Morgunblaðið - 07.09.1978, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR, 7. SEPTEMBER 1978
Loftur Jónsson;
Advörun
vid ad vörun
— Við lestur greinar Jóns
Gíslasonar „AÐVÖRUN" í blaðinu
26. 8. komu í huga minn orð
Meistara okkar, að eins og við
mælum sjálfir verði okkur sjálfum
mælt. Orð unga mannsins, sem
eins og Jón segir „hrópaði til mín
með miklum þjósti: „Afram, á-
fram! Hertu þig karlskratti" hafa
hitt í mark og orðið m.a. kveikjan
að grein Jóns. Kveikjan að grein
minni er margþætt; e.t.v. get ég
uppfrætt Jón eins og hann
myndaðist við að uppfræða mig í
þýzku fyrir liðugum 20 árum á
skólabekk í Verzlunarskólanum.
— Jón telur „að siðmenningu
hrakar geigvænlega, eigi aðeins í
Karvelíu heldur og um allt land.
Hefur siðspilling þessi siglt í
kjölfar hinna nýju atvinnuhátta".
Hvað segir Prédikarinn 7:10: „Seg
ekki: hvernig stendur á því, að
hinir fyrri dagar voru betri en
þessir? Því að eigi er það af
skynsemi, að þú spyrð um það.“ —
Farisear allra tíma eru prúðir í
framkomu en geta þeir ekki verið
eins og glefsandi úlfar og kalkaðar
grafir? Hvaða siðalærdóm er Jón
að kenna okkur með dæmisögu
sinni um manninn, hinn prúða,
sem hafði lofað konunni sinni á
giftingardaginn að bragða aldrei
framar brennivín, en fannst sjálf-
sagt að hafa þriggja stjörnu
konjak um hönd? Eða er dæmisag-
an dýpri? Er það svo siðleysi hjá
Karveli Pálmasyni að deila á hina
miklu yfirbyggingu háskólans?
Eru ekki greypt á svokallaðan
hornstein háskólans orð Meistara
okkar að sannleikurinn muni gera
okkur frjálsa? Við skulum minn-
ast þess, að við eigum að vera
musteri Guðs og að það er Guð
sem styrkir andann hverju sinni
og í ljósfyllingu ti. ans. Því spyr
ég: Er ekki Guð að gefa þér
viðvörun, Jón, gegnam anda sinn
í unga manninum og er ekki Guð
að gefa háskólakerfinu viðvörun í
gegnum anda sinn í Karvel? Taktu
eftir, að ég nota stóran staf, er ég
rita Guð, en lítinn staf, er ég rita
„háskólinn", öfugt við það, sem þú
notar í grein þinni sbr. er þú ritar
„Samband þeirra við náttúruna og
guð er rofið."
Þar að auki ritar þú
náttúruna á undan Guð. A þetta
svo að þýða, að ungir menn, um
allt land, séu ekki í sambandi við
Guð sinn og Meistara, sem þeir
hétu að fylgja í lífi og dauða í
fermingunni?
— Verður er verkamaðurinn
launanna og því skyldi enginn
öfundast út í háar tekjur ungra
manna, sem hafa kosið að starfa
í náttúrunni við öflun undirstöðu-
tekna þessarar þjóðar og halda
þannig uppi sínum hluta og vel það
í hinu hrikalega „menntakerfi"
þjóðarinnar, menntakerfi, sem
þeir hafa sjálfir kosið að snið-
ganga, en menntast frekar í skóla
lífsins og er það ekki frekar í
samræmi við Guðs vilja? Jón og
aðrir menntamenn gerðu betur í
því, að kynnast slíkum ungum
mönnum og lífsviðhorfum þeirra
gagngert, en að dæma þá. Jón
telur þessa ungu menn skorta bæði
uppeldi og menningarlega
undirstöðu til að fara skynsam-
lega með mikla fjármuni. Hér tel
ég mig hæfan til að setja orð á
prent, eftir að hafa gengið mína 40
ára eyðimerkurgöngu um flat-
neskju þessa mammonskerfis, sem
Jón og forverar okkar hafa lagt
sinn skerf að og við öll orðið
samdauna, í mismunandi mæli þó,
hér á þessu Guðs útvalda landi.
UPPELDI barnanna hefur
hingað til verið í höndum fjöl-
skyldunnar, eins og vera ber.
