Morgunblaðið - 10.09.1978, Blaðsíða 24
24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. SEPTEMBER 1978
plnrgui'
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Svik Alþýðuflokks
og Alþýðubandalags
Með bráðabirgðalögum
þeim, sem út voru gefin
í fyrradag, hafa Alþýðu-
flokkur og Alþýðubandalag
endanlega svikið þau fyrir-
heit, sem þessir flokkar
gáfu kjósendum fyrir kosn-
ingar um það, að þeir
mundu setja kjarasamning-
ana í gildi, ef þeir kæmust
til valda. Kjarasamningar
þeir sem gerðir voru í júní
og október á síðasta ári,
byggðu á því, að vísitölu-
hækkun launa gekk í gegn-
um alla launaflokka með
prósentuhækkun en ekki
krónutöluhækkun. Fram
hjá því verður ekki komizt,
að ef standa hefði átt við
loforð þessara tveggja
flokka um samningana í
gildi, hefði það ekki verið
gert á annan veg en þann að
endurreisa það vísitölukerfi
að fullu og öllu. Þessi
skilningur Morgunblaðsins
hefur og verið staðfestur
með yfirlýsingum stjórna
BSRB og launamálaráðs
BHM, sem hafa lýst því yfir,
að áform núverandi ríkis-
stjórnar í kjaramálum væru
ekki í samræmi við gefnar
yfirlýsingar um samning-
ana í gildi.
Febrúarlög fyrrverandi
ríkisstjórnar voru í því
fólgin, að gildandi kjara-
samningar voru skertir að
því leyti til, að vísitölu-
hækkanir launa voru tak-
markaðar. Bráðabirgðalög
fráfarandi ríkisstjórnar í
maí tryggðu, að lægst laun-
aða fólkið þurfti ekki að búa
við nokkra vísitöluskerð-
ingu. Bráðabirgðalög þau,
sem núverandi ríkisstjórn
hefur settt, byggja einnig á
vísitöluskerðingu eins og
BSRB og BHM hafa bent á.
Samningarnir eru ekki sett-
ir í gildi, vísitalan gengur
ekki í gegnum allt launa-
kerfið eins og hún gerði skv.
kjarasamningunum, sem
gerðir voru í júní og októ-
ber. Það er því óþarfi fyrir
ráðherra í núverandi ríkis-
stjórn að reyna að telja
landsmönnum trú um ann-
að. Tilraunir til þess sýna
ótrúlega fyrirlitningu á
heilbrigðri skynsemi fólks-
ins í landinu, sem auðvitað
gerir sér grein fyrir því, að
Alþýðuflokkur og Alþýðu-
bandalag hafa svikið gefin
kosningaloforð.
Auðvitað hefði verið fá-
sinna að setja samningana í
gildi en það hefðu þessir
tveir flokkar átt að hafa
kjark til að segja fólki fyrir
kosningar í stað þess að
blekkja þjóðina og ljúga að
henni og gera svo tilraun
eftir kosningar til þess að
telja fólki trú um, að þeir
séu að gera eitthvað allt
annað en þeir eru raunveru-
lega að gera.
Hitt er svo annað mál, að
það er ekki einvörðungu, að
núverandi ríkisstjórn hafi
svikið gefin fyrirheit um
samningana í gildi, heldur
verður ekki annað séð en að
ríkisstjórnin hafi með
bráðabirgðalögunum lög-
fest óbreytt kaupgjald fram
á næsta ár. Þetta atriði
bráðabirgðalaganna er að
vísu með mjög óljósum
hætti opið í annan endann,
en staðreynd er, að bráða-
birgðalögin lögfesta óbreytt
kaupgjald og óbreytta
tilhögun vísitölu eftir 1.
desember 1978. Þetta heitir
á máli Alþýðuflokks,
Alþýðubandalags og verka-
lýðsforingja þeirra lög-
þvingun kaupgjalds. Þessir
herrar hafa ákveðið með
lögum m.a.s. bráðabirgða-
lögum að kaupgjald í land-
inu skuli vera óbreytt eftir
1. desember n.k. en þá
rennur samningstímabilið
út gagnvart aðildarfélögum
ASI.
Þetta lögþvingunar-
ákvæði bráðabirgðalaganna
er að vísu opið í annan
endann en orðalag þess er
svo óljóst, að ómögulegt er
að vifa hvað við er átt. í
lögunum segir, að kaupgjald
Afimmtudag fékk
Alþýðuflokkur því
framgengt í vinstri stjórn-
inni að samþykkt var með
bókun að endurskoða vísi-
tölukerfið og skal endur-
skoðun lokið eigi síðar en
20. nóvember n.k. og nýtt
vísitölukerfi taka gildi hinn
1. desember. Þetta hafa
ráðherrar Alþýðubanda-
lagsins samþykkt.
En í bráðabirgðalögun-
um, sem ríkisstjórnin hefur
nú gefið út, er sérstaklega
og vísitölufyrirkomulag
skuli vera óbreytt þar til
um annað hafi verið samið.
