Morgunblaðið - 20.08.1978, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. ÁGÚST 1978
13
T rygging kaup-
n frjálsari -
sfyrirtæki seld
koma í veg fyrir sífellda hækkun
útgjalda sjúkrahúsa á ábyrgð
ríkissjóðs.
Til að draga úr fjárfestingu væri
nauðsynlegt að fresta því að hefja
nýjar opinberar framkvæmdir og
draga bæri úr öðrum eftir megni.
Jafnframt yrði að gera opinberar
stofnanir ábyrgari fyrir rekstri og
arðsemi en nú er. Ættu þær að
skila ákveðinni arðsemi í rekstri
sínum en samhliða yrði tekið tillit
til þess að hve miklu leyti
félagsleg sjónarmið skuli hafa
áhrif á rekstur og fjárfestingu.
Geir Hallgrímsson minnti á
baráttu ungra sjálfstæðismanna
fyrir því, að dregið yrði úr
ríkisrekstri og sagði, að í vinnu-
plaggi sjálfstæðismanna hefði
verið hvatt til þess að ríkið léti af
rekstri og eignaraðild ríkisfyrir-
Lagt væri til, að Framkvæmda-
stofnun ríkisins verði lögð niður
og áætlunardeild hennar flutt til
Þjóðhagsstofnunar. Ekki yrði
sama yfirumsjón með Fram-
kvæmdasjóði og Byggðasjóði, en
báðir þessir sjóðir eru nú í vörslu
Framkvæmdastofnunar ríkisins.
Bankamál
Þá rakti Geir Hallgrímsson
hugmyndirnar um bankamál í
vinnuplagginu. Gert væri ráð fyrir
nýrri löggjöf um ríkisbanka og
hlutafélagabanka. Sett væri fram
það stefnumark, að viðskiptabönk-
um í ríkiseign yrði fækkað í tvo á
sem skemmstum tíma. Væri það
bæði unnt með sameiningu tveggja
af bönkunum þremur eða með því
Geir Hallgrímsson flytur
ræðu sína á fundi Sjálf-
stæðisflokksíns á Hótel
Sögu.
tækja. Nefndi hann í því sambandi
Bifreiðaeftirlit ríkisins, Ferða-
skrifstofu ríkisins, Landssmiðj-
una, Ríkisprentsmiðjuna Guten-
berg og Siglósíld.
Þá taldi hann eðlilegt, að
hlutabréf ríkisins í fyrirtækjum
eins og Eimskipafélaginu hf.,
Flugleiðum hf., Þormóði ramma
hf., Slippstöðinni á Akureyri og
Álafossi hf. yrðu seld. í þessu
sambandi ætti að kanna hvort
starfsmenn, sveitarfélög eða
einkaaðilar vildu taka við rekstri
eða eignast hlut ríkisins. Einnig
kæmi til álita, hvort beinlínis ætti
að hætta ákveðnum rekstri. Sama
gilti um einstaka þætti í starfsemi
opinberra stofnana, svo sem
viðgerðarverkstæði og verkfræði-
þjónustu. Áuka þyrfti útboð veru-
lega t.d. á vegum Vegagerðar,
Pósts og síma og Vita- og Hafnar-
málastofnunarinnar.
að deila upp verkefnum bankanna
m.a. til einkabanka.
Með nýjum lagaákvæðum ætti
að mæla fyrir um eiginfjárstöðu
banka, lausafjárstöðu og dreifingu
útlána milli atvinnuvega og fyrir-
tækja. Þá yrði að gera strangari
kröfur til arðsemissjónarmiða í
lánveitingum. Veita beri öllum
bönkum. rétt til gjaldeyrisvið-
skipta. Ríkisbönkunum verði falið
að draga úr rekstrarkostnaði og
fækka starfsliði í áföngum.
Endurskoða beri fyrirkomulag
afurðalána og stefnt að því, að
endurkaup Seðlabanka og
rekstrarlán hans til iðnaðar falli
niður en öll slík lán verði veitt af
viðskiptabönkunum. Jafnframt
verði innlánabinding felld niður en
fjárbindingu komið á í sambandi
við útlán. Andvirði afurðalána í
landbúnaði verði greitt á reikning
bónda í innlánsstofnun hans
samkvæmt hans fyrirmælum.