Lengi býr að fyrstu gerð og e'r
ómetanlegt hið dýrmæta vegar-
nesti barnanna við móðurkné, hjá
ömmu og afa, ásamt föðurlegum
aga; — Hin íslenska barnatrú, sem
gengið hefur í erfðir gegnum
aldirnar og er það haldreipi
sálnanna, sem dugar á úrslita-
stundu, enda staðfest í ferming-
unni. A síðustu tímum er farið að
bera á upplausn fjölskyldna og
uppeldi barna í auknum mæli
komið yfir á uppeldisheimili, yfir
daginn, meðan móðirin vinnur
utan heimilis. Jafnframt heyrast
kröfur um fleiri og fleiri dagheim-
ili og aðrar uppeldisstofnanir. Þeir
ungu feður og mæður, sem stofnað
hafa til fjölskyldu og látið gifta sig
undir Guðs heilaga orði og fá síðan
ljósgeisla frá Guði, börnin, til
varðveizlu og uppeldis, eru á-
byrgðarmestu þegnar þjóðfélags-
ins, jafnframt því, sem eitt mest
þroskandi og uppfyllandi tímabil
lífsins fer í hönd. Móðir, sem
afsalar sér stórum hluta síns
uppeldishlutverks til annarra,
jafnvel þótt hæfir uppalendur
teljist, missir marks og fyllist
sektarkennd og mun uppskera
síðar eins og hún sáði til. Að gift
kona neyðist til að vinna utan
heimilis meðan börnin eru á
hinum viðkvæma uppeldisaldri á
sér oftast ekki stoð í raunveruleik-
anum og er það sem undir býr oft
hrein sjálfshyggja og eftirsókn
eftir glingri og vindi. Leikskólar
fyrir börnin 1—3 stundir yfir
daginn eru hins vegar gott uppeld-
istæki og ber að hlúa að. Við
ferminguna játast barnið Drottni
sínum og Frelsara Jesú Kristi og
á að kunna að biðja um leiðsögn,
ef presturinn hefur gegnt sínu
hlutverki ómenguðu, og ef fjöl-
skyldan hefur staðið í sínu hlut-
verki einnig; er barnið orðið
fullorðið og sjálfstæður einstakl-
ingur þótt sá einstaklingur leiti að
sjálfsögðu trausts og aðhalds
áfram hjá fjölskyldunni. Ekkert er
þá til fyrirstöðu að móðirin vinni
utan heimilis gagnvart uppeldi
barnsins, sem nú er ekki lengur
barn, enda nauðsynlegt að fullur
skilningur hafi skapast á báða
bóga, að stórum áfanga sé náð.
Hafi móðirin, með aðstoð föðurins,
skilið sitt uppeldishlutverk rétt og
beðið um leiðsögn, er einstakling-
urinn við ferminguna orðinn
sterkur og sjálfstæður og fær um
að ákveða sjálfur, undir hand-
leiðslu Guðs, áframhaldandi nám,
sem fjölskyldan þá að sjálfsögðu
aðstoðar hann við, eða þá hvort
hann vill læra iðn eða fara að
vinna tilfallandi störf. Kem ég þá
að hinni
„MENNINGARLEGU
UNDIRSTÖÐU“.
íslenzka þjóðin er sterkur stofn,
stofn hefur orðið sterkur á
þrengingum og ávallt undir Guðs
handleiðslu, eins og útvaldir menn
og konur okkar hafa skilið á öllum
tímum og fengið kraft í þeim
skilningi til stöðugs áframhalds.
Þessa undirstöðu skilja fleiri og
fleiri og er nú lokatakmarkið í
þessari löngu fyrirséðu hand-
leiðslu framundan, er hvíldartíma-
bilið og hið mikla starf hefst, að
loknum þrengingum þeim, sem
mennirnir og þjóðirnar hafa sjálf
sáð til og við erum nú í nálaraug-
anu á. — Fræðslulögin 1907 eru
aðalupphaf hins yfirgripsmikla
„menntakerfis", sem við nú búum
við. Minnimáttarkennd gagnvart
„menntamönnum" hefur lengi ver-
ið landlæg með þjóðinni og það
svo, að að öðru leyti réttsýnir
menn, telja sjálfsagt að koma á
þrælahaldi í „menntun" og síauka
þrældóminn, fáum til gagns og
flestum til leiðinda. Telja má að
verjanlegt sé og jafnvel sjálfsagt
að hafa skólaskyldu barna t.d. 7
ára til fermingar, þó þannig að
gagn sé að og börnunum kennt
sjálfum að leita. Lágmarkskrafa
ætti að vera, að heilbrigð börn
heilbrigðra foreldra kunni lestur
og skrift og hafi lært það af
foreldrunum. Að ætlast til, eins og
heyrst hefur, að börn komi ólæs og
óskrifandi til kennslu er fáránlegt
og ekki orðúm að eyðandi, frekar.
