Morgunblaðið - 09.09.1978, Qupperneq 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. SEPTEMBER 1978
Minning:
Magnús Andrésson
frá Ytri-Hól
í dag, 9. september, verður
borinn til hinztu hvílu að Breiða-
bólstað í Fljótshlíð Magnús Andr-
ésson frá Ytri-Hól í Vestur-Land-
eyjum. Hann lézt í Borgarsjúkra-
húsinu í Reykjavík 19. ágúst sl., 94
ára að aldri.
Það gefur auga leið, að á svo
langri ævi hefur margt á dagana
drifið, sem hér verður ekki rakið;
til þess skortir undirritaðan bæði
þekkingu og hæfileika, enda ekki
ætlunin að rita ævisögu, þótt
vissulega væri til þess full ástæða.
Það, sem hér verður sagt, verða
því aðeins örfá minningarorð.
Magnús fæddist að Hemlu í
Vestur-Landeyjum 4. júlí 1884,
sonur hjónanna Andrésar Andrés-
sonar og Hólmfríðar Magnúsdótt-
ur, sem þar bjuggu, og var Magnús
þriðji í röðinni sjö barna þeirra
hjóna, er fullorðinsárum náðu.
Hann ólst þar upp í glöðum
systkinahópi á mannmörgu mynd-
arheimili.
Eins og venja var í þá daga,
vandist hann snemma á að taka til
hendi við margvísleg sveitastörf,
enda varð hann fljótt orðlagður
fyrir dugnað og ósérhlífni við öll
störf, hvort sem hann vann við
heyskap, húsbyggingar, sjóróðra
úr Landeyjarsandi eða annað, sem
gera þurfti á stóru búi á þeim
árum.
Árið 1907 kvæntist Magnús
Dýrfinnu Gísladóttur. Hún var
fædd 20. maí 1884 að Seljavöllum
undir Eyjafjöllum, og taldi hann
það hafa verið sína mestu gæfu í
lífinu að hafa kynnzt henni. Þeim
varð sjö barna auðið, sem hér eru
upp talin í aldursröð:
Gíslína, f. 1907, var gift Andrési
Einarssyni, sem nú er látinn. Þau
bjuggu allan sinn búskap í Vest-
mannaeyjum, en hún býr nú að
Laufvangi 16 í Hafnarfirði; Hólm-
fríður, f. 1910. Hennar maður er
Guðmundur Gíslason og búa þau
að Uxahrygg á Rangárvöllum;
Guðleif, f. 1911, gift Ásgeiri
Jóhannssyni. Þau bjuggu lengi að
Kálfholti í Rangárvallasýslu, en
nú að Mánavegi 5, Selfossi;
Andrés, f. 1913. Hann býr ásamt
konu sinni, Þorgerði Sveinsdóttur,
að Vatnsdal í Fljótshlíð; Lilja, f.
1913, var gift Gretti Ásmundssyni.
Þau bjuggu í Reykjavík, síðast að
Rauðalæk 55, en eru bæði látin;
Sigurður, f. 1918. Hann dó á
barnsaldri; Sigurósk, f. 1924, var
gift Þorkeli Árnasyni, og bjuggu
þau í Grindavík. Hún er nú látin.
Auk þess ólu þau Magnús og
Dýrfinna upp tvö sonabörn sín:
Sigurð Andrésson og Dýrfinnu
Andrésdóttur.
Þau Magnús og Dýrfinna tóku á
leigu jörðina Gaularáshjáleigu í
Austur-Landeyjum og reistu þar
bú vorið 1907, en Magnús vildi
vera sjálfstæður og þótti sér of
þröngur stakkur skorinn að vera
leiguliði annarra. Hann ákvað því,
þrátt fyrir lítil efni, að ráðast í að
kaupa jörðina Brók í Vestur-Land-
eyjum og þangað fluttust þau hjón
vorið 1908. í Brók voru hús öll í
mikilli niðurníðslu, nánast ónýt
með öllu, svo að byggja varð þau
upp frá grunni. Gekk Magnús að
því verki með sömu atorku og
einkenndi öll hans störf, og tókst
honum, meðfram öðrum búverk-
um, að- reisa ný hús yfir fólk og
fénað á undraskömmum tíma.