Verölagsmál —
gjaldeyrismál
Geir Hallgrímsson sagði, að
sjálfstæðismenn legðu á það
þunga áherslu, að nýju verðlags-
lögin verði framkvæmd á þann
hátt, að með frjálsri samkeppni
verði vöruverði haldið niðri. Þá
vildu þeir, að sérstakt eftirlit yrði
haft með þeim greinum, þar sem
samkeppni er ófullkomin og höml-
ur hafa verið settar með sam-
komulagi eða myndun einokunar-
aðstöðu.
í vinnuplagginu væri ráðgert, að
úthlutun ferðagjaldeyris yrði auk-
in mjög verulega. Þá yrðu reglur
um duldar greiðslur og fjármagns-
flutninga gerðar frjálslegri en nú
er. Reglur um erlendan greiðslu-
frest yrðu samræmdar og frelsi
aukið til að taka erlend vörukaup-
alán og reglur um þau samræmd-
ar. Jafnframt fái bankar almenna
heimild til að útvega skammtíma-
lán í stað greiðslufrests.
Nauðsynlegt væri að breyta
reglum um erlendar lántökur
vegna skipa, sem smíðuð eru
innanlands, þannig að heimilt sé
að taka erlend lán á smíðatíma
sem svarar væntanlegum lánum
Fiskveiðasjóðs og Byggðasjóðs og
andvirði skipa, sem selja á innan-
lands eða erlendis þegar smíðinni
er lokið og ganga á til greiðslu
smíðakostnaðar. Sömu reglur
verði látnar gilda um meiriháttar
endursmíði skipa innanlands.
Þá verði reglur um erlendar
lántökur til lengri tíma en eins árs
endurskoðaðar og einnig fram-
kvæmd reglnanna. í lok þessa
kafla vinnuplaggsins væri síðan
lagt til, að Gjaldeyrisdeild bank-
anna yrði lögð niður og verkefni
hennar falin viðskiptabönkunum
undir stjórn Seðlabankans.
Kjaramálin
Geir Hallgrímsson sagði, að í
vinnuplagginu væri mælt fyrir um
nokkur almenn atriði varðandi
efni og gerð kjarasamninga. Sjálf-
stæðismenn vildu, að samningar
milli aðila vinnumarkaðarins yrðu
strax hafnir og lokið yðri gagn-
gerðri endurskoðun vísitölukerfis-
ins fyrir 1. desember. Ákveða
þyrfti hvernig tillaga verðbólgu-
nefndar um samráðsvettvang
ríkisvaldsins og aðila vinnumark-
aðarins yrði framkvæmd. Vaxandi
munur dagvinnulauna og heildar-
tekna einstaklinga yrði sérstak-
lega athugaður. Brýnt væri að
eyða tortryggni, sem skapaðist
vegna mismunar á raunverulegum
tekjum og taxtakaupi. Ljúka bæri
tillögugerð varðandi fyrirkomulag
lífeyrismála.
Hann sagði, að fyrir utan þessi
almennu atriði í kjaramálunum
hefðu þeir Gunnar Thoroddsen í
stjórnarmyndunarviðræðunum
einnig gert grein fyrir sjónarmið-
um sjálfstæðismanna til lausnar á
þeirri deilu, sem nú væri uppi í
kjaramálum.
Þar mætti nefna þrjár megin-
leiðir. í fyrsta lagi að halda sig við
efnahagsiög ríkisstjórnarinnar frá
því í febrúar og maí. í öðru lagi
að ganga að kröfu Verkamanna-
sambandsins. Og í þriðja lagi að
fresta öllum launahækkunum öðr-
um en grunnkaupshækkun 1.
september n.k.
Geir sagði, að um það hverja af
þessum leiðum ætti að velja væru
menn vafalaust ekki á einu máli
hvorki innan Sjálfstæðisflokksins
né annarra flokka. Ef markmiðið
væri að ráðast harkalega gegn
verðbólgunni væri þriðja leiðin
skynsamleg. En það ylti á því,
hvað launþegar vildu fórna miklu
til að ná verðbólgunni niður. Ef
hins vegar yrði farið eftir glamur-
yrðum Alþýðuflokks og Alþýðu-
bandalags um samningana í gildi
mundi það að óbreyttu þýða 60%
verðbólgu á ársgrundvelli. Líkleg-
ust væri því leið, ef sem flestir
ættu að sættast, er tæki mið af
núverandi ástandi og kröfum
Verkamannasambandsins. En það
skapaði meiri þörf fyrir róttækar
efnahagsráðstafanir.
