Morgunblaðið - 03.09.1978, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. SEPTEMBER 1978
17
Manarbúar halda
upp á 1000 ára af-
mæli þingsins 1979
Fulltrúar fcrðaskrifstofanna sem hingað komu, O'Connor og Boon.
Mælir með 20% hærri út-
borgun fyrir vetrarmjólkina
EYJAN Mön á írlandshafi heldur
upp á 1000 ára afmæli þings síns
á næsta ári, 1979. Þingið ber
nafnið Tynwald sem minnir óneit-
anlega á nafnið á þingstað okkar
Islendinga til forna. Tynwald var
stofnsett af víkingum árið 979 og
er nú í dag elsta samkoma þar sem
hafðar eru í heiðri gamlar venjur
en þær hafa lítið sem ekkert
breyst frá því í fyrstu. A eyjunni
búa 60.000 manns og heitir höfuð-
borgin Douglas. Svo virðist sem
Manarbúar séu um margt skildir
okkur íslendingum, hæsta fjallið á
eyjunni heitir t.d. Snaefell. Til
Manar kemur um 'Æ milljón
ferðamanna á ári hverju en eyjan
er ekki aðeins þekkt sem ferða-
mannastaður. Árið 1665 fóru þar
fram fyrstu Derby veðreiðarnar en
þær hafa síðan verið fluttar yfir
til Englands og eru þær þekktustu
veðreiðar sem fram fara. Alþjóð-
legir kappakstrar bæði á bílum og
vélhjólum eru haldnir þar ár hvert
og eru mjög rómaðir. í upphafi
bjuggu Keltar á eyjunni og réð
menning þeirra ríkjum þar til
norrænir víkingar settust þar að á
9. öld.
Þeir stofnuðu þar sjálfstætt
konungsríki sem hélst fram á 13.
öld en eyjan komst undir yfirráð
Skota og síðan ensku krúnunnar.
{ dag er Mön með sjálfstætt'þing
fyrir utan breska heimsveldið, en
drottningin breska er yfirmaður
eyjarinnar og er kölluð „The Lord
of Man.“ Hið gamla tungumál er
varðveitt og er það kennt í skólum.
í sambandi við afmælishátíð
eyjarskeggja komu hingað til
lands tveir fulltrúar ferðaskrif-
stofa á Mön til þess að kynna
eyjuna, afmælishátíðina og mögu-
leikana á að eyða leyfinu á Mön.
í tilefni afmælisins mun verða
skandinavísk vika, skosk vika,
keltnesk vika, sérstök „þingheims"
Merki afmælisársins.
vika og fleira mun verða gert til
þess að minnast afmælisins en
aðaldagskrá hátíðarinnar verður
maí til september.
Einnig ræddu fulltrúarnir við
íslenskar ferðaskrifstofur um
hugsanlegar ferðir íslendinga á
afmælishátíðina.
AÐALFUNDUR Stéttar-
sambands bænda sem hald-
inn var í síðustu viku á
Akureyri, samþykkti að
mæla með því að tekið verði
upp um land allt mishátt
verð á innlagðri mjóik eftir
árstíðum þannig að mjólk
lögð inn mánuðina septem-
ber — febrúar verði greidd
með allt að 20% hærri
útborgun en mjólk lögð inn
aðra árshluta. Fram kom í
umræðum á fundinum að
þessi háttur hefur verið
viðhafður síðustu ár á 1.
verðlagssvæði, sem er
suð-vestanlands en minna á
öðrum svæðum, en allt að
helmingi minni mjólk berst
mjólkursamlögunum á
veturna en sumrin. Er ætl-
un að reyna með þessu móti
að fá bændur til að jafna
framleiðslu sína.
Þá samþykkti fundurinn
að styðja eindregið fram-
komnar hugmyndir um
verðtilfærslu milli mjólkur-
afurða með hliðsjón af
eftirspurn eftir einstökum
vöruflokkum.
