Morgunblaðið - 24.08.1978, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. ÁGÚST 1978
HANS APEL
Stundum er haft á oröi aö vestur-þýzkir
jafnaöarmenn megi grannt eftir leita langa
stund áöur finni Þeir í rööum sínum leiötoga-
efni, er axlaö geti hlutverk Helmuts Schmidts
kanslara. Brugöiö er viö ýmsum kostum
foringjans, er Þykja sammerkt eiga meö
Þjóölegri skaphöfn í einurö, mennt og atorku.
Óvænt mætti hins vegar kalla ef leitun væri á
skörungsefni í stjórnmálaflokki, sem sett hefur
sterkastan svip á próun eins örskreiöasta
menningarlands eftirstríösáranna. Er pví og
pann veg fariö aö enda pótt Schmidt kanslari
og formaöur jafnaöarmanna sýni síöur en svo
á sér fararsniö velta menn vöngum og pykir
sýnt aö sumir hafa komiö ár sinni betur fyrir
borö en aörir.
Þrátt fyrir aö einungis annar peirra hafi meö
vissu veriö nefndur sem líklegur arftaki
Schmidts má segja aö Hans Apel varnarmála-
ráöherra og Dietrich Stobbe, borgarstjóra
Vestur-Berlínar, svipi hvorum á sinn hátt til
kanslarans. Umbúöalaust gagnsemissjónarmiö
Stobbes minnir í mörgu á haröfylginn raunsæis-
stíl Schmits. Án pess aö eiga veruleg ítök í
flokknum hefur hann haldiö góöum samskipt-
um Bonn og Vestur-Berlínar. Auk pess sem
Hans Apel býr á hinn bóginn yfir keimlíkum
eiginleikum og á feril aö baki ápekkan
Schmidts, er honum reiknaö til ágætis aö vera
aöeins priöji maöurinn eftir Schröder og
Schmidt, sem hingaö til hefur tekizt aö hafa á
hendi embætti varnarmálaráöherra án pess aö
fyrirgera pólitískri oröheill sinni.
DIETRICH STOBBE
Konungsríkið
kostar vinnn
Ur ljónagryfju
í kanslarastól?
Óhætt er að segja að mörgum hafi lyfzt brúnin er
Helmut Schmidt útnefndi Hans Apel varnarmálaráð-
herra í tilfæringum sínum í febrúar. í fyrsta skipti
í sö£u Sambahdslýðveldisins hafði Vestur-Þýzkaland
nú á að skipa varnarmálaráðherra, sem aldrei hafði
þjónað herskyldu og að auki lýst yfir aðeins 30
mánuðum áður að honum fyndist hann ófær um að
gegna starfinu.
Apel er af þeirri kynslóð Þjóðverja, er var of ung
til herþjónustu í heimsstyrjöldinni síðari og of
fullorðinn til að ganga til liðs við herinn eftir að
Þýzkaland hervæddist á ný á sjötta áratugnum.
Þegar Apel hefur nú farið með eitt torveldasta
ráðherraembætti Bonnstjórnarinnar í um það bil 180
daga er rómur að því gerður að honum hafi tekizt vel
upp þrátt fyrir'reynsluleysi sitt á vettvangi hermála.
En engum þarf í rauninni að koma á óvart að Apel
leysi hlutverk sitt vel af hendi. Hann er einn fárra
ráðherra Schmidt-stjórnarinnar, sem segja má að
háfi afburðaferil að baki.
Hann óx úr grasi í sama stjórnmálaumhverfi og
húsbóndi hans, Helmut Schmidt. Hann fæddist í
Barmbek-úthverfi Hamborgar 25. febrúar 1932.
Tuttugu og þriggja ára að aldri gekk hann í
jafnaðarmannaflokkinn og hlaut meðbyr á frama-
brautinni aðeins þremur árum síðar; 1958, er hann
gerðist ritari jafnaðarmanna á Evrópuþinginu.
Apel varð þingmaður 1965 og tók að láta að sér
kveða fimm árum síðar, er hann var kjörinn i
framkvæmdanefnd Jafnaðarmannaflokksins í fyrsta
sinn. Að minna en tveim árum liðnum, í desember
1972, var hann siðan skipaður aðstoðarráðherra
utanríkisráðuneytisins í Bonn, ábyrgur fyrir málefn-
um aðlútandi Efnahagsbandalaginu.