En þó væri það ekki krónutala
kaups, sem skipti öllu máli heldur
kaupmáttur teknanna. Og spurn-
ingin væri sú, hvort ekki mætti
takast að ná samkomulagi við
launþega og vinnuveitendur um að
tryggja viðunandi kaupmátt
launa. Sagði Geir, að í því efni
bæri að taka tillit til ábendinga
Ólafs Björnssonar prófessors um
að ýmsir þættir hefðu þar þýðingu
aðrir en beinn samanburður á
framfærsluvísitölu og launaupp-
hæð.
Hann sagði, að í stjórnarmynd- i
unarviðræðunum við Alþýðuflokk-
inn og Framsóknarflokkinn hefðu
þessi mál hins vegar ekki komið til
alvarlegrar umræðu, þar sem
Alþýðuflokkurinn hefði slitið við-
ræðunum, áður en til þess hefði
komið.
Byggöamál og fleira
Geir Hallgrímsson sagði, að í
vinnuplagginu hefði verið lögð á
það áhersla, að sjálfstæðar
ákvarðanir séu teknar um fjár-
framlög til byggðamála en þau
væru ekki sjálfkrafa tengd út-
gjöldum fjárlaga þótt það hefði
verið eðlilegt á síðasta kjörtíma-
bili. Þá bæri að líta á kostnað við
samgöngur og raforkufram-
kvæmdir, sem þjóna fyrst og
fremst byggðasjónarmiðum þann-
ig, að hann verði að hluta fjár-
magnaður af framlögum til
byggðamála. Byggðastefnan megi
ekki leiða til þess að óarðbærum
rekstri sé komið á fót eða haldið
uppi.
í vinnuplagginu er gert ráð fyrir
því, að gerð verði þjóðhagsáætlun
til nokkurra ára, sem sýni svigrúm
til neyslu og fjármunamyndunar
einstaklinga, fyrirtækja og opin-
berra aðila og nota megi til
viðmiðunar við stefnumótun og
ákvarðanir. Þá verði í samvinnu
við samtök launþega og vinnuveit-
enda athugaðar aðgerðir til að
auka framleiðni og með því að
breyta vinnufyrirkomulagi og
vinnutíma. Jafnframt verði fjár-
ráð sjóða aukin, svo að þeir geti
stuðlað að bættri hagræðingu í
rekstri.
Þá er í plagginu sett fram það
sjónarmið, að ákvörðun um mynt-
breytingu íslensku krónunnar
verði tekin á næsta ári, þegar
verulegur árangur hefði náðst í
viðureigninni við verðbólguna.
Geir Hallgrímsson sagði, að
þessar meginhugmyndir sjálf-
stæðismanna hefðu verið reifaðar
af þeim Gunnari Thoroddsen í
stjórnarmyndunarviðræðunum.
Þeir hefðu einnig dreþið á önnur
atriði s.s. húsnæðismál, þar sem
þeir hefðu lagt á það megináherslu
að auka lánafyrirgreiðslu til ungs
fólks.
Vikið hefði verið að umhverfis-
málum og samgöngumálum. En í
síðari málaflokknum hefði verið
vakin athygli á tillögum sjálfstæð-
ismanna um að varanlegt slitlag
verði lagt á helstu vegi landsins á
næstu árum í samræmi við þá
áætlun, sem Sjálfstæðisflokkurinn
kynnti fyrir kosningar.
Þá hefði verið drepið á endur-
skoðun á sviði menntamála og
síðast en ekki síst minnst á
stjórnarskrármálið og þá einkum
breytingar á kosningalögum, jöfn-
un kosningaréttar og persónu-
bundnara kjör þingmanna.
í lok máls síns ítrekaði Geir
Hallgrímssön hvatningu sína til
fundarmanna og allra lýðræðis-
sinna um að fylgjast náið með
framvindu mála á þessum tíma-
mótum í islenskri stjórnmálabar-
áttu.
Nokkrír