Síðar lét hann svo breyta nafni
jarðarinnar og nefndi hana þá
Hvítanes. I Hvítanesi bjuggu þau
hjón síðan góðu búi í fjórtán ár
eða til ársins 1922. Árið 1921 urðu
þau fyrir þeirri þungu sorg að
missa dreng á fjórða ári og syrgðu
þau hann bæði sárt og lengi, og
varð þetta, meðfram öðru, til þess
að þau brugðu búi, seldu Hvítanes-
ið og fluttust til Vestmannaeyja
vorið 1922. í Vestmannaeyjum
unnu þau Magnús og Dýrfinna
ýmis störf til sjós og lands, á
sumrin einnig í kaupavinnu á
„fastalandinu". Fljótlega fundu
þau þó, að þarna voru þau ekki á
réttri hillu í lífinu og var því enn
ráðizt í búferlaflutning, að þessu
sinni að Borgartúni í Þykkvabæ,
þar sem þau fengu leigðan
fjórðung jarðarinnar. En eins og
áður undi Magnús því illa að vera
undir aðra gefinn með allt, eins og
leiguliðar urðu oft að sætta sig'við,
og var hann því stöðugt á höttun-
um eftir öðru jarðnæði.
I ársburjun 1926 bauðst honum
loks til kaups hluti eða tveir
þriðjungar jarðarinnar Ytri-Hóls í
Vestur-Landeyjum. Kaupin tókust
pg þangað var flutt þá um vorið.
I Ytri-Hól þurfti, eins og áður í
Hvítanesi, að byggja upp flestöll
hús á jörðinni, en húsbóndinn lá
ekki á liði sínu fremur en áður og
á skömmum tíma voru þau ýmist
öll reist frá grunni eða endurreist.
Bærinn Ytri-Hóll stóð á fallegum
stað á austurbakka Hólsár. Megn-
ið af landi jarðarinnar er þurrir en
þó grösugir valllendisbakkar,
góðir til ræktunar. Var þar því
gott undir bú, og virtist nú allt
leika í lyndi, en ekki er allt sem
sýnist. Frá upphafi höfðu Þykkv-
bæingar átt við mikla erfiðleika að
etja vegna ágangs vatna, og var
aðalskaðvaldurinn svonefndur
Djúpós, sem var allvatnsmikil
kvísl, er rann úr Hólsá til vesturs,
norðan við Þykkvabæinn. Hún
breiddi þar úr sér og kaffærði
iðulega lönd Þykkvbæinga, olli
þeim þungum búsifjum og torveld-
aði samgöngur. Árið 1923 tókst
þeim þó með samstilltu átaki a
stífla Djúpós, en við það jókst
mjög vatnsmagn í Hólsá, og fór
hún þá að'brjóta land a austan-
verðu, og breikka farveg sinn,
hægt og hægt, en þó fór svo, að um
1940 var farið að ganga mjög á
túnið í Ytri-Hól. Bæjarhúsin
komust síðan í hættu. 1943 varð að
flytja bæinn og byggja allt upp að
nýju, og var það í þriðja sinn, sem
Magnús gerði það í sinni búskap-
artíð. Á nýja staðnum bjuggu þau
hjón svo til ársins 1952, en brugðu
þá búi, seldu jörðina og fluttust að
Hellu á Rangárvöllum; treystu sér
ekki til þess að berast með því
tæknivæðingarflóði, sem hófst hér
á landi eftir stríðið, jafnt í
iandbúnaði sem öðrum atvinnu-
greinum, enda voru þau þá komin
fast að sjötugu og bæði alin upp
við búskaparhætti 19. aldar, fædd
1884 eins og fyrr segir.
Á Hellu stundaði Magnús ýmsa
ígripavinnu, bæði hjá Kaupfélag-
inu Þór og víðar, enda var hann
alls staðar eftirsóttur til vinnu
vegna dugnaðar og samvizkusemi.
Fljótlega eftir að þau fluttust að
Hellu, festu þau hjón kaup á litlu
húsi og bjuggu þar meðan bæði
lifðu.
