Morgunblaðið - 22.08.1978, Side 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. ÁGÚST 1978
15
hafi til okkar dags. Aðeins
áhorfandinn getur gert sér það
í hugarlund, Hann sér upphaf
menningar á jörðunni þegar
frummaðurinn kveikir eld.
Hann sér yfirgefna og dimma
stórborg þar sem ömurlegir
skýjakljúfar gnæfa við himin.
Hann sér nótt — ljós á himni
eins og eldgos — í öllum borgum
heims. Skelfingu jarðarbúa gef
ég til kynna með tónlistinni.
Þegar skyggnuröðin af nóttinni
er á enda bregður fyrir myndum
af morgunsárinu — trén eru gul
og skepnur dauðar. Áhorfand-
inn veit hvað er að gerast, því
allir litir eru gulir og grænir.
Ástandið er óeðlilegt. Næst
sjáum við nótt og jarðarbúar
bíða átekta þess sem verða vill
í dögun. Jú, sólin kemur ekki
upp. Nóttin varir — í mínum
huga í nokkra mánuði — það
veit áhorfandinn ekki en hann
gerir sér það samt í hugarlund
með hraða litskyggnanna á
tjaldinu, tónlistinni og textan-
um. Hann veit að allt líf er dautt
Síðan sólarupprás að nýju.
Hvað gerðist? Ekkert er eins og
áður. En líf hefst á ný eins og
í upphafi ...
„Að þekkja Guö
í sjálfum sér ...“
Myndin mín var sýnd í Rana-
lagh kvikmyndahúsinu i 16.
hverfi Parísar samtíma mynd
Ingmars Bergmans „Ormseggið"
og er ég hreykinn af því.
Ranalagh er mjög falleg bygg-
ing úr viði og var áður fundar-
staður súrrealista. Þar starfaði
allt sitt líf franski tónlistar-
maðurinn Rameau á 18. öld. Og
þar var ópera Wagners „Rhein-
gold“ frumflutt í fyrsta sinn,
1901.
Myndin var síðan sýnd í
Amsterdam og sinfóníuhljóm-
sveitin þar sá um tónlistina. Þá
var hún valin til sýningar á
„Festival International du Court
Metrage" þar sem sýndar eru
stuttar myndir."
Michel Maliarevsky fer héðan
til írlands þar sem hann mun
ljósmynda írskt landslag og
náttúru í sama tilgangi og hér
til að betrumbæta mynd sína og
nota í þá næstu. Hann myndar
og skrifar fyrir dagblöð eins og
Líberation, ferðatímarit og ljós-
myndarit eins og Photocinéma.
„Með myndavélinni reyni ég
að ná því fegursta fram. Það
sama geri ég í lífinu og hjá
mannfólkinu. Lífsgæðakapp-
hlaupið er mér ekki að skapi. Eg
trúi á manninn og tek mér í
munn heimspeki Sókratesar
sem sagði, að þekkja sjálfan sig
væri að þekkja Guð i sjálfum sér
- II.Þ.
Tvær myndir. da'migerðar íyrir bcit-
ingu Maliarevskys á skuggum til að
mynda drunga og breyta andrúmsloít-
inu í siimu skyggnunni.
Búin að yfirstíga allt
sem heitir að víkja undan
YFIR 70 konur gengust á
síðasta ári undir uppskurð
vcgna krabbameins í brjósti, en
skv. upplýsingum frá Krabba-
meinsfélaginu munu nú vera á
lífi milli 600 og 700 konur eftir
brottnám á brjósti vegna
krabbameins. Ein þeirra, sem í
10 ár hefur búið við slíkar
aðstæður og þekkir vandamál-
in. leit inn hjá undirrituðum
blaðamanni og vildi vekja
athygli á útbúnaði, sem hún
hafði nýlega fengið hjá Elínu
Finnbogadóttur og taldi að
fleiri konur þyrftu að vita af.
En konur. scm þannig er ástatt
fyrir þyrftu bæði hagnýta
aðstoð og siðferðilega hjálp.