Á tímum, sem vitnað hafa stjórnmálamenn sýna æ
minni litbrigði, hefði mátt búast við að Apel kæmist
til metorða þó ekki væri nema sökum ungæðislegs
útlits og brosmildi. Hann sannaði þó von bráðar að
hann var gæddur mælsku og samningalipurð og
ákveðnum eðliseiginleika, sem ýmis heillaði eða egndi,
en gat engan veginn talizt diplómatískur.
Frá veru Apels í utanríkisráðuneytinu eru mönnum
e.t.v. minnisstæðastar útistöður hans við Sir Alec
Douglas Home um svæðasjóð Efnahagsbandalagsins.
En í næsta embætti sínu, í fjármálaráðuneytinu,
hlotnaðist honum nóg ráðrúm til hólmgöngu og
tækifæri til að auðsýna vinnuhörku og auga fyrir
smáatriðum.
Á þeim fjórum árum, sem Apel fór með embætti
fjármálaráðherra í Vestur-Þýzkalandi, lærði hann að
taka ósigri og áföllum engu síður en velgegni. Eitt
sinn var haft eftir honum að það væri hluti af starfinu
að vera „skotspónn". Jafnvel hann mun þó ekki hafa
átt von á að kanslari Schmidt myndi einn góðan
veðurdag krafsa yfir áform hans um ráðstöfun aukins
virðisaukaskatts, eins og átti sér stað á liðnu sumri.
Af þessu tilefni var Apel aðeins hársbreidd frá því
að segja af sér og hefði það orðið úr ef ekki hefðu
komið til fortölur kansalarans.
Hans Apel hefur aldrei og mun e.t.v. aldrei láta
stjórnmálalífið bera eigin persónuleika ofurliði líkt og
kanslarinn.
Mótmælendatrú, er hann erfði frá föður sínum, er
ríkur þáttur í lunderni hans. Hann hefur til að bera
sterkmótaða skyldutilfinningu gagnvart fjölskyldu
sinni og ríkisstjórn. Jafnframt því lifir með honum
áhuginn á hlutum eins og knattspyrnu og siglingum.
í tíð sinni sem fjármálaráðherra lét hann ekkert
tækifæri úr greipum sér ganga til að hverfa frá Bonn
til Hamborgar að vitja konu og dætra.
En þrátt fyrir að erfitt sé að leiða sér Hans Apel
fyrir sjónir sem „stjórnmálamann af lífi og sál“ í
líkingu við Schmidt eða Franz Josef Strauss, skyldi
enginn vanmeta hæfni hans sem forystumanns.
Hann hefur þegar sannað snerpu sína og getu, að
hann er sveigjanlegur og þó metnaðargjarn. Fer
ekki hjá því að menn líti á hann sem krónprins
Helmuts Schmidts í Jafnaðarmannaflokknum, þótt
hann aftaki með öllu sjálfur að um slíka stöðu sér
að ræða í landi flokkalýðræðis.
Eins og áður er getið hafa aðeins tveir ráðherrar
kvatt landvarnaráðauneytið með hreinan skjöld í
sögu Sambandslýðveldisins. Reynist Hans Apel sá
þriðji virðist fátt geta komið í veg fyrir hann
verði frambjóðandi jafnaðarmanna til kanslaraem-
bættis á eftir Schmidt.
Eitt ár aðeins
er tæpast nóg
Kosningar eru fyrir dyrum í Berlín á næsta ári.
Samkvæmt skoðanakönnunum ætti samstjórn
jafnaðarmanna og frjálslyndra (SPD—FDP) að
vinna óskiptan meirihluta og jafnaðarmenn, flokkur
Stobbes borgarstjóra, að fá fjörutíu af hundraði og
þannig endurheimta forystu sína. Þegar Dietrich
Stobbe tók við af Klaus Scliútz sem borgarstjóri
fyrir ári hafði flokkur jafnaðarmanna naumlega
þriðjung atkvæða á bak við sig í Berlín.
„Eg átti aldrei von á að það yrði auðvelt verkefni.
Nú þegar fyrsta árið er um garð gengið get ég sagt
að það hefur verið ánægjulegt að takast á við það,
sem framkvæma verður ... Hinu er ekki að leyna
að starfið útheimtir mikið líkamsþrek," sagði
Stobbe í viðtali við brezka blaðið „Tirnes" fyrr í
sumar. Hann er nú fertugur að aldri og yngsti
borgarstjóri, sem verið hefur við stjórnvöldinn í
Vestur-Berlín.
