1887 og þar fæddist hann tveimur
árum síðar. Hann var ávallt
dugmikill baráttumaður fyrir
ýmsum málum, sem honum þóttu
máli skipta, barðist t.d. á árinu
1972 hatrammlega gegn nýjum
tungumálalögum. En að þeim
lögum stóð sonur hans Donald
Thorson, sem var aðstoðardóms-
málaráðherra. Skömmu áður en
Joseph Thorson lést, höfðu hon-
um verið fluttar fréttir af því að
Donald sonur hans hefði verið
skipaður í Áfrýjunardómstól
Ontaríos.
Joseph T. Thorson var lögfræð-
ingur að mennt og útskrifaður úr
háskólum í Englandi, Kanada og
á íslandi. Hann barðist í fyrri
heimsstyrjöldinni. Var fyrst kos-
inn á þing fyrir frjálslynda 1930.
Hann var ráðherra á seinni
heimsstyrjaldarárunum og var
skipaður dómsforseti við ríkis-
dómstól Kanada 1943 og gegndi
því starfi til 1960, er hann hætti
vegna aldurs.
Joseph T. Thorson hafði verið
heiðraður með íslenzku fálkaorð-
unni.