20. marz 1958 lézt Dýrfinna eftir
langa og stranga baráttu við
ólæknandi sjúkdóm, en þá komu
mannkostir Magnúsar ef til vill
betur í ljós en nokkru sinni fyrr,
er hann hjúkraði konu sinni á
banasænginni, svo vel, að það hafa
kunnugir sagt, að vart hefði betur
verið gert á nokkru sjúkrahúsi eða
þótt lærð hjúkrunarkona hefði
hana stundað. I fjórtán mánuði
vék hann varla frá sjúkrabeði
hennar, því að hún var honum
dýrmætari en flest annað í þessum
heimi, og henni unni hann hugást-
um, allt frá fyrstu kynnum til
hinztu stundar, og það hafa börn
þeirra sagt, að aldrei hafi þau
orðið þess vör, að eitt einasta
+
Eíginmaöur minn og faöir
ÞORGRÍMUR ÞORSTEINSSON
Hrísarteig 21,
andaðist aö Landakotsspítala 8. september.
Jóhanna Halldórsdóttir
Hulda Þorgrímsdóttir.
t
ÓLAFUR F. ÓLAFSSON,
fyrrverandi forstjóri,
Eiríksgötu 2,
veröur jarösunginn frá Fossvogskirkju mánudaginn 11. sept. kl. 3.
Valgeróur Marteinsdóttir
og börn hins látna.
+
Elskuleg dóttir okkar og systir
SIGURBJÖRG KATRÍN INGVADÓTTIR
andaöist 5. september 1978.
Jaröarförin auglýst síöar.
Foreldrar og systkini.
+
Innilegar þakkir fyrir auösýnda samúö viö andlát og jaröarför,
SÓLBORGAR GUÐJÓNSDÓTTUR,
Lokastíg 24.
Fyrir hönd aöstandenda,
Ögmundur Þorsteinsson.
+
Innilega þökkum viö auösýnda samúð viö fráfall og jaröarför fööur okkar,
tengdafööur og afa,
JÓHANNS GUÐMUNDSSONAR,
frá Dalbas.
Kristrún Jóhannsdóttir, Halldór V. Sigurösson,
Gyóa Jóhannsdóttir, Kristján Magnússon,
Guómundur H. Jóhannsson,
Anna Sigurðardóttir, Erlingur Kristjánsson,
og barnabörn.
styggðaryrði félli milli þeirra, og
hefðu þau alla tið verið eins og
nýlofuð væru.
Eftir iát konu sinnar, bjó
Magnús einn í húsi sínu um tíma,
og á því tímabili er víst, að hann
var oft einmana, því að konu sína
syrgði hann mjög.
Árið 1965 varð Magnúsi þungt í
skauti. Á því ári hjó „maðurinn
með ljáinn“ stór skörð í ástvina-
hóp hans. Þá dóu, með fárra vikna
millibili, dótturdóttir hans, Ingi-
björg Guðmundsdóttir, og sonar-
dóttir, sem var jafnframt uppeld-
isdóttir hans, Dýrfinna Andrés-
dóttir.
Er þær voru báðar fallnar frá í
blóma lífsins, treysti hann sér ekki
lengur til þess að búa einn.
Dýrfinna varð aðeins 32 ára og átti
sjö ung börn, er hún féll frá.
Um þetta leyti hafði dótturson-
ur hans, Erlingur Guðmundsson,
og kona hans, Sigurvina Samúels-
dóttir, reist sér hús á Heiðvangi 4
á Hellu. Magnús fór til þeirra og
bað þau að lofa sér að vera og var
það auðsótt mál.
Hjá þeim hjónum átti hann
síðan heimili og þar leið honum
vel, enda voru þau „Elli og Vinsý",
og þá ekki síður börn þeirra fimm,
samhent um að búa vel að honum
þar, og áreiðanlegt er, að á því
heimili varð ekki vart við „kyn-
slóðabil", þrátt fyrir 83 ára
aldursmun á elzta og yngsta
heimilismanni. Þar var ekki kvart-
að yfir þrengslum, þó vissulega
hefði einhver ung kona gert það
við svipaðar aðstæður, og sannast
þar orðtækið: „Þar sem hjartarúm
er, þar er og húsrúm", og mættu
víst margir af því lærdóm draga.
Magnús Andrésson var meðal-
maður á hæð, léttur á fæti og
kvikur í hreyfingum, andlitið
svipmikið og augun glettnisleg,
Hann var maður sjálfstæður í
skoðunum og sagði sitt álit á
mönnum og málefnum umbúða-
laust og var þá oft ómyrkur í máli.
Af þeim sökum sýndist mörgum
hann óheflaður við fyrstu kynni,
en þeir, sem betur þekktu hann,
vissu, að undir hrjúfu yfirborði bjó
hreint og göfugt hjarta, og tilfinn-
ingar þessa manns, sem mikið
hafði reynt, voru viðkvæmar.