Milli hverra eiga þeir samn-
ingar að fara fram? Það
kemur ekki fram í lögunum
og er túlkunaratriði. Það
hefði þótt saga til næsta
bæjar fyrir kosningar, ef
staðhæft hefði verið, að
nokkrum mánuðum eftir
kosningar mundu Alþýðu-
flokkur og Alþýðubandalag
standa að lögþvingun kaup-
gjalds. Það hefur nú gerzt.
Það er því fyrst og fremst
tvennt, sem fólk þarf að
átta sig á að því er kaupið
varðar í þessum bráða-
birgðalögum, annars vegar
að samningarnir eru ekki
settir í gildi. Hins vegar, að
kaup er lögbundið óbreytt
eftir að samningstíma lýk-
ur.
tekið fram og lögfest, að
vísitölukerfið núverandi
skuli verða óbreytt eftir 1.
desember n.k. Hvernig á nú
að skilja þetta? Á fimmtu-
dag ákveður ríkisstjórnin
að endurskoða vísitöluna og
taka upp nýtt vísitölukerfi
1. desember n.k. Á föstudag
gefur ríkisstjórnin út
þráðabirgðalög, þar sem
tekið er fram, að vísitölu-
kerfið skuli vera óbreytt
eftir 1. desember. Hvort
gildir, sem stefna ríkis-
stjórnarinnar?
Hver er stefnan
í vísitölumálum?
| Reykjavíkurbréf
Laugardagur 9. september..
Afturvirk
skattalög
Þeir, sem það vildu, gátu gert
sér grein fyrir því í janúarlok,
þegar gengið var frá skattskýrsl-
um, hver opinber gjöld þeirra yrðu
á þessu ári og hver greiðslubyrði
þeirra yrði af þeim sökum. Á
grundvelli þess gátu bæði einstakl-
ingar og fyrirtæki byggt fjárhags-
ráðstafanir sínar á þessu ári.
Alþingi samþykkti að vísu ný
skattalög nokkrum mánuðum
seinna eða undir þinglok í maí, en
eftirtektarvert er, að þau skatta-
lög áttu ekki að gilda við álagn-
ingu skatta af tekjum ársins 1977.
Nú hefur bandormur vinstri
stjórnarinnar séð dagsins ljós og
kemur þá fram sem vænta mátti,
að um mjög mikla skattlagningu
er að ræða, þ. á m. viðbótar tekju-
og eignaskatt af framtöldum
tekjum og eignum ársins 1977.
Þannig er einstaklingum ætlað að
greiða 6% tekjuskattsauka af
tekjum umfram 2,8 milljónir á
árinu 1977 og hjónum er ætlað að
greiða sömu prósentutölu af því
sem var umfram 3,7 milljónir í
tekjur á því ári. Frádrátturinn
eykst um 220 þús. kr. við hvert
barn. Meðan á viðræðum um
stjórnarmyndun stóð var um það
rætt, að þessi tekjuskattsauki
skyldi vera svokallaður hátekju-
skattur, en nú er ljóst, að hann
nær einnig til þess fólks, sem
hefur svokölluð meðallaun, enda
markið mun lægra heldur en t.d.
við álagningu skyldusparnaðar á
þá, sem hærri tekjur hafa á árinu.
Fyrirtækjum, sem að sjálfsögðu
hafa með sama hætti og einstakl-
ingar byggt sínar fjárhagsáætlan-
ir fyrir árið á skattgreiðslum, sem
þau gátu séð fyrir um miðjan
vetur, er ætlað að greiða tekju-
skattsauka af vergum tekjum, þ.e.
tekjum áður en fyrningar eru
dregnar frá. Þannig er svo spak-
lega farið að, að atvinnurekstur-
inn, sem hefur verið á heljarþröm
undanfarna mánuði vegna mikils
kostnaðarauka í verðbólgunni fær
nú á sig viðbótarkostnað til þess
að standa undir aðgerðum, sem
eiga að vera honum til trausts og
halds!
Til viðbótar þessum afturvirka
tekjuskatti er um að ræða 50%
eignaskattsauká á einstaklinga og
100% eignaskattsauka á félög að
álögðum eignaskatti ársins 1977.
Hvaða skoðanir, sem menn kunna
að hafa á þessari nýju skattlagn-
ingu í sjálfu sér, fer ekki á milli
mála, að það er fordæmanlegt
athæfi af hálfu stjórnmálamanna
að grípa til afturvirkrar skatt-
lagningar af þessu tagi svo síðla
árs, þegar einstaklingar og at-
vinnufyrirtæki hafa byggt fjár-
hagsráðstafanir sínar á allt ann-
arri og léttbæra’ri skattlagningu
og hafa tæpast nokkurt svigrúm
til þess að gera aðrar ráðstafanir
vegna þess hversu langt er liðið á
árið. Hér er því komið í bakið á
skattgreiðendum á þann veg sem
einungis var haegt að búast við af
vinstri stjórn og er ekki ólíklegt,
að þessi afturvirka skattheimta
eigi eftir að valda miklum deílum
og að einhverjir skattgreiðendur
verði til þess að láta á það reyna
fyrir dómstólum, hvort slík skatt-
heimta sé yfirleitt lögleg. En það
á eftir að koma í ljós, hver afstaða
skattgreiðenda verður til þessa
viðbótarskatts.