„Þeim takmörkum, er ég setti mér í byrjun, hefur
að mestu verið náð þótt eitt ár hrökkvi vart til. En
vörn hefur verið snúið í sókn,“ sagði Stobbe enn
fremur. Hneykslanlegar uppljóstranir varðandi
stjórnun borgarinnar verða nú æ' fáheyrðari og svo
er einnig um gróðabrall stjórnmálaflokka og
fyrirgreiðslu ýmiss konar, sem allt var hluti arfs úr
tíð fyrirrennarans.
Breytingin er eftirtektarverð. Sjaldan fer nú orð
af ríg og óþokka með fulltrúum í sölum
borgarráðsins og togstreita Bonn og Vestur-Berlín-
ar, sem áður var órofa partur stjórnmálaástandsins,
þekkist ekki lengur. Yfirvöld í Berlín þurfa nú ekki
að skírskota til þjóðernisvitundar til að kría út
samhug Vestur-Þjóðverja.
En hvers vegna, var Stobbe spurður, er hann
hættur að hafa þjóðarflagg á oddinum? Hann
svaraði: „Þjóðarhugtakið er úr lausu lofti gripið
gæti menn þess ekki að tengja það raunhæfum
málefnum, sem fólk hefur sjálft fyrir augum. Ef það
er einungis notað til að herja út fjárfestingu í
atvinnugreinum, sem ber sjaldan árangur hvort sem
er, þá er það innantómt orð. Þjóðernishugtakið má
ekki lítillækka í þeim tilgangi einum að það verði
baráttuvopn fylkis og borgar."
Hinn framfarasinnaði skilningur Stobbes á
vandamálum daglegs lífs, sem sjaldan höfðar til
lögmála, skipar honum nær kanslara Schmidt en
Genscher, formanni frjálslyndra. Hann hefur þó
gert sér far um að fága samskiptin við báða og hefur
látið svo um mælt að viðskipti hans og Bonnstjórn-
arinnar „gæti ekki verið betri".
En hver er þá skilningur Stobbes á hinu
viðkvæma Berlínarvandamáli? „Berlínarvandamál-
ið verður ekki leyst með því að einblína á Berlín,"
sagði hann. „Því aðeins að viðhorf austurs og
vesturs breytist í það horf að þau sjái að hvoru
tveggja er akkur í að Berlín sé aukaatriði en ekki
aðalatriði í ágreiningsefnum sínum verður Berlínar-
vandinn viðráðanlegur."
Dietrich Stobbe hefur næmt auga fyrir því sem
gerist á alþjóðavettvangi og hagar stjórn borgarinn-
ar eftir því. Efnahagur borgarinnar, eins og nú er,
gefur tilefni til hóflegrar bjartsýni. Uppörfandi
batamerki hafa litið dagsins ljós svo sem aukin
eftirspurn fyrirtækja eftir lánsfjármagni til
framkvæmda, störfum virðist ekki fækka lengur í
iðnaði og líkur eru á nokkurri heildarframleiðslu-
aukningu á árinu.
Margvísleg menningaráform eru í deiglunni, sem
miða að því að laða að fleiri gesti og ferðamenn.
Fin í stað þess að mælast til að fólk komi til
Vestur-Berlínar vekur hin nýja stefna borgarstjór-
ans athygli á skemmtun og ábata, sem fólk kann
að hafa af því að hittast þar. Þessi breytta sálfræði
virðist vera að sanna kosti sína.
Með tilliti til frama innan flokksins er staða
Stobbes borgarstjóra tvíeggjuð. Sökum sérstöðu
borgarinnar og fjarlægðar situr hann tiltölulega
afskiptur valdakerfi flokksins í Bonn. En að sama
skapi og þessi sérstaða ber með sér einangrun vex
vegur þess manns því meir, sem leitt getur viðkvæm
vandamál borgarinnar farsællega til lykta. Enginn
vafi leikur á að honum hefur orðið vel ágengt þar
sem af er og hvað svo sem líður opinberum
viðbárum andstæðinganna munu þeir flestir játa
undir fjögur augu að Dietrich Stobbe hafi verið
„bærilega lunkinn til þessa". — gp.