Við leituðum því uppi Elínu
Finnbogadóttur og fundum
hana á þriðju hæð í Bolholti 4,
þar sem hana er að jafnaði að
finna eftir hádegið. Þar starfaði
Elín í Bitstáli s.f. fyrirtæki
Finnboga Kristinssonar sonar
síns, áður en hún varð fyrir því
sjálf fyrir þremur árum að
nema varð burtu annað brjóst
hennar. Það varð til þess að hún
fór „að leita og leita" eins og
hún orðaði það, og reyna að laga
sig sjálf að breyttum aðstæðum.
Og í framhaldi af því að útvega
og flytja inn nýja gerð af
gervibrjóstum og það sem eink-
um virtist vanta, þar til gerða
brjósthaldara.
Elín kvaðst ekkert hafa á
móti því að tala um það að hún
hefði misst brjóst vegna krabba-
meins. — Ég er búin að yfirstíga
allt sem heitir að víkja undan,
sagði hún til skýringar. Enda
hafði ég ákaflega góðan stuðn-
ing og hvatningu, bæði frá
lækninum mínum, Páli Gísla-
syni, og fjölskyldunni. Börnin
mín drifu mig til dæmis eina út
á eftir manni mínum hálfum
mánuði eftir uppskurðinn. I því
var mikil hressing og uppörvun
til að takast strax á við vandann
og lifa eðlilegu lífi. Vorkunn er
það versta, sem hægt er að
veita, þegar maður sjálfur er svo
veikur fyrir sjálfsvorkunn.
Elín sagði að uppskurðurinn
hefði gengið vel, en þetta hefði
verið mikið áfall fyrir sig. Engin
talaði sérstaklega við hana, en
hún fékk tilvísun á gervibrjóst
og upplýsingar um hvar þau
fengjust áður en hún fór af
spítalanum með bómull í brjóst-
haldaranum. Hún keypti sér
gervibrjóst, eftir því sem hún
hafði vit á, en það rýrnaði og
varð minna en hitt. Vildi færast
til og jafnvel detta við hreyf-
ingu, þó ekki væri annað en
maður' beygði sig til að reyta
arfa úti í garði, eins og Elín
orðaði það.
— Maður vissi alltaf af þessu
og fór hjá sér. Gekk jafnvel
hálflotinn, enda venjulega ekki
tekið aðeins brjóstið eitt, heldur
líka fylling í kring. Þá var það
að vinkona mín kom með útbún-
að frá Bandaríkjunum, sem
nærfataframleiðandi að nafni
Buddy Greenberg hafði upphaf-
lega hannað fyrir 8 árum til að
hjálpa eiginkonu vinar síns, sem
átti erfitt með að sætta sig við
hlutskipti sitt. í framhaldi af
því þurfti að hjálpa vinum og
vinum vinanna. Hann bauð svo
nýstofnuðum félagsskap
kvenna, sem gengið hafa undir
brjóstanám í Bandaríkjunum
framleiðsluréttindin. En þegar
sá félagsskapur gat ekki nýtt sér
hann, tók hann að framleiða
úbúnaðinn sjálfur undir nafni
konu sinnar Jodee.
— Ég var þannig stödd, að við
lá að mér fyndist ég þurfa að fá
þennan útbúnað lánaðan hjá
Mér þykir vænt um að geta orðið að liði öðrum konum, sem orðið
hafa fyrir því að missa brjóst vegna krabbameins, segir Elín
Finnbogadóttir.
vinkonu minni, ef ég ætlaði á
mannamót, því að okkur hentaði
það sama. Og gerði það raunar
einu sinni, segir Elín. Þetta varð
til þess að hún setti sig í
samband við Greenberg, sem
ekki tók í mál að hún fengi svo
mikið sem sýnishorn fyrr en
hún hefði komið til New York.
Þetta væri ekki vara, sem seld
væri yfir búðarborð, og sagt:
Gjörið svo vel! Elín fór því
vestur og sonur hennar bauðst
til að fara með henni. Og þar
lærði hún að fara með þessa
vöru, til að fá að hafa hana á
boðstólum.
— Það er ýmislegt sem þarf
að athuga, útskýrir Elín. Brjóst-
in eru svo mismunandi, bæði að
stærð og þyngd — og það
síðarnefnda er ekki síður mikil-
vægt, ef manni á að líða vel.