Tómas Árnason fjármálaráð-
herra reyndi að afsaka þessa
afturvirku skattheimtu með því að
um neyðarástand væri að ræða og
nauðsynlegt hefði verið að gera
ráðstafanir til þess að tryggja
rekstur atvinnuveganna. Þessi
röksemd stenzt engan veginn, enda
hefði verið hægt að tryggja
rekstur atvinnuveganna með
margvíslegum öðrum hætti og
óneitanlega er það einkennilegt að
rökstyðja afturvirka skattheimtu
með neyðarástandi í atvinnu-
rekstri, þegar eitt stuðníngsblaða
ríkisstjórnarinnar lýsir því yfir í
dag, laugardag, að það sé tekju-
skatturinn á atvinnur^ksturinn,
sem muni gefa ríkissjóði mestar
tekjur af þessari skattheimtu!
Lúxusskattur
á menninguna!
Engin ríkisstjórn, nema vinstri
stjórn, hefði getað látið sér detta
í hug þá skrautlegu skattheimtu,
sem felst í bandormi vinstri
stjórnarinnar og minnir á ekkert
fremur en hið fjölbreytilega
skattakerfi, sem ríkti á dögum
vinstri stjórnarinnar 1956—58. En
jafnvel þótt menn hafi reynslu af
því, að hugmyndaflug vinstri
stjórna er mikið, hefði tæpast
nokkrum manni fyrirfram dottið í
hug, að hún mundi leggja svo-
kallaðan lúxusskatt á menning-
una. En það er einn af þáttum
bandormsins, sem vekja hvað
mesta athygli. Bráðabirgðalögin
gera sem sé ráð fyrir því, að
vörugjald hækki úr 16% í 30% á
ýmsum vörutegundum, og það sem
mesta athygli vekur á þeim
vörulista er sú staðreynd, að þessi
lúxusskattur er lagður á hljóm-
plötur og hljómflutningstæki,
hljóðfæri og „ýmsa hluti til
listmálunar". Nú má vera, að
ráðherrar vinstri stjórnarinnar
líti svo á, að hér sé um munaðar-
vörur að ræða, en ótrúlegt má
telja, að almenningur verði sam-
mála því.
Ekki þarf að hafa mörg orð um
gildi þess fyrir fólk á öllum aldri
að læra að njóta tónlistar, enda
hefur þeim farið fjölgandi, sem
lagt hafa stund á tónlistarnám og
starfsemi tónlistarskóla hefur
stöðugt orðið viðameiri. Jafnframt
hefur aðstaða alls almennings til
þess að njóta góðrar tónlistar
batnað stórlega með nýjum og
fullkomnari hljómflutningstækj-
um og hljómplötum, sem hafa
orðið þess valdandi, að áhugi á
tónlist hefur vaxið stórlega í
landinu, og er það vel og getur
einungis orðið til góðs og ómögu-
legt að telja til munaðar.
Það háir hins vegar mörgum í
þessum efnum, hvað hljóðfæri eru
dýr. Og það er á allra vitorði, að
hljómplötur eru mun dýrari hér en
í nálægum löndum. Það væri
vissulega ástæða til að lækka
aðflutningsgjöld á hljóðfærum,
hljómplötum og hljómflutnings-
tækjum til þess að stuðla að
aukinni ástundun tónlistar meðal
almennings bæði þeirra sem láta
sér nægja að hlusta á verk og
flutning annarra og hinna sem
leggja stund á tónlistarnám. En
viðbrögð vinstri stjórnarinnar eru
þau, að skattleggja þennan þátt
menningarlífs þjóðarinnar sér-
staklega, væntanlega vegna þess
að hann á vaxandi vinsældum að
fagna. Þetta er furðuleg afstaða og
í litlu samræmi við þann
menningaráhuga, sem vinstri
menn svo gjarnan halda fram, að
þeir hafi til að bera í ríkara mæli
en aðrir. Hér hefur tónlistin
sérstaklega verið gerð að umtals-
efni, en óneitanlega vaknar sú
spurning, hvers listmálarar eigi að
gjalda, þegar lúxusskattur er
lagður á „hluti til listmálunar".
Annar þáttur menningarlífs
þjóðarinnar í víðtækum skilningi
þess orðs er vaxandi þátttaka í
margvíslegu íþróttastarfi og úti-
vist. Þjóðin hefur í auknum mæli
lært að njóta þeirrar stórbrotnu
náttúru, sem ísland hefur upp á að
bjóða. Og þátttaka í íþróttum og
útivist, bæði að sumri og vetri,
verður stöðugt almennari. Þá
finnur vinstri stjórnin að sjálf-
sögðu út, að þarna sé að finna
vörur, sem ástæða sé til að leggja
lúxusskatt á! Það er sem sagt
munaður að leggja stund á íþróttir
eða útivist.