þeir allir fjórir boðnir velkomnir í
hóp þeirra ísiendinga, sem tilbún-
ir eru til að líta raunsæjum augum
á stöðu þjóðarinnar í öryggis- og
varnarmálum. Þessi skoðanamun-
ur, sem upp er kominn í Alþýðu-
bandalaginu um varnarmálin, gef-
ur vissulega tilefni til að ætla, að
hugsanlegt sé að ná þeirri breiðu
samstöðu um stefnuna í öryggis-
málum þjóðarinnar, sem sýnist
vera hugsunin að baki þeirri nefnd
um öryggismál, sem talað eru um
í starfslýsingu stjórnarinnar. Veri
„valtinkollar" velkomnir í hóp
þeirra, sem í aldarfjórðung hafa
ekki verið reiðubúnir til að láta
ísland varnarlaust með öllu.
Hlutskipti
Alþýduflokks
Þeim Olafi Jóhannessyni og
Lúðvík Jósepssyni hefur tekizt
það, sem vakti fyrir báðum að
kosningum loknum að hafa kosn-
ingasigurinn af Alþýðuflokknum.
Sá' Alþýðuflokkur, sem gekk til
samstarfs um myndun hinnar
nýju vinstri stjórnar, er ekki hinn
sami, sem daginn eftir kosningar
stóð uppi með mesta kosningasig-
ur í sögu lýðveldisins og þótt
lengra væri leitað. Það er búið að
berja forystu Alþýðuflokksins til
hlýðni og það gerðu þeir í samein-
ingu Olafur Jóhannesson og Lúð-
vík Jósepsson og hafa sjálfsagt
haft gaman af.
Kannski er mesta auðmýking
Alþýðuflokksins sú, að setjast í
ríkisstjórn undir forsæti Ólafs
Jóhannessonar, þess manns, sem
talsmenn Alþýðuflokksins hafa
gagnrýnt mest undanfarin ár og
raunar borið þungum sökum. Um
leið er það mesti sigur Ólafs
Jóhannessonar, að þrír þingmenn
Alþýðuflokksins skuli setjast eins
og lömb í ríkisstjórn undir forsæti
hans. í annan stað er auðmýking
Alþýðuflokksins fólgin í því, að
hann, sem sigurvegari kosning-
anna og átti auðvitað að móta að
langmestu leyti stefnu nýrrar
ríkisstjórnar, gengur til stjórnar-
samstarfs á grundvelli efnahags-
stefnu Lúðvíks Jósepssonar, ef
stefnu skyldi kalla, sem er langt
frá efnahagsstefnu þeirri, sem
Alþýðuflokkurinn boðaði fyrir
kosningar og hlýtur að leiða til
ófarnaðar og vaxandi vanda í
efnahags- og atvinnumálum. í
þriðja lagi er það nú komið í ljós,
að Alþýðuflokkurinn hefur alls
ekki staðið eins fast í utanríkis-
málum í viðræðum um stjórnar-
myndunina eins og formaður
flokksins hefur viljað vera láta.
Þannig standa þeir alþýðubanda-
lagsmenn nú uppi með neitunar-
vald í öllum málum, sem varða
framkvæmdir á varnarsvæðinu og
ætla sér bersýnilega að standa fast
á því neitunarvaldi og vissulega
vekur það athygli, að nefnd, sem
fjalla á um verksvið utanríkisráð-
herra, á áð starfa undir stjórn
forsætisráðherra.
í fjórða lagi er það mörgum
umhugsunarefni, að þeir alþýðu-
flokksmenn hafa afhent Alþýðu-
bandalaginu viðskiptamál og
menntamál í ríkisstjórninni,
hvorir tveggja mjög viðkvæmir
málaflokkar, sem Alþýðubanda-
lagið mun vafalaust hagnýta sér
út í yztu æsar.