Mestan hluta starfsævi sinnar var
hann bóndi, og þar var áreiðanlega
réttur maður á réttum stað, því að
hann elskaði starf sitt. Hann var
jafnframt geysilegur áhugamaður
við vinnu og hlífði sjálfum sér sízt
af öllum. Megnustu óbeit hafði
hann á öllum seinagangi og
slóðaskap. Hjúum sínum var hann
góður húsbóndi og konu sinni og
börnum góður heimilisfaðir.
Honum þótti vænt um sveitina
sína og á efri árum var það hans
helzta skemmtun að fara að
heimsækja gömlu sveitungana.
Hann dvaldist þá stundum nokkra
daga hjá þeim, enda var hann
aufúsugestur hvar sem hann kom.
Oft dvaldist hann hjá dóttur
sinni og tengdasyni á Uxahrygg,
enda voru þau honum góð, og þar
var hann í nágrenni við æsku-
stöðvarnar í Hemlu. Á milli þeirra
feðgina var mjög innilegt og gott
samband, og veit ég, að Hólmfríð-
ur lét sér mjög annt um föður sinn.
Þannig talaði hún við hann í síma
1 hverri viku í rúm tuttugu ár, eða
frá því að móðir hennar lézt árið
1958.
Magnús var trúmaður og ætíð
mjög kirkjurækinn. Hann trúði
því í einlægni, að hann fengi að
hitta horfna ástvini sína, er hann
kæmi yfir móðuna miklu, og lét oft
í ljós, að fremur hlakkaði hann til
endurfunda við þá en að hann
kviði dauðanum.
Eg, sem þessar línur rita, þakka
fyrir að hafa átt þess kost að
kynnast Magnúsi Andréssyni og
njóta samvista við hann. Með
þessum fátæklegu orðum votta ég
honum virðingu mína og ástvinum
hans mína dýpstu samúð.
Emil Ragnarsson.
Minning:
Kristján Bjart-
marz Stgkkishólmi
Fæddur 4. mars 1886.
Dáinn 1. september 1978.
í dag verður gerð frá Stykkis-
hólmskirkju útför Kristjáns Bjart-
marz fyrrverandi oddvita en hann
lést 1. september s.l. 92 ára að
aldri.
Kristján var kosinn heiðurs-
borgari Stykkishólms fyrir
margra áratuga vinnu að málefn-
um Stykkishólms, þar sem hann
hafði forustu um bæjarreksturinn
og var auk þess virkur þátttakandi
í margs konar félagsmálastarfi.
Það eru því hlýjar þakklætiskveðj-
ur sem Hólmarar senda hinum
aldna heiðursmanni að leiðarlok-
um.
Kristján var fæddur að Hara-
stöðum í Vesturhópi 4. mars 1886
en á unglingsárunum bjuggu
foreldrar hans í Dalasýslu. Arið
1907 fluttist hann til Stykkishólms
og bjó þar til dauðadags.
I Stykkishólmi stundaði
Kristján ýmis verslunar- og skrif-
stofustörf.
Kristján var fyrst kosinn í
hreppsnefnd 1931 og sat samfellt
í hreppsnefnd til ársins 1954 og
var ávallt oddviti hreppsnefndar.
Skrifstofumaður hreppsins var
Kristján á árunum 1954 til 1966 að
hann lét af störfum sökum aldurs.
Langt starf Kristjáns að mál-
efnum Stykkishólms einkenndist
af óbilandi trú hans á byggðarlagi
sínu og framtíðarmöguleikum
þess. Allt vinnulag hans einkennd-
ist af léttleika og glaðværð enda
urðu störf hans gifturík og hann
naut mikilla vinsælda.
Hugur Kristjáns var við fram-
kvæmdir sveitarfélagsins allt til
hinstu stundar og hann samgladd-
ist viðtakendum sínum við hvern
unninn sigur við að gera bæinn
lífvænlegri og betri.
Stykkishólmsbúar þakka í dag
Kristjáni Bjartmarz áratuga leið-
sögn í bæjarmálum og margvísleg
félagsmálastörf. Þau störf vann
hann af óeigingjörnum huga til að
skila bæjarfélagi sínu fram á
veginn.
Megi minningin um góðan dreng
og ötulan félagsmálamann lifa.
Ellert Kristinsson.