Fermingarárið ætti starfsfræðsla,
bókleg og verkleg, að sitja fyrir
ásamt fermingarundirbúningi.
Engin frekari skólaskylda ætti
að vera eftir fermingarárið og
framhaldsmenntun því algerlega
frjáls, en án kostnaðar fyrir þá
sem áfram vilja halda. Við sjáum
einnig Guðs handleiðslu í þeim
þrengingum, sem nemendur, kenn-
arar og menntastjórar hafa farið
í gegnum og eru enn að fara í
gegnum á þessum síðustu tímum:
þannig, að nú hefur vitleysan náð
hámarki og mettun orðið, bæði hjá
nemendum að sækja kennslu í
þvælu og tilgangsleysi og kennur-
um að eltast við nýjustu kennslu-
tízkuna til nágrannalanda,
kennslutízku, sem oft hefur reynzt
úrelt þegar á var komið hér hjá
okkur. Nú mun okkar góða liðsveit
hæfra ungra kennara, sem hefur
lært af reynslunni, taka til hönd-
um og byggja upp íslenzkt
menntakerfi, sem verður til fyrir-
myndar fyrir þjóðirnar. Staðnaðir
„menntamenn", sem vilja halda í
ímynduð völd hljóta að sjá að sér
og biðja um leiðsögn, því lygin
þolir ekki ljósið og hlýtur að falla
í myrkrið um leið og sannleikurinn
sigrar.
— Ég vil minna á hve hinn
frjálsi vilji er viðkvæmur. Ég tala
af eigin reynslu frá barnaskóla,
þegar nemendur voru kúgaðir t.d.
til að læra kvæði utanað. Ég hafði
lengi engan áhuga á ljóðum vegna
þessarar kúgunar. Enn er skylda
að læra kvæði utanbókar, þótt í
minna mæli sé. Er þetta heilbrigt?
Ef nemendum væri leyft að lesa
ljóð og kvæði að frjálsu vali t.d. 1
tíma í viku, fengju flestir vafa-
laust áhuga á áframhaldandi
lestri. Einnig veit ég til að nú er
skylda að lesa vissa bókakafla
eftir skáldin okkar og hvað
skeður? Nemendur missa allan
áhuga á viðkomandi skáldum í
Sónötukvöld
TÓNLEIKARNIR hófust á Vor-
sónötunni eftir Beethoven, sem
er sérlega fallegt en viðkvæmt
verk. Guðný Guðmundsdóttir er
góður fiðluleikari en einhvern
veginn var leikur hennar rúinn
öllum skáldskap. Þá má vera að
henni og Philip Jenkins hafi
'ekki gefist langur tími til
samæfinga en einmitt svona
verk, eins og sónötur, verða ekki
vel leikin nemá til komi náin
samvinna flytjenda, tímafrek
athugun og upplifun. Annað
verkið á efnisskránni var Són-
ata í g-moll eftir Debussy. Þrátt
fyrir það að efni verksins léki í
höndum Guðnýjar vantaði mjög
mikið á alla túlkun. Eftir hlé
hvað við svolítið annan tón.
Guðnýju lætur vel að leika með
reisn og einn sterkasti þátturinn
í túlkun hennar er þróttur og
sterkt skap, allt að því skapofsi,
en viðkvæmni og „lýrisk" blæ-
brigði týnast í eins konar
Tðnllsl
eftir JÓN
ÁSGEIRSSON
Guðný Guðmundsdóttir.
kæruleysi. Síðasta verkið á
efnisskránni var D-dúr Sónatan
nr. 2, eftir Prokofjeff. í flutningi
þessa verks var margt mjög vel
gert, en það vantaði þó herzlu-
muninn á, einkum er varðar
nærgætni og hlýju.
Til-að leika
þessi verk með glæsibrag þarf
mikla tækni, en til að túlka þau
vel, eins ólík og þau eru, þarf
flytjandinn að vera skáld og
gæddur næmi fyrir margvísleg-
um blæhrigðum. Þá er von til
þess að flutningurinn verði
annað og meira en vei útfærð
spilamennska. Philip Jenkins er
frábær píanisti og „stal sen-
unni“ nokkrum sinnum.
Stefán Aðalsteinsson, form. Tilraunaráðs:
Forsendur beitar-
þolsútreikninga
Nokkur blaðaskrif hafa orðið í
Morgunblaðinu undanfarið um
samþykkt Tilraunaráðs Rann-
sóknastofnunar landbúnaðarins
varðandi forsendur beitarþolsút-
reikninga.