í fimmta lagi er það ljóst, að
mönnunum, sem skópu kosninga-
sigur Alþýðuflokksins, hefur verið
ýtt til hliðar og baráttumál þeirra
setja engan svip á stefnumál
núverandi ríkisstjórnar. Skýringin
á því, hvernig Alþýðuflokkurinn
hefur látið fara með sig í samning-
unum um stjórnarmyndun getur
ekki verið önnur en sú, að
formanni flokksins hafi legið svo
mikið á að komast örugglega í
ríkisstjórn, að hann hafi verið
tilbúinn til þess að fórna nánast
hverju sem var fyrir ráðherra-
stóla. Sú skýring er þó ekki að öllu
leyti haldbær vegna þess að
Alþýðuflokkurinn átti aðra kosti.
Sú staðreynd að hann valdi verri
kostinn verður hins vegar ekki
skýrð með málefnalegum rökum.
Ekki voru allir Alþýðuflokks-
menn tilbúnir til þess að kyngja
þeirri meðferð á flokknum, sem
formaður hans lét sér vel líka. Sex
þingmenn flokksins af fjórtán
voru ýmist andvígir aðild flokks-
ins að vinstri stjórninni eða höfðu
sterkan fyrirvara þar á. Fjölmarg-
ir aðrir áhrifamenn í Alþýðu-
flokknum voru einnig andvígir
þessari stjórnarþátttöku. Á
flokksstjórnarfundinum greiddu
30 atkvæði með en 28 ýmist á móti
eða sátu hjá. Þetta sýnir, að það
er óhætt að fullyrða, að a.m.k.
helmingur Alþýðuflokksins er í
stjórnarandstöðu. Reynslan á eftir
að skera úr um hvernig sú
stjórnarandstaða þróast, eða hvort
stungið verður dúsu upp í hina
ungu reiðu menn Alþýðuflokksins.
Hvad
eiga þeir
eftir til ad
éta ofan í sig?
Hlutur Ólafs Jóhannessonar í
þessari stjórnarmyndun er mjög
sérstæður. Honum hefur tekizt að
láta Alþýðubandalagið éta ofan í
sig andstöðu þess við dvöl banda-
rískra varnarliðsins, sem er afrek
út af fyrir sig. Honum hefur tekizt
að láta Alþýðuflokkinn éta ofan í
sig stóryrðin um hann sjálfan.
Þetta hvort tveggja er þó nokkur
árangur. En athyglisverðast er
kannski, að hann hefur dregið
Alþýðuflokk og Alþýðubandalag
inn í félagsskap þeirra stjórn-
málaflokka, sem verkalýðshreyf-
ingin hefur nefnt „kaup-
ráns“flokka.
Það er rétt, sem stjórn BSRB
vakti athygli á fyrir nokkrum
dögum, að stefna vinstri stjórnar-
innar í efnahagsmálum þýðir ekki
samningana í gildi. Það er líka
rétt, sem launamálaráð BHM, sem
starfar undir forystu alþýðu-
bandalagsmanns, segir að „nú í
byrjun septembermánaðar eru
boðuð ný kaupránslög". Yfirlýst
stefna vinstri stjórnarinnar er sú,
að þak skuli sett á vísitöluna.
Þetta þýðir í raun að eini munur-
inn á stefnu hennar í kaupgjalds-
málum og fyrrverandi ríkisstjórn-
ar er sá, að vinstri stjórnin vill
auka launamuninn á ný. Það er
rangt, að vinstri stjórnin hafi
ákveðið að setja samningana í
gildi. Þvert á móti hefur hún
ákveðið að halda áfram þeirri
stefnu í kaupgjaldsmálum, að
skerða vísitöluna. Þannig hafa
Alþýðubandalag og Alþýðuflokkur
líka étið ofan í sig stóryrðin um
„kaupránið". Þeir eru orðnir
„kaupránsflokkar". Er eitthvað
eftir, sem þeir hafa ekki étið ofan
í sig nú þegar?