Öxlin vill síga, ef þunginn er
meiri öðru megin. Siðan eru
aukastykki til fyllingar ef þurfa
þykir og sérstaklega útbúnir
Hugsa að konunum þyki gott
sjálf, segir Elín.
að tala við mig. af því ég er svona
brjóstahaldarar með pokum
fyrir þetta, en hægt að klippa
pokana úr ef annað brjóstið er
fyrir hendi. Vegna þess að öxlin
er oft aðeins lægri, eru hlírar
mun ofar, svo að útbúnaðurinn
hre.vfist ekki. Og hann fylgir
eftir hreyfingum. Sjálfri fannst
mér ég miklu öruggari eftir að
hafa fengið slíkan útbúnað. Það
hefur sálrænt góð áhrif. Maður
gengur uppréttur og hættir að
hugsa um þetta. Getur gengið í
þröngum fötum og notið lífsins
sem fyrr. Það er til dæmis hægt
að máta fatnað í búð, án þess að
sjáist að maður er með svona
útbúnað. Þeir eru víst að hanna
sérstaka sundboli með þessu þó
að við höfum ekki fengið þá enn.
— Þetta kom svona hvað af
öðru, útskýrir Elín. Ég vildi
gjarnan aðstoða aðrar konur til
að líða eins vel og mér og losna
úr því að finnast þær þurfa að
vera að fela eitthvað. Læknirinn
hvatti mig til þess. Ég fékk
góðar undirtektir hjá trygginga-
yfirlækni, sem hafði mikinn
skilning á málinu. En trygging-
arnar greiða 70% af verði. Þá
var farið fram á það við mig, að
ég kæmi upp á spítala og talaði
við konur, sem eru að koma úr
uppskurði. Ég hefi gert það. Er
yfirleitt hér eftir hádegi en nota
morgnana til að fara á sjúkra-
húsin. Ég hugsa að konunum
þyki gott að fá mig, af því að ég
er svona sjálf. Þær eru þá síður
á varðbergi og samskiptin
persónulegri. Við höfum ekki
neinn stað, förum venjulega
saman fram í skolið. Þetta er oft
í fyrsta skipti sem konan getur
talað frjálslega um þennan
vanda sinn. Við gefum okkur
góðan tíma til að ræða málin og
ég reyni eftir bestu getu að
verða að liði. Mér þykir ákaflega
vænt um að geta gert þetta. Með
þessu móti getur konan strax
fengið það sem hún þarf og farið
heim í sínum fötum, án þess að
hafa áhyggjur. Nokkrar hafa
hringt til mín, og eru mjög
ánægðar með hvernig þetta
hefur gengið.
Þetta vakti spurningu um
hvernig konur úti á landi færu
að. Elín sagði, að auðvitað væri
miklu auðveldara fyrir eina
manneskju að fara út á land, en
allar konur að koma til Reykja-
víkur. Því hefði hún hugsað sér
að reyna að fara á stærstu
staðina, ef hægt væri að komast
í samband við konur úr
nágrenninu og samræma tím-
ann. — Eftir þá reynslu, sem ég
hefi sjálf fengið, vil ég gjarnan
aðstoða sem flestar, sem á þurfa
að halda og vilja þiggja það,
sagði Elín.
Að lokum skal vitnað í orð
Else Lunde hjá norska krabba-
meinsfélaginu í erindi, sem hún
flutti hér á vegum Krabba-
meinsfélags Islands. — Það er
auðskilið að konu finnist hún
hafa misst mikið af kvenlegum
sérkennum sínum þegar annað
brjóstið eða bæði eru numin
burt. Við þetta bætist það áfall
að fá að vita að hún sé með
krabbamein. En þetta líður hjá
og þegar nokkuð er um liðið
gengur lífið sinn vana gang. Og
ennfremur: — Við getum veitt
aðstoð með því að veita fræðslu
um gervibrjóst sem hægt er að
nota strax eftir aðgerðina, svo
að konan geti orðið eðlileg í
útliti í fötum, eins fljótt og hægt
er. Því þótt við hvetjum til
hreinskilni er ekki nauðsynlegt
að allur heimurinn fái að vita að
tekið hafi verið af konu brjóst.
- E.Pá.