Til nánari skýringa og til að
leiðrétta ýmiss konar misskilning
tel ég rétt að gera stuttlega grein
fyrir því, hvers vegna Tilraunaráð
tók þetta mál til meðferðar,
hvernig Tilraunaráð fjallaði um
málið og hvaða þætti málsins
ráðið fjallaði um.
1. Tilraunaráði var sent samrit
af bréfi ásamt fylgiskjölum, sem
dr. Ólafur R. Dýrmundsson, land-
nýtingarráðunautur Búnaðarfé-
lags íslands sendi til stjórnar
Rannsóknastofnunar landbúnað-
arins, dags. 24. apríl, 1978. .
2. Ég sendi bréfið ásamt fylgi-
skjölum áfram til Landgræðslu-
og landnýtingarnefndar Tilrauna-
ráðs með bréfi dags. 10. maí, 1978.
Þá höfðu nýlega verið tilnefndir í
Landgræðslu- og landnýtingar-
nefnd þeir Stefán H. Sigfússon,
landgræðslufulltrúi, dr. Björn
Sigurbjörnsson, forstjóri og Olaf-
ur E. Stefánsson, nautgripa-
ræktarráðunautur.
í bréfi mínu óskaði ég þess, að
nefndin aflaði upplýsinga um
tiltekin atriði og gerði grein fyrir
málinu í heild á fundi Tilrauna-
ráðs, sem áætlaður var upp úr
miðjum júní.
3. Landgræðslu- og landnýting-
arnefnd sendi málið áfram með
bréfi dags. 12. maí til sérfræðing-
anna Ingva Þorsteinssonar og
Gunnars Ólafssonar. Óskaði
nefndin eftir greinargerð frá
sérfræðingunum um málið fyrir
miðjan júní.
4. Ilinn 19. júní barst nefndinni
svar frá sérfræðingunum. Sama
dag barst Tilraunaráði bréf dags.
19. júní frá fulltrúum Búnaðarfé-
lags Islands í ráðinu, þar sem þess
var óskað, að málið yrði tekið á
dagskrá undir liðnum „Önnur
mál“ á fundi Tilraunaráðs daginn
eftir. Jafnframt var þess óskað í
því bréfi að dr. Ólafi R. Dýr-
mundssyni yrði boðið á fundinn til
að gera grein fyrir málinu og
rökstyðja það.
5. A fundi Tilraunaráðs hinn 20.
júní var málið siðan tekið fyrir
undir liðnum „Önnur mál“. Dr.
Ólafur R. Dýrmundsson mætti á
fundinum að beiðni ráðsins og
skýrði málin frá sinu sjónarmiði.
Ennfremur mætti Gunnar Ólafs-
son, fóðurfræðingur, á fundinum
að beiðni ráðsins til að gera grein
fyrir málinu frá sjónarmiði stofn-
unarinnar. Ingvi Þorsteinsson gat
ekki mætt, þar eð hann var
staddur á Norðurlandi.
6. Á fundinum var málið kynnt,
gestir fundarins röktu sín sjónar-
mið og svöruðu fyrirspurnum
fundarmanna, rakin voru skrifleg
svör sérfræðinganna Ingva Þor-
steinssonar og Gunnars Ölafsson-
ar við fyrirspurnum Landgræðslu-
og landnýtingarnefndar Tilrauna-
ráðs, og miklar umræður fóru
fram um málið.
7. Sérfræðingarnir Ingyi Þor-
steinsson og Gunnar Ólafsson
höfðu verið beðnir skriflega um
upplýsingar um það, á hvern hátt
ýmsar rannsóknaniðurstöður væru
fundnar, hvernig þær væru notað-
ar við útreikninga á beitarþoli og
hvaða formúlur væru notaðar við
þá útreikninga.
Skrifleg svör sérfræðinganna
við þessum atriðum voru í sumum
tilvikum fullnægjandi, í öðrum
tilvikum óljós, og við nokkrum
spurningum fengust ekki svör.
Það skal tekið skýrt fram, að
hvergi voru gagnrýndar rann-
sóknaniðurstöður sérfræðing-
anna. Umræður og fyrirspurnir
fjöliuðu einvörðungu um það,
hvað mikið lægi fyrir af slíkum
niðurstöðum, og hvernig rann-
sóknaniðurstöðurnar væru notað-
ar við útreikninga á beitarþoli.
8. Á fundinum komu fram
nokkur uppköst að ályktunum um
málið. Var tilnefnd þriggja manna
nefnd á fundinum til að fella
tillögurnar saman í eina ályktun.
Tillaga nefndarinnar var síðan